1
n
inal
Ie
Mexicanen ondanks
problemen trots
op „hun" Mundial
CeidócSouAOtit™"
ZATERDAG 31 MEI 1986
MEXICO-STAD - Voor Mexico
kan het wereldkampioenschap
voetbal, vanaf het moment dat
vanavond in het immense Azte
kenstadion in Mexico-Stad de af
trap van de eerste wedstijd wordt
verricht, niet meer kapot. Drie mil
jard mensen in ruim honderd vijftig
landen zullen vier weken het oog
gericht houden op Mexico. Nou ja,
op MexicoDe tv-camera's ko
men niet veel verder dan de sta
dions waar de wedstrijden worden
gespeeld. Omdat er 52 wedstrijden
op tv gebracht moeten worden,
blijft er weinig tijd over om een
blik te werpen achter de facade die
in Mexico is opgetrokken. Als het
aan de organisatoren ligt, blijft de
puinhoop achter het WK buiten
beeld.
Wanneer komende woensdag het Mexi
caanse elftal voor het eerst in actie
komt. tegen Belgic, zal het leven in het
land vrijwel geheel tot stilstand komen.
Omdat de toegangsprijzen van de sta
dions voor Juan Modale onbetaalbaar
zijn en televisie voor velen een onbe
reikbare luxe blijft, zullen miljoenen
Mexicanen woensdag aan de radio ge-
kluisterd zitten.
Ook in de opvangkampen voor de
slachtoffers van de aardbeving die de
I hoofdstad vorig jaar trof, luistert men
noodgedwongen naar de radio. De belof-
i te van de regering om in deze wijken
reusachtige tv-schermen neer te zetten,
j werd vorige week plotsling ingetrokken,
i Dat was een nieuwe deceptie voor de
daklozen die inmiddels echter gewend
zijn geraakt aan teleurstellingen. Ze heb-
j ben het afgelopen jaar te veel meege
maakt om zich nog echt druk te kunnen
maken over het wegblijven van de reu-
ze-tv.
Hoe voetbal-enthousiast de meesten van
hen ook zijn, ze zijn bitter gestemd over
j de enorme sommen geld die worden uit
gegeven aan het voetbalfestijn, terwijl de
j hulp stagneert. In sommige van de ge
troffen wijken hebben mensen zelfhulp-
groepen opgericht die van plan zijn tij
dens de Mundial protestacties«te houden
om de aandacht van de wereld te trek-
ken. Er zijn zelfs Mexicanen die hopen
dat hun nationale elftal zo snel mogelijk
j wordt uitgeschakeld. Een gedachte die in
dit absoluut voetbalgekke land ongeveer
overeenkomt met hoogverraad.
Macht president
Mexico, het grootste en belangrijkste
land van Midden-Amerika. heet officieel
..De Verenigde Staten van Mexico". Het
bestaat uit eenendertig deelstaten en het
federale district waarin de hoofdstad
Mexico-City ligt. Het land telt ongeveer
tachtig miljoen inwoners, van wie ruim
achttien miljoen in de hoofdstad. Zo'n
tien miljoen Indiaanse Mexicanen be-
j volken de zuidelijke provincies. De ove
rige (Spaanse) Mexicanen wonen in de
rest van het land.
Het land wordt bestuurd door een presi
dent, die eens in de zes jaar wordt geko
zen. Op dit moment is dat Miguel de la
Madrid. De macht van de president is
bijzonder groot, terwijl het parlement
niet vee.l meer doet dan het goedkeuren
van het regeringsbeleid.
In dat parlement wordt trouwens de
dienst uitgemaakt door de Institutionele
Revolutionaire Partij (PRI), die haar
oorsprong heeft in de Mexicaanse revo
lutie van 1917. AI meer dan dertig jaar
j trekt de PRI aan de touwtjes in Mexico.
Binnen de partij berust de feitelijke
macht weer bij een elite die corruptie,
vriendjespolitiek en kapitaalvlucht tot
haar handelsmerk heeft gemaakt. Niet
- voor niets wordt Mexico dus vaak een
„democratuur" genoemd.
I Olie is de kurk waarop de Mexicaanse
economie drijft. Maar tegelijkertijd
dreigt die afhankelijkheid van olie het
land in de afgrond te storten. Van oor
sprong is Mexico een agrarisch land en
nog steeds vinden miljoenen mensen
een (uiterst karig) bestaan in de land
bouw. Steeds meer grond is echter in ge
bruik van bedrijven die alleen voor de
export produceren. Voer andere produk-
ten, die wèl naar de Mexicaanse markt
gaan, worden lage prijzen berekend om
het voedsel voor stedelingen en ïndus-
j trie-arbeiders betaalbaar te houden,
i Het was al langer bekend dat in de
Mexicaanse bodem olie zit. Veel olie,
want de schattingen lopen op tot drie-
i honderd miljard vaten, waarmee Mexico
een van de allergrootste olielanden zou
zijn. In de jaren zeventig werd de exploi
tatie van deze delfstoffen -met grote
voortvarendheid ter hand genomen.
Daarvoor waren uiterst kostbare investe
ringen nodig, maar de financiering ervan
!was geen probleem. Buitenlandse ban
ken, vooral in de Verenigde Staten, ver
leenden de Mexicaanse regering enorme
kredieten. De opbrengst van de olie
heeft de Mexicaanse regering vervolgens
grotendeels gestoken in prestige-objecten
en niet besteed aan het snel aflossen van
de schuld of verbetering van de leefom
standigheden van de gewone man.
ïn 1970 bedroeg de Mexicaanse buiten
landse schuld nog 7,2 miljard dollar. Op
dit moment staat Mexico voor bijna
honderd miljard dollar bij het buiten
land in het krijt.
De grote omslag, die deskundigen al lang
hadden voorzien maar naar wie niet was
geluisterd, kwam in het begin van de ja
ren tachtig. Op het moment dat de koers
van de dollar en de rente in de VS be
gonnen te stijgen, werd duidelijk op wel
ke zwakke fundamenten de Mexicaanse
„olie-economie" was gebouwd. De rente
op die schuld bedraagt alleen al voor
1986 meer dan tien miljard dollar. Dat
kan Mexico nauwelijks betalen.
Daarmee is het verhaal echter nog niet
af. De afgelopen jaren heeft de Mexi
caanse regering echter wel getracht de te
ring naar de nering te zetten en zij werd
danook geprezen om haar moedige be
leid. Maar voor zover de maatregelen
succes hadden, zijn die positieve gevol
gen inmiddels weer geheel teniet gedaan
door de dramatische daling van de olie
prijzen. Mexico, dat voor het grootste
deel van zijn inkomsten afhankelijk is
van olie, zit dieper in de put dan ooit.
Arm en rijk
Zoals zo vaak, worden ook in Mexico de
lasten van de crisis op de zwakste schou
ders afgewenteld. De armen en de mid
dengroepen zijn alleen maar armer ge
worden. Wie al rijk was is er alleen maar
rijker op geworden. Enkele cijfers ter il
lustratie: ongeveer de helft van de bevol
king leeft onder de armoedegrens. Ge
zondheidszorg, onderwijs en goed voed
sel zijn voor miljoenen onbereikbaar.
Meer dan tien procent van de bevolking
is analfabeet. De inflatie is torenhoog, de
export is sterk afgenomen en meer dan
tien miljoen mensen zitten zonder werk.
Er kan geen enkele twijfel over bestaan
dat Mexcico. ondanks zijn olierijkdom,
een Derde-Wereldland is.
De ongelijke verdeling van bezit is maar
een van de vele tegenstelling waar je in
Mexico op stuit. Zoals in de meeste Der
de-Wereldlanden is er een grote tegen
stelling tussen de steden en het platte
land. Daarnaast bestaat er een enorm
verschil in cultuur, landschap en ontwik
keling tussen het noorden en het zuiden
van het land.
De geïndustrialiseerde noordelijke deel
staten hebben zich sterk op de Verenigde
Staten gericht en ondervinden de gevol
gen van de economische crisis daardoor
gedeeltelijk én met enige vertraging. Het
veel ontoegankelijker zuiden heeft, afge
zien van de plaatsen waar olie wordt ge
wonnen, nooit veel aandacht van de re
geringen gehad. De Indiaanse bevolking
- zp'n tien miljoen mensen - leeft er
van de landbouw en leidt een uiterst ar
moedig bestaan.
Alle tegenstellingen die Mexico in de
aanbieding heeft, zijn tenslotte ook weer
terug te vinden in de hoofdstad, Mexico-
Stad. Eigenlijk is het onjuist om van
hoofdstad te spreken, want Mexico-Stad
is een land op zichzelf. De achttien mil
joen inwoners bevolken een gebied ter
grootte van Zuid-Holland. De belang
rijkste hoofdweg, die kaarsrecht dwars
door Mexico-Stad snijdt, is ruim vijftig
kilometer lang: de afstand Den Haag-
Amsterdam geheel omzoomd met ge
bouwen. De stad is berucht vanwege de
enorme luchtvervuiling: een dagje in
deze metropool staat gelijk met het ro
ken van veertig sigaretten.
Opbrengst
Wie de enorme problemen van Mexico
beziet, vraagt zich echter af waarom dit
land zich met het geldverslindende fes
tijn heeft ingelaten. De twee belangrijk
ste antwoorden zijn: prestige en geld.
In Mexico worden de komende maand
alle financiële records gebroken. De
winst van het WK wordt voorlopig ge
raamd op ruim 120 miljoen gulden,
maar dat is een voorzichtige schatting.
Vooral de reclame brengt veel geld in
het laatje, niet in de laatste plaats omdat
het recht de letters WK te gebruiken
voor reclamedoeleinden exclusief is ver
kocht aan elf multinationals. Het
WK '86 is daarmee het op een na lucra
tiefste sportevenement. Alleen de Olym
pische Zomerspelen brengen meer geld
op.
Het is echter onjuist te zeggen dat Mexi
co het WK organiseert. Het fungeert al
leen als gastland en krijgt een deel van
de opbrengst. De feitelijke organisatie is
in handen van één machtige multinatio
nal: Televisa. Televisa is de grootste on-
roerend-goedmaatschappij van het land,
bezit vier van de stadions waarin ge
voetbald wordt, beschikt over een viertal
televisiekanalen en beheert in Noord-
Amerika niet minder dan 220 Spaansta
lige radiostations, om slechts enkele van
de bedrijvigheden te noemen. Televisa
heeft het WK omgevormd tot een televi
sie-spektakel waaraan de spon onderge
schikt is gemaakt. Ten behoeve van de
kijkers in Europa moeten de elftallen
aantreden om twaalf uur 's middags, op
het heetst van de dag.
Een maand na de finale op 29 juni zal
Televisa de financiéle balans opmaken
van de Mundial. Dan zal blijken of het
wereldkampioenschap inderdaad zo'n fi
nancieel succes is geworden als iedereen
voorspelt en of de Mexicaanse staat er
ook nog wat aan verdient. Een belangrij
ke overweging om het WK aan Mexico
te gunnen was onder meer dat er slechts
één nieuw stadion gebouwd behoefde te
worden. De overige, gebouwd voor het
WK van 1970, konden na renovatie
weer worden gebruikt.
Toch gaat het argument dat de Mexi
caanse regering nauwelijks geld in het
WK heeft hoeven te investeren niet op.
De organisatie is weliswaar in handen
van Televisa, maar bijkomende posten
als de facelift van Mexico-Stad en de uit
gebreide beveiliging hebben de staat ook
een vermogen gekost. Hoeveel precies is
niet bekend en zal waarschijnlijk ook
nooit bekend worden.
Aardbeving
Problemen of niet: de meeste Mexicanen
twijfelen er niet aan dat zij het WK tot
een succes zullen maken. Dat enorme
vertrouwen in eigen kunnen is maar een
keer - letterlijk - aan het wankelen ge
bracht: op 19 september van het vorig
jaar, toen Mexico-Stad werd getroffen
door een krachtige aardbeving. Duizen
den kwamen om het leven en honderd
duizend mensen raakten dakloos. De re
gering haastte zich evenwel te verzeke
ren dat de voorbereidingen op het WK
niet in gevaar waren gekomen.
Overigens waren het niet eens de aller
armste wijken van Mexico-Stad die door
de aardbeving werden getroffen. Het wa
ren vooral de verpauperde volkswijken,
waar meer dan een miljoen mensen le
ven in een aantal woningen dat eigenlijk
niet meer dan 150.000 mensen zou kun
nen huisvesten.
De „echte" sloppenwijken liggen meer
naar de rand van de steeds verder uitdij-
.ende stad waar zich nog dagelijks landlo
ze boeren en hun gezinnen vestigen in
krotjes van in de zon gedroogde modder,
platgeslagen olievaten en karton. Verder
wonen in Mexico-Stad zo'n half miljoen
mensen op de vuilnisbelten, waar zij
zich in leven houden met het afval van
de welgestelden.
De buitenlandse bezoekers van het WK
krijgen hiervan, als het aan de organisa
toren en de autoriteiten ligt, niets te
zien. In een aantal plaatsen zijn zelfs
grote muren opgetrokken om de slop
penwijken aan het oog van voorbijgan
gers te onttrekken. Ook doet de regering
er alles aan om de bewoners van de door
de aardbeving getroffen delen van Mexi
co-Stad uit het zicht van buitenlandse
bezoekers te houden.
Na de aardbeving heeft de regering op
dracht gegeven grote schoonmaak te
houden in Mexico-Stad, maar men is er
niet in geslaagd alle littekens te verwij
deren. De tenten van de daklozen zijn
weliswaar uit de belangrijkste straten
weggehaald, maar wie in de wijken er
achter kijkt, kan de rijen tenten niet ont
gaan.
Angst in vs
Hier en daar in Mexico-Stad worden wel
nieuwe stenen huizen gebouwd, die aan
de daklozen worden verkocht met lang
lopende leningen, maar er worden ook
talloze nieuwe kampen uit de grond ge
stampt van triplex en golfplaat. Veel van
de slachtoffers van de aardbeving weige
ren daar in te trekken en blijven nog lie-
i 't l
BIJ DE FOTO'S:
Links: Het enorme zelfvertrouwen dat
Mexico de WK tot tot een succes zullen
maken is maar een keer aan het wankelen
gebracht: vorig jaar, toen Mexico-Stad
werd getroffen door een krachtige
aardbeving.
Rechts: Miljoenen Mexicanen leiden een
uiterst karig bestaan. Zij zijn afhankelijk
van de opbrengst van hun werk op het
land.
ver wonen in hun onbewoonbaar ver
klaarde en op instorten staande huizen.
De ontwikkelingen in Mexico worden
met de nodige zorg gadegeslagen door
noorderbuur de Verenigde Staten. Ri
chard Nixon, de voormalige president,
heeft onlangs gewaarschuwd dat „de re
volutie" uit Nicaragua naar Mexico zou
kunnen overslaan. Verder wordt gewe
zen op de duizenden vluchtelingen uit
Midden-Amerika. die jaarlijks illegaal
Texas en Californie binnenglippen en de
drugshandel vanuit Mexico naar de VS.
Begin vorige week liet de CIA nog een
rapport uitlekken waarin staat dat Mexi
co door de toenemende sociale, econo
mische en politieke problemen op den
duur een bedreiging zou kunnen vormen
voor de veiligheid van de VS.
Zulke kritiek vanuit de Verenigde Staten
treft de nationale gevoelens van iedere
rechtgeaarde Mexicaan. Hij is overge
voelig voor elke kritiek uit de VS - het
land dat hij tegelijkertijd bewondert én
waartegen hij zich sterk afzet. De gemid
delde Mexicaan is zich er van bewust,
dat de opeenvolgende regeringen nauwe
lijks iets hebben kunnen doen tegen de
zich almaar opstapelende problemen.
Maar tegelijkertijd is hij trots op zijn
land, dat zich van de rest van Latijns-
Amerika onderscheidt. Mexico wordt, in
tegenstelling tot de overige landen op
het Latijnse continent, al twintig jaar
min of meer democratisch geregeerd. De
mensenrechten worden geschonden,
maar niet op een schaal als in Argentinië
en Chili is gebeurd. De militairen spelen
een ondergeschikte rol.
Deskundigen zijn van mening dat het
Mexicaanse systeem van binnenuit
wordt uitgehold. Elke nieuwe regering
belooft veel, maar van die beloftes komt
weinig terecht. Mexico is volgens velen
een „sociale tijdbom", maar er is nog
niemand die het mechanisme afstelt. De
oppositie is te verdeeld om een vuist te
kunnen maken. Sommige groepen heb
ben aangekondigd dat zij de komende
weken zullen protesteren, maar na het
WK sukkelt het land waarschijnlijk ge
woon weer door.
Andere zorgen
Zo glijdt het land Mexico voorbij aan de
spelers van de nationale elftallen, voor
wie vanavond het WK begint. In hun lu
xueuze hotels bereiden zij zich voor op
minimaal drie keer anderhalf uur voet
ballen, die de belangrijkste gebeurtenis
sen uit hun leven lijken te zijn.
Zij hebben dringender zaken om zich
zorgen over te maken dan de Mexicaan
se miljardenschuld, de corruptie of de
armoede. Een daarvan is de hoogte. Wie
in Mexico de langste adem heeft komt
een heel eind, want voetballen op een
hoogte van 2680 meter boven de zee
spiegel in Toluca of in de broeierige hitte
van Monterrey stelt zo zijn eigen condi
tionele eisen.
Een ander probleem is het eten. „De kok
is misschien wel de belangrijkste man
van de hele delegatie in Mexico", ver
klaarde een van de artsen van de Belgi
sche ploeg, die schat dat een kwart van
alle medische problemen terug zullen
zijn te voeren op problemen met het
voedsel. „Het gebruik van allerlei oliën,
maar vooral de aanwezigheid van aller
lei kiemen in water en voedsel maken de
kans op maag- en darminfecties zeer
groot. We hebben het trouwens zelf aan
den lijve ondervonden. Diarree klinkt
misschien onschuldig, maar kan ernstige
gevolgen hebben. De kok en de medi
sche staf zullen op hun hoede moeten
zijn". Als voorzorg hebben onze zuider
buren enkele duizenden flessen van een
bekend merk bronwater mee naar Mexi
co genomen.
JOS TIMMERS
