Herstel joodse graven is onze plicht"
Frankrijk gaat onderzoek naar
zoutopslag nog eens overdoen
>ieet zou honderden geesteszieken genezen
liCTIEVOOR VERNIELDE EN GESCHONDEN BEGRAAFPLAATS IN POLEN
Nederland op de bres
voor verbod e-wapens
Geen kortere werkweek
maar minder werkjaren
VARA-tv moet met
20 man inkrimpen
Ü3NEN.AND/BUITENLAND
£eidóc@ommtt
WOENSDAG 4 JUNI 1986 PAGINA 7
ord op
kse opgelost
-INDAM De politie van Zaan-
iieeft gistersi een moord op een
Ü^ig-ige Turkse vrouw opgelost. De
w werd a^elopen weekeinde
geschoten terwijl zij een huis uit-
Utte. In de lacht van maandag
insdag werd de 16-jarige broer
echtgenoo van het slachtoffer
'gehouden. Dairmee kwam de po-
,1714pok op het ooor van het vuur-
58i.5fn waarmee ie vrouw is doodge-
I52.4(ien. Na het h»ren van verklarin-
maSs P°^l'e slotsoni geko-
1295«clat de 25"jaiiie echtgenoot van
I0l5lirouw de schalen moet hebben
l86.Mt. De man is taigehouden. Over
219'X'notief van d» moord is volgens
®^>litie nog niel «lies duidelijk.
291W.
Onderscheiding voor
prof. Diepenhorst
DEN HAAG Prof. dr. I A. Diepen-
horst heeft gisteren in de Ridderzaal in
Den Haag afscheid genomen als alge
meen voorzitter van de Onderwijsraad.
Bij die gelegenheid is hij benoemd tot
commandeur in de Orde van de Neder
landse Leeuw. Minister Deetman van
onderwijs bedankte Diepenhorst na
mens de regering voor diens grote inzet
voor de Nederlandse sBnenleving. Hij
zei dat de scheidende voorzitter het Ne
derlandse onderwijs en onderzoek in
verscheidene rollen had ervaren en ge
diend. Diepnhorst was onder meer rec-
tor-magnificus van de Vrije Universi
teit, lid van de Eerste en Tweede Ka
mer en minister van onderwijs in twee
kabinetten.
Zeven miljoen
voor
reuma-onderzoek
UTRECHT Het kabinet heeft
voor de komende kabinetsperio
de zeven miljoen gulden op ta
fel gelegd voor stimulering van
het reuma-onderzoek. Dat blijkt
uit een activiteitenprogramma
dat minister Deetman (Onder
wijs en Wetenschappen) en
staatssecretaris Van der Reijden
(Volksgezondheid) de Tweede
Kamer hebben aangeboden. Het
programma is bedoeld om het
onderzoek naar en de over
dracht van kennis over reuma
tische aandoeningen te verster
ken.
VVV dringt aan
op aanpak „runners"
AMSTERDAM De VVV in Amsterdam heeft
de afgelopen maanden bij gemeente en politie
vergeefs aangedrongen op maatregelen tegen de
opdringerig genoemde „runners" bij het Centraal
Station in de hoofdstad. Volgens woordvoerder
H. ter Balkt van de hoofdstedelijke VVV doen
de runners de bij de VVV aangesloten hotels
„oneerlijke concurrentie" aan. Amsterdam kent
evenals andere internationale toeristensteden
al jaren het probleem van de runners. Deze
worden volgens de VVV ingeschakeld door
vooral minder bonafide hotels om toeristen aan
te schieten, nog voordat die logies zoeken bij de
officiële VVV. Het „runnen" van toeristen is
volgens de plaatselijke politieverordening verbo
den. Het is een vorm van colportage op de open
bare weg, maar de politie doet er tot nu toe wei
nig aan, meent de VVV.
„Grensoponthoud kost
gezin duizend gulden"
FRANKFORT De douaneformaliteiten die
vrachtwagenchauffeurs moeten vervullen aan de
grenzen tussen de landen van de Europese Ge
meenschap kosten het doorsnee gezin in West-
Europa uiteindelijk duizend gulden per jaar ex
tra omdat de kosten van de wachttijd worden
doorberekend in het vervoerde produkt. Dat
heeft demissionair minister Smit-Kroes van ver
keer en waterstaat vandaag gezegd op een con
gres in Frankfort. Met dit voorbeeld wilde Smit-
Kroes duidelijk maken hoe belangrijk het is om
het oponthoud aan de grenzen te verkleinen. In
het verleden hebben de verkeersministers al af
gesproken dat het met de hinder die internatio
nale transportbedrijven ondervinden in 1992 af
gelopen moet zijn.
Melk voor
bruiloftsgasten
RAALTE „Melk moet", zullen Ap
en Jet Roeke uit Raai te gedacht heb
ben toen zij hun zilveren huwelijks
feest op poten zetten. Zij besloten
hun 275 bruiloftsgasten in plaats van
het gebruikelijke kopje koffie een
glas melk aan te bieden. Om te voor
komen dat hij 275 keer moest uitleg
gen waarom, zette de zilveren brui
degom een bord in de zaal met de
volgende tekst: „De boer'n hebt na
righeid met de melk, daorum schen-
ke wie hier een glaasje veur elk". De
narigheid van melkoverschotten is
na het bruiloftsfeest in het oosten des
lands in ieder geval iets verlicht.
72.5U
53.0C
50.CK
enige begraaplaats waar slachtoffers van de Holocaust be
seven liggen, is/ernield en geschonden. De namen op de jra-
292.5Cn van de slahtoffers in het Poolse Pyskowice ligger in
tierven. Maar a een lijdensweg van jaren hebben de Pcolse
toriteiten toesemming gegeven de joodse begraafplaats te
«rstellen. Zondr er voor te betalen. Dat moeten wij, ovsrle-
Üprinden in Nedeland, doen. De stichting „Restauratie joodse
lljggraafplaats Pjikowice" start daarom vandaag een actiJ om
■■ld in te zameln.
Zeven-
ONGen jaar oud \as de heer
^jj[. Caransa in 1945 toen
i58t»(j, pas bevrd uit het
^Jjïrnietigingskmp Glei-
80.50 itz in Polen, «p de jood-
«98.Q0' begraafplaat Psykowi-
3® stuitte. „Me1 mijn met-
«96 5o?zel en kmpgenoot
JgJJuerido maake ik een
MMxoettocht doorPolen om
82sonamen vai omgeko-
195 oo lenen op te soren. We
35 20adden de Holcaust zelf
eiik voelde
als jongen dat de omvang
daarvan groter was dan
we konden overzien".
De beide overlevenden trof
fen in Psykowice een „voor
treffelijk onderhouden" be
graafplaats aan, waar slacht
offers uit verschillende con
centratiekampen begraven la
gen. Caransa schreef de na
men van de Nederlandse
slachtoffers op en verliet Po
len. waarna hij via Rusland
en Frankrijk in Nederland te
rugkeerde. De lijst met namen
gaf hij af bij het Rode Kruis
en de Portugees Israëlitische
Gemeente in Amsterdam. Eén
naam onthield hij, „omdat dat
een kennis van ons was".
In 1981 keerde Caransa in Po
len terug. Hij bezocht de be
graafplaats en constateerde
dat' aie voor een groot deel
vernield was. De enige plaats
waar slachtoffers van Hitiers
Entlösung waren en niet ver
ast en verstrooid, bleek ge
schonden te zijn. Het hek was
verdwenen en Poolse jonge
ren reden met cross-brom
mers over de graven. Dat was
niet alleen strijdig met Caran-
sa's eerbied voor zijn lotgeno
ten, maar ook tegen de joodse
religie en traditie. Caransa
startte daarom een actie voor
herstel van de begraafplaats.
„In de Joodse wet staat een
groot aantal opdrachten, mits-
wa's. Eén daarvan is de doden
te begraven en hun graven te
onderhouden. Het jodendom
is in de eerste plaats gericht
op het leven. Als je geen eer
bied voor de doden hebt, hoe
Niemand hoeft de illussie te
koesteren dat de nazi's uit
piëtiteit slachtoffers van hun
schrikbewind begroeven. Alle
joden werden in principe ge
cremeerd, „definitief" vernie
tigd. Caransa: „De doden uit
de kampen rondom Ausch
witz, de satellietkampen, wer
den naar Auschwitz vervoerd
om daar verast te worden.
Maar in dit geval is de afstand
naar Auschwitz waarschijnlijk
te ver geweest, zodat men de
doden begroef in het nabij ge
legen Pyskowice".
Op de begraafplaats bevindt
zich ook een massagraf, waar
in vermoedelijk de slachtof
fers liggen die de evacuatie
mars uit het kamp Jaworzno
niet hebben overleefd, onder
weg zijn doodgeschoten of
van ontbering gestorven. Het
is de vraag of de namen van
hen geregistreerd zijn, maar
van de andere begraven joden
is dat zeker het geval. „De be
heerder, een man met een
goede instelling, heeft niet al
leen de begraafplaats voor
treffelijk onderhoudén, maar
ook een lijst met namen ge
maakt. Het gaat ons er nu niet
alleen om de graven te her
stellen, maar ook die lijst te
achterhalen. Die is waar-
Tevergeefs
Als de restauratie van Pysko
wice slaagt, is dat zeker niet
te danken aan de overheid,
niet aan de Poolse, maar al
evenmin aan de Nederlandse.
Caransa heeft vijf jaar bij de
regering aangeklopt, maar
steeds tevergeefs. „Ik heb wel
twintig brieven gestuurd,
maar ik kreeg als antwoord
dat het buiten de competentie
van de Oorlogsgraven-stich
ting viel. Pas toen mensen als
Erik Jurgens van de Ikon en
Gerard Klaasen van de KRO
zich achter de restauratie stel
den, kwam er schot in de
zaak".
Nadat het ministerie vaft bui
tenlandse zaken uiteindelijk
toch wilde bemiddelen, gaven
de Poolse autoriteiten toe
stemming voor herstel van de
begraafplaats. Maar nu moet
het geld daarvoor nog op tafel
komen. De stichting die daar
voor in het leven is geroepen,
heeft berekend dat er in ieder
geval 200.000 gulden nodig is.
Mensen als burgemeester Van
Thijn van Amsterdam, prof.
Van Hulst (CDA) en Simon
Carmiggelt roepen de Neder
landers daarom op geld te
storten. Caransa denkt dat de
actie zeker zal slagen. „Als je
bedenkt hoe deze mensen zijn
omgekomen dan is het toch
een gruwelijk schandaal dat
hun graven vernield zijn. Het
is niet meer dan onze plicht
dat te herstellen".
STEVO AKKERMAN
Gironummer 48 96 594
of Amrobank 45 96 48 489. onder
vermelding:
"Restauratie joodse begraafplaats
Pyskowice".
570011 HAAG Vertegen-
jg^rdigers uit run veertig
Poolen praten vadaag en
<o!oogen in Den Haa voor een
52.30 gdaagse werkbeenkomst
J|0°r chemische wapns.
^oJjanisator is het Nderlandse
Ong isterie van bitenlandse
-en. Nederland oopt met
-[ bijeenkomst en impuls
oo feven aan oderhande-
oo'en in Genèveover een
ioiooedig verbod oistrijdgas-
>0.00 Centraal in >en Haag
ai° t het probleem tn de con-
jj^eop een eventuel verbod.
&10
deelnemers aarde confe-
i6Q0^ie hebben inmidels over-
aoo stemming bereit over de
DNGnietiging van afe bestaan-
voorraden cherische wa-
s en de sluiting an alle fa-
waar die wpens wor-
den geproduceerd. Maar one
nigheid over de wijze waarop
de naleving van een totaal
verbod moet worden gecontro
leerd, staat een verdrag nog in
de weg. Niet alleen dienen er
afspraken te worden gemaakt
over de controle (verificatie)
op de vernietiging van de be
staande wapens en produktie-
faciliteiten. Maar de civiele
chemische industrie blijft be
staan en een belangrijk pro
bleem is dan ook: hoe contro
leert men dat in civiele chemi
sche fabrieken niet „stilletjes"
chemische wapens of de voor
lopers daarvan worden gepro
duceerd. Over dit laatste as
pect van het verificatiepro
bleem gaat de werkbijeen
komst.
phuldenkst bedreigt democratie Zuid-Amerika
aan^AATSBURG —De demo-
37,«ieën in Latijs-Amerika
35.0fden bedreigd dor een nog
«2ds groeiende s«uldenlast.
Ijg. name in de nden, die
2,2) nog niet zo lag geleden
soisiben ontdaan va een mili-
i.Oj bewind, dreiga armoede
^instabiliteit he democra-
proces te ver.oren. Dat
Hl|e boodschap, di verschei-
Hie Latijnsamerikanse func-
tarissen hebbe meege
bracht naar Straatsburg, waar
de Raad van Europa bijeen is.
De inkomsten uit de export lo
pen terug door dalende prijzen
op de wereldmarkt en de be
volking op het continent
neemt in omvang toe. Het in
komen per hoofd van de be
volking daalt dan ook en ve
len komen niet toe aan het op
bouwen van een menswaardig
bestaan. Dat is het beeld dat
herhaaldelijk werd geschetst.
De internationale financiers
houden niet voldoende reke
ning met de politieke gevol
gen, die hun eisen op econo
misch gebied kunnen hebben.
Te drastische bezuinigings
maatregelen kunnen leiden tot
onrust en tegenstanders van
democratie in de kaart spelen,
zo menen de Latijnsameri-
kaanse regeringsvertegen
woordigers.
Geramd
Door nog onbekende oorzaak ramde een vrachtwagen gistermiddag de gevel van een boerderij in
Geeuwenburg, om daarna tegen een andere hoeve tot stilstand te komen. Temidden van de ravage
moesten brandweerlieden en artsen van de GG en GD de ernstig gewonde chauffeur uit de be-
stuurscabine bevrijden.
TKMOViNDUS ONTDEKT STOF DIE PSYCHOSE VEROORZAAKT
7 ITTERDAM - Enkele
^Jiderden psyciatrische
3i/iiënten in ons and, die
al jarenlan in een
is/lichting verplegd wor-
zijn waaichijnlijk
een dieet tejenezen.
hebben een èpaalde,
LSD lijkend* stof in
n bloed die wanvoor-
stellingen kan veroorza
ken. Een simpele bloed
proef kan uitwijzen of een
psychotische patiënt aan
deze afwijking lijdt. Dat
stelt de biochemicus J.
Schouten naar aanleiding
van een onderzoek waar
op hij vrijdag promoveert
aan de Rotterdamse Eras-
musuniversiteit tot doctor
in de geneeskunde.
Het is de eerste keer dat in het
lichaam van psychotische pa
tiënten een stof is ontdekt die
waarschijnlijk bij gezonde
mensen niet voorkomt. Al
tientallen jaren zoekt de we
tenschap naar mogelijke ver
oorzakers van psychische
stoornissen in het lichaam. Het
Rotterdamse onderzoek is het
eerste dat het bestaan van zo'n
stof aantoont, al is volgens
Schouten nog nader onderzoek
noodzakelijk.
Schouten vond, eerst bij proef
dieren en later bij mensen, dat
de stof norharman waarschijn
lijk in verband staat met een
psychose die wordt geken
merkt door hallicunaties en
hevige angsten. De patiënten
die eraan lijden zien en horen
dingen die er niet zijn, of die
in werkelijkheid anders zijn.
Het lichaam maakt norharman
bij de omzetting van het ami
nozuur serine in glycine, een
proces dat bij gezonde mensen
niet plaatsvindt. Uit Schoutens
onderzoek is gebleken dat toe
diening van serine bij sommi
ge psychotische patiënten bin
nen enkele uren een aanval te
weeg kan brengt. Door aan
passing van de eetgewoonten
kan de opname van serine be
perkt worden. Een koolhy
draatrijk en eiwit- en vetarm
dieet is in zulke gevallen de
Mannetje of vrouwtje?
Medewerkers van de Rotterdamse diergaarde Blijdorp zijn
momenteel bezig met het afnemen van bloed bij alle ooie
vaars van het ooievaarsdorp Groot Ammers. In het labaratori-
um bekijkt men vervolgens of men te maken heeft met een
mannetje of een vrouwtje. Het komt namelijk regelmatig voor
dat een nest wordt bewoond door twee mannetjes of twee
vrouwtjes. Om de ooievaarsstand op peil te houden wil men
dat zoveel mogelijk voorkomen.
WETENSCHAPPELIJK BUREAU PVDA:
DEN HAAG Arbeids
tijdverkorting moet door
gaan, maar niet via een
verdere verkorting van de
werkweek. In plaats daar
van moet het aantal ar
beidsjaren worden ver
minderd, tot dertig of
zelfs 25 jaar. Dit staat te
lezen in een rapport van
het wetenschappelijk bu
reau van de PvdA, de Wi-
ardi Beekman Stichting,
dat gisteren is gepresen
teerd.
Het wetenschappelijk bureau
neemt duidelijk afstand van
het standpunt van de eigen
PvdA, die nog altijd een 32-
urige werkweek in 1990 be
pleit als oplossing van het
werkgelegenheidsvraagstuk.
Volgens de Wiarda Beekman
Stichting is het streven naar
volledige werkgelegenhed
door arbeidstijdverkorting
achterhaald. „Herstel van het
oude arbeidsbestel is geen
doelmatige strategie. Arbeids
tijdverkorting kan de uitslui
ting van een deel van de be
volking van de arbeidsmarkt
afremmen, maar niet verhin
deren", aldus de stichting.
HILVERSUM De VARA zal uiterlijk per 1 januari
ongeveer twintig medewerkers bij de tv-afdeling min
der tellen dan momenteel het geval is. Deze inkrim
ping van ongeveer 90 naar 70 vaste werknemers houdt
verband met een reorganisatie, die een gevolg is van
een rampzalig financieel beleid in de afgelopen jaren.
Bij de tv zullen waarschijnlijk de afdelingen Documentaire
en Sport worden opgeheven, maar de VARA tracht zoveel
mogelijk gedwongen ontslagen te voorkomen. De meeste be
trokkenen zullen op termijn kunnen afvloeien, maar als er
binnenshuis geen ander werk gevonden kan worden, wor
den gedwongen ontslagen niet uitgesloten.
Aanvankelijk stelde de ondernemingsraad als eis dat moch
ten er gedwongen ontslagen vallen, de verantwoordelijken
het eerst moeten opstappen. Voorzitter Van den Heuvel is
reeds weg, maar directeur-tv Maurice Koopman nog niet.
Volgens de omroep-cao mag de VARA voor 1 juli 1988 geen
werknemers dwingen om ontslag te nemen. Dit geldt echter
niet in geval van geldelijk tekort.
■JSKE EN WSKE DE BONKIGE BAARDEN
Pal *i(t <kje
(c) Standaard Ultaeverll. Antwerpen/Woesp
PARIJS Een commissie
van Franse experts zal
voor 1 oktober voorstellen
doen over een alternatie
ve manier van opslag van
het afvalzout van de kali-
mijnen in de Elzas. Vol
gens het in 1976 door de
Rijn-oeverstaten onderte
kende Rijnzoutverdrag,
mag een deel van dat af
valzout met ingang van 5
januari 1987 niet meer in
de rivier worden geloosd.
Voor het einde van dit jaar zal
de Franse regering de betrok
ken landen informeren over
de methode waarop het zout
wordt opgeslagen. De in het
Rijnzoutverdrag bepaalde in
jecties in de Elzas zijn voor Pa
rijs definitief van de baan.
Dit is de voor ons land enigs
zins tegenvallende uitkomst
van de 51ste plenaire vergade
ring van de Internationale
Rijncommissie, die tot gisteren
in Parijs bijeen was. De Fran
sen benadrukten op die bijeen
komst hun verplichtingen uit
het Rijnzoutverdrag na te ko
men vermindering van de
zoutlozingen met een miljoen
ton per'jaar), ook al gebeurt
dat niet door het injecteren
van het afvalzout in de Franse
bodem.
De voor de hand liggende
vraag was gisteren in Parijs of
het niet gaat om een zoveelste
Franse poging een oplossing
van het probleem, dat de Ne
derlandse tuinders' jaarlijks
miljoenen schade oplevert,
weer op de lange baan te
schuiven. Immers, over alter
natieve opslagmogelijkheden
is al tien jaar lang gepraat zon
der dat er een voor de Fransen
aanvaardbare oplossing kon
worded gevonden. Ook wan
neer de Franse commissie van
experts en de regering in Pa
rijs dit keer tot een voorspoe
dig besluit komen, dan nog is
twijfelachtig of gezien de
noodzakelijke voorbereidingen
inderdaad met ingang van 5
januari de zoutlozingen kun
nen worden beteugeld.
De Nederlandse delegatielei
der, topambtenaar Van der
Tas, bleef evenwel optimis
tisch. Volgens hem moet ver
trouwen worden gesteld in de
beloftes van dé Franse autori
teiten. Maar toch. Wellicht
niet helemaal gerust op de
goede afloop heeft Nederland
zich het recht voorbehouden
de komende twee maanden
een speciale zitting van de in
ternationale Rijncommissie te
vragen, in het geval van twij
fel over de uitvoerbaarheid
van de Franse plannen.
De meest voor de hand liggen
de opslagmethode, een letter
lijke „zoutberg" in de Elzas,
stuit op veel verzet. Zowel de
politieke partijen als de mi
lieubewegingen hebben hierte
gen bedenkingen, uit vrees
voor aantasting van het grond
water.
In Parijs werd andermaal dui
delijk, dat het de Fransen
moeilijk valt te manoeuvreren
tussen de internationale ver
plichtingen uit het Rijnzout
verdrag en de politieke reali
teit, te weten het verzet tegen
opslag in de Elzas.
