'ropaganda-strijd
rond kerncentrale
Russische roulette met straling
1
„Veel mensen in Minsk
wacht stralingsdood"
In Nederland is geen
reden voor ongerustheid
Rampenbestrijding
meer dan beetje
improviseren
kamerdebat kerncentrales uitgesteld
BUITENLAND
CcidócSotnont
VRIJDAG 2 MEI 1986 PAGINA 5
odiumtabletten
eeft geen zin
■*PEN HAAG Volgens het
pi in is ter ie van WVC is er geen
fnkele aanleiding om jodium-
[abletten te gebruiken en in te
daan. Zelfs wanneer in Neder-
at jand een hogere radioactiviteit
n de atmosfeer wordt geme-
jen, zou het gebruik van deze
[abletten hier nodig zou zijn.
volgens de apothekersorgani-
je tatie KNMP worden ajaothe-
or (cers nu al „knettergekvan
if- ple vragen naar jodium. Het
londer meer slikken van die
bletlen is overigens niet zon-
ler gevaar. Het kan dezelfde
itwerking hebben als een bij
ensteek: misselijkheid, uit-
ilag, lichte koorts, gespannen-
eid of inactiviteit.
KLM stopt controle
SCHIPHOL De KLM
heeft de controle op ver
hoogde radio-activiteit
van al haar vliegtuigen
en toestellen van maat
schappijen die de KLM
op Schiphol afhandelt ge
staakt. Het ging om
vliegtuigen die door het
Scandinavische of Pools-
Russische luchtruim
waren gevlogen. Volgens
een KLM-woordvoerder
is slechts in een enkel ge
val een zeer geringe toe
name van radio-activiteit
geconstateerd. „Er is nu
eerder sprake van een
tendens naar het natuur
lijk stralingsniveau" zo'
zei hij.
Beenmerg-experts
gaan naar Moskou
LOS ANGELES Artsen van een inter
nationale organisatie die zijn gespeciali
seerd op het gebied van beenmergtrans
plantatie, mogen de Sovjet-Unie in om na
te gaan of hulp kan worden verleend aan
slachtoffers van de kernramp in Tsjerno-
byl. Dat is vernomen van de voorzitter
van de organisatie, Robert Gale. De „In
ternational Bone Marrow Transplant Re
gistry" beschikt onder meer over lijsten
met 50.000 tot 100.000 beenmergdonors in
de VS, West-Europa en Scandinavië.
„Mensen die een dodelijke dosis straling
hebben gekregen en niet direct zijn over
leden sterven binnen twee weken als ge
volg van een tekort aan beenmerg", aldus
Gale. Hij zei niet te weten hoeveel van
deze slachtoffers er zijn in de Sovjet-Uhie.
GRONINGEN „Onbegrijpe
lijk, dat de mensen in het
Westen zich vooral zorgen lij
ken te maken of hun vakantie
in Joegoslavië wel door kan
gaan. In de Sovjet-Unie is een
catastrofe van ongekende om
vang aan de gang. In een stad
als Minsk, waar de radio-actie
ve wolk overheen is getrok
ken, wacht veel mensen een
bijzonder zware stralings-
dood." Dat zegt de kernfysicus
prof. Ph.B. Smith, hoogleraar
experimentele natuurkunde
aan de Rijksuniversiteit Gro
ningen. „Na de eerste meldin
gen uit Zweden maakte ieder
een zich druk over de vraag of
de stralingsgolf misschien deze
kant op kwam. Bijna niemand
trekt uit de niveaus die in bij
voorbeeld Zweden zijn aange
troffen de conclusie, dat de
straling in het rampgebied zelf
zó groot moet zijn geweest, dat
afschuwelijke gevolgen voor
mens en milieu er onmogelijk
kunnen uitblijven". Het gevolg
van een kernramp is volgens
prof. Smith niet te vergelijken
met de uitwerking van een
kernbom. „Daarbij sterven de
meeste mensen als gevolg van
de drukgolf, en later anderen
door straling. Maar de straling
van een atoombom bevat een
mengeling van kort- en lan
glevende radio-actieve ele
menten. Uit een kernfabriek
komen vooral langlevende iso
topen vrij, die nog veel geme
ner zijn".
REIZEN OOST-EUROPA
GAAN GEWOON DOOR
HAARLEM De Algemene Nederlandse Vereniging
van Reisbureaus (ANVR) heeft de aangesloten reisbu
reaus laten weten, dat vooralsnog alle reizen naar Oost-
Europa door kunnen gaan. Alleen de reizen naar dé
Sovjet-Unie worden voor een deel geannulleerd. Tour
operators denken daarbij aan gebieden die binnen een
straal van 500 kilometer van Kiev liggen, aldus ANVR-
directeur G. Couvreur. De ANVR gaat daarmee voor
het merendeel voorbij aan de lijst van risico-gebieden
die het ministerie van wvc heeft opgesteld. Volgens
Couvreur moeten de touroperators beslissen of er voor
reizen die naar plaatsen binnen de bewuste straal van
500 kilometer zouden voeren een alternatieve bestem
ming moet komen. Het is hem niet bekend of er bij
reisbureaus veel anulleringen van reizigers zijn binnen
gekomen. Een annuleringsverzekering is volgens hem
in dit specifieke geval niet van toepassing omdat die de
gevolgen van atoom kernreacties uitsluit.
(Vervolg van de voorpagina)
ASHINGTON/MOS-
OU Meer en meer
merikaanse deskundigen
•p het gebied van kerner-
evraagstukken achten
,et „mogelijk" dat de
mp met de kerncentrale
Tsjernobyl maar twee
lensen het leven heeft
ekost, zoals de Sovjet-
fnie steeds beweerd
eeft, en dat de voorspel-
ngen van de Amerikaan
inlichtingendiensten
njuist zijn. Deze berich-
n versterken de indruk,
at de ramp met de kern-
entrale inzet is van een
ropaganda-strijd.
'olgens Amerikaanse weten-
happers zijn de cijfers zoals
e door de Sovjetautoriteiten
jn gepresenteerd meer aan-
emelijk en minder „ridicuul"
an de „oncontroleerbare in-
irmatie" die in de Verenigde
Laten openbaar is gemaakt en
waarin sprake is van 2000 do
den. Verscheidene Ameri
kaanse geleerden hebben ook
hun afkeuring uitgesproken
over de anti-Russische onder
stroom in de informatie over
de kernramp. Overigens teke
nen de deskundigen hierbij
aan, dat de meeste (stralings-
)slachtoffers waarschijnlijk pas
over enige tijd zullen vallen.
Het optreden van de Russische
diplomaat voor de Amerikaan
se Congrescommissie, gisteren,
was volgens waarnemers voor
al bedoeld om duidelijk te ma
ken, dat Moskou zich niet de
les wil laten lezen over de vei
ligheid van zijn kerncentrales
of over zijn yermeende nala
tigheid bij het informeren van
andere landen. Het is overi
gens een keer eerder voorge
komen, dat een Sovjet-diplo
maat voor een Amerikaanse
Congrescommissie verscheen
De gesprekken van gisteren
verliepen af en toe op scherpe
toon. Tsjoerkin reageerde spits
op bepaalde vragen, zoals die
van het Democratische com
missielid Ron Wyden. Toen
Wyden hem op sussende toon
vroeg in lekentermen te ver
tellen wat er precies in de cen
trale gebeurd was, speelde de
diplomaat de bal terug met de
woorden: „Kunt u mij. in de
zelfde lekentermen, vertellen
waarom de ramp met de Chal
lenger plaatsvond 7". Hij he
kelde. net als andere Sovjet-
woordvoerders, de „hetzerige
berichtgeving over het onge
luk in het Westen".
De straling in Scandinavië.
Polen, de Bondsrepubliek en
andere Westeuropese landen is
gisteren verder gedaald, maar
opgelopen in Zuid-Europa. In
Moskou is aan EG-diplomaten
gevraagd „te pogen onrust on
der buitenlanders te bezwe
ren". Dit uit vrees dat westelij
ke specialisten en technici an
ders massaal de Sovjet-Unie
zullen verlaten. Westelijkee
diplomaten in Moskou zijn
evenwel van mening, dat de
Sovjet-Unie nog steeds poogt
de omvang en de gevolgen van
het ongeluk kleiner voor te
stellen dan zij zijn. Moskou
houdt vast aan twee doden en
197 gewonden, van wie er 18
slecht aan toe zijn.
Deze foto van de centrale in Tsjernobyl werd afgelopen dinsdag gemaakt. De grote zwarte vlek is
een meer; daar rechtsonder (met zwart omlijnd) ligt het terrein van de reactoren. Middenin is een
donkere vlek te zien en dat zou op de brand moeten duiden.
DEN HAAG Het is hier
geen crisis-, maar een be
stuurlijk coördinatiecen
trum. In Nederland be
staat geen enkele reden
voor ongerustheid over
schadelijke gevolgen van
de kernramp in de Sovjet-
Unie.
Een wat geprikkelde woord
voerder G. Dankmeyer van
het coördinatiecentrum wil er
geen misverstand over laten
bestaan dat het gebruik van
het woord crisis met betrek
king tot de situatie in Neder
land volkomen misplaatst is.
Na het-bekend worden van de
kernramp in Rusland staat de
telefoon van het ministerie
van welzijn, volksgezondheid
en cultuur niet meer stil. Al
snel werd in samenwerking
met andere ministeries een
coördinatiecentrum samenge
steld waar alle binnenkomen
de informatie over de ramp
wordt verzameld en waar ver
ontruste Nederlanders met
hun vragen terecht kunnen.
Dankmeyer: „Het besluit een
coördinatiecentrum op te rich
ten is genomen omdat de tele
fooncentrale van het ministe
rie van wvc het aantal tele
foontjes niet meer kon ver
werken. Niet omdat er hier
sprake is van een crisis. Een
ramp met een dergelijke om
vang roept nou eenmaal veel
vragen op. Er lopen hier zo'n
twintig man rond die er hun
handen vol aan hebben".
Een veel voorkomende vraag
is of men reizen naar Oost-Eu
ropa zou moeten annuleren.
Gisteren besloten al verschil
lende reisbureaus tochten naar
Oost-Europa te annuleren.
Aangeraden wordt de volgen
de landen te mijden: Finland,
Zweden, het oostelijk deel van
Oostenrijk, het zuidoostelijk
deel van West-Duitsland, Po
len, Tsjecho-Slowakije, Honga
rije, Roemenië en de Sovjetu-
Burgers die vragen hebben
over het ongeval met de kern
centrale in Tsjernobyl kunnen
vanaf vandaag contact opne
men met het coördinatiecen
trum in Leidschendam. Dit
centrum is dagelijks geopend
van 9.00 tot 23.00 uur en be
reikbaar onder nummer: 070-
209325. Daarnaast heeft de
ANWB in samenwerking met
het ministerie van wvc en het
KNMI haar verkeersinforma
tienummer buitenland 06-910
910 80 beschikbaar gesteld.
Daar kan men dag en nacht
terecht voor informatie over
de gebieden die men het beste
kan mijden.
DEN HAAG „We zullen de komende jaren bij een ramp een
beetje moeten improviseren". Nog geen maand geleden zei
staatssecretaris Van Amelsvoort (Binnenlandse Zaken) dit in de
Tweede Kamer, waar hij de opheffing van de organisatie Be
scherming Bevolking (ÖB) verdedigde.
De BB, vaak voorgesteld als een uit zijn krachten gegroeide pad
vindersclub. zal geleidelijk aan verdwijnen. Haar taak bij het be
strijden van rampen, zowel in oorlogstijd als in vredestijd, wordt
langzamerhand overgenomen door een samenwerkingsverband
van regionale brandweerkorpsen, het Rode Kruis en de zogehe
ten basisgezondheidsdiensten, zoals gecombineerde huisartsen
praktijken. eerste hulp-posten en de poliklinieken van zieken
huizen. Pas in 1989 zal de nieuwe organisatie volledig operatio
neel zijn.
Tot die tijd bevindt de bestrijding van calamiteiten zich in een
schemerig overgangsgebied en daarom is het. als het erop aan
komt, „een beetje improviseren" geblazen, zoals de staatssecreta
ris zei. Zijn toon was een mengeling van scherts en ernst.
Scherts omdat er, zij het op papier, natuurlijk wel degelijk een
snelle hulpverleningsactie op gang gebracht kan worden; ernst
omdat we inderdaad maar moeten afwachten of het allemaal
wel zo gesmeerd zal verlopen. Want ervaring met rampenbe
strijding hebben we nauwelijks.
Het scenario voor de bestrijding van een ramp kan vergeleken
worden met een tekening van steeds groter wordende cirkels.
De maatregelen staan beschreven in de Rampenwet, die begin
vorig jaar van kracht is geworden. Volgens deze Rampenwet,
die in de plaats is gekomen van de Wet Bescherming Bevolking,
is elke gemeente verplicht een Rampenbestrijdingsplan op te
stellen. De burgemeester van de gemeente waar een ramp ont
staat, moet de bestrijding beginnen. Overschrijdt zo'n ramp de
grens van een gemeente, dan komt behalve de burgemeester
van de aangrenzende plaats(en) ook de commissaris der konin
gin in het geweer. Deze krijgt dan een coördinerende taak. Is de
ramp zo hevig dat ook mensen, huizen of bedrijven buiten de
provincie in gevaar komen, dan pas is er sprake van bemoeienis
van regeringszijde. In eerste instantie is het in zo'n geval de mi
nister van binnenlandse zaken die de centrale leiding op zich
neemt.
Afhankelijk van de aard van de ramp zal hij daarbij samenwer
ken met andere collega's, bijvoorbeeld die van Volksgezondheid
en van Milieubeheer. In Den Haag wordt op een der ministeries
een crisiscentrum ingericht, van waaruit alle acties worden ge
coördineerd. Indien nodig zullen er van regeringswege boven
dien speciale informatiebulletins via radio en televisie worden,
uitgezonden.
De Rampenbestrijdingsplannen, die inmiddels door alle ruim 700
gemeenten in ons land zijn opgesteld, zijn doorgaans geheim. In
die plannen staat namelijk nauwgezet beschreven welke ram
penrisico's er in de gemeente bestaan. Dit houdt in dat er ook
veel gegevens in zijn opgenomen over de bedrijven die binnen
de gemeentegrens zijn gevestigd. Kwade geesten die zo'n Ram
penbestrijdingsplan in handen krijgen, zouden daarmee wel eens
op het pad der bed rijf sspionage terecht kunnen komen of, erger
nog, met opzet sabotagedaden kunnen plegen.
Uiteraard staat in de plannen ook beschreven op welke wijze zo
effectief mogelijk tegen eventuele calamiteiten kan worden op
getreden. De taken van politie, brandweer en medische hulpver
leners komen aan bod, de manier waarop de bevolking moet
worden gewaarschuwd en ook de vraag hoe te handelen als be
paalde bevolkingsgroepen geëvacueerd zouden moeten worden.
Elke gemeente, hoe klein ook, moet gebouwen of andere loka-
ties (bijvoorbeeld schuilkelders) ter beschikking hebben om gee-
vacueerde personen tijdelijk in te herbergen. Wie al deze voor
zorgsmaatregelen beziet moet tot de conclusie komen dat het, als
de nood aan de man komt, niet louter gaat om „een beetje im
proviseren".
DICK VAN RIETSCHOTEN
Isof er niets aan de hand is, lopen inwoners van Kiev lachend en zwaaiend met bloemen in de 1-
leiparade mee.
Van onze parlementaire re
dactie)
)EN HAAG Het kabinet
iet af van een debat met de
lamer over mogelijke bouw-
laatsen voor kerncentrales in
ns land dat voor volgende
reek dinsdag was voorzien.
>e ministers Van Aardenne
Dconomische Zaken) en Win-
emius (VROM) hebben dit de
iamer gisteravond in een
rief laten weten.
)e bewindslieden schrijven
at na de ramp bij Kiev talrij
ke indringende vragen aan het
kabinet gesteld zullen worden,
die gezien de „volstrekt onvol
doende informatie uit de Sov
jet-Unie" niet beantwoord
kunnen worden. De ministers
kwamen tot hun besluit hadat
de specialisten van PvdA,
CDA en VVD hadden laten
weten voor uitstel van het de
bat te zijn. Alle drié achtten
nadere informatie van het ka
binet noodzakelijk. Overigens
vinden de ministers dat het
debat wel zo snel mogelijk
moet worden gehouden. Het
kabinet heeft zich vandaag tij
dens het wekelijkse beraad
ook gebogen over de ramp.
Premier Lubbers zei gisteren
op een bijeenkomst van de
Amerikaanse Kamer van
Koophandel in de Kiev-ramp
geen aanleiding te zien de hui
dige energiepolitiek te wijzi
gen. Hij wees er op dat de Ne
derlandse en Amerikaanse
kerncentrales niet van het
soort zijn waarin de ramp
heeft plaatsgevonden.
iMIDJE VERHOLEN EN HET KNETTERCARTER
2) Intussen was smidje Verholen gereed ge-
omen met de herstellingen aan de oude Cnots-
- lobil '02. Thomas van Everdinge en Bernard
uckmans waren trouwens zelf al komen opda-
en en zij stonden nu popelend van ongeduld
ij het weliswaar gerepareerde, maar toch stok-
ude koetswerkje. „Is het de bedoeling dat we
istappen?" vroeg Thomas met een van aan-
oening trillende stem. „Inderdaad," ant-
oordde de smid en hij stak een waarschuwen-
e vinger omhoog. „Maar het is ook de bedoe-
ng, dat jullie vreselijk voorzichtig zijn met de
ude wagen, want er zit nu een knettercarter in.
n als dat ding net zo werkt als het knettercar-
ïr van Kareltje wel eh ik zou echt niet
feten of de remtrommels en alle andere me*
haniekjes van deze oude automobiel wel bere-
end zijn op zulke krankzinnige snelheden
„Misschien valt het wel mee. We zullen zien,"
zei Thomas, die zich verkneukelde van plezier
en energiek achter het stuur plaatsnam. „Rij
den maar. Thomas," jubelde Bernard toen, en
ook hij hees zijn weldoorvoede 230 pond op de
voorbank. Toen startte Thomas de motor en
vrijwel onmiddellijk doorvoer een sidderend ge
knal en een knallend gesidder het antieke wa
gentje. Trillend en bonkend stond het op zijn
vier wielen en aan alle kanten spetterden loeien
de steek- en andere vlammen uit de uitlaat en
de bougies. Vette rookwolken kringelden dam
pig omhoog en het had er alles van, dat het wa
gentje nu tot zéér bijzondere prestaties in staat
was. Toen liet Thomas van Everdinge de koppe
ling opkomen en daar schoot de wagen met een
formidabele kracht vooruit. In een wipje was hij
uit het gezicht verdwenen
(Van onze medische, medewer
ker Jan Paalman)
DEN HAAG Over de
gevolgen van Tsjernobyl
laat zich nauwelijks iets
verstandigs zeggen. In Ne
derland weten we niet uit
welke hoek de wind gaat
waaien en daar in Rus
land weigeren ze hun
mond open te doen. In de
nacht van zondag op
maandag hoorde ik de
omroeper van radio Mos
kou zeggen dat er welis
waar een ongelukje was
gebeurd, maar dat die be
roemde ramp in Harris-
burg veel groter was.
Goed, we houden hem aan zijn
woord. Na de ramp op Three
Mile Island schreven twee
Amerikaanse natuurkundigen.
Jan Beya en Frank von Hip
pel. in het blad Science van 12
oktober 1979 een scenario over
wat er gebeurd zou zijn, als de
beschermende koepel om de
centrale het zou hebben bege
ven. In het ergste geval, als de
pluim over het dichtbevolkte
New York zou zijn getrokken,
zouden in een periode van 75
jaar 550.000 mensen aan kan
ker sterven. Een stuk land ter
grootte van twee keer Neder
land zou tijdelijk of blijvend
zijn besmet. Een evacuatie van
de bevolking achtte het duo
onuitvoeroaar.
Pluim
In Rusland is die koepel (die
in Harrisburg nog steeds
60.000 kubieke meter besmette
lucht en 900.000 liter besmet
water in toom houdt) niet ge
barsten, want er was niet eens
een koepel. De pluim besmette
lucht verdween ongedeerd
door het afgebrande dak en al
dagen volgen we zijn bizarre
trektocht over de weerkaart
van Europa. Tsjernobyl is Har
risburg „in het ergst denkbare
geval". Op het moment schat
men dat in de onmiddellijke
omgeving van de centrale een
straling moet heersen van en
kele honderden Rems. (Voor
de fijnproevers: 1 Rem is onge
veer 1 Rad, en 1 Rad is weer
0,01 Gray. Verder betekent
mili een duizendste en micro
een miljoenste). Hoe erg is dat,
en wat voor medische moge
lijkheden hebben de Russen?
Straling slaat het hardst toe bij
de sneldelende weefsels. Het
gevoeligst zijn de bloedcellen,
en, ietwat minder, de snelde
lende cellen op de darmwand.
Hersenen en spiercellen delen
zich niet of nauwelijks en zijn
daarom het minst gevoelig. Bij
blootstelling aan een dosis van
ongever 1000 Rem of meer
1000 Rad, ofwel 10 Gray) is
elke medische hulp zinloos.
Dan zijn zelfs de ongevoelige
hersencellen onherstelbaar be
schadigd en volgt in uren tot
hooguit dagen een ellendige
dood.
Bij een dosis van ongever 400
tot 1000 Rem (het is tamelijk
natte vingerwerk, in ieder
leesboek lees je weer wat an
ders) ga je zonder behandeling
dood, maar is medisch toch
nog wel wat uit te richten.
Wat? Een paar jaar geleden
schreef de Groningse bacterio
loog prof. Van der Waaij in
het Nederlands Tijdschrift
voor Geneeskunde over zo'n
soort behandeling. Een dosis
van 400 tot 1000 Rem tast in
ieder geval twee belangrijke
lichaamsstructuren aan: het
darmslijmvlies en het bloed
cellen producerende been
merg. Onmiddellijk na de
blootstelling wordt de patiënt
misselijk, gaat braken en krijgt
soms diarree. Na een paar we
ken kan de patiënt zich her
stellen en voelt zich nog een
paar weken redelijk normaal.
Maar'dan slaan bloedingen en
ongeremde infecties dodelijk
toe. Met andere woorden: de
toestand van de stralingsslach
toffers in Tsjernobyl wordt pas
volgende week echt kritiek.
De straling heeft wondjes ge
maakt in de snel aangeroeien-
de „voering" van het darms
lijmvlies. Nu zit ieders darm
propvol met allerhande bacte-
rieën. Kwaad kan dat niet,
want een gigantisch leger gra-
nulocyten (infectie bestrijden
de bloedcellen) houdt die bac-
terieën voortdurend onder de
duim. Maar nu. Na een dag of
tien begint de productie van
bloedcellen door het beenmerg
angstwekkend te dalen. Er
worden nu te weinig granulo-
cyten geproduceerd om te
voorkomen dat de darmbacte-
rieën zegevierend door de toch
al aangetaste darmwand het li
chaam binnentrekken.
High-tech geneeskunde is in
een rampgebied onmogelijk.
Aan een beenmergtransplanta
tie die zowel de bloedarmoede
(rode bloedcellen), bloedings
neiging (bloedplaatjes) als in
fectiegevaar (granulocyten)
bestrijdt, valt niet te denken.
Zelfs een volledige darmonts
metting is onmogelijk, want
dan moet de patiënt volledig
geisoleerd worden verpleegd.
Zelfs in Nederland kan dat
maar in een paar honderd zie
kenhuisbedden. Een andere
oplossing is om de bacteries
tammen, die in de darmen (en
elders) het gemakkelijkste in
opstand komen, op voorhand
selectief uit te roeien met anti
biotica. De meer onschuldige
soorten worden dan onge
moeid gelaten en dat voor
komt dat de darmen opnieuw
worden gekoloniseerd met
doende voorraad van aanwe
zig is. Dan de beroemde jodi-
umtabletten, onderhand de
Haarlemmerolie tegen alle
atoomkwalen. Bij ongevallen
met kerncentrales komen vele
radioactieve stoffen vrij, en
het radioactie jodium 131 is
daar maar een van. De schild;
klier gebruikt jodium als
grondstof voor de productie
van schildklierhormoon. Zit er
radioactief jodium in de lucht,
dan wordt dat geconcentreerd
in de schildklier opgeslagen en
dat verhoogt weer "de kans op
schildklierkanker aanmerke
lijk. Door het slikken van de
tabletten verzadig je de schild
klier gewoon met jodium, zo
dat het radioactieve dito niet
wordt opgenomen. Zonder bij
werkingen is het spul niet, het
kan ernstige huiduitslag ver
oorzaken.
De hamvraag: wat voor gevol
gen heeft dat allemaal voor
ons? De jaarlijkse dosis natuur
lijke straling is ongeveer 150
mileRem (0,15 Ram). De ach
tergrondstraling is tot op he
den niet verhoogd. In Zweden
werd een tienvoudige dosis
straling gemeten. In 1964, toen
de Russen boven Nova Zembla
een megaton bom in de open
lucht lieten ontploffen, is er
een radioactieve wolk over
Europa getrokken die het tien
voudige was van wat er in
Zweden is gemeten. Men heeft
uitgerekend dat een honderd
voudige verhoging het jaarlijk
se aantal gevallen van kanker
met zeven vermeerdert (van
30.000 tot 30.007). Hoeveel ex
tra doden en erfelijke afwij
kingen deze wolk op zal leve
ren, zal wel nooit bekend wor
den.
Dat ligt anders in het onmid
dellijke rampgebied. De stra
ling zal daar jarenlang zijn tol
eisen in de vorm van leukemie
en de geboorte van ongelukki
ge kinderen.
Een stukje DNA, de drager van
ons erfelijk materiaal. Straling
(in dit geval de twee protonen
rechts in beeld) is in staat om
een gat te slaan in de erfelijke
code. Bij zeer veel straling
sterft de cel. Bij minder stra
ling wordt de code zo veran
derd dat op lange termijn kan
ker kan ontstaan, of erfelijke
afwijkingen bij het nageslacht.
echt kwaaie rakkers. Isolatie
van de patient is niet nodig, de
behandeling is redelijk een
voudig en kan op grote schaal
worden toegepast en bevrijdt
bij 80 procent van de mensen
de darmen van echt gevaarlij
ke bacterieen en schimmels.
Voorwaarde is dat er binnen
48 uur mee wordt begonnen,
zodat je „schoon" bent voordat
de granulocyten je in de steek
laten.
Bij een beetje kernramp wor
den de medische mogelijkhe
den al snel ingeperkt door de
organisatorische onmogelijk
heden. De optredende bloe
dingsneiging is in principe re
delijk te bestrijden met infu
sen geconcentreerde bloed
plaatjes, maar het is de vraag
of daar rond Tsjernobyl vol
