xtreem-rechts verenigt
rich in Zuid-Afrika
Arrestatie Bu jak
;ware slag voor
Poolse verzet
I iode Leger voltooit tunnel onder centrale
Brussel overspoeld door
betogers tegen Martens
Moskou doet in Genève
nieuw wapen voorstel
Hevige
strijd rond
Palestijnse
kampen
Mislukken lancering Ariane
zet Westen op achterstand
JITENLAND
CeidMOowumt
MAANDAG 2 JUNI 1986 PAGINA 5
eger voert felle
svechten met Tamils
LOMBO Bij gevechten tussen re-
erende Tamils en het leger van Sri
ika zijn gisteren vier mensen, onder
twee kinderen, gedood. De gevech-
vonden plaats in de stad Jaffna op
gelijknamige schiereiland in het
irden van het land. Zaterdag werden
een bomaanslag op een trein in de
irt van Colombo vijftien mensen ge
ld. Om terroristische aanslagen te
irkomen heeft de regering het
chtvervoer uit het noordelijke
iereiland Jaffna naar andere delen
i het land verboden. Tamils, die in
zuiden van India wonen hebben de
ering in New Delhi gevraagd te be-
Idelen in het geweldadige conflict
t de Singhalezen.
WASHINGTON
De Sovjet-Unie heeft
woedend gereageerd
op de bekendmaking
van de Verenigde
Staten, dat zij zich
niet meer gebonden
achten aan het Salt-
II-verdrag ter beper
king van de strategi
sche wapens. Maar te
gelijkertijd heeft
Moskou in het ge
heim een nieuwe ma
nier voorgesteld om
de strategische kern
bewapening te ver
minderen.
Volgens de New York
Times zal de Sovjet-Unie
het aantal strategische
systemen verminderen.
als de Amerikanen belo
ven zich aan het ABM-
verdrag te houden. In de
Amerikaanse regering is
verschillend op net Sov
jet-voorstel gereageerd.
Sommigen zien het als
een belangrijke verande
ring, anderen zijn scepti
scher. Een aantal func
tionarissen waarschuwt
dat de Sovjet-Unie het
ABM-verdrag mogelijk
zodanig wil aanscherpen,
dat het Amerikaanse
SDI-onderzoek naar een
anti-raketsysteem in de
ruimte onmogelijk wordt
gemaakt. Binnen de hui
dige bepalingen van het
ABM-verdrag is onder
zoek naar een SDI-pro-
ject wel toegestaan. An
dere functionaris spre
ken daarom van een
„verleidelijk" aanbod,
dat erop lijkt te duiden
dat de Sovjet-Unie bereid
is af te wijken van haar
standpunt dat al het SDI-
research moet worden
verboden. De Ameri
kaanse ministers Shultz
en Weinberger wilden
niet ingaan op het be
richt van de New York
Times.
Nederlandse kapitein
smokkelde ton hasj
PERTH Een Nederlandse
kapitein is vrijdag in Australië
in staat van beschuldiging ge
steld wegens smokkel van een
ton hasj via zijn boot „Liber-
tad". Drie andere bemannings
leden van de Libertad, waar
van een uit Amsterdam en
twee uit Griekenland zijn even
eens aangeklaagd omdat zij ge
weten zouden hebben dat er
hasj aan boord was. De recht
bank kwam na acht uur beraad
tot zijn besluit na een proces
dat drie weken geduurd had.
De vier mannen staan op een
nader vast te stellen datum te
recht.
Chileense artsen:
politie gebruikt
„giftige^gassen
SANTIAGO Het Chileense le
ger gebruikt „giftige" gassen om
demonstranten uiteen te drijven.
Hierdoor ontstaan „ernstige" pro
blemen aan de gezondheid zoals
inwendige bloedingen en verwon
dingen aan de ogen, zo staat in een
rapport van de organisatie van
Chileense artsen. De gassen die de
overheid de laatste twee maanden
regelmatig gebruikt veroorzaken
verder zwellingen aan het strotte-
hoofd en de longen, aldus het rap
port. Het Chileense ministerie van
binnenlandse zaken heeft niet op
het rapport gereageerd.
Duarte wil opnieuw
met rebellen praten
SAN SALVADOR President
Jose Napoleon Duarte van El Salva
dor heeft de opstandelingen in zijn
land gisteren opgeroepen komende
zomer nogmaals te praten over be
ëindiging van de al zeven jaar du
rende burgeroorlog. Duarte deed
een beroep op« aartsbisschop Arturo
Rivera y Damas, hoofd van de Sal
vadoraanse katholieke kerk, te be
middelen tussen de regering en de
rebellen. Eerdere onderhandelingen
mislukten omdat Duarte, de ge
sprekken, in tegenstelling tot dit
aanbod, buiten El Salvador wilde
houden. Naar schatting heeft de
oorlog tussen de regering en de
linkse rebellen 60.000 levens gekost.
IETORIA Enige
:nduizenden ultra-
chtse blanken zijn za-
rdag bij het Voortrek-
ïrsmonument in Preto-
bijeengekomen om te
ïmonstreren tegen de
ervormingsplannen van
e regering. De bijeen-
omst vond plaats aan de
ïoravond van de viering
i m de vijfentwintigste
?rjaardag van de Zuida-
ikaanse republiek.
is de eerste maal in de ge-
hiedenis dat de leiders van
vier belangrijkste rechtse
oeperingen samen op een
bijeenkomst aanwezig waren.
Op het podium stonden An-
dries Treurnicht van de Con
servatieve Partij, Jaap Marais
van de Herstigte Nasionale
Partij, Eugene TerreBlanche
van de neo-fascistische Afri
kaner Weerstandsbeweging
en Carel Boshoff, hoofd van
de (culturele) Volkswag naast
elkaar.
De opkomst van de rechtse
beweging in de laatste maan
den is een direct gevolg van
de hervormingsplannen van
de Zuidafrikaanse president
Pieter Botha. Hij heeft de Azi
atische en gemengde bevol
king, die een minderheid in
het land vormt, een beschei
den invloed beloofd. Ook zou
hij plannnen hebben om de
zwarte bevolking, die geen
stemrecht heeft, in geringe
mate bij het regeringsbeleid
willen betrekken.
Naarmate de dag vorderde,
stroomde het amfitheater bij
het monument vol. Groepen
AWB-sympathisanten, ge
kleed in khaki uniformen met
om de arm het sterk op het
Swastika-symbool gelijkende
herkenningsteken, vormden
de ordedienst. Een orkest
speelde liedjes uit de tijd van
de Boerenoorlog, die enthou
siast door het publiek werden
meegezongen.
De invloedrijke zakenman
Gavin Relly, voorzitter van
de machtige mijnbouwmaat-
schappij Anglon American
Corporation, heeft gisteren in
een interview gezegd dat de
blanken in Zuid-Afrika zich
neer moeten leggen bij een
regering die wordt overheerst
door zwarten. „De stank van
apartheid een dode albatros
vernedert de blanke net zo
goed als de zwarte".
Demonstranten in Witbank
hebben zaterdagavond een
zwarte politieman aangeval
len en levend begraven. De
man woonde de begrafenis bij
van een vriend, toen hij door
de menigte in een pas gedol
ven graf werd geworpen en
begraven. Toen de politie na
een uur arriveerde, was de
man overleden.
Agenten slaan studenten neer, die zaterdag op de universiteit van Witwatersrand demonstreer
den tegen de aanwezigheid van politie op de campus. De polltie-eenheden zijn daar enige tijd
geleden gestationeerd na demonstraties tegen de apartheid.
BEIROET De al bijna
twee weken durende strijd
tussen sji'ieten en Palestijnen
rond de Palestijnse vluchte
lingenkampen in Beiroet is
zaterdag in alle hevigheid
losgebarsten en heeft volgens
de politie al 49 doden en 289
gewonden geeist. De gevech
ten van zaterdag waren de
zwaarste sinds de strijd om
de kampen op 19 mei een
nieuwe ronde inging. De
sji'ieten bestookten Sabra,
Chatilla en Bouij el-Barajneh
ononderbroken met tankge-
schut en raketten. Hun Pale
stijnse tegenstanders deden
uitvallen vanuit de omsingel
de kampen om de belege
raars met raket- en granaat-
aanvallen te treffen.
RSCHAU Zbigniew
I ak, de „Robin Hood
de Poolse politiek" is
allen, nadat hij vier
lang aan de politie
weten te ontkomen,
arrestatie van het
ifd van het voorlopig
rdinatiecomité (TKK)
Solidariteit, het hoog-
orgaan binnen het on-
grondse verzet, is in
en als een bom inge
ven. Men vraagt zich af
Bujak zich heeft laten
tnemen door de agen-
in regenjas van de po-
Bke politie (SB), aan
hij zo vaak is ontglipt.
arrestatie van Bujak bete-
t een zware slag voor Soli-
teit. Voor de Polen was hij
evenzeer een symbool van de
arbeidersorganisatie als Wale
sa. Volgens waarnemers zullen
de Poolse leiders het gebeuren
volgende maand, op het partij
congres, exploiteren 'om hun
stelling kracht bij te zetten, dat
de situatie in Polen stabiel is.
Volgens het persbureau PAP
heeft Bujak activiteiten ont
plooid die „gericht waren op
omverwerping van het consti
tutionele systeem in Polen".
Die beschuldigingen kunnen
leiden tot de doodstraf. Maar
westerse diplomaten achten
het onwaarschijnlijk dat Bu
jak, die wordt beschouwd als
een politieke gevangene, ter
dood zal worden veroordeeld.
Tijdens de arbeidsonrust van
augustus 1980, die leidde tot de
oprichting van Solidariteit,
leidde Bujak een staking in de
Ursus-tractorenfabriek in
Warschau. Nadien werd hij ge
kozen tot voorzitter van de af-
deling-Warschau van Solidari
teit. In de nacht van 12 op 13
december 1981, bij de afkondi
ging van de staat van beleg,
werd hij samen met ongeveer
5.000 andere vakbondsactivis
ten opgepakt. Maar op een of
andere manier zag hij kans te
ontsnappen. Met vier andere
voortvluchtige leden richtte
hij in april 1982 het Tijdelijke
Coördinatiecomité TKK op,
dat ondergronds het werk van
Solidariteit voortzette.
Als leider van het TKK on
dertekende Bujak ondergrond
se oproepen tot demonstraties,
stakingen en boycots. Aan der
gelijke oproepen wordt sinds
het opheffen van de staat van
beleg in juli 1983 steeds min
der gehoor gegeven, maar de
ondergrondse activiteiten van
Solidariteit bloeien nog steeds.
Het feit dat Bujak zich bijna
vijf jaar lang aan arrestatie
heeft weten te onttrekken
heeft hem tot een volksheld
gemaakt en de autoriteiten in
verlegenheid gebracht. Hij
dook overal in het land even
op om weer te verdwijnen zo
dra zijn opdracht was vol
bracht. Er doen talloze verha
len over hem de ronde. Zo is
hij een meester in het verkle
den zodat niemand, zelfs niet
zijn vrienden, hem herkennen.
Het TKK is het afgelopen jaar
overigens voor een groot deel
van zijn leiding beroofd. Bog-
dan Lis en Wladyslaw Frasy-
niuk zitten in de gevangenis.
Tadeusz Jedynak en Bodgan
Borusewicz wachten op hun
proces. Andere vakbondsleden
zijn ondergronds gaan opere
ren om hun plaats binnen het
TKK over te nemen. Maar zij
zijn pas later aan de organisa
tie toegevoegd en genieten
lang niet zoveel bekendheid
als de oorspronkelijke oprich
ters.
VN eens over
vijfjarenplan
voor Afrika
NEW YORK De Algemene
Vergadering van de Verenigde
Naties heeft met algemene
stemmen een resolutie aange
nomen, waarbij alle lidstaten
worden opgeroepen steun te
verlenen aan een economisch
vijfjarenplan voor Afrika.
De resolutie, die is opgesteld
door een speciale vergadering
van de VN over de economi
sche problemen van het Afri
kaanse continent, onderschrijft
een plan van de Organisatie
van Afrikaanse Eenheid
(OAE). In het OAE-plan wordt
sterk de nadruk gelegd op her
stel van de landbouw in Afri
ka, die zwaar te lijden heeft
gehad onder droogte, burge
roorlogen en slecht beheer.
De totale kosten van dit plan
belopen 128 miljard dollar
(ruim 330 miljard gulden),
waarvan ruim een derde zou
moeten worden opgebracht
door landen buiten Afrika. In
de resolutie leggen de niet-
Afrikaanse landen zich hier
echter niet op vast. Wel zegt
de internationale gemeenschap
toe „alles te zullen doen om af
doende middelen te verschaf
fen om het Afrikaanse ont
wikkelingsprogramma te on
dersteunen en aan te vullen".
De Senegalese minister van
buitenlandse zaken Ibrahim
Fall, één van de belangrijkste
vertegenwoordigers van de
OAE tijdens de zes dagen du
rende besprekingen van de
speciale VN-vergadering, zei
zeer bemoedigd te zijn door
het resultaat
'ÜISKOU Deskundi-
van het Russische le-
hebben met explosie
een tunnel voltooid
feller de verwoeste reac-
van de kerncentrale
Tsjernobyl.
explosieve ladingen moes
ten met zorg geplaatst worden
om geen al te grote trillingen
te veroorzaken, terwijl snel ge
werkt moest worden om al te
lange blootstelling aan radio
activiteit te vermijden, zo be
richtte gisteren het dagblad
voor het Russische leger. In de
tunnel zijnbuizen aangelegd
om onder en rond reactor nr. 4
cement te storten en de splijt
stof voor honderden jaren in
beton te vatten, tot de radioac
tiviteit in de centrale is ver
vallen.
Ongeveer 2000 mensen hebben
in het Poolse Krakow betoogd
tegen de bouw van Russische
kerncentrales in Polen. Het
was de grootste demonstratie
van deze soort in Polen sinds
de kernramp in Tsjernobyl. De
politie greep niet. De demon
stranten riepen leuzen als „Wij
willen geen jodium uit de Sov
jet-Unie" en „Heden Tsjerno
byl, morgen Zarnowiec". In
die plaats wordt de eerste
Poolse kerncentrale gebouwd.
Westerse ambassades in Mos
kou, die vlees, melk, bloemen
en andere produkten op radio
activiteit hebben laten onder
zoeken, hebben verklaard dat
hierin soms hogere doses stra
ling zijn aangetroffen dan nor
maal. De ambassades vonden
de gemeten straling echter
geen reden tot grote ongerust
heid.
(Van onze correspondent
Aad Jongbloed)
BRUSSEL Ruim hon
derdduizend mensen heb
ben zaterdag in Brussel
gedemonstreerd tegen de
bezuinigingsplannen van
de regering-Martens. De
betoging was georgani
seerd door de socialisti
sche vakbeweging, die de
afgelopen tijd opriep tot
de massale stakingen,
waaraan vooral in Wallo
nië gehoor is gegeven.
De betoging van zaterdag
richtte zich vooral tegen de
aantasting van koopkracht en
sociale zekerheid en de bezui
nigingen bij het onderwijs en
de spoorwegen, die onderdeel
zijn van Martens „spaarplan"
van 11,1 miljard gulden tot
eind 1987.
De belangrijkste vraag was
echter of de demonstratie het
sluitstuk van een maand vol
actie was of dat België nog
grotere arbeidsonrust te wach
ten staat. Volgens de voorzitter
van de socialistische overkoe
pelende vakbond ABVV, An-
dré van den Broecke, zullen
de acties doorgaan. De voorzit
ter van de Socialistische Partij,
Karei van Miert, verklaarde
dat de betoging ook een poli
tiek motief had.
Hoewel zich leden van de
Waalse christelijke vakbond
aangesloten hadden bij de de
monstranten, is nog steeds niet
duidelijk hoe uiteindelijk de
opstelling zal zijn van de over
koepelende christelijke vak
bond. Deze bond stelt deelna
me aan de acties afhankelijk
van het resultaat van het ge
sprek, dat de komende week
gevoerd zal worden met de re-
de betoging tegen het beleid van
uitgebreide voorzorgsmaatre
gelen genomen tegen eventue
le rellen. Alle strategische
punten in de Belgische hoofd
stad werden beschermd door
kordons van de Rijkswacht.
De toegangswegen tot de
„neutrale zone" (waar de rege-
rings- en parlementsgebouwen
liggen en waar nooit betoogd
mag worden) waren met voer
tuigen hermetisch afgesloten.
De betoging verliep echter
zonder incidenten.
/IIDJE VERHOLEN EN HET KNETTERCARTER
rf- Smidje Verholen had gelijk, want toen hij
ïwsgierig rondspeurde naar de oorzaak van
i' e ruitenbrekerij, zag hij tussen al de glas-
Lind- erven op de grond een steen liggen en om
steen was een stukje papier gewikkeld. Snel
John fóuwde de smid dat stukje papier, hetwelk
Ooj- briefje bleek te zijn, dat in tamelijk stumpe-
flarin-i taal de volgende mededeling bevatte: „As
3e*e 's' vabriezeer dan in het ferfollug
lfj£ n knetterkaarters meer! Me wraak zal bloei-
l'weez!" Nadenkend schoof de smid het
far,' ïmde papiertje met de akelige bedreiging
ien zijn vingers heen en weer. „Hoe be-
~hh at het!" plofte er tenslotte tussen de om-
g zijner tanden vandaan, met welke veel-
Werffcende mode-uitdrukking hij de geschiedenis
jefijomen typeerde. „Hoe bestaaaót het! Nou
n ze mijn ruiten nog stuk gooien en nou zul
le mij nog gaan bedreigen! En heb ik óóit
mijn leven een knettercarter gemaakt? Wel
nee, nog nóóit! En ik zal er nooit een maken
óók! Ik geloof niet eens aan die r..dingen!" Net
op tijd slikte hij dat ene lelijke woordje in en hij
begaf zich naar de smidse. Misschien vond hij
de kleine Kareltje daar. Dan kon hij hem eens
vragen of hij misschien een verdacht persoon in
de buurt had zien rondscharrelen, die in staat
geacht kon worden de bedrijver te zijn van die
snode steen-smijterij. Maar de smid kon Karel
tje niet vinden, wat trouwens niet zo'n wonder
was, want de kleine leerling was boos weggelo
pen en liep nu mopperend door de nog stille
straatjes van het dorpDat zelfde dorp
was trouwens ook het doelwit van een levens
grote en verschrikkelijk dure auto, die getooid
was met een bordje, waarop enkele vergulde
metalen sterren waren gemonteerd. Dat er hoge
militairen in die wagen zaten is dus wel duide
lijk, maar wat hun plannen zijndat zal nog
moeten blijken.
Israël vervangt
„lastige"
procureur
JERUZALEM Het
Israëlische kabinet
heeft gisteren besloten
procureur-generaal
Zamir te vervangen
door de 63-jarige rech
ter Yosef Harish. Za
mir raakte vorige Yosef Harish.
week in conflict met
het kabinet nadat hij opdracht had gegeven tot een onder
zoek tegen het hoofd van de Israëlische binnenlandse veilig
heidsdienst Shin Bet wegens de dood van twee gevangen
Palestijnse buskapers in 1984.
Volgens de secretaris van het kabinet, Yossi Beilin, komt er
echter wel een onderzoek naar de rol die de Shin Bet heeft
gespeeld in deze affaire. Overigens bestaat er volgens hem
geen verband tussen de vervanging van Zamir en het onder
zoek. Zamir, die zeven jaar procureur-generaal is geweest,
bood in februari zijn ontslag aan, maar tot gisteren konden
de Arbeiderspartij en het Likoedblok het niet eens worden
over de aanwijzing van zijn opvolger. De vervanging van Za
mir komt een week nadat hij een onderzoek gealstte tegen
het hoofd van de Shin Bet, Avraham Shalom, naar aanlei
ding vaned dododvan de buskapers. De regering-Peres was
sterk tegen het onderzoek gekant, omdat daardoor mogelijk
geheime informatie over de werkwijze van de inlichtingen-
diens( in de openbaarheid zou komen.
Alleen Sovjet- Unie kan nog satellieten lanceren
KOUROU De mislukte
lancering van een Ariane-
2-raket in de nacht van
vrijdag op zaterdag vormt
een zware tegenslag voor
de ruimtevaart in het al
gemeen en de Europese in
het bijzonder. Op het
vluchtleidingscentrum in
Kourou (Frans-Guyana)
besloot men de raket, met
een telecommunicatiesa-
telliet aan boord, te ver
nietigen nadat de derde
trap niet tot ontbranding
gekomen was.
De directe schade van de mis
lukte lancering bedraagt circa
220 miljoen gulden. Maar de
gevolgen op langere termijn
zijn nog veel groter. Sinds de
Amerikanen in januari hun
ruimteveer Challenger verlo
ren bezat Arianespace, een
commerciële onderneming die
verantwoordelijk is voor het
programma met Ariane-raket-
ten, in het Westen feitelijk een
monopolie wat het lanceren
van satellieten betreft. De
Verenigde Staten hebben im
mers besloten tot 1987 geen sa
tellieten meer de ruimte in te
schieten. Het is nog niet be
kend hoe lang de lanceringen
van de Ariane worden opge
schort.
Sinds het drama met de Chal
lenger was door belangheb
benden zware druk op Aria
nespace uitgeoefend het aantal
lanceringen van commerciële
satellieten op te voeren. Het
consortium heeft op het mo
ment 33 lanceeropdrachten in
portefeuille, waarmee een be
drag van haast 5 miljard gul
den gemoeid is. Daags voor de
mislukking was bekendger-
maakt dat Arianespace tot
eind 1988 acht extra lancerin
gen zal uitvoeren, wat goed is
voor nog eens 900 miljoen gul
den.
Directe consequentie van het
mislukken van de jongste lan
cering van de Ariane, de acht
tiende in de reeks waarvan er
veertien slaagden en vier mis
lukten, is dat het Westen op
korte termijn niet beschikt
over een raket die satellieten
kan lanceren. De Sovjet-Unie
is op het moment het enige
land dat dergelijke toestellen
in de ruimte kan brengen.
