Veel stress bij
predikanten
Demonstraties hebben geen zin meer
aan tafel
kerk
wereld
MIENT-JAN FABER (IKV):
Dominees
terug uit
Z.-Afrika
beroepingen
Gescheiden herdenkingen
Nederlandse doopsgezinden
Ccid^cSouraii
De luwte van het kabinet l
weer
T
ACHTERGROND
£eidóc<3ou/umt
maandag 26 mei 1986pagin|
MW tegen gesprek Van den Broek met PLO
De weigering van de PLO om Israël te erkennen wordt door
de Europese Gemeenschap in de persoon van minister Van
den Broek beloond. Aldus het Nieuw Israëlitsich Weekblad
(NIW) deze week in een commentaar op het voorgenomen
bezoek van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken
Van den Broek aan Tunis. Het NIW meent dat „zij die Israël
nog steeds van de landkaart willen wegvlakken, kracht op
doen door de bereidheid van Van den Broek de ontmoeting
met Arafat niet uit de weg te gaan". Wie heeft verwacht dat
de Westeuropese landen inderdaad hebben geleerd van de
verschrikkelijke gevolgen van de terreur uit het verleden, is
bedrogen uitgekomen, aldus het NIW.
Brandsmastichting telegrafeert Mariënburgers
Naar aanleiding van de reactie van prof. dr. G. Staal, voorzit
ter van de Mariënburgvereniging. op het artikel van mgr.
Gijsen in de „Osservatore Romano" over de „zieke Rooms-
Katholieke Kerk in Nederland", schrijft de op de rechter
flank van het rooms-katholicisme opererende Titus Brands
mastichting van Klaas Beuker in een telegram aan de Mal-
riënburg Vereniging dat mgr. Gijsen vele „nuchtere feiten
vaststelt omtrent vele voormalige katholieken in Nederland"
en vermaant zij prof. Staal zijn „hetze tegen de rooms-katho-
lieke hiërarchie' te staken.
Om alles te doen wat van
hem wordt gevraagd,
moet een mens zichzelf
overschatten
Het fieeft voor het Interker
kelijk Vredesberaad (IKV)
na de verkiezingsuitslag geen
zin meer grote acties en de
monstraties te organiseren.
Tot deze conclusie kwam
Mient-Jan Faber, secretaris
van het IKV, zaterdag op een
vergadering van de campag-
neraad van zijn organisatie.
„We moeten kijken waar we
onze energie nog produktief
kunnen inzetten. We zullen
opnieuw de kerken inmoe-
ten", aldus Faber. Hij pleitte
er tevens voor het gesprek
met alle politieke partijen
voort te zetten.
Volgens Faber is het de
vraag of het Komitee Kruis
raketten Nee (KKN) in de
toekomst nog een rol kan
spelen. Op 4 juni vergadert
het komitee over de toekomst
van het huidige samenwer
kingsverband. Het dagelijks
bestuur van het IKV vindt
dat het KKN zich uitsluitend
met massademonstraties te
gen kruisraketten moeten be
zighouden. Het ziet daar op
het moment geen aanleiding
toe.
Het IKV stuurt dinsdag sa
men met Pax Christi een
brief naar kabinetsinforma
teur De Koning. Daarin vra
gen de organisaties onder
mëer een algeheel verbod op
kernproeven en chemische
wapens in het regeerakkoord
op te nemen.
Tot een oplossing voor de be
stuurlijke problemen binnen
het IKV, ontstaan door het
vertrek van voorzitter prof.
dr. J. van Putten, is de cam-
pagneraad zaterdag niet ge
komen. Het rapport van een
onderzoekscommissie was
volgens vele regiovertegen
woordigers te laat binnenge
komen om het goed te kun
nen beoordelen. De commis
sie stelt in dit rapport voor,
het dagelijks bestuur de eind
verantwoordelijkheid te ge
ven over het IKV-beleid. De
campagneraad heeft 26 juni
een extra vergadering belegd
om tot een besluit te komen.
Faber verklaarde na afloop
van de campagneraadsverga
dering dat hij zijn werkzaam
heden ongewijzigd zal kun-
rten voortzetten, ongeacht de
keus die de campagneraad
uiteindelijk maakt.
Ds. L. H. Kwast, ds. A. S.
Rienstra en ds. K. H. de
Groot zijn het afgelopen
weekeinde teruggekeerd uit
Zuid-Afrika na een verblijf
aldaar van drie weken. In in
terviews .voor Zuidafrikaanse
radio en televisie vertelden
ze de indruk te hebben dat
de Zuidafrikaanse regering
oprecht bezig lijkt te zijn met
hervormingspogingen aldus
ds. De Groot.
Ds. A. S. Rienstra. gerefor
meerd predikant te Harder
wijk, vertelde ondanks de
weigering van ds. Boesak
hen te ontmoeten, toch een
reëel beeld te hebben gekre
gen van de situatie. De Ne
derlanders hadden met drie
collega's van Boesak uit de
kleurlingenkerk in Kaapstad
kunnen praten. Ook twee
zwarte ondertekenaars van
het Kairos-document, waarin
een radicale theologie wordt
bepleit, behoorden tot de ge
sprekspartners. Ds. De Groot
zegt onder de indruk te zijn
van de oprechte hervor
mingspogingen van de rege
ring en van de indringende
verzoeningsprediking in de
kerken. De problemen voor
de regering in Zuid-Afrika
zitten echter dieper, waarbij
hij verwijst naar de Afrika
ner Weerstandsbeweging,
een beweging met 135.000 le
den die nog steeds groeit,
vooral onder jonge studenten.
Opvallend vindt Rienstra, die
zich tegen de apartheid ver
klaart, dat het juist de voor
uitstrevende Zuidafrikanen,
die voor afschaffing van de
apartheidsproblematiek zijn,
de regering Botha ondersteu
nen.
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen te Utrecht, toezegging
(voor de hervormde stadszending)
parttime. G.Siebert te Apeldoorn,
laatstelijk predikant voor zending en
evangelisatie van de vrije evangeli
sche gemeenten die dit beroep
heeft aangenomen.
Bedankt voor Dordrecht. J.BIom te
Ridderkerk.
CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE
KERKEN
Beroepen te Oud Vossemeer in
combinatie met Tholen, A.van Hete-
ren te Werkendam.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Bedankt voor Apeldoorn. L.BIok te
Nunspeet.
PASTORS SLACHTOFFERS VAN POLARISATIE
Steeds meer dominees en
pastoors lijden aan stress.
Ze zijn niet langer opge
wassen tegen de proble
men waar zij als predikant
en pastor mee worden ge
confronteerd. Een aantal
dominees is zelfs al volle
dig afgeknapt en onder
gaan een psychiatrische
behandeling.
„Preken ze behoudend dan
vallen de progressieve ge
meenteleden over hen heen.
Stellen ze zich wat progressie
ver op dan leidt dat tot kritiek
van de kant van de meer bij-
belgetrouwe christenen. Polarisatie
bijvoorbeeld vijftien jaar gele
den.
Ds. Mak: „Vergeleken met de
jaren zestig is er veel veran
derd. Een groot deel van de
bevolking was toen nog kerke
lijk meelevend en de meeste
predikanten zaten op dezelfde
theologische lijn. In de jaren
zeventig liep het kerkbezoek
in sommige gemeenten echter
drastisch terug en begon ook
de polarisatie zich steeds dui
delijker te manifesteren. De
bijbel werd niet langer door
iedereen op dezelfde wijze
geïnterpreteerd en dat leidde
in sommige gemeenten tot gro
te spanningen.
een behoudende predikant en
zit je op de lijn van de moder
ne theologie dan sluit je je aan
bij een progressieve gemeente.
De Gereformeerde Kerken
zijn daar altijd huiverig voor
geweest. De nadruk heeft al
tijd op het één-zijn gelegen. Ik
denk echter dat de theologi
sche standpunten op dit mo
ment zó ver uit elkaar liggen
dat ook de Gereformeerde
Kerken in Nederland er niet
aan ontkomen een soort moda-
liteitenkerk te worden'.
Ds. C. Mak: „Pastores hebben een groot incasseringsvermo
gen nodig"
Neemt een predikant of pas
toor een middenpositie in, dan
loopt hij zelfs het risico dat de
hele gemeente hem laat val
len. Je moet wel een bijzonder
groot incasseringsvermogen
hebben om aan een dergelijke
situatie geen frustraties over te
houden", aldus ds. C. Mak uit
Zutphen, sinds 1979 in dienst
bij de Gereformeerde Kerken
voor pastorale begeleiding van
predikanten in Noord- en
Oost-Nederland en zijn colle
ga's dr. A. de Kuiper (coördi
nator voor het mentoraat van
beginnende predikanten van
de Nederlandse Hervormde
Kerk) en pastor J. Nibbelke
(verantwoordelijk voor de be
geleiding van rooms-katholie-
ke geestelijken in het bisdom
Utrecht) zijn de ontkerkelij
king en de polarisatie binnen
de kerken de belangrijkste
oorzaken voor het grote aantal
stress-gevallen.
Hoewel zij niet precies aan
kunnen geven hoeveel pas
toors of predikanten op dit
moment aan stress lijden, zijn
ze er alle drie van overtuigd
dat het er veel meer zijn dan
„Degene die vaak het meest
gebukt gaat onder de polarisa
tie is de plaatselijke predi
kant'. vervolgt ds. Mak zijn
verhaal. In gemeenten met
twee of meer dominees van
wie de één behoudend preekt
en de ander progressief, is de
kans groot dat er in de ge
meente een breuk ontstaat. De
behoudende kerkgangers zul
len vooral de kerkdiensten
van de behoudende predikant
bezoeken en de progressieve
gemeenteleden de diensten
van de „lichtere" predikant.
Dit leidt vaak tot spanningen,
rivaliteit en jaloezie'.
Ds. Mak wijst in dit verband
op een belangrijk verschil met
de Nederlandse Hervormde
Kerk: „De Hervormde Kerk is
een modaliteitenkerk. een
kerk met verschillende stro
mingen. Veel predikanten ver
tegenwoordigen een bepaalde
modaliteit en dat heeft het
voordeel dat je je als kerkgan
ger aan kunt sluiten bij de
stroming die jou het beste ligt.
Ben je behoudend dan wordt
je lid van een gemeente met
Ledenverlies
De (gereformeerde) kerken
verloren in de jaren zeventig
steeds meer leden en dat leid
de volgens ds. Mak in een aan
tal gemeenten tot een aanzien
lijke verzwaring van de werk
druk. „Voor hetzelfde werk
waren immers minder mensen
beschikbaar".
Daarnaast liepen de kerkelijke
inkomsten terug. Sommige
kerken kwamen hierdoor in
grote financiële problemen te
recht: „Er moest bezuinigd
worden, onder meer door een
lager pilaris. Als de eigen pre
dikant vertrok, werd er bij
voorkeur iemand beroepen die
pas was afgestudeerd. Want
die is veel goedkoper. Ik heb
al heel wat oudere predikan
ten ontmoet die al vele jaren
tevergeefs op een beroep zitten
te wachten. Dat kan tot grote
spanningen leiden. Vooral als
de predikant en de gemeente
wat op elkaar zijn uitgeke
ken".
Een aspect dat ook heeft bijge
dragen tot een toename van
het aantal stress-gevallen is de
doorbraak van veel taboes. Ds.
Mak: „Vijftien jaar geleden
was het absoluut ondenkbaar
dat een predikant ging schei
den of dat hij er openlijk voor
uit kwam dat hij homosek
sueel was. Tegenwoordig lig
gen dit soort zaken veel min
der gevoelig. Maar dit bete
kent niet dat daarmee alle
problemen ziin opgelost. Als je
een relatie verbreekt heeft dat
meestal ook gevolgen voor an
dere relaties. Als een predi
kant gaat scheiden ontstaat er
meestal ook een breuk met de
gemeente'.
Dr. De Kuiper signaleert bin
nen de Nederlandse Hervorm
de Kerk in grote lijnen dezelf
de problemen. Polarisatie,
huwelijksproblemen, alcohol
verslaving en statusvervaging
(„de vraag wat een predikant
moet doen en hoe hij zich
moet gedragen is steeds moei
lijker te beantwoorden") zijn
volgens hem de belangrijkste
oorzaken voor het grote aantal
stress-gevallen. Bovendien
heeft hij de indruk dat sommi
ge predikanten aan stress lij
den doordat ze een geloofscri
sis doormaken. „Het is heel
frustrerend als je twijfelt aan
de juistheid van bepaalde op
vattingen die je zondags in de
kerk verkondigt", aldus dr. De
Kuiper.
Volgens pastor J. Nibbelke
worden de problemen in de
Rooms-Katholieke'Kerk voor
al veroorzaakt door de polari
satie, de structuur van de
Kerk, het vage beroepsbeeld,
de ontkerkelijking, de toege
nomen werkdruk en geloofs-
problemen.
Hoewel veel pastoors en pasto
rale medewerkers volgens
hem onder te grote druk le
ven, blijkt de situatie in de
Rooms-Katholieke Kerk vol
gens hem minder alarmerend
te zijn dan die in de beide gro
te protestantse kerken.
Pastor Nibbelke: „In het bis
dom Utrechts ken ik slechts
een paar pastoors die aan
stress lijden. Ik leid daar uit af
dat de meeste pastors ondanks
alle problemen toch in staat
zijn hun werk naar behoren
uit te voeren. Maar dat bete
kent natuurlijk niet dat er
sprake is van een ideale situa-
Volgens pastor Nibbelke is
tijdgebrek één van de grootste
problemen waarmee pastoors
in deze tijd te kampen hebben:,
„Steeds minder katholieken
zijn bereid pastoor te worden.j
Dit betekent dat veel pastoors!
leiding moeten geven aan
meer dan één parochie. Daar
naast zijn de gelovigen mondi
ger geworden. Ze willen meer
van de bijbel weten en datge
ne wat de pastoor zegt toetsen
aan eigen geloofservaringen.
Dit betekent dat een pastoor
meer aandacht moet besteden
aan geestelijke vorming. Bo
vendien is hij niet langer de
enige autoriteit in een paro
chie. Als er in zijn parochie
veel actieve leden wonen, dan
zal de pastoor bereid moeten
zijn met deze parochianen sa
men te werken".
Volgens pastor Nibbelke kun
nen veel problemen worden
voorkomen door regelmatig
contactdagen te houden, waar
op pastoors en andere pastora
le medewerkers binnen de
Rooms-Katholieke Kerk met
elkaar over hun werk en hun
problemen kunnen praten.
Ds. Mak blijkt in zijn werk de
zelfde accenten te leggen
„Praten over je eigen proble
men en het bevorderen van de
onderlinge collegialiteit wer
ken stress-verminderend en is
één van de belangrijkste pei
lers van de pastorale werkbe
geleiding".
HANS LAMBRECHTS'
Paus wijdt
74 priesters
In de St. Pieter in Rome heeft paus Paulus II gisteren 74 man
nen tot priester gewijd. De nieuwe priesters waren afkomstig
uit 23 verschillende landen
De doopsgezinden in Ne
derland hebben op ver
schillende plaatsen de
„uitgang uit het paus
dom" (1536) van Menno
Simons herdacht, evenals
het 175-jarig bestaan van
de Algemene -Doopsge
zinde Sociëteit (ADS), de
overkoepeling van de
doopsgezinde gemeenten.
Dat de herdenkingen op twee
plaatsen werden gehouden
(in het Friese Witmarsum en
in Amsterdam) geeft aan dat
er in de doopsgezinde ge
meenschap verschillen zijn.
„Vooral in Friesland - maar
niet alleen daar - is het ge
brek aan vertrouwen in de
ADS opvallend", vindt ds. E.
van Straten, secretaris van
de ADS, die in Amsterdam
de herdenking hield.
Ook ADS-voorzitter ds. S.A.
Vis duidde daar op in zijn
herdenkingsrede te Amster
dam. Dezelfde weerstand die
175 jaar geleden tegen de op-1
richting van ADS bestond
leeft volgens hem nu nog.
De ADS werd indertijd opge
richt om de broederschap te
voorzien van „gestudeerde
predikanten". De noodzaak
daarvan werd 175 jaar gele
den reeds betwijfeld. Ook te
genwoordig blijkt dat onbe
grip, ondermeer uit de voor
keur van veel „plattelands
gemeenten voor het groei
end aantal „tweedeweggers",
personen die pas na een ge
wone baan via een verkorte
theologische opleiding predi
kant worden.
Gebakhen lever met postelein en aardappelen
fantasievla
De benodigdheden voor twee2 plakken lever a 100 g, 30
g margarine, zout, peper, 25 g ontbijtspek in dunne plak
jes, sla-uitje, 1 tomaat;
1 lepel krenten of rozijnen, 750 g postelein, 8 g aardap
pelmeel of maizena, zout; 5 g margarine;
Vz tot 1 kg aardappelen;
0,5 liter melk, 12 g custard, 12 g maizena, 30 g suiker, 100
g aardbeien, basterdsuiker naar smaak, 4 lange vingers.
Leg de plakken lever in lichtbruin geworden margarine,
draai ze bijna direkt om (de onderkant is dan dichtge
schroeid) en bak ze op een matig vuur in acht a tien minuten
gaar. Strooi er na het dichtschroeien zout en peper over.
Houd de lever op een bord warm.
Bak het wat kleiner verdeelde spek een minuut in het over
gebleven vet. Voeg het kleingesneden uitje en de in stevige
plakken gesneden tomaat toe. Laat de tomaatplakken alleen
maar even warm worden en leg ze vervolgens op de lever.
Maak de jus met weinig water af, laat hem twee minuten ko
ken, zeef hem en leg spek en ui op de lever met tomaat.
Was de krenten of rozijnen, zet ze op in een ruime pan met
een bodem water en laat ze vijf minuten koken. Snijd de
schoongemaakte postelein in stukken van drie centimeter.
Leg de groente op de krenten of rozijnen, laat haar slinken
en vervolgens in acht minuten gaar koken. Giet het meeste
kooknat in de schaal en bind wat overblijft met aardappel
meel of maizena. Voeg zout en margarine toe.
Zet de helft van de melk op. Meng custard, maizena, suiker
en weinig koude melk tot een papje. Schenk daar al roerende
wat hete melk bij, doe het mengsel in de pan en laat de vla
een minuut koken. Doe er van het vuur de rest van de koude
melk bij. Prak de aardbeien met basterdsuiker tot moes,
meng er stukjes biscuit door en leg er de afgekoelde vla op.
JEANNE
Het is niet de stijl van onze krant bij wijze van spf
handenwrijvend te berichten, dat de carrière van een br
de politicus op de klippen is gelopen. Dat geldt ook ar
een niet oninteressante primeur betreft, zoals afgelopen
dag ons bericht dat de VVD Ed Nijpels de wacht heeft at
zegd. t
k
AaN het eind van een zeven uur durende vergadert
met algemene stemmen besloten dat Nijpels voorlopij
nieuw als fractievoorzitter zal optreden. Maar tevoren v
wel flink wat harde noten gekraakt, met name over df
communicatiestoornissen en de conflicten tussen de fij
voorzitter en de liberale bewindslieden. Vandaar dat
gesloten deuren het fractievoorzitterschap van NijpeL
drukkelijk werd ingeperkt tot de duur van de forj
Daarna zal een opvolger worden aangewezen en het 1(
schap van de VVD in andere handen overgaan.
Het is de bedoeling dat Nijpels vervolgens „in de
van het kabinet eens rustig kan nadenken en zijn imad!
verbeteren", zoals de VVD-fractievoorzitter in de Eersf
mer, G. Zoutendijk het gisteren formuleerde in het tl
gramma Het Capitool. Nijpels wil voorts „niet meer iij,
merking komen voor de post van vice-premier", aldu
VVD-verklaring. Maar hij wil zich best waarmaken all
minister.
ZlJN alle verwijten, ook van VVD-zijde, tegen Nijpf
recht? In vele opzichten heeft hij vier jaar lang de wil
hoorlijk tegen gehad en zijn er mislukkingen ontsta;
Nijpels niet persoonlijk kunnen worden aangewrevi
heeft daarnaast zeker ook meermalen een nuttige ri
speeld, bijvoorbeeld bij het op koers houden van de cf"
wat het vredes- en veiligheidsbeleid betreft.
f
MlSSLAGEN en verkeerde inschattingen waren echi
rijker en hebben meer de aandacht getrokken. Een v;
laatste grote vergissingen heeft hij van zijn eigen kiezi
vig ingepeperd gekregen. Nadat hij erin had toegesten^
het VVD-kamerlid Joekes op een onverkiesbare plaaj
beland, ontstond binnen de gelederen van de partij eej
delijke tegenactie om de echte liberaal van de RSV-er
toch in de Kamer te laten terugkeren. Het grote aantalf
keursstemmen voor Joekes vormde tevens een dui<|
VVD-motie van wantrouwen tegen de eigen politieke fr
De politiek is een ongewis vak en daardoor bestaat ff
nen die werksfeer «en soort automatisme om politici,
welke reden dan ook naast hun stoel belanden, veiligF
te brengen op een andere plaats. Die kan variëren vé
burgemeesterspost in een kleine gemeente tot de functF
Commissaris van de Koningin. Gezien de kwaliteit j
staat van dienst van de betrokkenen is dat veelal volf
verantwoord, zelfs als het een kwestie van wegprom<^
betreft. Ook in niet-politieke kringen wordt daarover),
uit wat gemeesmuild, maar er ontstaat zelden groot riiJ
De VVD zou zich op z'n minst moeten afvragen of dal
het geval Nijpels bij brede lagen van de bevolking))
de ambtenaren van het betrokken departement ook W
gaan. Hier gaat het immers om een politicus, die nietP
door zijn partij, maar ook door een groot aantal eigen le
de wacht is aangezegd. Zou die desondanks de gelegf
moeten worden geboden als vakminister in de luwte v[i
kabinet zijn image te verbeteren?
Kans op een bui
DE BILT (KNMI) Ook
morgen zijn de middagtempe-
raturen aan de vrij hoge kant,
maar de dagen daarna wordt
het kouder. Dinsdag waait de
wind nog uit het zuidwesten
en wordt lucht aangevoerd,
waarin de middagtemperatuur
weer waarden rond de 20 gra
den bereikt.
Wel is er van tijd tot tijd be
wolking, waaruit een bui valt.
De kans op onweer is niet uit
gesloten. Het meer onbesten
dig worden van het weer
hangt samen met de nadering
van koelere lucht vanuit het
noordwesten. Deze overgangs
zone van warme naar koudere
lucht zal in de loop van de
nacht van dinsdag op woens
dag ons land passeren.
Vanaf woensdag wordt het
dan in de middag ook niet
meer veel warmer dan 15 gra
den. Morgen is de zuidwesten
wind matig, aan de kust en op
het IJsselmeër af en toe
krachtig. Vannacht daalt de
temperatuur tot omstreeks 12
graden.
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen, geldig voor
woensdag en donderdag:
Zuid-Scandinavië: perioden
met zon, maar ook hier en
daar een bui met de meeste
kans langs de westkust van
Noorwegen. Middagtempera
tuur van 11° in het westen tot
16 in oost-Zweden.
Britse Eilanden: eerst nog een
bui, maar geleidelijk meer pe
rioden met zon. Middagtempe
ratuur ongeveer 14°.
Benelux: perioden met zon,
maar ook kans op een bui.
Middagtemperatuur omstreeks
15°.
Duitsland: wisselend bewolkt
en kans op een bui. Middag
temperatuur van 15° in het
noorden tot 22 in het zuiden.
Frankrijk: perioden met zon,
maar ook kans op een bui.
Middagtemperatuur van 15° in
het noorden tot 25 aan de Ri-
Spanje, Portugal: perioden met
zon, maar ook kans op een bui.
Middagtemperatuur van 18° in
het noordwesten tot 25 langs
de Spaanse zuidoostkust.
Italië, Griekenland, Joegosla
vische kust: zonnig, maar
noordelijke delen ook
een bui. MiddagtempeiP
tussen 25 en 30°.
c
Alpengebied: perioden,
zon, maar ook kans op a
Middagtemperatuur in F
len tussen 22 en 28°.
grens overdag op orr
3500 meter.
WEERRAPPORT HEDENMORGL
