3mstreden beleid
iverpt vruchten af
Als d
lel
iVd
Awoe
:ns(
la
gop
rozer
izit.
sta
at!
Ne<
ierlani
dsr
ié
lwe<
O
2
d.
herkiezingen worden beslist in Brabant en Limburg
Kies deWD in het kabinet, als de toekomst je lief is.>2^p
CeidóeSouftQ/ni
Politiek
Partij
Parlement
EEN ROOD ZUIDEN IS (G)EEN MOOI ZUIDEN'
rNK&R^iii
:VENTIENHONDERD KANDIDATEN VOOR DE TWEEDE KAMER
Provinciale Staten
kiezen dinsdag
Eerste-Kamerleden
P e P e R
RIA BECKERS LIJST 8
L_7 JL
NNENLAND/BUITENLAND
ZATERDAG 17 MEI 1986 PAGINA r
!N HAAG „Een rood
iden is geen mooi Zui-
Onder dit motto
•ft mr. Dries van Agt
irobeerd de PvdA in
nburg en Brabant neer
sabelen. Op een CDA-
jenkomst te Maastricht
de oud-premier nog
is zien welk een mees
hij is in de kunst der
«Inagogie. Alle ressenti-
nten die mogelijkerwijs
bij zuiderlingen leven
nfen de „Hollanders"
•en in zijn speech ver-
•kt.
hadden die Amsterdam-
s Den Uyl en Kok te zoe-
beneden de grote rivie-
Was de hoofdstad soms al
Was in Amsterdam de cri-
aliteit, de werkloosheid en
voningnood niet groter dan
ral elders? Moesten Bra-
en Limburg soms ook ge-
akt worden? „Neen, drie-
ic f neen", aldus de Brabant
se commissaris der koningin,
die kennelijk van mening is
dat alleen van dik hout goeie
planken gezaagd kunnen wor
den.
Anders gezegd: het CDA staat
er in het „eigen" deel van het
land zo beroerd voor dat alles
geoorloofd is als daarmee het
tij maar wordt gekeerd. Of hij
in dat laatste gelijk heeft, valt
nog te bezien. Van Agts eerste
veronderstelling daarentegen
is niet te loochenen. Er zijn
grote gaten geschoten in het
eeuwenoude bolwerk der ka
tholieken.
De gemeenteraadsverkiezin
gen van 19 maart hebben het
bewijs van die al langer be
staande veronderstelling gele
verd. In de zeventien grootste
gemeenten van Noord-Bra
bant, waar de helft van de be
volking van deze provincie
woont, verloor het CDA ruim
twee procent van zijn aan
hang. Dat lijkt niet veel, maar
bij kamerverkiezingen bete
kent het wel het verlies van
vier zetels. In Limburg was
het nog veel erger. In Maas
tricht, Heerlen, Venlo en
Kerkrade bedroeg het verlies
voor de christen-democraten
gemiddeld 8,35 procent! De
acht middelgrote gemeenten
van Limburg toonden een ge
ringere afkalving, maar toch
nog altijd zo'n 3,5 procent.
Winaar
Waar verloren wordt, wordt
ook gewonnnen. De PvdA was
die winnaar in het Zuiden, zo
is nu ook doorgedrongen tot de
mensen die niet de moeite ge
nomen hebben de uitslagen
van de raadsverkiezingen na
te vlooien. Inmiddels zijn im
mers de colleges van B W
geVormd en hebben tal van
Brabantse en Limburgse ge
meenten één of meer PvdA-
wethouders gekregen. Dat was
mogelijk doordat het CDA (als
opvolger van de KVP) bijna
nergens nog die absolute
meerderheid heeft, die vóór
die tijd zo vanzelfsprekend
was.
Sterker nog: her en der werd
de PvdA de grootste fractie in
de raad, bijvoorbeeld in het
mijnwerkersstadje Kerkrade.
Het weekblad Vrij Nederland
wijdde onlangs een reportage
aan dit verschijnsel. De socia
listische lijstrekker André
Coumans vertelt dat hij daags
na de verkiezingen mensen
aan de telefoon kreeg, „die
huilend bekenden voor het
eerst van hun leven PvdA te
hebben gestemd". Nee, hun
naam noemden ze liever niet.
„Ze waren bang voor sanc
ties!".
Andere PvdA-stemmers heb
ben die angst echter niet, ge
tuige het verhaal van de 65-ja-
rige mevrouw Hermans, wier
man vier jaar geleden is over
leden aan een in de mijnen op
gelopen longziekte. Sindsdien
is zij meer onder de mensen
gekomen en heeft zij andere
opvattingen gekregen. „Je
wordt wijzer en gaat dingen
met andere ogen zien. Vroeger
dacht je dat het geloof het on
mogelijk maakte PvdA te
stemmen of lid te worden van
de rooie bond".
Dat mensen in het Zuiden,
waar een kwart van alle kie
zers woont, nu PvdA durven
te stemmen verklaart echter
nog niet waarom ze dat doen.
Piet Thomas (57), bestuurslid
van de werkgroep „mijnwer
kers in de wao", legt dat uit.
„Misschien krijgen we het wat
beter als de PvdA gaat rege
ren". Hij en vele anderen zijn
kennelijk niet zo ingenomen
met het sociaal-economische
beleid van CDA en VVD. Niet
zo verwonderlijk als men weet
dat alle uitkeringstrekkers er
in de afgelopen jaren honder
den guldens per maand op
achteruit zijn gegaan, met de
arbeidsongeschikten als groot
ste verliezers. Een wao'er, die
in 1977, het laatste jaar van het
kabinet-Den Uyl, bijvoorbeeld
nog zo'n negentienhonderd
gulden „schoon" ontving,
heeft dit bedrag zien dalen tot
nog geen vijftienhonderd gul
den.
De onvrede daarover heeft in
deze verkiezingstijd voor som
mige prominente CDA'ers niet
zulke prettige gevolgen. Een
van hen is minister Onno Ru-
ding (Financiën), die vooral
bekendheid kreeg door opmer
kingen over werklozen en hun
„Tante Truus" en te dure bij
standsmoeders. De immer in
brede krijtstreep gestoken
schatkistbéheerder, die ook in
deze kledij op campagne gaat,
merkt nu dat dit soort verha
len niet door iedereen worden
gewaardeerd, ook niet in het
Zuiden. Een al wat oudere
man in Maastricht scheldt de
minister op straat uit voor
„dief" en „vuile oplichter".
Uitgerekend
Zal dit er mede toe leiden dat
CDA en VVD woensdag hun
meerderheid verliezen? Als we
de opiniepeilers geloven, luidt
het antwoord bevestigend. Er
zijn geen aanwijzingen dat het
Zuiden op 21 mei wezenlijk
anders zal stemmen dan op 19
maart. Zo lijkt het nu al vast
te staan dat uitgerekend de
Brabantse en Limburgse kie
zers Joop den Uyl aan het eind
van zijn carrière nog eenmaal
zullen doen zegevieren ten
zij er tussen nu woensdag een
wonder gebeurt. Men weet per
slot maar nooit. Net zo goed als
de ramp bij Tsjernobyl onge
lukkig uitwerkte voor CDA en
VVD kan er plotseling iets ge
beuren dat deze partijen helpt
aan de twee a drie zetels die
hen nu scheiden van de meer
derheid.
Maar als dat wonder uitblijft,
zal het CDA de mogelijkheid
van een tweede kabinet-Den
Uyl in plaats van een tweede
kabinet-Lubbers onder ogen
moeten zien. Voorzitter Buk
man en fractieleider De Vries
krijgen rillingen als ze daar
aan denken, maar lijstaan
voerder Lubbers is wat nuch
terder. Hij is bereid tot onder
handelingen met Den Uyl
over de formatie van een
PvdA-CDA-kabinet en wil
daar toch ook wel in gaan zit
ten, „als mijn partij mij dat zou
vragen".
Lubbers is echter tegelijk
voortdurend bezig te voorko
men dat Den Uyl hem straks
zijn wil kan opleggen. Ener-',
zijds hamert hij op de moge
lijkheid van een Staphorster
Variant (CDA-VVD-klein
rechts) en anderzijds wil hij
dat ook D66 bij de formatie
wordt betrokken. De opmars
van Hans van Mierlo (elf ze
tels?) verschaft Lubbers een ij-
zersterk argument voor die
laatste eis. Een partij die ver
dubbeld uit de stembus komt,
kan men moeilijk aan de kant
laten staan, nietwaar?
Maar in feite gaat het de pre
mier natuurlijk om iets anders.
Van Mierlo heeft één en an
dermaal gezegd dat hij CDA
en VVD aan een meerderheid
zal helpen als de PvdA zich
tijdens de formatie onredelijk'
opstelt. In tegenstelling tot
Den Uyl is er Lubbers dus al
les aan gelegen zijn „oude
vriend" Van Mierlo een plaats
in het kabinet voor te spiege
len. Misschien dat hij daardoor'
althans nog deze oud-Braban
der voor zich kan winnen.
RIK IN 'T HOUT
tfmm
LlN HAAG Of de kie-
er aanstaande woens-
net zo over denken
nog maar worden
iwacht, maar op soci-
tconomisch en finan-
i\[ terrein kan het kabi-
•Lubbers tevreden te-
likken. Dat is in de
•bije weken dan ook
ip door de verschillen-
;opstukken uit het re-
ingskamp gedaan.
Lubbers en de zijnen op
vember 1982 aantraden
het aantal werklozen,
yan de voornaamste zor-
met gemiddeld 15.000 per
ind. Die groei zou nog zo'n
twee jaar aanhouden om pas
bij een niveau van 850.000 om
te slaan in een stabilisatie. Van
een echte daling is pas het
laatste jaar sprake en getuige
de cijfers die deze week be
kend werden, gaat het nu in
eens snel naar beneden: met
zo'n 25.000 per maand. Het ka
binet kon zich geen beter ca
deautje wensen dan een werk
loosheidsaantal dat net voor de
verkiezingen tot onder de
700.000 zakt.
Toch betekent dit dat het aan
tal mensen zonder werk bij de
afsluiting van deze regeerpe
riode nog altijd 100.000 meer
bedraagt dan op die regenach
tige novemberdag dat de ploeg
van Lubbers aantrad. Toen
waren er nog maar 600.000
mensen zonder werk. Ander
zijds plegen de vruchten van
een vierjarige kabinetsperiode
eerst echt in de jaren daarna te
worden geplukt. Dat geldt zo
wel voor zoete als wrange.
Toen Lubbers aantrad stonden
alle seinen al op rood, maar in
de eerste tijd daarna bleef niet
alleen de werkloosheid om
hoog gaan, maar steeg ook het
overheidstekort door en ver
slechterde de totale economi
sche toestand met sprongen.
Steevast schrijven aanhangers
van de CDA-VVD-coalitie dat
op conto van de beleidsaanpak
na de oliecrisis. In de jaren ze
ventig werd de economische
teruggang immers ten volle af-
Juldig
aantal deelnemers aan' het AVRO-debat van gisteravond wacht geduldig het begin van de
jame af. Het programma werd gistermiddag in de Rolzaal in Den Haag opgenomen.
gewenteld op de bedrijven.
Het Planbureau rekende ons
deze maand nog voor dat het
financieringstekort helemaal
geen probleem zou zijn gewor
den en dat de werkloosheid
met 300.000 minder zou zijn
gestegen als die fout niet was
gemaakt. Voor de goede orde:
in de periode 1972-1982 maak
ten ClJA en VVD evenlang de
dienst uit als de combinatie
CDA-PvdA.
Op die vierde november 1982
trad evenwel een trendbreuk
met het verleden op. Er werd
niet verder potverteerd en het
bedrijfsleven hoefde niet lan
ger de rekening te betalen.
Het no-nonsense-kabinet legde
die op het bord van de burgers
en dan met name nog van de
ambtenaren, trendvolgers en
uitkeringstrekkers onder hen.
Zij voelden de gevolgen van
de in totaal 36 miljard gulden
die werden omgebogen en be
zuinigd het hardst. Het
bedrijfsleven werd ontzien en
zag zijn lasten zelfs verlicht.
Ook al was die verlichting
minder dan de ondernemers
zelf wilden, in combinatie met
een wereldwijd aantrekkende
economie kwam hierdoor ook
in Nederland de omslag.
De oppositie schetste de eerste
drie jaren van het kabinet-
Lubbers het schrikbeeld van
een steeds groter wordende
werkloosheid. Den Uyl voor
zag zelfs een miljoen mensen
zonder werk onder een gelijk
tijdig verder oplopend over
heidstekort, in elkaar zakken
de bestedingen en een negatie
ve economische groei. Tot in
1984 kreeg Den Uyl met zijn
onheilsvoorspellingen vrijwel
dagelijks gelijk. Steeds minder
mensen hadden oren naar de
bezuinigingspreek van minis
ter Ruding. Niettemin zette
het kabinet onwrikbaar door
en na 1984 begon het succes
van dit beleid zich langzaam
af te tekenen. De werkloos
heid ging teruglopen, de beste
dingen bleken mee te vallen,
het economisch herstel werd
zichtbaar.
Premier Lubbers
De trendbreuk werd nog ver
sterkt door de centrale ak
koorden tussen werknemers
en werkgevers. Na jaren van
loonsverhogingen die de eco
nomie alleen maar verder uit
holden, werden werkgevers en
werknemers het al bij het aan
treden van het nieuwe kabinet
eens over looninlevering ter
bevordering van rendements
herstel en werkgelegenheid.
Dit centraal akkoord speelde
het kabinet geweldig in de
kaart en is zowel politiek als
economisch zeker van histori
sche waarde geweest.
De sociale partners zijn het ka
binet overigens ook tijdens de
verdere rit gunstig gezind ge
bleven. Ondanks de keiharde
protesten, acties, stakingen en
campagnes van de vakbewe
ging tegen het hun voorge
schotelde beleid werd in 1984
een nieuw centraal akkoord
gesloten over de bestrijding
van de jeugdwerkloosheid.
Twee weken geleden werden
werkgevers, werknemers en
overheid het (vlak voor de
verkiezingen) ten derde male
eens. Op een nieuw hoogte
punt in de sociale onrust be
reikten zij overeenstemming
over een veelheid van wegen
om de werkloosheid in 1990
onder de 500.000 te brengen.
Terwijl de grootste oppositie
partij, de PvdA, zijn verkie
zingsprogramma nog baseert
op een vergaande arbeidstijd
verkorting van 32 tot 34 uur in
1990, is de vakbeweging tan
denknarsend de bocht aan het
maken naar opvattingen die
steeds minder met dat beleid
stroken. Voor de regeringspar
tijen was dit nieuwe akkoord
zo vlak voor de stembus „een
eerste klas opsteker". Tot woe
de van menige PvdA-aanhan-
ger hebben de bewindslieden
ook niet nagelaten deze cen
trale afspraken politiek uit te
buiten.
Hebben de sociale partners sa
men herhaaldelijk indirect bij
gedragen tot het succes van
het kabinetsbeleid, de werkge
vers gaan met name de laatste
weken nog een stap verder. Zij
steken dusdanig de loftrompet
over het beleid af, dat van
pure propaganda gesproken
kan worden. Zowel VNO als
NCW riepen de afgelopen
week de pers bijeen om de
successen van het kabinetsbe
leid nog eens uitvoerig op te
sommen. Wat hen betreft is er
geen twijfel mogelijk: Lubbers
moet z'n karwei afmaken.
Haalt hij het woensdag niet,
dan zal dat zeker op de Am
sterdamse beurs te merken
zijn.
Voor zijn haast onvoorwaarde
lijke steun aan het kabinetsbe
leid zocht het VNO nog ad
structie in een onverdachte
hoek. De werkgevers lieten
het Centraal Planbureau uitre
kenen hoe we er zouden voor
staan als het beleid dat in de
jaren zeventig werd gevoerd
en bij de komst van Lubbers
nog niet echt was omgebogen,
ook de afgelopen vier jaar zou
zijn voortgezet. Het resultaat
van dat onderzoek is onthul
lend. Op alle punten (investe
ringen, produktie, overheids
tekort etc.) zouden we er aan
zienlijk slechter af zijn ge
weest. Het meest treffend
wordt dat geïllustreerd door de
werkloosheid. Die zou bij
voortzetting van het beleid
van de kabinetten-Den Uyl en
Van Agt nu 230.000 hoger zijn
geweest.
ARJEN BROEKHUIZEN
HAAG In de negen
kieskringen waarin ons
is verdeeld, prijken
isdag op 420 lijsten 11.000
|en. De PSP spant in dit
:ht de kroon met 288 na-
Omdat kandidaten in
kieskring op een lijst
nen staan, is er een lande-
totaal van 1700 Nederlan-
die graag in aanmerking
ien komen voor een van
50 zetels in de Tweede Ka-
Op ruim veertien miljoen in
woners telt ons land rond de
tien miljoen kiesgerechtigden.
Voor het eerst mogen ook in
het buitenland wonende Ne
derlanders hun stem uitbren
gen. Er was ruim drie miljoen
gulden uitgetrokken om de
450.000 bij ambassades geregis
treerde landgenoten óp dit pas
verworven recht te attende
ren. Op 24 maart, de sluitings
datum van de registratie, had
den echter maar 55.000 kiesge
rechtigden de wens te kennen
gegeven daarvan gebruik te
willen maken.
De kiezers hebben de keus uit
een landelijk totaal van 27
partijen. Sinds de vorige
Tweede-Kamerverkiezingen
op 8 september 1982 zijn de
Nederlandse Volksunie, de
Rechtse Volkspartij, de Kleine
Partij, DS '70 en de Rooms-
Katholieke Partij Nederland
afgevallen. Ook de PPBMWM
doet niet meer mee. Achter
deze afkorting verschuilde
zich in 1982 de Progressieve
Partij voor Behoud van Milieu,
Werk en Maatschappij.
Kiezers hebben dit keer voor
het eerst de mogelijkheid hun
stem uit te brengen op onder
meer de Humanistische Partij,
de Partij voor Middengroepen,
de Socialistische Arbeiders
Partij, de partij voor commu
nisten in Nederland VCN, de
Federatieve Groenen, de Par
tij voor Ambtenaren en
Trendvolgers, de Partij voor
Middengroepen, de lijst-Brum-
mer en de lijst-Wissink.
Datzelfde geldt voor de Partij
Algemeen Belang en de na ru
zie in de Centrumpartij opge
richte Centrumdemocraten
onder leiding van het Tweede-
Kamerlid Janmaat. Ook de
partij AR' 85 ontstond na een
ruzie en doet volgende week
woensdag voor het eerst mee.
Lijstaanvoerder en Tweede-
Kamerlid Wagenaar verliet de
Reformatisch Politieke Fede
ratie (RPF) na een. conflict
met RPF-fractievoorzitter
Leerling. Wie hier niets van
zijn gading bij aantreft, kan
tenslotte nog zijn stem uit
brengen op de nieuwe deelne
mers Loesje of de Partij Geluk
voor Iedereen.
DEN HAAG Voorafgaand aan de Tweede-Kamerverkiezin
gen zorgen de leden van de Provinciale Staten dinsdag aan
staande voor een nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer.
Dat gebeurt op grond van de uitslag van de verkiezingen voor
de Provinciale Staten van 1982. Aan deze zogenoemde getrapte
verkiezingen nemen voor het eerst de provinciale vertegen
woordigers van de nieuwe provincie Flevoland deel. Het gaat
om 75 senatoren. Nu al is bekend dat in elk geval de senatoren
Van Mierlo (D66-lijsttrekker voor de Tweede Kamer), Hoekstra
(CPN, uit de partij getreden) en Abma (SGP, om leeftijdsrede
nen), niet in de Eerste Kamer zullen terugkeren.
(ADVERTENTIE)
Weet je nog in '77 en '82? Wat was je het eens
met de PPR. Wat vond je Ria Beckers prima.
En wat had je achteraf spijt.
Je hebt nog opgebeld, weet je nog?
De PvdA moest de grootste worden. De PvdA
moest in de regering. En dat moest met jouw
stem. Overal riepen ze dat.
Nu weer trouwens. En weer aarzel je. 54 of 58
zetels voor de PvdA, zou dat echt wat uitmaken?
En éls ze in de regering komen, wat leveren ze dan
in? Lubbers doet die raketten natuurlijk niet weg.
De uitkeringen gaan echt niet omhoog.
En de kerncentrales?
Wil je nou echt dat Driestromenland? Het grijze
midden. Te weinig peper.
Stem toch PPR. Voor de zekerheid.
POLITIEKE PARTIJ RADIKALEN JIKCU177 1012 WG AMSTWOM» TlUfOON 020 22 7342
Samen feesten of treuren
DEN HAAG De meeste
politieke partijen houden
volgende week woensdag,
de dag van de verkiezingen,
traditiegetrouw een uitsla
genavond om in eigen kring
een overwinningsfeestje te
vieren dan wel te treuren
om het geleden verlies en
elkaar moed in te spreken
voor de komende jaren. De
televisie zal bij veel van
deze bijeenkomsten aanwe
zig zijn. U kent die beelden
wel: politici en hun aanhan
gers die met een glas in de
hand verrukt of verbijsterd
naar de uitslagen kijken die
over de opgestelde televisie
schermen rollen. En dan
maar rechtpraten wat krom
is en krompraten wat recht
is, want daar zijn Neder
landse' politici op verkie
zingsavonden altijd zeer
sterk in.
Hier volgen de lokaties
waar de „partij-parties"
worden gehouden:
PvdA: Hotel Gooiland, Hil
versum
VVD: „De Beesde", Bunnik
CDA: Pulchri Studio, Den
Haag
D66: Krasnapolsky, Amster
dam
PPR: Den Ouden Puth,
Oude Gracht 219, Utrecht
PSP: Gebouw Odeon, Am
sterdam
CPN: Partijbureau CPN,
Hoogte Kadijk 145, A'dam
RPF: Rest. De Mandema-
ker, Spakenburg
GPV: 't Ifeem, Hattem
EVP: Hotel Casa, James
Wattstraat 75 A'dam.
SGP: Geen bijeenkomst.
Socialistiese Partij: Rech-
tersweg 40, Enschede en
Boteringstraat 59, Gronin
gen.
ADVERTENTIE
