Papieren tijger
in Vredespaleis
onmogelijkheid van een coalitie PvdACDA
1
^Specialisten in
'ovjet-Unie
ebben grote
«ehoefte aan
met
Westerse medici
Politiek
Partij
Parlement
s IDSE NEONATOLOOG NA
E lSTCOLLEGES IN MOSKOU:
Internationaal Gerechtshof
bestaat veertig jaar:
'RIL
NENLAND
EeidócQowtard
ZATERDAG 26 APRIL 1986 PAGINA 6
IAAG CDA en PvdA
tl na de komende ver-
|[en onmogelijk een coa-
Bpgaan. Worden zij daar-
I >r de verkiezingsuitslag
igen, dan staat nu al
It zo'n samenwerkings-
d een zeer kort leven
T ren zal zijn. Dat is de
nogelijke conclusie die
I ken kan worden na het
óver de brief van het
t, waarin het kader
Ie begroting van 1987
l°*~ aangegeven.
wo jer die, al is het met een
ea" 5r, dat debat heeft ge-
^oet toegeven, dat CDA
met IA gewoon niet meer sa-
;r unnen. Mijlenver lopen
iattingen van beide par-
n iteen als het gaat om het
essentiele punt van elk
tsbeleid: de sociaal-eco-
en en de financiën. De
kootste partijen van ons
ijn het op vrijwel alle
leien van dit veel om-
je beleid volkomen met
iige 'oneens. Zo erg zelfs dat
om. Iter weinig scheelde of
de woordvoerders waren over
en weer herhaaldelijk in on
parlementaire taal vervallen.
Woorden als trucs, misleiding,
gesjoemel en a-sociaal worden
gewoonlijk alleen gebezigd als
een groter verschil van me
ning gewoon niet meer moge
lijk is.
Dank zij het feit dat de kamer
verkiezingen nog minder dan
een maand van ons verwijderd
zijn, werd dit debat geken
merkt door een ongekend gro
te duidelijkheid. De kiezer die
zijn keuze nog niet had be
paald, kan daar dankbaar om
zijn. En om zijn gunst was het
ook allemaal begonnen. Het
lijkt onwaarschijnlijk dat we
in de komende weken nog
zo'n boeiend verkiezingsdebat
zullen kunnen meemaken.
Wie door alle woordenspelle
tjes en al het gegoochel met
cijfers over de koopkracht en
de werkloosheid heenkeek zag
twee volstrekt tegenover el
kaar staande opvattingen over
de economie uiteengezet. Aan
de ene kant de lijn van „de te
ring naar de nering zetten",
het ombuigen dus, zoals door
het kabinet Lubbers de afgelo
pen jaren met de volle steun
van CDA en VVD is gedaan,
met het doel het bedrijfsleven
alle ruimte te geven de econo
mie uit het slop te trekken.
Daar volstrekt tegenover de
PvdA-lijn van de actief optre
dende en regelende overheid,
die alles doet om zelf de motor
van de economie op gang te
houden en in een hogere ver
snelling te brengen.
Hard antwoord
PvdA-leider Den Uyl deed,
geassisteerd door zijn financië
le adjudant Wöltgens, een zo
veelste poging om dat beleid
over het voetlicht te brengen.
Ongerichte subsidies bij het
bedrijfsleven weghalen, lasten
van burgers verzwaren en als
overheid al dat geld gebruiken
om meer investeringen uit te
lokken. Harder dan ooit was
echter het antwoord van het
CDA daarop. De hoofdrolspe
lers Lubbers, De Vries en Ru-
ding PvdA-leider vielen Den
Uyl aan op zijn voorspellingen
over het failliet van het kabi
netsbeleid. Het miljoen werk
lozen dat er nooit gekomen is,
de vergroting van het over
heidstekort, die omsloeg in een
aanzienlijke vermindering, de
achterblijvende economische
groei, die groter werd dan in
menig ander Europees land,
en het rampzalig inzakken
van particuliere bestedingen
die Den Uyl nu nota bene in
eens zelf te hard vindt stijgen.
Getuigen
De CDA'ers riepen nog een
aantal recent verschenen eco
nomische rapporten als getui
gen aan. De OESO, de club
van rijke landen in Parijs, die
deze week nog eens hamerde
op een verder terugdringen
van het overheidstekort, het
laag houden van de uitkerin
gen en voorzichtigheid met ar
beidstijdverkorting en bezuini
gingen op investeringspremies.
Maar ook de onafhankelijke
Nederlandse rekenmeesters
van het Centraal Planbureau
(CPB) werden erbij gehaald
om nog eens extra zout in de
socialistische wonden te strooi
en. Minister Ruding hield de
PvdA voor de zoveelste keer
weer voor dat het door haar
aangedragen recept al uitvoe
rig in de jaren zeventig is toe
gepast en juist als oorzaak kan
worden beschouwd van de
diepe economische ellende die
we vervolgens te verwerken
kregen. „U bent bezig het eco
nomisch herstel weer de nek
om te draaien", kreeg Den Uyl
te horeiji. „Het is weer het
oude liedje. De PvdA wil de fi
nanciële problemen oplossen
door de lasten van burgers en
het bedrijfsleven te verzwa
ren. Daardoor komen we op
nieuw terecht in de vicieuze
spiraal van het begin van de
jaren tachtig: te zware lasten
op de bedrijven, die de inves
teringen en werkgelegenheid
om zeep helpen en de over
heidsuitgaven alsmaar verder
opjagen", reageerde CDA-frac-
tieleider Bert de Vries.
Voortzetten
Voor hem was de conclusie
even simpel als duidelijk: „de
aanpak van de afgelopen jaren
is een betere gebleken te zijn.
Bedrijven schuiven geen men
sen meer af naar de sociale ze
kerheid, maar halen ze daar
uit. Dat drukt de kosten in
plaats van ze op te jagen. Te
gelijk zorgt het winstherstel
voor meer belastingopbreng
sten en dus snijdt het mes zelfs
aan twee kanten", aldus De
Vries, die vervolgens niet an
ders meer kon vaststellen dan
dat dit beleid moet worden
voortgezet.
Het effect van zo hard uitva
ren tegen de PvdA is echter al
gauw dat CDA en VVD als
vier handen op één buik wor
den gezien. Lood om oud ijzer
dus, en dat wil het CDA ook
weer niet. Daarom probeerde
De Vries uiteraard om zich in
het debat ook te onderschei
den van de VVD. Hij deed dat
vooral door te speculeren op
verdere bezuinigingen die de
VVD wellicht zou willen door
voeren op de uitkeringen. De
liberalen haastten zich echter
om de CDA-opvattingen over
de koopkracht van de uitke
ringen in 1987 na te papegaai
en en namen De Vries daar
mee al wind uit de zeilen. De
rest deed De Vries zelf door
ongevraagd toe te geven dat
de bezuinigingsdoelstelling in
het CDA-verkiezingsprogram-
ma te laag is en minstens drie
miljard moet worden verge-
hoogd in de richting van de
VVD. Daarmee werd ook op
dit punt de kloof met de PvdA
nog een stukje groter.
Het slachtveld overziend zijn
we weer terug bij de conclusie
waar we deze terugblik mee
begonnen. Er gaapt een we
reld van verschil tussen de so
ciaal-economische en financië
le opvattingen van CDA en
PvdA. Toegegeven: zaken
worden vlak voor de verkie
zingen doorgaans wat sterker
aangezet dan normaal. Maar
zelfs als men deze correctie
toepast, dan nog blijft „de
PvdA regelrecht tegenover het
CDA staan", zoals Den Uyl het
zelf stelde. Zou het CDA door
de stembusuitslag worden ver
oordeeld tot onderhandelingen
met de PvdA, dan gaat ons
land een kabinetsformatie te
gemoet die in duur wel eens
alle records kan breken. Komt
het niettemin toch tot zo'n ka
binet, dan zal de levensduur
daarvan wel omgekeerd even
redig zijn aan de lengte van
die formatie en mogen de kie
zers waarschijnlijk snel hun
werk nog eens overdoen.
ARJEN BROEKHUIZEN
er- g Week dat in ons land grote beroering ontstond rond drie Haagse
ecologen die na een abortus een „per ongeluk" levend ter wereld
oot men baby zonder verzorging lieten sterven, gaf de Leidse neonato-
iaar Wim Baerts (41) aan een medisch instituut in Moskou gastcolleges
de problematiek van vroeggeborenen. Dr. Baerts is verbonden aan
a fdeling neonatologie van het Sophia Kinderziekenhuis in Rotter-
kHij werd uitgenodigd naar de Russische hoofdstad te komen van-
zijn kennis van de echo-encefalografie, een geluidstechniek waar
bij pasgeborenen afwijkingen aan de hersenen kunnen worden
{esteld. Een onzer redacteuren sprak met hem kort na zijn terug-
3
ka-
Dr. Wim Baerts bij een moderne couveuse in het Rotterdamse Sophia Kinderzie
kenhuis. Na een week ervaring in Moskou zegt hij: „Russische neonatologen wer
ken anders, maar dat wil nog niet zeggen slechter". (Foto: Ellen Hinderdael)
SN Wim Baerts
p t even van de provoce-
vraag of ook in het Mos
instituut waar hij de af-
n week college gaf, dier-
ikunde wordt bedreven,
schreef immers de Lim-
psycholoog dr. J. Loos
IC/Handelsblad van af
in zaterdag het fel bekri-
le voorval in het Haagse
iburgziekenhuis. Baerts
ert licht met de ogen.
et antwoord nog even op
machten en zegt dan be
aam: „Ik weet het niet".
li verklarend: „Ik was er
een week, of eigenlijk
iets eens, maar vijf da-
>as na twee, drie dagen
in de gaten dat we een
lillende taal spraken. Op
rste plaats letterlijk na-
k, maar dat bedoel ik
zeer, want daarvoor
steeds een tolk, een col-
n de buurt die mijn En-
i het Russisch vertaalde
Aig. Nee, ik bedoel ook fi-
0jk. Toen ik op een gege
ven moment na een diagnose
zei: in zo'n geval stoppen wij
de behandeling, keken ze me
niet begrijpend aan. Dat was
even een vreemd moment.
Toen ik als toelichting gaf dat
de baby dan overlijdt begrepen
ze het beter".
Zich de Haagse affaire herin
nerend haast Baerts te verkla
ren, dat het stopzetten van de
behandeling van een patiëntje
in het Sophia Kinderzieken
huis pas gebeurt na uitgebreid
overleg met collega's en ou
ders. Of zoiets in de Sovjet-
Unie net zo gaat, weet hij niet.
Over het gebeuren rond de
omstreden abortus in Leyen-
burg wil de Leidse neonato
loog liever geen oordeel vellen
omdat de zaak onder de rech
ter is. Hij zegt wel het onbe
grijpelijk te vinden dat de be
trokken artsen zich zo hebben
vergist in de ouderdom van de
foetus. „Met behulp van echo
grafie is de duur van de zwan
gerschap in de meeste gevallen
exact vast te stellen. Een geluk
bij een ongeluk is dat nu de
discussie weer op gang komt
over de verantwoordelijkhe
den waarmee wij artsen te ma
ken hebben in, wat wel ge
noemd is, de grijze zone tussen
late abortus en vroege geboor
te".
Anders, niet slechter
Terug naar het instituut in
Moskou, waar dr. Baerts vori
ge week doceerde. Hij had
daar al eerder opgemerkt dat
zijn Russische collega's sommi-
ge vaste begrippen anders op
vatten dan hij bedoelde. „Ik
had het op een gegeven mo
ment bijvoorbeeld over het ge
ven van een voedingsinfuus,
dus het via een infuus toedie
nen van voedingsstoffen in het
bloed. Een paar dagen later
pas bleek bij toeval dat zij in
de veronderstelling verkeer
den dat ik voeding met bloed-
plasma had bedoeld. Een heel
andere methode van voedsel-
toediening die wij hier tien,
vijftien jaar geleden ook wel
*IIDJE VERHOLEN EN HET KNETTERCARTER
Intussen was Kareltje Knetter eindelijk
naar huis gegaan. Hij was na zijn televi-
'gzending eerst meegeweest naar een groot
ueus restaurant en daar had de dikbetaal-
rslaggever Sipko Stunt hem getracteerd
on bijna niet te verzwelgen portie ijs met
rtom. Daarna was hij nog even naar zijn ou-
jeweest om een bezoekje af te leggen en
-ireekt wel dat deze twee brave lieden ten
e waren ingenomen met de onverwachte
_omst van hun pientere zoontje. En nu zat
je dan bij Sipko Stunt in diens kleine au-
want Sipko bracht hem terug naar Rijk—
Het rare, zelfgetimmerde autootje stond
^n de bagageruimte van Sipko's wagen en
zei: „Zo zie je het alweer, Karel-
qjep hoi! Een krantenman als ik met een fij-
c^us voor het nieuws spaart kosten noch
om alle partijen tevreden te stellen. Hiep
versierde jou goed en tracteerde je. Ik
Be jou tot mijn vriend en ik breng je naar
H)at kost natuurlijk geld. Maar wat doe ik
Hiep hoi! Ik schrijf een sensationeel artikel
en de krant wordt goed verkocht. Resultaat.
Directie. Lezers en Kareltje zijn tevreden en als
gevolg van dat alles word ik dik betaald. Hiep
hoi!" Aldus allerlei wijsheden debiterend,
bracht Sipko Stunt de kleine Kareltje tot vlak
voor zijn huisdeur en geloof maar, dat smidje
Verholen overeind vlóóg, toen hij eindelijk hoor
de bellen. „Gelukkig! Ben je daar eindelijk?"
riep hij uit, toen hij zijn kleine assistent vrolijk
en wel bij de deur zag staan. Hij nam Kareltje
toen het allereerst mee naar zijn comfortabele
woonkamer en sprak hem daar met vele verma
nende woorden toe. Maar Kareltje stond erbij
met een gezichtje, dat duidelijk aantoonde, dat-
ie in een vredige gemoedsrust verkeerde en
dat-ie de toestand heus niet zo somber inzag.
Een mooie uitvinding was nu eenmaal een
mooie uitvinding en wat daar voor moeilijkhe
den uit voort konden komen, was hem niet dui
delijk. Hij deed de zaak dus af met het gevleu
gelde woord van Sipko Stunt en eindigde de
dag met een ferm Hiep Hoi!
toepasten, maar die daar nu
nog gangbaar is".
Daarmee wil dr. Baerts niet
zeggen dat de Sovjets op het
gebied van neonatologie een
achterstand van zoveel jaar
hebben, zeker niet in het insti
tuut dat hij bezocht. „Ze wer
ken wel anders, maar dat wil
nog niet zeggen slechter. Ook'
zij slagen er geregeld in vroeg
geborenen van 27 of 28 weken
zwangerschapsduur in leven te
houden. De vraag is wel of zij
ook zicht hebben op de kwali
teit van dat overleven. Wij
stellen vast hoe kinderen die
een moeilijke start hebben ge
had er na enkele jaren aan toe
zijn. Dan kun je immers bepa
len of de behandeling zinvol is
geweest en of je de beschikba
re apparatuur op de juiste ma
nier hebt gebruikt. In Rusland
zijn ze aan zo'n follow up,
denk ik, nog niet toe".
Budget
Een beetje jaloers is dr. Baerts
wel op het budget dat de afde
ling neonatologie van het Mos-
kouse instituut de komende
paar jaar ter beschikking heeft
om apparatuur aan te schaf
fen: „Twee miljoen roebel. Dat
is acht miljoen gulden. Geld
speelt geen rol, werd me her
haaldelijk verzekerd. En dan
te bedenken, dat we op onze
afdeling in het Sophia Kinder
ziekenhuis jaarlijks nog geen
vijf ton aan apparatuur kun
nen uitgeven".
Dat grote Russische budget
heeft ook een keerzijde. Dr.
Baerts: „Aan de top mogen de
Russen dan misschien zo ver
zijn als wij in Nederland, de
basis is nog heel smal, zo is
mijn indruk. Het ziekenhuis
waar ik verbleef was het enige,
in heel Moskou, toch een ge
bied van zo'n acht miljoen
mensen, dat de beschikking
had over beademingsappara
tuur voor pasgeborenen. Hier
in Nederland heeft elk acade
misch ziekenhuis deze moge
lijkheden".
„Er wordt natuurlijk hard aan
gewerkt om de behandelings
mogelijkheden van zieke pas
geborenen waar wij hier over
beschikken daar ook algemeen
in te voeren. De moeilijkheden
daarbij zijn echter enorm. De
Sovjet-Unie is een zeer groot
land met vele verschillende
bevolkinsgroepen die hun ei
gen cultuur hebben ook ten
aanzien van de gezondheids
zorg. Het inrichten van een af
deling gebeurt nu nog groten
deels naar westers, model en
met westerse apparatuur, maar
er is daarbij een gebrek aan
praktische kennis. De vraag is
dan bijvoorbeeld welke cou-
veuze meer geschikt is: een
eenvoudig, gemakkelijk te on
derhouden model of een meer
ingewikkeld toestel dat vaak
ook kwetsbaarder is. Het ant
woord op een dergelijke vraag
moet door onze Russische col
lega's bijna proefondervinde
lijk worden gevonden en
dat geldt voor vele aspecten
van de pasgeborenenzorg.
De opleiding van gespeciali
seerde artsen en verpleegkun
digen heeft hoge prioriteit
maar is naar onze maatstaven
zeker niet ideaal te noemen.
Op een patiëntenafdeling van
dertig of veertig bedden kun
nen niet meer dan maximaal
tien artsen per jaar naar beho
ren worden opgeleid. Door het
gering aantal goed geoutileer-
de afdelingen zijn er maar
weinig mogelijkheden om vol
doende praktijkervaring op te
doen. Alles moet dan uit boe
ken worden geleerd. Vaklite
ratuur uit het westen is vaak
moeilijk te krijgen en ook
daardoor zijn er vaak begrips
verwarringen. Ze kunnen de
tekst natuurlijk wel'letterlijk
vertalen, maar daarmee ben je
er nog niet, getuige het voor
beeld van het infuus dat ik
eerder gaf. Het is dan ook
feen wonder dat er bij mijn
ovjetcollega's een enorme be
hoefte bestaat aan professione
le contacten met vakgenoten
uit het westen, al was het
maar om onze kijk op bepaal
de problemen te horen".
Remedie
Het late NOS-Journaal geeft
dr. Baerts aanleiding plotse
ling een zijsprong te maken:
„Ik denk overigens dat men in
de grote politiek, bij de Oost-
Westbesprekingen met het
zelfde euvel te kampen heeft.
De politici verstaan elkaar
wel, maar ze begrijpen mis
schien vaak de fijne nuances
van allerlei op- en aanmerkin
gen en de bedoelingen ervan
niet precies. De enige remedie
daartegen is veelvuldig en
langdurig met elkaar in ge
sprek te blijven. Dan lossen
die problemen zich misschien
op den duur vanzelf op. Ik
hoop spoedig weer naar Mos
kou te gaan.
DEN HAAG Het getjilp
van de mussen kan de
vredige rust nauwelijks
verstoren. En de rijkelijk
van fototoestellen voorzie
ne dameskransjes van het
platte- én het buitenland
kunnen evenmin als la
waaischoppers worden ge
brandmerkt. Alleen een
schoolklasje laat zich ho
ren, maar dat duurt niet
lang, want het wordt al
snel tot de orde geroepen.
Rust. Dat is onlosmakelijk
verbonden met het uit
1913 stammende Vredes
paleis in Den Haag.
Hier zetelt het eerbiedwaardi
ge Internationaal Gerechtshof,
een na de Tweede Wereldoor
log opgericht orgaan van de
Verenigde Naties, dat op 29
april 40 jaar bestaat. Een ge
beuren dat opgeluisterd wordt
door koningin Beatrix en prins
Claus. Ongetwijfeld worden er
dan vriendelijke woorden ge
sproken, waarbij het belang
van het Gerechthof en de
hoogste rechters ter wereld zal
worden onderstreept. Van de
doden én de jarigen niets dan
goeds.
Maar hoe belangrijk is het Ge
rechtshof? Heeft het zin om
een conflict aan „De Vergeten
Rechters" voor te leggen?
Trekt de tegenpartij zich er
iets van aan? Óf is het Ge
rechtshof niets meer dan een
vleesgeworden papieren tijger?
De Leidse hoogleraar volken
recht Peter Kooijmans, voor
malig staatssecretaris van bui
tenlandse zaken in het kabi
net-Den Uyl, neigt naar het
laatste: „De droom van een
verplichte rechtsmacht, waar
bij uitspraken automatisch uit
gevoerd worden, is nu in elk
geval wel vervlogen".
De voormalige Amerikaanse
ambassadeur bij de Verenigde
Naties, ijzervreetster' Jeane
Kirkpatrick, meldde onlangs
dat het Internationaal Ge
rechtshof „niet is wat het
lijkt". Het Gerechtshof zou po
litiek beïnvloed zijn en be
staan uit „zetbazen van het
communisme", iets wat door
Kooijmans bestreden wordt.
Weliswaar hebben de westerse
landen nu geen meerderheid
in het Hof meer, en zit er een
Rus en een Pool in, maar de
objectiviteit en deskundigheid
staan volgens hem buiten kijf.
Het is dan ook onterecht, aldus
Kooijmans, dat Kirkpatrick
het Hof meesleurt in de poli
tieke golven.
Directe aanleiding voor de
boude stelling van Kirkpatrick
was de geruchtmakende uit
spraak van het Hof dat de
Verenigde Staten af moesten
zien van het leggen van mij
nen voor de kust van het ver
maledijde Nicaragua. Kooij
mans daarover: „Hoewel het
juridisch moeilijk lag, was een
deel van de Amerikaanse actie
zó strijdig met het volken
recht, dat het Hóf niet anders
had kunnen beslissen: De Ver
enigde Staten hebben immers
op vreemd grondgebied een
gevaarlijke actie gepleegd,
waarbij slachtoffers zijn geval
len en waarvoor niet of nau
welijks een rechtvaardiging te
geven is. Bovendien zou de
Kort na de Tweede Wereldoorlog werd door het Hand
vest van de Verenigde Naties een nieuw rechterlijk or
gaan in het leven geroepen: Het Internationaal Gerechts
hof, de opvolger van het permanente Hof van Justitie
van de Volkenbond. Het Gerechtshof, dat vijftien 'rech
ters telt uit evenzoveel landen, zetelt net als zijn voor
ganger in het Vredespaleis in Den Haag, en is het voor
naamste rechterlijke orgaan van de VN. Sinds 1946 heeft
het 47 uitspraken in geschillen tussen staten gedaan.
Daarnaast heeft het Hof 18 juridische adviezen gegeven.
Een kleine 50 staten hebben de rechtsmacht van het Hof
erkend. Dat betekent dat zij zich neerleggen bij de uit
spraken van het Hof.
hele wereld over de rechters
heen zijn gevallen als ze voor
een grote mogendheid door de
knieën waren gegaan. Het was
voor het Hof: Nu of nooit. Het
was zo van: „Als we nu niet
iets doen, dan liggen we er
uit".
Fris
Volgens Kooijmans heeft deze
uitspraak het Hof een nieuw
en fris aanzien gegeven. Maar
een gevolg was wel dat de VS
het Hof niet meer erkenden,
in navolging van bijvoorbeeld
Frankrijk, dat ooit vanwege de
kernproeven gekapitteld werd.
Ook landen als de Sovjet-Unie
en China erkennen het Hof
niet, kunnen dus niet voor het
Gerechtshof gedaagd worden
en kunnen ook niet zelf een
land voor het Hof dagen. De
meeste uitspraken werden tot
nu toe overigens wel opge
volgd, maar de laatste tijd is er
juist sprake van een kentering.
Kooijmans vindt dat de VS het
internationale rechtsstelsel én
zichzelf daarmee een klap
hebben toegebracht. „Dat
Amerika het Hof de rug toe
keert is beschamend voor een
land dat zegt de kampioen van
het internationale recht te zijn.
Het is ook inconsistent, want
de argumentatie van het Hof
was dezelfde als bij de door de
Amerikanen verwelkomde
uitspraak in de gijzelingszaak
van Amerikanen door Iran.
Toen mocht Iran zich niet be
roepen op het recht van zelf
verdediging en mocht de gijze
ling niet „in groter verband"
worden geplaatst. Dezelfde ar
gumenten gebruiken de Ame
rikanen nu voor wat betreft de
mijnen voor de kust van Nica
ragua. Destijds prezen de Ver
enigde Staten het Hof uitbun
dig, nu vegen ze er de vloer
mee aan".
Amerika heeft zich min of
meer straffeloos van het Hof
kunnen afkeren. Want het
land is door het Hof wel te
kijk gezet (,,'t Is niet leuk als je
door 't Wereldhof terechtge
wezen wordt"), maar concrete
consequenties heeft dit voor
alsnog niet. De Veiligheids
raad van de Verenigde Naties
kan een (bindende) uitspraak
doen over het conflict, maar
de VS kunnen zo'n besluit al
tijd torpederen mét een veto.
Daarom kan Kooijmans zich
wel vinden in de stelling dat
het Hof een papieren tijger is,
hoewel het tot de vorming van
internationaal recht en met
name zeerecht belangrijk heeft
bijgedragen: „In Nederland
zouden de rechters ook papie
ren tijgers zijn, maar ze heb
ben tanden gekregen door po
litie en justitie, die de uitvoe
ring van uitspraken afdwin
gen. Bovendien is het „rechts
gevoel" in ons land zodanig,
dat rechterlijke uitspraken uit
gevoerd worden".
Werkeloosheid
Hoe dan ook, door het niet na
volgen van deze uitspraak
heeft de betekenis van het Hof
een deuk opgelopen. Het is
mede daarom niet vreemd dat
maar weinig landen hun con
flicten met andere landen aan
het Hof voorleggen. Té weinig,
volgens het Hof, en volgens
Kooijmans. Bovendien wordt
er natuurlijk altijd eerst on
derhandeld over een conflict.
Het zal nog wel niet zover ko
men dat het Hof tot werke
loosheid gedoemd zal zijn, zo
als in 1970. Na een uiterst om
streden uitspraak over Zuid-
Afrika en Namibië in 1966
keerde bijna iedereen de inter
nationale rechters de rug toe.
Een definitief vervroegd pen
sioen was toen voor de bedaag
de rechters aan de orde en re
habilitatie dringend noodzake
lijk. Die rehabilitatie kwam er
later ook wel, maar het houdt
allemaal niet over. Het Hof
studeert nu naarstig op een
conflict tussen Burkina Faso
en Mali. Ogenschijnlijk een
minuscuul probleem in een
wereld vol met monstrueuze
problemen. Zoals het recente
conflict tussen Libië en de
Verenigde Staten. De hoogle
raar wil daar echter niet veel
over zeggen: „Het bestaande
volkenrecht is niet toegesne
den op dit soort conflicten".
De conflicten die het Hof nu
in portefeuille heeft, brengen
Kooijmans overigens wel tot
de verheugende constatering,
dat de Derde-Wereldlanden
meer het belang van het Hof
zijn gaan zien. Volgens de
Leidse hoogleraar zijn ze zich
meer in internationaal recht
gaan verdiepen en zijn er nu
ook meer rechters uit de Der
de Wereld in het Hof be
noemd, waardoor die landen
er eerder toe komen hun con
flicten aan het Gerechtshof toe
te vertrouwen. Maar het mag
dan prima zijn dat het Hof
meer rechters uit de Derde
Wereld heeft gekregen, de
leeftijd van de rechters zou
wellicht zorgen kunnen baren.
Met z'n vijftienen benaderen
de „Vergeten Rechters" de
1000 jaar, wat een gemiddelde
van 70 oplevert en herinnerin
gen oproept aan de oude bazen
van het Kremlin vóór het tijd-
perk-Gorbatsjov. Kooijmans
meldt echter geruststellend:
„Ach, er is net een héle ouwe
rechter uit, en er kwam een
jonge voor in de plaats. Dat
drukt het gemiddelde flink".
MARTIN VOORN
