1
lind
lè
Langs Koeielever
en Acht Puzzels
'£eidóe Qowuvtd1
r
Zwangerschaps
vergiftiging
ZATERDAG 7 JUNI 198f
Links: Een hapje
eten op de
nachtelijke vrije
markt in
Wanxian.
Drie dagen op de
Yangtze-rivier(2)
Verslaggever Leo van Vlij
men verbleef drie dagen
op de Chinese „veerboot
nummer drie" die de
Yangtze-Kiang, een van
de langste rivieren ter we
reld, bevaart. Het eerste
deel van zijn reisverslag
stond vorige week in Fina
le en vandaag volgt het
tweede deel.
PEKING - De nachtelijke vrije
markt in Wanxian leert ons vooral
één ding: als je een varkensstaart
grilt verliest hij onherroepelijk zijn
krul. Ze liggen als lange dunne
worteltjes uitgestald en worden bij
halve en hele dozijnen tegelijk ver
kocht. Niet alleen de inwoners van
Wanxian maar ook de Chinese op
varenden van „veerboot nummer
drie" beschouwen ze als een delica
tesse.
De bedrijvigheid en onverzadigbare trek
van de Chinese reisgenoten kluistert ons
tot in de kleine uurtjes aan dit nachtelij
ke gebeuren. De Chinezen kopen hun
zakken en tassen vol. De enige niet-Chi-
nees die iets insiaat is mijn hutgenoot
George: hij weet een fles whisky op de
kop te tikken. De nachtelijke markt van
Wanxian is inderdaad een reusachtige
winkel van Sinkel: er is van alles te
koop, zelfs een fles Ballantine a raison
van 32 yuan (25,60 gulden). Daarmee
hoopt George de komende achtenveertig
uur door te komen.
Onze steun en toeverlaat Ming zit nog in
de lounge als we aan boord terugkeren.
Ze heeft het door kapitein Cheng Shengli
opgestelde vaarschema voor morgen
voor zich liggen en zegt: „Dat wordt
vroeg opstaan want om zes uur arrive
ren we bij de eerste van de drie kloven
waar de Yangtze zich doorheen moet
worstelen".
Als „nummer drie" om twee uur
's nachts van wal steekt wordt het dui
delijk, dat er van slapen niet veel meer
terecht komt. Er hangt weer een dikke
mist over de Yangtze en de misthoorn
dreunt onophoudelijk. Een poging om in
een van de twee badcellen die ons ter be
schikking staan een douche te nemen
loopt op niets uit. Er is geen warm water
en geen koud water. Uit het wastafel
kraantje in de hut sijpelt slechts bruine
drab. De warmwaterkan die de steward
ons 's avonds gebracht heeft zodat we
elk nog een mok jasmijnthee zouden
kunnen zetten brengt uitkomst. De thee
moet wijken voor een tandenpoetsen en
een kattewasje.
Hel is half vijf 's ochtends. George ligt
Rechts: De haven
van Badong, een
van de weinige
verkeers
knooppunten aan
de Yangtze-rivier.
Onder:
Ochtendmist
hangt in het eerste
ravijn waar de
Yangtze-rivier
zich doorheen
worstelt.
-
nog in een geur van whisky te ronken.
Het monotone gedreun van de scheeps-
ingewanden, om de paar minuten bege
leid door het geloei van de misthoorn, is
het enige geluid dat de stilte van de
nachtelijke Yangtze verbreekt. Vanaf de
brug proberen drie enorme, nerveus
heen en weer schietende schijnwerpers
door de nevel heen vte dringen. Soms
vangen zij een boei of een steil uit het
water oprijzende rots in hun lichtbundel.
Ondanks de duisternis kan men zien,
dat het landschap veranderd is. De
vruchtbare hoogvlakte van Sichuan is
vanaf Wanxian overgegaan in een ruig
bergland.
In de tweede en derde klas valt geen
mens te bekennen: wie een bed heeft
veroverd, probeert te slapen. Maar op
het benedendek is nog leven. Tussen de
kluwen Chinezen die aan het dommelen
zijn, zitten op geregelde afstand groepjes
kaartspelers. Het lijkt onwaarschijnlijk
dat ze bij het zwakke licht in de gang
ways de verschillende kaarten goed van
elkaar kunnen onderscheiden. Iemand
heeft mij ooit verteld dat Chinezen altijd
om geld spelen, maar ik zie geen munten
over de vloer rollen. Een van de Chine
zen nodigt me vriendelijk uit om mee te
spelen, doch ik begrijp niets van het spel
en laat het bij een welwillende glimlach.
We zijn per slot van rekening in het
Land des Lachelns.
Zomertijd
Plotseling beginnen de scheepsmachines
te dreunen. Op het bovendek wordt
luidkeels iets onverstaanbaars geroepen.
Ik sta al boven in de lounge als de an
kerkettingen beginnen te ratelen. De
„nummer drie" ligt doodstil op de
Yangtze te drijven als de steward ons
tracht gerust te stellen. De Japanners in
ons gezelschap kijken eerst opgelucht en
schieten vervolgens in een onbedaarlijke
lach. Maar wij Europeanen begrijpen er
niets van, totdat Ming binnenkomt en
de zaak uitlegt: De kapitein heeft er niet
aan gedacht dat China eergisteren voor
het eerst in zijn vierduizend jaar oude
geschiedenis is overgeschakeld op zo
mertijd. En omdat de „nummer drie"
deze keer braaf op schema is gevaren lig
gen we nu dus een uur te vroeg voor de
eerste van de drie rivierkloven die ons
tweehonderd kilometer en acht vaaruren
lang van de ene natuurverbazing in de
andere zullen doen vallen.
Kapitein Cheng Shengli voegt aan de
'wachttijd nog een half uur verlenging toe
omdat de mist deze ochtend erg dicht is
en dan gaat het aarzelend en voorzichtig,
misthoorn-toeterend en onder dekking
van de niet aflatende schijnwerpers met
halve kracht vooruit, bergengtes in waar
door de Yangtze zich moeizaam een weg
heeft gebaand, soms van nog geen vijftig
meter breed en dat vergt voor een schip
als onze „nummer drie" een bijzondere
navigatievaardigheid.
De doorvaartgeulen en bergpieken heb
ben Chinees-mysterieuze namen als
Acht Puzzels, Witte Koningsstad, Meng
Lian-trap, Blaasbalg-ravijn, Koeielever
en Paardelong.
Geheimen
Ming kent deze route op haar duimpje
en kan eindeloos mythen en sagen over
de geheimen van de Yangtze vertellen.
Bijvoorbeeld over de Godinnenspits op
de noordelijke Yangtze-oever. Vanuit de
verte lijkt dit stuk rots op een gracieus
meisje dat peinzend staat te staren naar
de Yangtze diep beneden haar. Het is de
hoogste piek in dit bergmassief en zij
ontleent haar naam aan de godin Yao Ji,
de jongste dochter van de Moeder van
de Westelijke Wolken die zich in de he
mel begon te vervelen en op zekere dag
met haar elf zusters naar de aarde af
daalde om Yu de Grote, de legendari
sche Chinese held. te helpen bij zijn
strijd tegen de draken. Yao Ji doodde
zelf twaalf van deze monsters met een
bliksemschicht en hielp Yu vervolgens
bij het bevaarbaar maken van de rivier.
Zij en haar elf zusters zorgden er ook
voor dat de schepen veilig' door de rivie
rengte kónden laveren en dat de boeren
goede oogsten binnenhaalden. Na ver
loop, van tijd veranderden de twaalf go
dendochters in twaalf rotsen en Yao Ji
werd de Godinnenspits, uiteraard de
hoogste en mooiste in de hele opigeving.
En dan vertelt Ming met een twinkeling
in haar ogen over de „welriekende
Er is rijkelijk
fruit voorradig
op de
nachtelijke
vrije markt in
Wanxian.
stroom" waar we zojuist doorheen kwa
men. Hier ligt de geboorteplaats vai
Wang Zhaojun, de favoriete bijzit var
keizer Yuandi uit de Han-dynastie, di<
een goede twintig eeuwen geleden heef
geleefd. Wang Zhaojun werd ook we
Ming genoemd. En volgens de overleve
ring viel er eens, terwijl fyling i aar ge
zicht waste in de Yangtze, een parel ui
een van haar sieraden in het water,
Sindsdien is het water hier kristalhelder
en geurend, vandaar de naam.
De Ming die tweeduizend jaar later te
gen de reling van de „nummer drie'
leunt weet echter wel beter. De boden
in dit gebied van de Yangtze bestaat ui
leem dat een filterende werking heeft
ters verderop en duizenden kilometers
lang en dat desondanks aan ten minste
honderd miljoen Chinezen drink-, kook-
en waswater levert.
Licht voor china
Bij de Nanjing-pas, het eindpunt van de
adembenemende ravijnentocht, verlaat
Ming het terrein van de mythen en sa
gen. Ze gaat over tot de concrete ge-g
schiedenis: „Aan dit punt zijn de Japan-^
se bezetters tijdens de oorlog nooit voor-c
bijgekomen. De Nanjing-pas werd doorS(
onze militairen gecontroleerd en dankn
zij hun verdediging bleef de rest van deei
Yangtze-rivier stroomopwaarts voor Ja-fj
panse bezetting gespaard. Het natuur-S|
wonder^van de drie Yangtze-ravijnenz
heeft het westelijk deel van ons landr
goed beschermd".
Hoewel Ming ver na de oorlog geboren?
moet zijn en haar familie niet onder de
Japanse bezetting geleden heeft, blijkt
Ming een patriottische weerzin tegen v
^Nippon te hebben.
Na nog eens acht kilometer komt de be- ]j
roemde dam van Yichang in zicht. Ming
wordt nu op haar best, want de techni
sche adviezen voor dit gigantische pro-G
j'ect zijn onder meer afkomstig van het
instituut waarvoor zij werkzaam is. Ze
somt uitvoerig alle maten en gegevens A
over de dam op en laat deze keer alles f
genadiglijk door de steward in het Ja
pans vertalen, kennelijk hopend dat ze
de Japanners onder de indruk zal bren-
gen.
„Deze eerste dam in de Yangtze-rivier is
ruim twee en een halve kilometer lang
en zevenenveertig meter hoog. Hij kan
een druk van 1580 miljoen kubieke me
ter water weerstaan. De drie sluizen kun
nen per jaar vijftig miljoen scheepston-
nage verwerken en de elektriciteitscen
trale zal 138 miljard kilowattuur gaan le
veren". De Europeanen onder haar ge
hoor zijn zichtbaar onder de indruk. De
Japanners vertrekken geen spier.
Maar Ming heeft, hoewel ze niet voor'
haar toelichting betaald wordt, nog een,
troef in handen: „Het volkscongres heeft
dit jaar de plannen goedgekeurd voor de
bouw van een nieuwe dam. Volgend jaar
beginnen we en in 1997 moet het project
voltooid zijn. Met de krachtcentrale die
we dan hebben gebouwd kan heel China
van elektriciteit worden voorzien". Nu j
kijken de Europeanen ongelovig. Maar
de Japanners beginnen - na vertaling -
opgewonden onder elkaar te discussië
ren, waarbij ze steelse blikken werpen op
Ming, alsof die de nieuwe dam zelf ont
worpen heeft. Tevergeefs probeert Ming
achter een ijzig masker te verbergen dat
ze heel tevreden is met haar succes.
We zijn inmiddels de sluis binnengeva-
ren en zakken drieëntwintig meter in j
nog geen half uur. Als de voorste sluis- 1
deuren opengaan glijdt de „nummer
drie" statig het brede water van een heel
andere Yangtze binnen. Tien minuten i
later leggen we aan in Yichang, de
„hals" tussen de provincies Sichuan en 1
Hubei. Ming heeft geen tijd meer voor
enige uitleg, want ze moet uitvoerig af- 1
scheid nemen van haar Oostenrijkse 1
hutgenote, die met onbekende bestem
ming aan wal gaat. De „nummer drie"
heeft, zo belooft de kapitein, hier slechts
een stop van een half uur.
LEO VAN VLIJMEN
Het nederige en alweer honderd jaar oude aspi
rine is bezig aan een tweede carrière. Een paar
jaar geleden bleek het spul een verstopping van
de bloedvaten van hart en hersenen te kunnen
voorkomen en nu is er weer wat nieuws: aspiri
ne helpt ook tegen zwangerschapsvergiftiging.
De verschijnselen van deze kwaal ko
men in het kort hierop neer. Ongeveer
tien' procent van de zwangere vrouwen
krijgt in de laatste drie maanden last van
hoge bloeddruk. Omdat ze soms ook ei
witten uitplassen gaat het lichaam vocht
vasthouden en dat veroorzaakt weer oe
deem. De vrouwen komen dan te veel
aan en hebben vaak dikke enkels.
J. Paalman
Tot zover is de kwaal niet echt veront
rustend. Met bedrust en een strak zout
loos regiem is het tij nog te keren. Dat
wordt anders als het zich ontwikkelt tot
een pre-eclampsie, het voorstadium van
zwangerschapsstuipen. Gelukkig komt
dat niet vaak voor. De bloeddruk kan
dan torenhoog oplopen, er zit nog meer
eiwit in de urine en het vocht hoopt zich
nog meer op. Daarbij heeft de vrouw
last van hoofdpijn, duizeligheid, misse
lijkheid, braken en een gestoord ge
zichtsvermogen. Uiteindelijk dreigt
eclampsie ofwel zwangerschapsstuipen,
die nogal eens dodelijk kunnen aflopen
voor het kind en in een enkel geval voor
de moeder.
Maar ook een ernstige pre-eclampsie
(het voorstadium dus) is met zo gunstig
voor het kind. Daarom worden zwange
re vrouwen zo fanatiek gecontroleerd op
bloeddruk, gewicht en eiwit in de urine.
Waarom sommige vrouwen (vooral de
eerste keer) slecht tegen een zwanger
schap kunnen, is nog steeds een raadsel.
Van vergiftiging is in elk geval geen
sprake. Zwangerschapsvergiftiging (vijf
entwintig letters, wat een verschrikkelijk
woord) is dus de verkeerde naam voor
een raadselachtige kwaal. Toch is de
laatste tijd een tip van de sluier opge
licht. In 1979 kwam men er achter dat
vrouwen die geregeld een aspirientje
slikken minder last hebben van deze
verschijnselen. Dan moet in het aspi
rientje wel de stof acetylsalicylzuur zit
ten. De uitkomst was eigenlijk niet zo
verrassend, want in die tijd was men net
een hoop aan de weet gekomen over de
werking van dit pijnstillend zuur. Nu
wordt het ingewikkeld.
Acetylsalicylzuur werkt de aanmaak van
prostaglandin tegen. Daar zijn er twee
van: TXA en PGI, en die werken elkaar
tegen. TXA knijpt de bloedvaten samen
en laat het bloed stollen, PGI doet pre
cies het omgekeerde. Samen zijn ze, als
het goed is, in evenwicht. Wat bleek?
Kleine hoeveelheden aspirine remmen
de aanmaak van TXA, maar laten tegen
strever PGI ongemoeid. Het bloed wordt
minder stolbaar en doordat de vaten
gaan openstaan daalt de bloeddruk. Dat
is de reden waarom cardiologen en neu
rologen kleine hoeveelheden aspirine
voorschrijven om verstopping in vaten
van hart en hersenen te voorkomen.
Met aspirine kun je dus het evenwicht
verschuiven naar de bloeddrukverlagen-
de PGI-kant. Dat deed bij vrouwenart
sen een belletje rinkelen, want hoge
bloeddruk is een van de eerste sympto
men van een zwangerschapsvergiftiging.
Misschien is bij die vrouwen het even
wicht al te zeer verschoven naar het
bloeddrukverhogende TXA. Met wat as
pirine zou je dat evenwicht weer kunnen
herstellen. Het aardige is dat vier Neder
landers onder leiding van de Rotterdam
se vrouwenarts prof. H. C. S. Wallen
burg die theorie voor het eerst aanneme
lijk hebben gemaakt. In de Lancet van
enige tijd geleden (een van de twee inter
nationale medische topbladen, het ande
re is de New England Journal of Medici
ne) deden ze verslag van hun bevindin
gen.
Met een ingewikkelde test selecteerden
ze zesenveertig vrouwen die een ver
hoogd risico hadden op zwangerschaps
vergiftiging. De ene helft kreeg vanaf de
achtentwintigste week dagelijks een tien
de part van een aspirientje, de rest kreeg
een foppil te slikken. De resultaten: In
de foppilgroep kregen vier vrouwen last
van hoge bloeddruk, zeven vrouwen
raakten in het voorstadium van zwan
gerschapsstuipen (pre-eclampsie), een
vrouw kreeg ze ook. In de aspirinegroep
kregen slechts twee vrouwen last van
hoge bloeddruk, de groep bleef ergere el
lende bespaard. Bloedonderzoek toonde
aan dat bij hen het gehalte van het
bloeddrukverhogende TXA met negentig
procent was gedaald.
Eureka! Wordt voortaan aan alle zwan
gere vrouwen vanaf de achtentwintigste
week aspirine voorgeschreven? „Nee",
zegt prof. Wallenberg. „Uiteindelijk gaat
het om een hele kleine groep vrouwen.
Ongeveer tien procent van de vrouwen
die voor het eerst zwanger zijn, krijgt
dan wel last van hoge bloeddruk. Tien
procent van hen weer krijgt ernstiger
klachten, dus bij een of twee op de hon
derd. Zou je iedereen aspirine geven dan
behandel je het overgrote deel van de j
vrouwen voor niets".
Maar er is toch een test om te bepalen
wie het meeste risico loopt? „Dat is nu
het probleem. Die test is kostbaar en ta
melijk bewerkelijk; twee man personeel
zijn er twee uur mee bezig. We zouden
met aspirine pas preventief kunnen wer
ken als er een goedkope en eenvoudige
test zou zijn om de risico-patiënten op te
sporen. Die is er dus nog niet. Ons ver
zoek is vooral van theoretisch belang;
we weten nu wat meer van de mecha
niek van de zwangerschapsvergiftiging".
