Het woord van de kerk is
niet het woord van God
m
Het tweede wonder van
Knock is een vliegveld
Zwarte joden bang voor deportatie uit Israël
ÊekUeSomo/itt
aan tafel
NOG IETS LEUKS
OPTV?
KIJK IN DE
KRANT.
20.000
bezoekers
op EO-
familiedag
kerk
wereld
T>T>
weer
ACHTERGROND
CetebeSomant
MAANDAG 2 JUNI 1986 PAGINA 2
Pools missieschip voor Papua Nieuw-Guinea
Reikhalzend zien de rooms-katholieke gelovigen van Papua
Nieuw-Guinea uit naar de komst van de „Zwarte Madonna",
het eerste schip voor de missie dat op de scheepswerf van
Gdansk van stapel is gelopen. De Poolse zielzorgers in dat ge
bied. bisschop Ray Kalisz van Wewak en pater Stanley War-
gacki van de missionarissen van Steyl, waren op het idee ge
komen de Poolse katholieken te vragen het wrak geworden
missieschip door een andere boot te vervangen. De doop
plechtigheid in de haven van Gdynia werd geleid door bis
schop Edmund Piszsz, administrator van Warmia, voorzitter
van de bisschoppelijke commissie voor de missie en directeur
van de pauselijke missiewerken in Polen.
Ds. J.H. Velema
Zeventienduizend volwassenen en vierduizend kin
deren hebben zaterdag in de Utrechtse Jaarbeurs
hallen de vijftiende familiedag van de Evangelische
Omroep meegemaakt. Het programma onder het
thema „het woord van God is levend en krachtig"
bestond voor een groot deel uit massale koor- en sa
menzang. Onder de medewerkenden waren onge
veer duizend koorleden en een tiental dirigenten, or
ganisten en pianisten, van wie er zes behoren tot de
bekende familie Zwart.
De familie Zwart was door de EO uitgenodigd met het oog op
de grote Jan Zwart-herdenking van volgend jaar. Dan is het
vijftig jaar geleden dat de beroemde organist Jan Zwart is
overleden. Een van de zes „Zwarten" op de familiedag was
zijn zoon Willem, Hendrik.
Op de familiedag werd ook stilgestaan bij het jubileum van de
honderdjarige Koninklijke Christelijke Zangersbond. Deze
bond waarbij tweeduizend koren zijn aangesloten ontving in
de personen van ere-voorzitter de heer Brune en tweede
voorzitter mevrouw De Wilde van de EO een gedenkbord
van Makkums aardewerk.
Over het thema van de dag werd gesproken door de voorzit
ter van de EO-Stichtingsraad ds. J.H. Velema en de directeur
van de vereniging „Tot Heil des Volks" Joh. Frinsel. Ds. Ve
lema noemde het woord van God in zijn toespraak een won
der. een werkelijkheid, een waarschuwing en een wekroep
De heer Frinsel sprak over „het wonder als het levende
woord van God tot de mens komt".
Protestanten gaan canoniek recht bestuderen
De Vereniging Protestants Nederland gaat een fonds oprich
ten voor protestantse academici die zich willen bezighouden
met de bestudering van het canonieke recht van de rooms-
katholieke kerk en de invloed daarvan op de Nederlandse
wetgeving en de oecumenische contacten van de rooms-ka
tholieke kerk met andere kerken. De jaarvergadering van de
vereniging in Nijkerk hield zich ook bezig met de reformato
rische tegenover de katholieke vroomheid. De reformatori
sche vroomheid staat zeer gereserveerd tegenover de wereld,
zo inleider Exalto. De rooms-katholieke kerk neemt daaren
tegen altijd de wereld heel gemakkelijk in zich op.
Om zijn grote zonden
geheim te houden biecht
menigeen eerlijk zijn
kleine zonden.
HERVORMDE DISCUSSIE OVER POLITIEK SPREKEN
„Gemeente zijn in de
mondiale samenleving"
is de titel van een ont-
werp-herderlijk schrij
ven, dat de hervormde
synode op de van 12 tot
14 juni te Doorn te hou
den vergadering zal be
spreken. Het is een ver
volg op het in 1955 gepu
bliceerde stuk „Christen
zijn in de Nederlandse
samenleving".
De eerste schets voor de
nieuwe brief bereikte de sy
node in juni 1984. Daarna
werden alle geledingen van
de NHK erover geraad
pleegd. Het is de bedoeling
dat de nieuwe brief belang
rijke impulsen zal geven aan
ontwikkelingen binnen de
Hervormde Kerk.
De Nederlandse Hervormde
Kerk heeft na de Tweede
Wereldoorlog gekozen voor
een zich betrokken weten bij
de samenleving. Naast een
eigen geluid als kerk was er
ook ruimte voor een grote
verscheidenheid van poli-
tiek-maatschappelijke stand
punten. Toch is. aldus het
herderlijk schrijven, de vraag
gewettigd of deze elementen
wel ooit verenigbaar zijn ge
weest. De visie van 1955 zon
der meer nieuw leven inbla
zen kan niet, omdat de kerk
geen sterke positie meer in
neemt in het volksleven.
Geconstateerd wordt dat
kerk en overheid geen duide
lijk geprofileerde gesprek
spartners meer zijn. In de
huidige samenleving heft de
kerk geen vanzelfsprekende
bondgenoten en gesprek
spartners meer. Daardoor
wordt de kerk, meer dan
vroeger, tegen wil en dank
betrokken in het gevecht om
maatschappelijke macht en
invloed.
Bij dit alles gaat het er niet
om dat de kerk allerlei pro
blemen gaat oplossen. Het
gaat er voor de kerk in de al
lereerste plaats om de heer
schappij Gods te belijden.
Het herderlijk schrijven be
pleit een uitbreiding van de
kerkelijke horizon naar ar
men en lijdenden. De inden-
titeit van een mondiale ge
meente is niet tevoren duide
lijk te bepalen: men moet
zich begeven in een proces
van voortdurende afweging,
aldus het herderlijk schrij
ven. In veel gevallen bete
kent dat spanning binnen de
gemeente. Wel is eenheid
voorwaarde voor haar voort
bestaan, „maar zij kan geen
laatste maatstaf zijn".
Kerstening
Het herderlijk schrijven
meent dat het begrip „kerste
ning" in het hervormde den
ken hierover een belangrijke
rol speelt. Het gaat om het
bewaken van de humaniteit,
vrede en gerechtigheid van
uit het spreken van de kerk.
Als de kerk met de overheid
te maken heeft, dan spreekt
zij openbaar. Dat spreken is
noodzakelijkerwijs tijdgebon
den en dus aanvechtbaar.
Vlak na de bevrijding, in de
cember 1945, sprak de synode
zich uit voor de doodstraf. In
de Kerstboodschap 1945 werd
geprotesteerd tegen de „bij
kans barbaarse ondankbaar
heid" en het „schandelijk
vergeten", wat zich o.a. uitte
in genotzucht en danswoede.
Ook toen al werden er vraag
tekens geplaatst: gaat de sy
node niet te ver door zich zo
gedetailleerd uit te spreken?
Wanneer moet de kerk dan
spreken? Volgens het ge
schrift is eigenlijk geen af
doend antwoord te geven op
de vraag naar criteria. Hoog
uit kan men zeggen dat de
kerk geroepen wordt te spre
ken over zaken die geen
voortdurende onduidelijk
heid kunnen verdragen, om
dat mensen en gemeenten
anders in ernstige problemen
van geloof en leven zouden
komen. Maar dan is het
woord van de kerk nooit het
laatste woord, want het
woord van de kerk is niet het
woord van God. In sommige
gevallen zal het kerkelijk
spreken noodzakelijkerwijs
een „politiek" spreken zijn.
Politiek is niet een bedrijf
dat per definitie eerder vuile
handen oplevert dan (bij
voorbeeld) diakonaat. Er kan
daarbij geen bezwaar zijn te
gen een maximum aan con
creetheid. In de praktijk lijkt
dit het beraad binnen de ge
meente over deze zaken te
bemoeilijken. Maar kerkelijk
spreken, zo stelt het geschrift
verder, is een appèl om een
aantal zwaartepunten te
structureren, het is een klem
mend beroep van gemeente
leden en gemeenten .op el
kaar om bepaalde gezichts
punten serieuzer te nemen
dan andere. Dit is iets anders
dan een niet-verplichtende
bijdrage tot een open discus
sie, maar het is ook iets an
ders dan een dictaat dat leidt
tot excommunicatie.
Een van de kleinste vliegvelden ter we
reld is afgelopen weekeinde in het zeer
dunbevolkte westen van Ierland geo
pend. Het vliegveld is het geesteskind
van de 72-jarige pastoor uit het plaatsje
Knock, monseigneur James Horan. De
bedoeling is dat het vliegveld duizenden
pelgrims aantrekt die naar het altaar
van de Maagd Maria komen. Volgens de
overleveringen is Maria in 1879 daar
verschenen, een gebeurtenis die de ge
schiedenis is ingegaan als Het wonder
van Knock.
Het vliegveld, een start- en landingsbaan
van bijna 2.500 meter, is al bestempeld
als Het tweede wonder van Knock.
Ik voel me geweldig, liet de pastoor dan
ook weten bij de opening vrijdag van het
vliegveld, bijgewoond door duizenden
mensen, die regen en wind trotseerden.
Hoe blij Horan ook is, de Ierse regering
beschouwt het vliegveld als een overbo
dig luxe-artikel dat gedoemd is te mis
lukken omdat het vliegveld in een geïso
leerd gebied ligt dat tevens geplaagd
wordt door armoede en slecht weer.
Maar de mensen in dit gebied, waar de
oorspronkelijke Keltische cultuur nog
voorleeft en het katholicisme niets van
zijn glans heeft verloren, zien de Con-
naeht Regional Airport als een godsge
schenk.
De aanleg van het vliegveld heeft onge
veer 15 miljoen Ierse ponden gekost. Het
grootste deel is-betaald door de regering
van de Fianna Fail-partij die in 1982 de
verkiezingen verloor. Ex-premier Char
les Haughey besloot 9,8 miljoen pond te
betalen. Horan zelf bracht vijf miljoen
pond bij elkaar die hij verzamelde van
particulieren, onder wie veel Ierse emi
granten in de VS en Groot-Brittannië.
De oud-premier loofde het initiatief van
Horan en zei dat het vliegveld een over
winning betekent van plaatselijke in
spanningen over de centrale bureaucra
tie, een triomf van persoonlijke prestatie
ondanks alle tegenwerking. Haughey liet
weten dat de Ieren in het westen weten
dat geloof bergen kan verzetten.
Pastoor Horan verwacht het eerste jaar
zo'n 260.000 bezoekers. Dat zou een be
hoorlijke concurrentie betekenen voor
de drie andere internationale luchtha
vens die het 3,5 miljoen inwoners tellen
de Ierland telt: Dublin, Cork en Shan
non. Direct na de inwijding van het vlie-
geveld kon Horan melden dat de eerste
boekingen al binnen waren.
De internationale burgerluchtvaartorga-
nisatie IATA heeft becijferd dat Knock
op de vliegvelden van Burkina Fasso en
Rwanda na, het kleinste ter wereld is.
Het eerste toestel dat dit weekeinde
landde had 240 passagiers aan boord en
kwam uit Southend in Engeland. Ver
schillende andere grotere toestellen we
ken echter uit naar Shannon nadat be
kend werd dat Knock nog geen facilitei
ten heeft voor het inslaan van de nood
zakelijke brandstof voor de vliegtuigen.
Overigens komen per jaar honderdui
zenden pelgrims naar Knock ter vere
ring van Maria: Het is voor pastoor Ho
ran te hopen dat zij allemaal het vlieg
tuig nemen.
Zeventien jaar geleden
dook een kleine zwarte
sekte die beweerde terug
te gaan op de Israëliti
sche stam Juda in de
binnensteden van de
Verenigde Staten op en
sloeg haar tenten op in
de Israëlische woestijn.
Nu is ze bang weldra uit
het land te worden gezet.
De „zwarte joden" hebben de
Israëlische regering de nodi
ge hoofdbrekens bezorgd.
Omdat ze principiële vegeta
riërs zijn en van opvatting
zijn dat mannen met meer
vrouwen mogen trouwen,
zijn ze nooit door Israël als
joden erkend. Ze gelden offi
cieel als illegale vreemdelin
gen.
Vorige maand arresteerde de
Israëlische politie 46 van hun
mensen in een zuidvruchten
verwerkende fabriek. Ze
verdwenen achter slot en
grendel omdat ze geen werk
vergunning hadden. Hun
hangt uitwijzing boven het
hoofd.
„We zijn bang dat er sprake
is van een campagne om ons
het land uit te krijgen", aldus
Ben-Ami Carter, een gebaar
de ex-inwoner- van Chicago
die zich als de goddelijk geïn
spireerde leider van de sekte
beschouwt. De zwarte joden
zeggen hun godsdienst op het
Oude Testament te baseren.
Maar ze zijn nooit erkend als
een tak van het jodendom.
Sinds het politie-optr.eden in
april is de sekte, wier 1.500
leden in hun broodwinning
voorzien als ijscoverkopers
en als volksvermakers, bang
aan het werk te gaan omdat
ze nieuwe aanhoudingen
vreest. „We staan op een
kruispunt van wegen. Er
moet iets gebeuren. Nu kun
nen we niet werken. Er is
sprake van een crisis", aldus
Carter, „Ik weet niet hoe we
onze kinderen te eten moe
ten geven".
Woestijnstad
Uit angst voor arrestatie ver
kiezen de meeste zwarte jo
den het in hun schone bara
kachtige complex in een ver
laten centrum voor immi
granten in de stoffige zuide
lijke woestijnstad Dimona te
blijven, waar ze haast als in
communeverband wonen.
Vrouwen vervaardigen kle
ding uit organische stoffen in
een gezamenlijke naaikamer
terwijl de kinderen buiten
spelen.'
Tuinen met zuiver organisch
gekweekte groenten liggen
rond het Beit Haim (he
breeuws voor „huis van het
leven"), waar vrouwen kin
deren baren volgens strikt
natuurlijke principes terwijl
een priester van de sekte bui
ten de deur staat en uit de
bijbel citeert. De zwarte jo
den menen dat het Heilige
Land hun vaderland is en
enkelen hebben afstand ge
daan van hun Amerikaanse
staatsburgerschap om terug
sturen naar de Verenigde
Staten te voorkomen.
„Het is moeilijk in een land
te wonen waar je mensen 400
jaar slaaf waren en je groot
moeder katoen plukte. Ik
wilde daar mijn kind niet op
voeden", aldus Yadah, een
39-jarige voormalige produ
cer voor de televisie uit Was
hington D.C. Gekleed in de
fel gekleurde rok van de sek
te en haar converstatie met
hebreeuws met een sterk ac
cent doorspekkend, vertelt ze
dat ze Amerika verlaten
heeft voor een rechtschapen
leven in het Heilige Land
van haar voorouders. Dit
soort uitspraken doet de Is
raëliërs heftig de tanden
knarsen.
Activisten
In de afgelopen zeventien
jaar heeft Israël ongeveer 150
leden van de sekte het land
uitgezet. Zwarte Amerikaan
se toeristen die Israël wilden
bezoeken, moesten zich bij
tijd en wijle een ongewoon
strenge controle door functio
narissen van de douane laten
welgevallen omdat die bang
waren dat het ging om zwar
te joden die zich bij de ge
meenschap wilden aanslui-
Maar de arrestatie van 46
zwarte joden in de zuid
vruchten verwerkende fa
briek in Rehovot in Cen-
traal-Israël in april was de
eerste keer dat er massaal te
gen hen is opgetreden. Het
gebeuren trok de aandacht
van enkele zwarte activisten
in de Verenigde Staten die er
voor waarschuwen dat als
men aan de zwarte joden
komt, de betrekkingen tussen
joden en zwarten in Amerika
daar onder zullen lijden.
Drie leden van het Ameri
kaanse Congres hebben ge
vraagd om een onderzoek
naar de arrestaties en een
groep Amerikaanse zwarte
activisten heeft kort geleden
Israël bezocht, waarbij ze bij
de autoriteiten probeerden de
zaak te bepleiten. Zij dringen
er op aan dat de Israëlische
regering uitvoering geeft aan
een rapport dat een commis
sie van de Knesset in 1980
opstelde. Daar staat in dat de
zwarte joden geen gevaar
voor Israël vormen en dat ze
recht hebben op een ver
blijfsvergunning en later op
een Israëlisch paspoort.
De weigering van de Israëli
sche autoriteiten tot nu toe,
deze adviezen in praktijk te
brengen heeft er toe geleid
dat leden van de sekte zelden
Israël verlaten, omdat ze
bang zijn dat ze er dan niet
meer in mogen. Ze verdienen
minder dan het minimum
loon en hun kinderen wor
den niet op de staatsscholen
toegelaten ook al zijn ze in
Israël geboren.
Israël maakt nauwelijks aan
stalten zijn houding te wijzi
gen. „Mensen die geen Is-
raaëlisch staatsburger zijn,
kunnen niet voor onbepaalde
tijd blijven. Dat is ons beleid
en dat voeren wij uit", aldus
een woordvoerder van het
ministerie van binnenlandse
zaken.
Carter en zijn aanhangers
zijn vastbesloten te blijven
waar ze zijn. „Ik kan alleen
maar hopen dat uiteindelijk
het verstand zal zegevieren.
Vooralsnog houd ik mijn
volk voor dat het zijn geloof
niet moet verliezen".
Rolladeschijf of schnitzel, tuinbonen met ham en
aardappelen hangop met aardbeien
Nodig voor twee: 2 rolladeschijven of schnitzels, 30 g ma-
ragarine, 1 theelepel bloem, zout, paprikapoeder, aroma;
1,5 kg tuinbonen, zout, (bonekruid), 2 plakken schouder
ham, peterselie;
tot 1 kg aardappelen;
1 liter karnemelk, 100 g aardbeien, basterdsuiker naar
smaak.
Bak de rolladeschijven of schnitzels in de margarine op een
matig vuur in tien minuten bruin en gaar. Houd het vlees op
een bord warm. Bak de bloem lichtbruin in het overgebleven
vet en voeg weinig water toe. Laat de jus twee minuten ko
ken en maak hem op smaak en kleur af met zout, paprika
poeder en aroma.
Reken voldoende tijd voor het doppen van de tuinbonen en
werk eventueel met rubberhandschoenen aan, omdat de
groente nogal kleur afstaat. Zet de gewassen bonen op met
weinig kokend water en zout. Reken voor kleine, jonge tuin
bonen een kooktijd van tien minuten en voor de oudere
I
twintig a vijfentwintig minuten. Kook desgewenst een takje
bonekruid mee. Giet de gare groente af, schud er kleingesne
den ham door en strooi er fijngeknipte peterselie over.
Schenk de karnemelk in een met een natgemaakte doek be
legde zeef of vergiet. Schep na een halve dag de hangop uit
de doek en doe het erdoor gelekte water weg. (Door elk
kwartier de dikke hangop van de doek te scheppen, kan het
uitlek-proces ook na twee uren klaar zijn.) Verdeel de han
gop over eenpersoons schaaltjes en leg er de in plakjes gesne
den en gesuikerde aardbeien bovenop. (Wie last krijgt van
uitslag door het eten van aardbeien, kan dat voorkomen door
de vruchten een tel te koken in water met suiker en daarna
koud te laten worden.)
JEANNE
Tijd om te gaan
Nu dr. Joop den Uyl op de partijraad van zijn PvdA zijn
terugtreden heeft aangekondigd, zal Nederland straks deze
markante persoonlijkheid met zijn enorme werkkracht niet
langer in de schijnwerpers hebben. Den Uyl kan de slijtage-
plekken, opgelopen in twintig jaar lang politiek knokken,
niet langer verdoezelen. Ook zijn eigen aênhang heeft hem
duidelijke signalen gegeven dat een jongere de kar moet
gaan trekken. De laatste verkiezingsuitslag gaf de doorslag,
Wat een grote overwinning had moeten worden draaide pit
op een bittere teleurstelling. Daaruit heeft Den Uyl nu de
consequentie getrokken.
DEN Uyl heeft goede tijden gekend, maar dit waren niet de
meest recente jaren. Zijn beste jaren waren die tijdens de
naar hem genoemde kabinetsperiode van 1973 tot 1977. In
een periode die werd gekenmerkt door affaires (Bloemenho
ve, Menten, Lockheed) groeide hij uit tot een premier van
formaat die binnen de moeizame samenwerking met een
deel van de confessionele partijen in het CDA-in-wording
steeds weer zijn teamgenoten bijeen wist te brengen. In de
spannende weken van de oliecrisis en in de weken rond de
omverwerping van het bewind van president Allende van
Chili sprak hij bij een groot deel van de bevolking tot de ver
beelding. Wim Kan bouwde mee aan wat in de richting van
populariteit ging. De daaropvolgende verkiezingsoverwin
ning van tien zetels ging echter voor hem verloren door de
vergaande eisen die zijn partij stelde aan de coalitiepartners.
Die zelfoverschatting is de PvdA sindsdien duur komen te
staan. Persoonlijke sentimenten hadden het gewonnen van
zakelijke argumenten, hetgeen neg eens pijnlijk duidelijk
werd tijdens de korte samenwerking in het tweede kabinet-
Van Agt.
DEZE ontwikkeling heeft Den Uyl niet kunnen keren,
Hoewel zijn leiderschap in de partij eigenlijk nooit is aange
tast, wist hij zich op de hielen gezeten door dat andere kop
stuk dat de partij nu vaarwel zegt, partijvoorzitter Max van
den Berg, die de scherpte van de partijstandpunten bewaakte
als geen ander. De partij verloor aanhang in het politieke
centrum en Den Uyl slaagde er als oppositieleider niet in zo
danige alternatieven te ontwikkelen dat de PvdA kon terug
komen als een noodzakelijke coalitiepartner. Met name de
standpunten ten aanzien van de kruisraketten en het finan
cieringstekort waartoe het kabinet-Den Uyl op zijn minst
de aanzet had gegeven bleven een nieuwe samenwerking
met het CDA in de weg staan.
Nu de uitdrukkelijke wens om mee te regeren toch wat van
de scherpte van de oude standpunten heeft afgevijld en de
redelijkheid lijkt teruggekeerd, is het een goed moment voor
nieuwe gezichten die niet herinneren aan de polarisatie en
de trauma's van de afgelopen jaren. In zoverre Den Uyl aan
deze koerswijziging heeft bijgedragen mag hij met een gerust
gebaar het roer overgeven aan zijn opvolger Wim Kok.
Veel bewolking
DE BILT (KNMI) De afge
lopen dagen waren de vooruit
zichten voor een geleidelijke
weersverbetering gunstig. De
laatste gegevens wijzen echter
in een andere richting waarbij
de kans op droog en warm
weer slechts klein is. Een ho-
gedrukgebied waarvan het
centrum nabij de Azoren ligt
verandert slechts weinig van
plaats. Aan de noordflank
trekken storingen van IJsland
naar onze omgeving. Met de
noordwestelijke stroming
wordt koude lucht aangevoerd
die bovendien vrij vochtig is.
De regenkansen zijn de eerst
komende dagen dan ook vrij
groot.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor woensdag en donderdag:
Zuid-Scandinavie: Wisselend
bewolkt en enige tijd regen.
Middagtemperatuur van 12
graden in het westen tot 16
graden in zuid-Zweden.
Britse eilanden: Af en toe zon
en voornamelijk in het noord
oosten enige tijd regen. Mid
dagtemperatuur van 13 graden
in het noorden tot 18 in het
zuidoosten.
Benelux: Wisselend bewolkt
en nu en dan regen. Middag-
temperatuur rond 16 graden.
Duitsland en noordoost-
Frankrijk: Wolkenvelden en
nu en dan regen. Middagtem
peratuur rond 17 graden.
Zuid- en zuidwest-Frankrijk:
Zonnige perioden en droog.
Middagtemperatuur van 17
graden in het noorden tot 26
aan de Rivièra.
Spanje en Portugal: Perioden
met zon en droog. Middagtem
peratuur van 20 tot 28 graden.
Italië en Joegoslavische kust;
Af en toe zon en aan de Adria-
tische kust enkele buien. Mid
dagtemperatuur rond 26 gra
den.
Alpengebied: Aan de noordzij-
de wolkenvelden en in het
oosten enige tijd regen. Mid
dagtemperatuur rond 17 gra
den. Aan de zuidzijde droog er
zonnig en middagtemperatuur
rond 24 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Weer Ma* Min R-
Den Helder l.bew
Parijs
Rome
Spfit
