Jaap Zuiderwijk
klust voor de kost
Opleidingen
ir
Shell zomercursussen zijn in trekmaar
Shell Summercourse Z ggjgg
„Een baantje 8t/ml2 september
wordt niet
even in
een weekje
bekonkeld" i
Gevraagd:
Dynamisch
meisje met
ervaring
op een Wang
■CetdócSomatit'
Klussenbus, bel Jaap Zuider
wijk 01742-5846": een advertentie
die vrijwel iedere inwoner van
Kwintsheul ooit wel eens heeft ge
zien in het plaatselijke krantje.
Twee jaar geleden is hij voor zich-
jzelf begonnen. „De mensen zeiden
J Itoen: „Waar begin je aan, je hebt
itoch een goede baan". Maar ja, die
jvrijheid, hè". Hij werkte op dat
-t moment bij een garagebedrijf,
Hmaar inmiddels is Jaap Zuiderwijk
^(37) in Kwintsheul en omgeving
jJeen bekendheid geworden op het
eflgebied van klussen. Met een reeks
erlopdrachten, waarmee hij op dit
oment twee maanden achter el-
:aar aan het werk zou kunnen blij-
gesteld dat er nu niets meer
:ou bijkomen - ziet het ernaar uit,
dat hij een gat in de arbeidsmarkt
heeft gevonden. Het klussen als
izinvolle tijdsbesteding. Of beter
ur jiog: het klussen als beroepsmatige
mo
•zigheid.
Dat gaat trouwens heel professioneel,
r met een inschrijving bij de Kamer van
Koophandel wat de nodige midden-
Btandspapicrcn en een vestigingsvergun
ning vergt.
jlaap Zuiderwijk klust dus. Dat is een
nogal ruim vallend werkwoord en inder
daad wordt Zuiderwijk soms voor de
kste dingen opgebeld. „Ik zeg nooit
re. Soms word ik voor dingen gevraagd
lie ik nog nooit aan de hand heb gehad,
laar er zitten ook eenvoudige zaken bij
als het ophangen van een schilderij. Of
het vervangen van een kraan leertje. Din
gen. die een loodgieter of een timmer
man allang niet meer interessant vindt,
omdat er niet genoeg aan te verdienen
is. Ik heb hel meegemaakt dat iemand
met een verstopping in zijn riolering zat.
Ik heb toen een complete beerput moe
ten leegscheppen. Maar dat doe je dan
gewoon. Of die meneer, bij wie ik in een
paar dagen, enkele uren per dag, de hele
tuin heb staan omspitten".
Mentaliteit
„Aanpakken. Dat is denk ik het verschil
met de mentaliteit die tegenwoordig
steeds meer heerst. Men heeft er vaak
geen zin in. Maar toch moeten die klus
sen gewoon gebeuren. Die man van die
beerput heeft het er nog vaak over.
..Kon je maar eens bij mijn familie in
Arnhem enkele werkjes opknappen",
heeft hij wel eens tegen me gezegd. Of
men belt mij voor het ophangen van een
schilderijtje. Je komt dan een gat boren,
plugjc erin en klaar. Drie minuten werk.
Maar dan hebben ze ineens een hele lijst
werkjes voor je in petto; hebben ze eerst
de kat uit de boom gekeken".
Jaap Zuiderwijk komt ook vaak voor de
situatie te staan dat „de klant" zelf al
aan het werk is geweest, maar bij het
doe-het-zelven is vastgelopen. „Dan zijn
ze aan het tegelen, en dan zien ze dat ze
slecht uitkomen, met veel snijwerk. Dat
knap ik dan wel op".
In de tijd dat de klussenbus nu bestaat,
zo'n twee jaar. is het klantenbestand wat
veranderd. Waren het eerst vooral we
duwvrouwen. zoals Jaap dat noemt, nu
zijn er ook bedrijven en scholen die van
zijn diensten gebruik maken. Maar na
tuurlijk ook nog steeds de particulieren.
„Echt, er is werk zat. Als je maar wilt.
Door de mond-tot-mondreclame heb ik
klanten tot in Scheveningen en Wasse
naar aan toe. Vaak zijn het ook haast
klussen. Bellen ze donderdag op of ik
voor zaterdag nog een reclamebord kan
schilderen of een lichtbak kan maken,
want dan gaat de winkel open".
Reclameschilderen
Jaaps grote liefde gaat uit naar het recla
meschilderen. Hij denkt er wel eens ovef
helemaal op die toer verder te gaan.
Maar morgen kun je hem bij wijze van
spreken weer op een grote rupskraan als
machinist bezig zien, want dat doet hij
ook: zichzelf als loonarbeider verhuren
als zijn klanten daarom vragen. Kortom
een duizendpoot met twee rechter han
den. Dat is een van de voorwaarden om
succesvol te zijn in het klussenvak.
Doorzettingsvermogen, je niet te goed
voelen voor bepaalde werkzaamheden,
zijn de andere twee ingrediënten. Voor
een goed belegde boterham? „Ach, als ik
aan het einde van het jaar de balans op
maak en zie hoeveel belasting en sociale
premies ervan af gaan, dan vraag ik me
wel eens af: werk ik me daarvoor nu te
barsten. Maar daar sta ik maar niet te
lang bij stil. Je hebt natuurlijk ook je on
kosten. Alleen al dat gereedschap is het
nodige waard. En dan nog moet je een
auto, de bus, lopende houden. Ik pro
beer dan ook mijn klanten een beetje op
te voeden. Ik vraag ze of ze de klussen
een beetje kunnen opsparen, zodat ik
een aantal dingen tegelijk kan doen. Ik
reken geen voorrijkosten. maar ik ga er
van uit dat er minimaal een kwartier
werk voor me aan vast moet zitten. Op
die manier draai ik tien, elf uur per
LUUD VAN DER HAM
„Een baantje wordt niet even in
dat weekje bekonkeld". P. Stroink
van de afdeling onderwijscontacten
tieVan Shell rekent direct af met het
idee dat je via de zomercursus van
y het oliebedrijf wel even „binnen-
*komt". Maar het is ongetwijfeld
£o, dat een aantal cursisten een
baan bij de Koninklijke wel dege
lijk in het achterhoofd heeft. En
—het volgen van de zomercursus zou
een ingang kunnen zijn. Vorig jaar
—schreven zich dan ook zo'n zeven
tot achthonderd studenten in.
_J>lechts vijfendertig van hen werden
pa een strenge selectie uitverkoren.
Shell kent veel waarde toe aan de zo
mercursus. waarvoor de inschrijving in
middels net gesloten is: zelfs de presi-
Jent-dircctcur komt opdraven. Boven
dien haalt het bedrijf er mensen speciaal
jj'j'oor -uit Engeland. Natuurlijk vertellen
P^ie over wat er allemaal komt kijken bij
J (en bedrijf als Shell: van het uit de
{rond halen van olie en gas. tot de ver-
kerking, de marketing, financiën, pr,
personeelszaken, training enzovoorts.
'eiHet is een intensief programma, dat
/eiicp graaft. Hét niveau van de cursus is
»n.JOOg". aldus Stroink. ..Die mensen zijn
:n week lang je gast en dan is het erg
.'langrijk dat je iets goeds presenteert",
loogtcpunt van de cursus is toch wel
iet rollenspel, waarbij de studenten met
uierlei problemen geconfronteerd wor-
len. Zoals een staking, een gebeurtenis
jverigens die de laatste vijftien jaar bij
gtljhell niet is voorgekomen.
ei?Hier en daar mag best wel wat vertrou
welijks doorkomen", aldus R.W. Hoek-
Ttra. die commercieel „recruter" op de
Het affiche waarmee Shell zijn zomercursus aanprijst.
afdeling personeelszaken bij Shell is.
„Hoge marketing-mensen vertellen bij
voorbeeld over de strategie voor de ver
koop van een bepaald produkt. Dat is ei
genlijk confidentieel, maar je moet op
zo'n cursus toch wat laten zien".
Selectie
Slechts vijfendertig van de zeven- tot
achthonderd aanvragers kregen in '85
een plekje. Hoekstra over de selectie: „Je
zoekt mensen die goed met elkaar kun
nen samenwerken, en open staan voor
ideeen van anderen, en dan kijk je bij
voorbeeld wat ze naast hun studie ge
daan hebben, of ze actief zijn (geweest)
in een studentenclub, in een politieke
partij of een sportclub".
Overigens vallen de afgestudeerden so
wieso af. want voor hen is de zomercur
sus niet bedoeld. Bovendien krijgt Shell
pJij bent toch werkloos?"
,Wel nee joh, ik ben schrijver"
IGöh. Maar kun je dat dan, schrij
den?"
„Weet ik niet, nog nooit gedaan. Ik
(leb wel een mooi handschrift. Als
femand me nu vraagt wat ik doe
foor de kost, zeg ik dat ik schrijver
Sen. Dat ik nog niets heb gepubli
ceerd en er dus niets mee verdien
taten de mensen niet. En als ze
pet al weten, maakt dat nog meer
pidruk. Meneer, denken ze dan, is
vast bezig aan een dikke roman en
tiat armoedige bestaan hoort erbij".
Iemand die opschrijft „Ik ben werkloos,
dus ik besta niet", heeft zijn eerste stap
naar het schrijversschap al gezet. Ieder
een kan schrijver worden. Het is geen
beschermd beroep en het levert soms
nog goedkeurende blikken op ook. Zelfs
een analfabeet mag een bordje „Schrei-
ver" op z'n deur spijkeren. Desnoods
schrijft hij zich bij de Kamer van Koop
handel in als „eenmanszaak". De fiscus
kijkt nog altijd vreemd aan tegen hel be
roep van schrijver, ook al zijn er veel
geldige aftrekposten. Schrijvers zonder
inkomen die voor een bijstandsuitkering
in de slag gaan krijgen van het arbeids
bureau vaak het advies met hun tikvaar-
digheid een gewoon administratief baan
tje te zoeken. Wie zijn boeken niet kwijt
raakt, achter het net vist bij „royalty's",
geen subsidie of beurs krijgt toegewezen,
geen fraaie onderscheiding met geldprijs
verdient en bovendien bij schnabbels de
atv niet mag doorberekenen in zijn uur
tarief. is slecht af. Los daarvan is het
Nederlandse taalgebied te beperkt om
meer dan een handjevol schrijvers van
eigen bodem te kunnen laten bestaan
van de opbrengst van hun boeken. Vol
ledige banen, bijbanen en free-lance-op-
drachten zijn onontbeerlijke bronnen
van inkomsten.
Waarom
Desondanks zijn er mensen die schrijver
willen worden. Het waarom is op zich
niet belangrijk. Feit is wel dat men
wagonladingen aspirant-juristen en eco
nomen en dat hoeft nu ook weer niet.
Het bedrijf wil immers de vakgebieden
goed spreiden en heeft vorig jaar bij
voorbeeld zelfs een (ogenschijnlijk vol
maakt onbruikbare) theoloog laten op
draven. „Het moet een goede mix zijn",
aldus Hoekstra.
De bemoeienis van „recruter" Hoekstra
geeft al aan dat ook Shell de zomercur
sus ziet als een mogelijkheid op termijn
schrijvers wel eens benijdt om hun
schijnbare vrijheid. Een extreem beeld
van een beroepsschrijver is dat van een
man die 's avonds lekker doordrinkt in
een kroeg waar „zwaar" wordt gepraat of
in een tv-panel zit, de aansluitende och
tend rustig tot 12 uur uitslaapt en dan
uiteindelijk 's middags - maar zeker niet
elke middag - enige zieleroerselen aan
het papier toevertrouwt, om een cliché
te gebruiken.
De één stelt zich daarbij een uitgemer
gelde junkie voor. de ander een ontspan
nen pijproker. Waarbij dan nog het leu
ke is - zo meent men - dat een schrijver
niet noodzakelijkerwijs in Nederland
hoeft te „werken". Nee. deze kan ook
vanaf een zonnig strand in Spanje zijn
uitgever en zijn boekhouder tevreden
houden.
Welk beeld iemand ook van het schrij
versvak heeft, elk daarvan klopt. Alleen
klopt het ene beeld vaker dan het ande
re. Om aan het beroep van schrijver een
gemiddeld beeld te koppelen zou af
breuk doen aan het individuele en crea
tieve karakter ervan.
Het bemoedigende voor een ieder van
ons is dat de schrijver van een prutsver
haaltje hoger kan scoren (qua oplage en
inkomsten) dan de schrijver van een li
terair meesterwerk. Wie rijk wil worden
luistert niet naar zijn literaire geweten.
Hij zal zich volledig laten leiden door de
wens van het publiek (denk aan de
schrijvers van de tv-serie Dallas). Het
verschil tussen lectuur en literatuur is
zeer groot en in geld uitgedrukt meestal
in het voordeel van de lectuur.
Voor wie nog niet doorheeft dat schrij
ven gewoon hard werken betekent tegen
een laag inkomen een kleine tip. geplukt
uit een literair vakblad: de stijl van het
schrijven beweegt zich weer in de rich
ting van beeldend taalgebruik. Dus meer
details. Verbale krachtpatserij, dus geen
overdreven gebruik van bijvoegelijke
naamwoorden en té gezochte beeld
spraak. Blijft niet werkloos toezien:
schrijft
HERMAN JANSEN
geschikte mensen aan te trekken, al zeg
gen Hoekstra en Stroink dat dat niet de
voornaamste bedoeling is. Hoe dan ook.
pakweg tien van de zeventig ex-cursisten
hebben nu een baan bij Shell, terwijl bo
vendien met een aantal contacten is ge-
Stroink: „Deze cursus dient vooral pr-
doeleinden: in de eerste plaats laten wij
mensen met Shell kennismaken. En
Shell wil toekomstige academici laten
zien hoe het in een bedrijf toegaat". Een
deel van de cursisten weet overigens nog
niet wat ze willen gaan doen en oriënte
ren zich gewoon. „Een aantal van hen
zegt: „Ik weet 't nog niet, maar ik zou
graag wat meer informatie over Shell
willen hebben".
Dat zoveel mensen afvallen is niet alleen
voor die mensen een probleem, maar
ook voor Shell. De „afgekeurden" den
ken dat Shell hen niet „lust" en het ge
volg is dat ze ook niet meer solliciteren.
Dat „pr"-probleempje (Stroink) probeert
Shell op te lossen door extra voorlich
ting. Het parool daarvan is: „Dat jullie
afgevallen zijn, hoeft beslist geen belem
mering te zijn voor contacten met ons
bedrijf'.
In het gesprek met de twee Shell-mensen
vliegen de Engelse termen aan de lopen
de band over tafel: recruter, cases, case
studies, investments, enzovoorts, enzo
voorts. En op het overigens fraaie Shell-
affiche prijkt het woord „Summercour-
ses". Hoekstra en Stroink verontschuldi
gen zich daar ook een beetje voor.
Stroink. met een glimlach: „We zullen
voorstellen om er volgend jaar toch
maar „zomercursus" van te maken".
MARTIN VOORN
Niets is werkgevers te doI hij het opstellen
van hun personeelsadvertenties. Gewone
timmerlui, typistes of ambtenaren zijn
niet meer in trek. Of iemand goed kan
timmeren, tikken of dossiers opbergen is
op zich niet meer belangrijk. I 'an sollici
tanten wordt met name alles geëist wat
op zich niets met het wezenlijke van de
baan te maken heeft. ..Ervaren typiste
gevraagd" klinkt nog logisch. „Meisje ge
vraagd met ervaring op een Wang" is
terzake doend voor wie met computers
werkt, maar Dynamische typiste ge
zocht" klinkt ronduit bedenkelijk. Waar
om moet een typiste in vredesnaam dy
namisch zijn? Van iedere zich typiste
noemende vrouw mag redelijkerwijs wor
den aangenomen dat zij haar werk goed
en vlot doet. Plaats je alle eiyen die werk
gevers gebruiken voor één en dezelfde
functie, dan blijkt dat een personeelschef
eigenlijk op zoek is naar een supersollici-
tant die van tegenstrijdige kwaliteiten
aan elkaar hangt:
Gevraagd: Jonge. oude. beginnende, er
varen. dynamische, rustige, hardwerken
de. humorvolle, zelfstandige, team gevoe
lige, moderne, degelijke, wakkere, eerlij
ke. ambitieuze, bescheiden, enthousiaste
secretaresse. Gevolgd door full-time oj
part-time en door I /M (als uitloper van
de emancipatiegolj). met de opmerking
dat bij een keuze uit gelijkwaardige kan
didaten aan vrouwelijke sollicitanten de
voorkeur wordt gegeven.
Wat is hierop het antwoord van een re
flectant. in dit geval een vrouw? Zij
stuurt kopieën van haar Schoeversoplei-
ding en vorige arbeidscontracten naar de
werkbiedende. Haar kwaliteiten als se
cretaresse heeft zij daarmee officieel aan
getoond. Maar dat is niet genoeg. Zij
moet in haar sollicitatiebrief gaan bewij
zen dat zij ook voldoet aan de andere ei
sen die door de werkgever - op de grens
van het fatsoen - zijn gesteld. Bijvoor
beeld zo: Geachte neer Zus en Zo. ik
meen voor de door u aangeboden Junctie
in aanmerking te komen omdat ik niet
alleen een ervaren secretaresse ben. nee,
ik ben ook zeer modern. En vrienden vin
den mij inderdaad nogal dynamisch. Zo
dra u mij op de dag van het sollicitatie
gesprek van de bushalte afhaalt zult u
zien dat ik ook best zelfstandig ben. En
ambitieus, ja ambitieus ben ik geloof
ook. Maar u hoeft niet bang te zijn dal
ik uw baan inpik. hoor. Ik beloof u dat ik
dal in elk geval niet al tijdens mijn proef
tijd zal proberen (grapje).
In rustige afwachting van uw spoedige
antwoord, verblijf ik. hoogachtend Juf
frouw Op en Top".
„P.S. Omdat ik momenteel met een ge
kneusde vinger rondloop, heeft mijn zus
je deze brief getikt. U had dal misschien
niet gemerkt, maar ik dacht: ik zeg het u
toch maar even. Eerlijk duurt het langst,
nietwaar". De sollicitatieperiode van
deze dame waarschijnlijk ook.
Ook opvallend zijn advertenties in deze
trant: Gevraagd: arts met specialisatie en
enige jaren ervaring, die bovendien zijn
diensttijd al achter de rug heeft. Leef
tijdsindicatie: niet ouder dan 25 jaar.
Waar haal je zo'n kei vandaan? Zelfs
een wonderkind met schatrijke ouders,
frauderende professoren en een bevriende
keuringsarts in het leger redt dat niet.
Wat moet een mens met al die oneigen
lijke eisenWie Dries van Agt vroeger
Duits hoorde praten, rezen de haren te
berge. De man was minister-president
van een land dat volgens 99 procent van
alle buitenlanders uit louter talenwonders
bestaat. Toch durft de overheid van het
land met de alleen in zijn eigen taal goed
pratende ex-premier aan zelfs de laagste
ambtenaren de volgende eis te stellen:
Goede kennis van de moderne talen. Je
vraagt je dan wel af wie de sollicitatie
brief van Van Agt indertijd heeft behan
deld. Als de man in Frankrijk werd ge
vraagd wat hij van beroep was kon hij
dat niet eens zeggen. Hij wist hel Franse
woord voor premier niet! Dan solliciteer
je toch naar moeilijkheden?
HERMAN JANSEN
De ware schrijver zal
zeggen voor zichzelf
geen behoefte te hebben
aan een schrijversoplei
ding. Het idee dat ande
ren ook maar iets aan
zijn „oorspronkelijke,
oprechte en onstuimige"
stijl zou veranderen, is
voor hem onverdraag
lijk. Een natuurtalent
dat bovendien een sterke
drang tot schrijven kent,
zal door veel te lezen, te
schrijven en te vragen
op eigen kracht de top
bereiken. Maar talenten
zijn dun gezaaid en voor
de meeste mensen kan
het geen kwaad als hun
enthousiasme voor het
schrijven enigszins zin
vol wordt onderbouwd
door een vorm van on
derwijs.
Instellingen die opleiden
tot bijvoorbeeld onder
wijzer, leraar, uitgever,
bibliothecaris, tolk/ver
taler, journalist en ac
teur leveren in elk geval
al een grote bijdrage tot
de ontwikkeling van een
schrijver in spe. In we
zen zijn alle studies en
ervaringen leerzaam.
Zeer direct gerichte op
leidingen voor schrijvers
worden verzorgd door
de Schrijversvakschool 't
Colofon in Amsterdam
(een meerjarige dagop
leiding die nu twee jaar
bestaat).en - veel vrij
blijvender - het LOI in
Leiderdorp, dat al ruim
vijftien jaar de cursus
„Creatief Schrijven"
verzorgt. Dat laatste be
treft een schriftelijke
cursus en dat past een
auteur natuurlijk als een
maatpak. Op de Schrij
versvakschool worden
nu ook veel lessen in het
schrijven van toneel en
scenario's gegeven.
Vooral aan dat laatste is
een schreeuwend tekort.
De LOI-cursus behan
delt genres als korte vér-
halen, romans, misdaad,
hoorspelen, waarbij voor
elk genre één of meer
specialistische schrijvers
per cursist worden inge
zet. Wie zich via het
LOI met met proza wil
bezighouden kan ook
kiezen voor de cursus
gedichten schrijven. Vol
gens de heer H. Lardee
van het LOI zitten er
onder de honderden
deelnemers aan de
schrijfcursus mensen
van „diverse niveaus en
velerlei pluimage". „Eni
ge" vooropleiding en
een goed gebruik van de
Nederlandse taal zijn de
minimale eisen voor
deelname. Wie voor een
gemiddeld tempo van
vier taken per maand
kiest wordt dertien
maanden lang bezig ge
houden door het LOI.
Langzamer of sneller
studeren mag altijd.
De VvL, de Vereniging
van Letterkundigen-
Vakbond van Schrijvers,
zetelt in de Huddestraat
7 te Amsterdam. Zij telt
500 leden en stelt als eis
aan kandidaat-leden: ten
minste eenmaal openba
ring van een boek, een
vertaling, film, hoorspel,
toneelstuk of iets derge
lijks. De VvL bekijkt de
honorarium-condities.
Dus iemand die zelf zijn
manuscript laat drukken
valt op die manier af.
Niveau op zich is geen
criterium voor het lid
maatschap.
Zowel voor amateurs als
professionals zijn er di
verse verenigingen en
gelegenheden om eigen
werk te laten toetsen of
publiceren. Bijvoorbeeld
via organen van „Vrien
den van het schrijven".
Stichting „Wie schrijft
die blijft" en de interna
tionale PEN-club en via
de Schrijversdagen. de
Nationale Schrijversdag,
de Kunstkring en literai
re cafés. Veel nationale
en regionale schrijvers
clubs kennen een verha
lenbank, maken leesrap
porten van toegestuurd
werk en organiseren
schrijfreizen.
