finale'
Naar Wuhan
waar
de revolutie
begon
Monarchen en boeren
gaven gezicht aan
Neder-Oostenrijk
No
Rosa's
droompaleis
CcidócSoimant'
ZATERDAG 14 IUN1 198
Drie dagen op de
Yangtze-rivier (slot)
Verslaggever Leo van Vlijmen reis
de mee op de ..veerboot nummer
drie" die de Yangtze-Kiang in China
bevaart. Vandaag het derde en laat
ste deel van zijn reisverslag.
PEKING - Kapitein Cheng Shen-
gli zal er wel niets aan kunnen
doen, maar veerboot „nummer
drie" vertrekt met vijf kwartier ver
traging uit Yichang, terwijl het aan
boord intussen moordend heet is
geworden. Zelfs de ventilatoren in
de cabines, de eetruimte en de
lounge slagen er niet in de middag
hitte te verdrijven. De steward doet
wat hij kan en vult de manshoge
koelkast met bier en limonade. En
hij heeft er eindelijk voor gezorgd
dat er water uit de douche komt,
warm en koud, zij het ook allebei
bruin.
De voortreffelijke kokkin zweert bij de
Sichuan-keuken en zij is derhalve niet
zuinig met kruiden. Tijdens het middag
maal heeft zij haar eerste slachtoffer ge
maakt. Een van de Britten bezet voor
het verdere deel van de dag en geduren
de de hele avond en nacht een van de
drie toiletten die de tweede-klassers ter
beschikking staan. Mao, die in het China
van Deng Xiaoping vrijwel niet meer
wordt geciteerd, heeft volgens Ming eens
gezegd dat een mens vuriger revolutio
nair wordt naarmate hij meer kruiden
eet. De honderd miljoen Chinezen uit de
provincie Sichuan moeten dan wel van
een bijzonder revolutionair slag zijn.
Inmiddels wordt de Yangtze breder en
breder, zodat maar af en toe een van de
oevers kunt zien. Het landschap is zo
vlak geworden als een Nederlandse pol
der en door de verrekijker van zie je hoe
de boeren van de provincie Hube'i het
land met hun handen bewerken. Het
ontbreken van transportmogelijkheden
is er debet aan dat deze graan- en rijst
schuur van China nog vrijwel verstoken
is van enige mechanisatie.
Na het avondmaal verzamelt ons kleine
gezelschap zich in de lounge, waar Geor
ge. die het Chinese eten niet lust. zich al
achter een fles bier heeft verschanst. Het
Amerikaanse stel gaat languit zitten le
zen in de fauteuils die vrij zijn omdat
een paar Japanners nog aan dek blijven.
De Duitsers breien een vervolg aan het
relaas over hun vroegere vakantiebeleve
nissen en komen al dichter bij huis:
Gran Canaria. Tunesië en Joegoslavië.
Voor de tijdelijk uitgedunde Britse kolo
nie is langzamerhand het uur van de
nostalgie aangebroken. Met de gedachte
dat we morgenavond in Wuhan zullen
arriveren haalt het anderhalve echtpaar
herinneringen op aan veertig jaar gele
den toen zij hun jeugdjaren in Wuhan
doorbrachten omdat hun vaders daar di
recteur waren van een Britse bank.
Naarmate de avond vordert en het aan
tal lege bierflessen groeit worden de ver
halen sterker. George, die geen enkele
herinnering aan China heeft en zelfs
deze bootreis zo snel mogelijk wil verge
ten. bekent dat hij nog maar een wens
koestert: fish 'n ships. Die zal hij waar
schijnlijk echter ook in Wuhan niet krij
gen. hoe Brits het verleden van deze
provinciehoofdstad ook geweest moge
zijn. Om half elf doet de steward reso
luut de lichten uit en vijf minuten later
de deur van de lounge op slot. De hitte
laat zich niet uit de enge binnenhut ver
drijven. Een bezoek aan de andere dek
ken lijkt het enige alternatief.
iengl1esj
In de derde klas is de atmosfeer nog
broeieriger dan bij ons. De ..nummer
drie" vaart zo langzaam dat er geen
vleugje wind binnenkomt. De Chinezen
liggen half ontkleed en apathisch in hun
hutten die zij met zijn achten moeten
delen. Als je niet beter wist zou je je in
een opiumkit wanen, maar reeds onder
Mao is het opiumschuiven rigoureus af
geschaft. In de vierde en vijfde klas is
het zo mogelijk nog benauwder hoewel
alle deuren van de gangways open staan.
Er zijn nog maar een paar kaartspelers
actief. Op het buitendek, waar het
slechts een beetje koeler is. wekt de
komst van een „lange neus uit de tweede
klas" enige beroering. Een paar jonge
Chinezen wenken en beginnen vervol
gens langdurig met elkaar te discussië
ren. Dan spreken ze mij aan. maar ik
ken de Teleac-cursus slechts van horen
zeggen en kom dus niet verder dan „Ni
hao" („Hoe gaat het met je?"). Dat
wordt een kwartier lang „Ni hao" van
beide kanten, waarbij ik de indruk heb
dat zij het toch anders uitspreken dan ik.
En we blijven allemaal vriendelijk glim
lachen en instemmend knikken. Ze bie
den afschuwelijk zoete snoepjes aan en
een even afschuwelijk zoet drankje. Ik
revancheer me met een rondje Caballero
dat niet erg in de smaak valt, want de
meesten gooien hun sigaret na een paar
trekjes nogal indiscreet overboord. Maar
het blijft hartelijk en een van mijn gast
heren zegt op zeker ogenblik zelfs iets
wat naar „good" klinkt. Ik zeg ook
..good". En dan vraagt hij: „Icngliesj?".
De man heeft blijkbaar een talenknob
bel, maar ik moet hem teleurstellen:
„No iengliesj". Het is inmiddels wat
koeler geworden en de conversatie hier
op het benedendek heeft langzamerhand
haar grenzen bereikt. Met gebarentaal
probeer ik duidelijk te maken dat ik
morgenochtend terugkom. Natuurlijk
heeft niemand dat begrepen. Ming heeft
de volgende ochtend veel plezier over
mijn nachtelijke uitstap en maakt de
veiligheidsofficier deelgenoot van haar
pret. Hij knikt me deels begrijpend,
deels goedkeurend toe.
Ming is bereid om mee naar beneden te
gaan en als tolk op te treden. De Chinese
vrienden begroeten ons met applaus,
maar ook na herhaalde uitleg van Ming
kunnen ze zich over Nederland niet veel
voorstellen. Niettemin weer applaus,
want in je handen klappen is een van de
geheimen van de Chinese beschaving.
Blijft het probleem hoe je zeven reste
rende balpennen onder elf Chinezen
moet verdelen. Ming vertaalt het en de
man met de talenknobbel zegt zowaar na
diep nadenken: „No problem". Het
blijkt inderdaad geen „problem", want
als we na langdurig wederkerig handge
klap weer naar boven gaan. liggen de ze
ven pennen nog steeds keurig op een rij
tje op het dek. En toch heeft Mao niet
alleen een miljard Chinezen te eten gege
ven, maar ze ook leren lezen en schrij
ven.
„Chinezen zijn aardige mensen." zeg ik
tegen Ming. Ze is in haar nopjes met dit
compliment. „Er valt natuurlijk een he
leboel op ons aan te merken, maar over
het algemeen zijn wij inderdaad een
vriendelijk, zachtaardig volk. In het ver
leden hebben onze koningen en keizers
veel wreedheden begaan, tegen elkaar en
tegen het volk. Maar de grote massa is
vreedzaam. De overgrote meerderheid
van de Chinezen zijn boeren, verknocht
aan hun familie, hun vee, hun land. Wij
houden met van agressie".
Het wordt een hete dag en de „nummer
drie" stoomt nu fors vooruit, alhoewel
het nog te bezien valt of we de vier uur
vertraging die we intussen hebben nog
zullen inlopen. De Japanners koesteren
zich op de beste plaatsjes in de zon. In
de lounge hebben de Duitsers nu de fau
teuils bezet en de Britten, weer voltallig,
staan zich op het voordek te verheugen
over het weerzien met hun koloniale
verleden. De steward ruimt de ravage op
die hij heeft aangericht door de tempera
tuur van de ijskast op zes te stellen: de
limonadeflesjes zijn allemaal gebarsten
en het bier heeft ijsklonters gekregen en
is „gestorven", zodat het niet meer
drinkbaar is.
Dubbeldeks
Het is half zeven 's avonds als we de
brug van Wuhan naderen, de belangrijk
ste van de bruggen over de Yangtzc-ri-
vier. Vroeger, vertelt Ming, moesten de
treinreizigers van noord naar zuid in
Wuhan met het veer worden overgezet.
De brug. die in 1957 met zuinige Sovjei-
russische hulp werd gebouwd, is dubbel
deks: bovenop een rijweg, onderop treiijne
verkeer. „Het is het laatste grote Sovjqdi
trussisch-Chinese samenwerkingsproje£e
geweest", zegt Ming. „Jammer, want et-_
genlijk mogen wij de Russen best. ook ft
liggen wij nu al enkele tientallen jareP
lang met ze overhoop". n 1
Terwijl we onder de brug doorvaren vei
telt een van de Britten dat Wuhan eigen
lijk uit drie steden bestaat: de oude sta|D
Wuchang, de industriestad Hanyang e| S
Hankou: waar Britten, Fransen, Duipn
sers. Russen en Japanners voor en na <$rti
oorlog concessies hadden. Grote zeflvi
schepen komen nog steeds van Shanghit
ruim duizend kilometer de Yangtze offlkt
varen om in Wuhan te laden en te lofw;
sen. ïld
Ming weet nog twee andere bijzonderhtói
den over Wuhan te vertellen. Hier begoen
dr. Sun Yatsen in 1911 zijn burgerlijker
revolutie die een einde maakte aan dn
heerschappij van de Qing-dynastie. Zh
legt een opmerkelijke accent op hdd
woord „burgerlijk" en spreekt, als aller
Chinezen, de naam van dr. Sun Yatse|eo
met eerbied uit. De tweede vermeldenjon
waardigheid is dat Mao. die in deze pnrbi
vincic geboren is en die al in 1927 ind
Wuhan met een kaderopleiding voor dg.
Chinese boeren was begonnen, in dpr,
deel van de Yangtze meer dan eens cefe
rondje heeft gezwommen. ib.
De Japanners staan, een half uur voofcd
dat wc afmeren, al te dringen om als eefrei
sten van boord te kunnen. Ze zulle|in
straks toch moeten wachten totdat dt
achthonderd Chinezen uil de andere drird
klassen dringend en struikelend over d
loopplank van boord zijn gegaan. Oq
hier zullen de eersten soms de laatste,"^
zijn. De Britten turen de oever af on
„hun" bankgebouw met de zuilen I i
zien. Maar er waait geen Union Jaq,g
meer. George heeft nu zijn hoop gesteljei
op een echt Engels ontbijt want h^-
Quinchuan-hotcl (de naam betekent „ty(
vier en zonneschijn") in de miljoeneön
stad Wuhan heeft internationale faarjyi
De Duitsers willen slechts zo spocdij
mogelijk verder reizen. En het Amer
kaanse echtpaar slaagt er maar met in d
koffers dicht te krijgen. Ming moet oveu
stappen op een andere veerboot die ha%
in twee dagen naar Shanghai zal brcifn
gen. Voor het geval ik haar hulp nodi
heb bij het kopen van zijde geeft ze h%r
telefoonnummer van haar instituut. D|)
drie dagen over de Yangtze zijn voorbij,.
LEO VAN VLIJMEfj
PUCHBERG - De spreiding van
de negen miljoen Nederlandse
overnachtingen per jaar in Oosten
rijk laat veel te wensen over. Tirol
blijft jodelend de ranglijst aanvoe
ren met concentraties zonder weer
ga. En daarnaast zijn er deelstaten
waar wij bijna geen cent uitgeven.
Neder-Oostenrijk is er een van.
Harald Leonhartsberger, die voor de
Fremdenverkehrswerbung in zijn deel
staat contacten met reisorganisaties en
media onderhoudt, heeft daar wel begrip
voor. De meeste Nederlanders hebben er
geen reis van circa vijfhonderd kilome
ter extra voor over om te kunnen vast
stellen dat de bergen hier niet veel hoger
reiken dan tweeduizend meter. Zoveel
dichter bij huis bieden Voralberg en
Salzburgerland, maar vooral het magi
sche Tirol, de majesteitelijke vierduizen-
ders met eeuwige sneeuw. Maar Harald
Leonhartsberger houdt de moed enn.
„Veel Nederlanders", zegt hij, „dreigen
een beetje last te krijgen van Oostenrijk-
-moeheid omdat ze al jarenlang tijdens
hun vakantie op een kluitje zitten en ge
noeg hebben van het massatoerisme. Je
ziet overal de behoefte aan nieuwe ont
dekkingen en het zelf-bezig-zijn toene
men. Voor mensen die weer echte reizi
gers willen worden heeft het onbekende
gedeelte van Neder-Oostenrijk veel te
bieden".
Daar kon deze functionaris wel eens ge
lijk in hebben. Rexalpe. Schneeberg, Öt-
scher, Göller, Gippel, Hochkar en ande
re bergen illustreren dat deze deelstaat
niet „plat" is, zoals de naam zou kunnen
suggereren. De mensen die hier hun va
kantie doorbrengen zijn voornamelijk de
Oostenrijkers zelf. Weners beschouwen
de Rexalpe bijvoorbeeld als één van hun
„huisbergen". Temeer omdat slechts een
smalle strook (Burgenland) het gebied
scheidt van Hongarije, waant men zich
soms in de Donaumonarchie. In dit
machtige keizerrijk bleef het toerisme
voorbehouden aan adel en gegoede bur
gerij. Puchberg werd ooit het Chamonix
van Oostenrijk genoemd en Semmering
kan dank zij het milde klimaat vergele
ken worden met Davos. In het voet
spoor van hun vorsten teren veel gasten
op deze vergane glorie, door er hotels als
Panhans en Südbahn te betrekken, date
rend uit de jaren tachtig van de vorige
eeuw. Veel aanpassingen ten spijt bezit
een drukbezocht centrum als het Sem-
meringgebied nog die allure van het
„Ancient Regime". De dingen die voor
bij gaan, zij laten zich nog gelden in het
kwijnende sanatoriumachtige sfeertje
van veel Kurhotels, het sissen van
stoomlocomotieven en de grauwe, som
bere burcht die dienst doet als Berggas-
thof voor de gondelbaan naar de Rexal
pe.
vitale keizer
Hier is het allemaal begonnen. Keizer
Frans Josef I kwam in 1854 naar dit ge
bied om er de eerste spoorweg door het
gebergte te openen, de Semmeringbahn.
Ruim tien jaar later sprak heel Wenen
over de bestijging van de Schneeberg
door een vitale keizer. De oeroude pas-
weg, benut door pelgrims naar het Heili
ge Land. legerscharen en karavanen met
wijn, glas. safraan, spek en vijgen werd
een heirweg voor het toerisme. Nog in
1926 sprak iedereen over een nieuw wa
penfeit, de moderne gondelbaan naar de
Rexalpe, die dit jaar dus het zestigjarig
bestaan viert. Een al in 1949 gebouwde
stoeltjeslift naar de Himberg is eveneens
nog in gebruik.
Nostalgie, de Oostenrijkers met hun
heimwee naar romantiek en heroïek van
hun monarchie krijgen er hier ruim
schoots hun deel van. Maar intussen
hebben de gezondheidscentra hun
nieuwste therapieën ingevoerd ter ver
vanging van de rustkuur voor tuberculo
sepatiënten. Het onder doktershanden
zijn kan nu op ideale wijze gecombi
neerd worden met een vakantie en het
fatsoeneren van de wenkbrauwen of an
dere correcties op het gelaat. Luxe en
comfort zijn er nu voor iedereen die het
Wachten op passagiers voor de rondvaartboten in Lunz
betalen kan in Semmering en Reichenau
en andere plaatsen in dit drukste vakan
tiecentrum van Neder-Oostenrijk. Het
wemelt er van de faciliteiten en zelfs een
fraaie golfbaan ligt klaar voor gebruik.
Maar het onbekende Neder-Oostenrijk
moet men elders zoeken. Toeristen moe
ten daarvoor dieper doordringen in de
dalen van riviertjes als Ybbs. Erlauf.
Pielach, Traisen, met hun rotsen en
bouwvallen als de machtige ruïne Weis-
senburg.
Wierook
Veel dorpen geuren nog naar wierook,
want in deze omgeving hebben vanouds
bedevaartgangers de weg bereid voor het
toerisme. De herbergen waar deze afge
matte vromen zich 's avonds de voeten
wassen staan er nog, in Annaberg om
maar een voorbeeld te noemen. Het
dorpje is gewijd aan de vrouw wier
naam het draagt, de moeder van Maria.
Reeds in de middeleeuwen werd zij hier
vereerd. De glorieuze jaren behoren ech
ter tot het verleden, nu de machtigsten
der aarde het plaatsje niet meer bezoe
ken. Annabergs eigen stralenkrans is ver
bleekt en bovendien ligt het niet meer
aan de Via Sacra, de heilige weg naar
Manazell. sinds pelgrims dit toonaange
vende genade-oord in Stiermarken per
trein kunnen bereiken. Dit Mariazellern-
baantje kronkelt zich door een roman
tisch dal en is daarom ook een toeristi
sche attractie geworden, net als het
spoortje langs Ybbs, met stations waar
op de boeren vroeger hun kaas en most
aan de passagiers verkochten.
Familiebezoek
Eenvoud vormt nog altijd de grootste
bekoring van het echte „platteland" in
Neder-Oostenrijk, de oorden waar het
alledaagse onopgesmukte bestaan vrijwel
alles is. wat men de vreemdeling te bie
den heeft. Wat de boer eet aan „Haus-
mannskost" wordt ook voorgezet aan de
mensen die in zijn hoeve een huurledi-
kant beslapen.
De 60-jarige Rosa Wutzl leidt op de
flanken van de Grosze Koller (1109
meter) groepjes belangstellenden naar
de grot. die voor een deel haar eigen
dom is. Rosa was nog een herderinne
tje toen de mare door het dorp ging dat
een rund in de schacht van een onder
aards gewelf was gevallen. De aldus
ontdekte grot, niet ver van de woest
schuimende Erlauf, werd Rosa's
droompaleis. Op 22-jarige leeftijd nam
zij de fakkel over van een voorganger-
-rondleider en thans nog is het de lust
in haar leven, om anderen deelgenoot
te maken van haar passie. Hoofddoek,
schort en ladderbestendige kniekousen
geven deze boerse vrouw het aanzien
van een heldin uit het volk, als zij
zwaaiend met een lantaarn de klim
mers voorgaat door de spelonken. Een
hol met halfvermolmde trappen geeft
toegang tot deze Kohlerhöhle. genoemd
naar de hoeve, die aan de ontdekking
een koe moest opofferen. Het is daar
binnen zo nat, smerig en nauw, dat de
dorpsbrandweer overalls verstrekt. Met
haar buitengewone schrille, soms over
slaande stem, omschrijft zij glanzende
druipsteenformaties als sculpturen,
waarin men een domkoepel kan her
kennen, een kruis of een madonna. En
wee de bezoeker, wiens toorts de lage
zolderingen bedreigt met roetvorming!
Rosa's heiligdom mag niet ontluisterd
worden. Zeven keer op één dag soms
Rosa Wutzl, de heldin van het verhaal
over de grot in Annaberg.
leidt zij de klim naar de ingang van
haar grot, geschoeid als een dragonder.
Ómdat ze al een dagje ouder wordt
neemt zij soms kleinzoon Marcus (8)
mee, aan wie zij straks de sleutelen van
het duistere rijk wil overdragen.
Het zijn bijna altijd echtparen, vaak met
even nijvere kinderen, die hier voor
gastvrijheid zorgen en inhoud geven aan
het vaak misbruikte woord „Gemütlich-
keit". Wie er van houdt zich op familie
bezoek te voelen tegen betaling, in een
voudige doch kraakzindelijke vestigin
gen van de horeca, kan hier zijn hart op
halen. Zo'n vakantie kan bovendien ui
termate goedkoop zijn.
Geen boerin kan het over haar hart ver
krijgen de gasten het vel over de neus te
halen. Bovendien moet het prijsniveau
in sommige gewesten wel laag zijn, wil
men de mensen kunnen weglokken van
al die wijnpriëlen in de buurt van We
nen, de schitterende abdijen en alles wat
de grotere centra aan faciliteiten te bie
den hebben.
Er is veel te zien, dat de aandacht afleidt
van alle mogelijke beslommeringen. De
helft van alle burchten, kastelen en ruï
nes in Oostenrijk siert deze deelstaat, die
bovendien verdeeld is in een verrassend
aantal geografische zones en daarom
veel afwisseling biedt in het natuur
schoon. Grote steden - afgezien van
Wenen, dat een eigen zelfstandige statu1
heeft in het staatsverband - zijn er nau
welijks. Maar schilderachtige plekjes tei
spijt kan het zich niet meten met he
snoer van romantische stadjes aan d<
Donau, in het Wachau-gebicd. De boer
se regionen met hun golvende akkers d
hooibouwromantiek, het gezwoeg van d<
blaaskapellen, bruggetjes over een snellt
vliet; daar moet men het van hebben.
Er worden met veel georganiseerde rei
zen aangeboden naar deze Oostenrijks
provincie met als voornaamste bestem
ming Wenen en het Wienerwald. Des t
meer leent zij zich voor een verkennin
door individuele reizigers, te voet of me
welk vervoermiddel dan ook. Zelfs hai
tje zomer zijn er kamers te krijgen. Ne
der-Oostennjk is voor automobiliste
gemakkelijk bereikbaar over de groti
wegen in Duitsland via München, Salz
burg en Linz, richting Wenen, met vóó
deze stad al talrijke mogelijkheden on
af te slaan naar oorden vol rust en ruim
te. Documentatie en informatie verstrek
het Oostenrijks Verkeersbureau, Singe
464, 1017 AW Amsterdam.
V l
