Leidse Courant | 1986 | 26 april 1986 | pagina 22

!15!

finale

Weekpuzzel door dr. Pluizer

Nr. 16 - Lettergroepenpuzzel

BRJDGEN

u is m i.

WETENSCHAPPEN

POSTZEGELS F.L Z«*

SCHAKEN döW LHé&né

m m

il

A±4 *4

silp e

Wk

m

f%

AH U

m

m

CeidócGouAdtvt'

ZATERDAG 26 APRIL 19f

Oplossing vorige puzzel

IS 3 B 51 S3

ZB!SO SlSIElHa

De prijswinnaars van puzzel nr. 15 zijn:

D.S. Scheepmaker, Klein Vreewijk 36,
2161 AA Lisse.

S.J. v. Egmond, Parkzicht 11, 2317 RB
Leiden.

De prijzen worden binnen drie weken
per cheque toegestuurd.

Van navolgende lettergroepen:

AAG - ALD - ALP - ANT - AST - AUT - BAD - CON -
DEP - DIS - EDI - EEL - EEN - EFF - ELL - ELS - ENG

- ENT - ENT - ETE - EXP - FOL - GRA - HER - ICI -
IER - IET - INI - ISO - IUM - REN - LAD - LEM - LES

- LGR - MAN - MIN - NAT - NER - NEU - NIG - NSR

- OOG - OOG - ORA - ORB - ORIJ - RES - ROL - ROT

- SAT - SIE - SME - SMU - SON - STR - TAI - TIE -
TOR - UUR

kunnen twintig woorden van negen letters van navolgende
betekenis worden gevormd. Bij juiste oplossing vormen de
gezamenlijke beginletters een spreekwoord.

Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr. 16 moeten uiterlijk
woensdagmiddag in bezit zijn van:

1. Bepaald onderricht.

2. Deel van de schroef v.e.
helikopter.

3. Rondreizend voordrager
van liederen in de
middeleeuwen.

4. Muzikaal drama.

5. Bewaarplaats voor
voedsel.

6. Lage luchtdruk.

7. Doelmatig.

8. Afzondering.

4. Lekkerbek.

10. Handschriftkundige.

11. Verlegen.

12. Wetenschappelijke
onderzoekingstocht.

13. Zwemgelegenheid in de
vrije natuur.

14. Begeleider v.e.
hemellichaam.

15. Laadkist.

16. Wapenkunde.

17. Bergsport.

18. Zenuwarts.

19. Wanklank.

20. Europeaan.

Hoe luidt het spreek
woord van de gezamen
lijke beginletters?

7

V

V

4

5

V

V

V

V

>10<

11

12

17

W

w

20

Het spreekwoord luidt:

Naam

Postcode

Adres

Woonplaats

Forcing of niet? (2)

Vorige keer zijn we begonnen aan een
poging om wat forcing-situaties op een

stantie zijn de volgende biedingen for
cing:

1). conventionele.

2). tweede kleur (wanneer geen van bei
den SA heeft geboden).

3). derde kleur (wanneer geen van bei
den SA heeft geboden).

4). ieder sprongbod dat geen limietver
hoging aangeeft..

De vierde kleur is natuurlijk ook for
cing, maar dat komt omdat deze con
ventioneel is (zie 1).

We beginnen met een open deur. de con
ventionele biedingen en we zullen ons
niet bezighouden met de intonatie die
vroeger wel aan 4 klaver (met of zonder
vraagteken) en tegenwoordig nog wel
eens aan 4 SA (idem) werd meegegeven
en bijvoorbeeld ook wel eens aan de
vierde kleur:

WEST
1 Ru
1 Sch

OOST

1 Ha

2 KI

Dat zijn kwesties die momenteel niet
aan de orde zijn, al tonen ze wel uit
drukkelijk het geringe vertrouwen dat
men in het eigen biedsysteem én de ei
gen partner heeft waar het forcing-situa
ties en conventionele afspraken betreft.
U heeft:

en uw partner opent 1 SA (15-17). Wat
biedt u? Dat hangt er een beetje van af
wat de mogelijke antwoorden op uw

Damboeken

Bij de uitgeverij Luitingh, Utrecht, is
onlangs het boek ..Dammen" versche
nen. geschreven door T. Sijbrands en
Ph. de Schaap. Het boek bestaat uit twee
delen. Het eerste deel is de tiende druk
van „Dammen voor beginners", van De
Schaap, en het tweede deel bestaat uit de
vierde druk van het meer bekende „Be
ter dammen" van Sijbrands en De
Schaap. In „Dammen voor beginners",
dat bij de eerste druk in 1930 de titel
droeg van „Praktische damlessen",
wordt leerstof aangeboden voor de be
ginnende dammer. Allereerst worden de
spelregels uitgelegd, daarna wordt een
aantal openingen besproken, en vervol
gens komen principes uit het midden
spel en het eindspel aan bod. Alles aan
de hand van aansprekende voorbeelden.
Het tweede deel, „Beter dammen", is
meer gericht op de gevorderde dammer,
en de moeilijkheidsgraad ervan is dan
ook beduidend hoger. Ook hier weer de
hoofdthema's opening. middenspej,
eindspel en problematiek, waarbij het
gedeelte over de openingen het meest
omvangrijk is. Dit hoofdstuk is. voor zo
ver ik heb nagegaan, ten opzichte van de
eerste druk uit 1969 ongewijzigd geble
ven. De meest recente partijen die erin
worden behandeld zijn dus al meer dan
zestien jaar geleden gespeeld. Van de
nieuwste ontwikkelingen op openingsge-
bied, ik noem alleen al de Kcllervariant
en de Roozenburgvariant in de 1. 32-28

R I I I
I

H

i S 8 fl

19-23 opening, treft men hier dan ook
niets aan. Toch zijn de gegeven varian
ten en analyses nog steeds waardevol. In
de eerst plaats bevat de openingstheorie,
zoals hier behandeld, de wortels van de
huidige opvattingen. Om de theorie van
vandaag te begrijpen is het daarom zon
der meer zinvol van dit „oude" hoofd
stuk kennis te nemen.

Daarnaast zijn de varianten maar voor
een klein deel echt achterhaald of verou
derd te noemen. Veel van de besproken
openingen worden, mogelijk in iets ge
wijzigde vorm. vandaag nog op het
hoogste niveau gespeeld, en hebben niets
\an hun geldigheid verloren. De volgen
de partij is hier een voorbeeld van.
VJERCHOVICH-VAN DER WAL,
Kislowodsk 1981.

1.32-28 16-21 2.31-26 11-16 3.38-32
18-22 4. 34-29 13-18 5. 40-34 7-11 6. 42-
38 20-24 7. 29x20 15x24 8. 37-31-21-27

9.32x21 16x27 10.41-37 9-13 11.48-42
1-7 12.45-40 11-16 13.37-32 7-11
14.32x21 16x27 15.46-41.

Zie diagram 1. 3-9. In Dammagazine
DB. waarin Van der Wal deze partij
heeft besproken, voorzag hij deze zet
van het volgende commentaar. „In de
opening van deze partij teerde ik hoofd
zakelijk op de kennis die

ik had verkregen uit het boekje „Beter dam
men" van Sijbrands en De Schaap. Maar ik
wist het niet precies meer! Wat ik nog wel wist
was de variant die eindigt met „Zwart verliest
geen schijf en staat iets beter". Maar ik vrees
de de spelgang 15...4-9 16.41-37 11-16 17. 37-
32 6-11 18. 32x21 16x27 19. 47-41 2-7 20. 34-
29 10-15 21.29x20 15x24 22.41-37 18-23
23.37-32 24-29 24.33x24 22x33 25.38x18
27x47 26. 31-27 13x31 27. 24x4. Zou ik gezien
hebben dat dat onnodig was omdat zwart dan
met 27... 14-19! en daarna 5-10 en 19-24 kan
vervolgen, dan had ik vermoedelijk voor
15...4-9 gekozen". Tot zover Van der Wal. De
hele variant, tot en met de tegenactie 27... 14-
19! enz., was al in „Beter dammen" door Sij
brands aangegeven! Na de gespeelde zet,
15...3-9, kwam zwart als volgt in moeilijkhe
den.

16.41-37 11-16 17.37-32 6-11 18.32x21
16x27 19.34-30! 18-23 20.47-41 23x32
21. 33-29 24x33 22. 39x37 19-23 23. 37-
32 11-16 24.32x21 16x27 25.43-39! 14-
20 26. 30-25 9-14 27. 39-33 13-18 28. 42-
37! 14-19 Of? 29. 25x14 27-32 30. 38x27
17-21 31.26x28 23x21 32.14x23 18x38
33. 37-32 28x27 34. 31x22. Wit staat nu
een schijf voor en won de partij in het eind
spel.

Het boek kost 17,90 en is in de boekhandel
verkrijgbaar. U kunt ervoor ook terecht bij
het Bondsbureau (Dolhuisstraat 2b, 3311 VE
Dordrecht, tel. [phone]).

Sovjets: meer samen met VS

De Russische ruimtevaartspecialist
Roald Sagdejev heeft gezegd dat hij ver
wacht dat de Sovjet-Unie en de Verenig
de Staten hun samenwerking in de ruim
te zullen opvoeren. Hij voerde echter be
zwaren aan tegen een voorstel van presi
dent Reagan om een Russische kosmo
naut door een space-shuttle te laten red
den. Op een persconferentie zei Sagde
jev, directeur van het instituut voor
ruimte-onderzoek van de Russische aca
demie van wetenschappen, dat een
ruimte-koppeling in noodgevallen in
1975 al is geoefend met een Russische
Sojoez en een Amerikaanse Apollo-cap-
sule. Die samenwerking kwam voort uit
een in 1972 getekend verdrag.

Reagan heeft nu voorgesteld een nieuw
samenwerkingsproject op te zetten,
waarbij een Russische Sojoez net doet of
hij in nood verkeert, waarna een Ameri
kaanse astronaut een reddingsactie kan
uitvoeren. De Amerikaah zou dan met
een bestuurbaar ruimtepak naar de So
joez vliegen om de in nood verkerende
Rus in veiligheid te brengen in een space
shuttle. De Amerikanen zeggen dat de
Russen geen interesse in het voorstel
hebben getoond. Het voorstel van een
paar maanden geleden kan gewoon niet
worden vergeleken met het oude, omdat
het slechts betrekking had op een be
paald scenario: samenwerking tussen de
shuttle en een Saljoet. zei Sagdejev.
„Ik denk dat deze onderwerpen vandaag

Ook Gemenebestzegels
aan Elisabeth gewijd

Niet alleen in Engeland maar in 24 lan
den van het Gemenebest is de zestigste
verjaardag van koningin Elizabeth her
dacht met de uitgifte van een reeks spe
ciale zegels. De zegels hebben een ge
meenschappelijke rand met de tekst
„The 60th. Birthday Queen Elizabeth II
1926-1986". Daaronder ziet men dan de
naam van het betreffende land en de
waarde-aanduiding.

Net als bij de al eerder vermelde Britse
zegls geven ook de Gemenebest-zegels
een fotoreportage uit het leven van de
jarige. De laagste waarde toont zwart-wit
foto's vanaf haar geboorte in 1926 tot
aan haar troonopvolging in 1952, de
tweede waarde een kleurenfoto van ge
beurtenissen uit haar leven, vanaf de op

volging tot op heden. De derde waarde
brengt een koninklijk bezoek aan het
desbetreffende land. in beeld of de ko
ningin bij de uitoefening van diverse
van haar "taken als staatshoofd.
Vervolgens nu de postdiensten, die met
deze omnibus-serie uitkomen: Ascen
sion, de Bahama's, Barbados, Bermuda,
de Cayman-eilanden, Fiji, Hong Kong,
Jamaica. Kiribati, Mauritius, Norfolk,
Papoea Nieuw Guinea, Pitcairn-eilan-
den. St. Helena, Samoa, Seychellen, Sa-
lomons-eilanden, Swaziland, Tristan da
Cunha, Vanuatu, Zambia en de tot de
Seychellen behorende Zil Elwannyen-ei-
landen. In de Zuid-Sandwich-eilanden
en Zuid-Georgia vindt men het gebied
dat voorheen werd aangeduid met Falk
land Islands Dependencies.

Ook in Suriname is de komeet van Hal-
Iey niet onopgemerkt voorbijgegaan.
Twee postzegels zijn gewijd aan de ko

meet. Een zegel van 50 ct. toont het ta
pijt van Bayeux, waarop dé komeet staat
afgebeeld. De komeet zelf is te zien op
een zegel van 110 ct.

De jaarlijkse Paasweldadigheidzegels
zijn op 19 maart uitgekomen. Het gaat
hierbij om een serie van vijf zegels met
toeslag, die een symbolische voorstelling
van het Paasgebeuren geven. Dit naar
ontwerp van J.L. Branflu.

San Marino wijdt twee postzegels aan.
wereldgezondheidsdag en het 30-jang
bestaan van het I.S.S. te San Marino,
een organisatie die vergeleken kan wor
den met het ziekenfonds bij ons. De ze
gels hebben een waarde van resp. 450 en
650 lire. Men ziet op de zegel van 450

lire een luchtfoto van het ziekenhuis te
Cailungo, dat tevens een onderkomen
biedt aan het I.S.S. Op de zegel van 650
lire ziet men het vooraanzicht van dit
complex. Ook San Marino heeft twee
postzegels uitgebracht die de komeet
Halley als onderwerp hebben. Deze ze
gels hebben een waarde van 550 en 1000
lire. Op de eerste zegel ziet men de satel
liet Giotto de komeet onderlangs passe
ren. De tweede zegel toont een afbeel
ding van „De Aanbidding", een schilde
rij vervaardigd door de man naar wie de
Europese satelliet genoemd werd, n.l. de
geleerde en kunstschilder Giotto. Dit
werk kan men bewonderen in een mu
seum te Padua in Italië.

of morgen wel weer op onze agenda wor
den gezet en dat zij positief zullen wor
den opgelost, maar ditmaal op een mon
diale basis". Het ongeluk met het ruim
teveer Challenger noemde Sagdejev een
ramp voor de hele kosmische familie en
hij zei dat het voor de wetenschap een
reden moet zijn om ook dagelijks ge
bruikte technieken geregeld op hun be
trouwbaarheid te toetsen.

Komeet van Halley verder
weg van aarde

De komeet van Halley was het dichtst
bij de aarde op een afstand van iets
meer dan 62 miljoen kilometer en is nu
op weg in de richting van Neplunus. Pas
in het jaar 2.061 zal de komeet weer in
onze buurt komen.

Het laatste staartje van de komeet werd
op het zuidelijk halfrond in Chili gade
geslagen door meer dan 900 wetenschap
pers uit 47 landen in het kader van de
International Halley Watch, een in het
Californische Pasadena gevestigd project
met een budget van 10 miljoen dollar.
De astronoom Susan WyckofT van de
staatsuniversiteit van Arizona sprak van
een spitsuur van gegevens. De komeet
verandert drastisch van nacht tot nacht
en we krijgen stapels gegevens, sneller
dan we kunnen verwerken.

De huidige verschijning van de komeet
is wetenschappelijk gezien de meest ver
helderende, hoewel het letterlijk de
meest duistere verschijning was van de
30 bekende sinds het jaar 240 voor
Christus. In 1910 kwam de komeet zo'n
36 miljoen kilometer dichter bij de aar
de. Vijf onbemande ruimtesondes zijn
de vorige maand vlak langs de komeet
gevlogen om gegevens te verzamelen
over de gassen, het stof en om foto's te
maken van de kern. „We gaan een ver
schrikkelijke hoop over kometen leren
wat we nog niet'wisten", aldus WyckofT.

Vondst oude werktuigen

In het oosten van Zaire hebben archeo
logen onder Amerikaanse leiding werk
tuigen gevonden die aan de primitieve
mens hebben toebehoord en naar schat
ting twee miljoen jaar oud zijn.
Amerikaanse ambassadekringen in Kins
hasa deelden mee dat aan de zijkanten
van de rivier de Semliki, tussen het Mo
butu- en het Edwardmeer, ook fossiele
resten van giraffes, varkens, antilopen en
een - naar het lijkt - tandeloze voor
ouder van het paard, werden gevonden.
De 300 werktuigen horen tot de oudste
die door de mens zijn gemaakt en de
vondst lijkt te bevestigen dat Centraal
Afrika een zeer belangrijke geografische
schakel was bij de ontwikkeling van de
mens, aldus de ambassade.

klaver eigenlijk niet permitteren, waP
na 2SA of 3 klaver bent u 'geslacht', aaül
gezien 3 ruiten in die situatie ook \^u
forcing zal zijn. U moet dan kiezen voL
'pas' of gokken op een transfer van;,
ruiten, waarop partner verplicht is t'
harten te bieden. Zo kom je nog
eens in een 4-2 fit terecht!

Als u geen transfers speelt en gewoon
ruiten zou kunnen bieden, dan bent
een bevoorrecht mens.

Wanneer u een goede Stayman variar
speelt, antwoordt partner op 2 klavj
uitsluitend 2 ruiten, 2 harten of 2 schi
pen en dat is alle drie beter dan passé
op ISA. In het geval van: H

WEST OOST

1 SA 2 KI f'

2 Ru pas! fr
past u natuurlijk wel op een conventie
neel bod. Dat zou dus in strijd zijn mj
punt 1 van ons forcinglijstje. Nicmarje
zal problemen hebben met deze uitzog;
dering, aangezien een SA-opleiding zp
gelimiteerd is dat je een dergelijke beslive
sing gerust aan de passer van die S^i
opener kunt overlaten. a
Een uitzondering op punt twee hebbepl
wc een vorige keer al behandeld: r

ZUID

P&l

Noord heeft een gepaste partner en heel3
waarschijnlijk met een z.g. 'subminP'
mum' geopend en grijpt nu de eerste df
beste kans aan om te passen.

Een uitzondering op punt drie is oo^
snel verteld. Als Oost heeft u: ftl

H 9 8 4 2
8 6 3

O 4

9 8 5 2

en in een paren wed strijd opent uw paij^
ner met I ruiten, waarna u besluit oi\,
ondanks uw ene plaatje écn keer mee t§.
bieden: |j

WEST OOST

1 Ru 1 Sch h

2 KI if
2 klaver van uw partner is forcing (derd£
kleur). Wat doet u? U past natuurlijk'
blij dat er een fit is gevonden. En waarf!
om mag u op deze forcing passen? OmfJ
dat u de eerste ronde ook al had mogeF
passen! Om tactische redenen heeft u da
niet gedaan, zodat u nu alle recht heeD
om het ijlings wel te doen.

Biedprobleem

In een viertallenwedstrijd zit
Noord met:

u alj|

H B 7

A 9 7 3

O B 7 2

V 10 9

en het bieden gaat (O/NZ):

WEST
2 KI

NOORD OOST

Is twee schoppen forcing? Nee, natuurf
lijk niet: partner geeft op uw verzoek alf
leen maar aan dat hij een vierkaarft
schoppen heeft. Over overwaarde heefV
hij het niet! Heeft u gepast of bood u 2'
SA (ondanks uw magere klaverstop) oil
zelfs 3 klaver? Op 3 klaver antwoordt
uw partner 3 harten, wat natuurlijk eert
goede 3-kaart betekent. De bal ligt weeJ
bij u. Wat doet u na 3 harten? Pas,
schoppen, 3 SA of vier harten? Als u
schoppen biedt, zal partner daar zeket1
niet op passen, want dit bod is inmid*
dels zo forcing als maar kan. U had op 3
schoppen kunnen passen, u had het kun'1
nen verhogen naar 3 schoppen, maa|
nu? Uw partner biedt 4 schoppen en be
landt in een spel met een staartje:

H B 7
V A 9 7 3
o B 7 2

V 10 9

10 5 3
^62

O A V 5

A H B 5 3

N

9 6 4
7V854
0 9 8 3

7 6 2

A V 8 2
O H B 10
O H 10 6 4

West start klaverheer en switcht naa/
harten 6, via oostsvrouw voor uw heer
U trekt driemaal troef en de derde keer
bekent oost niet meer. Ook de vierde
keer trekt u troef en nu bekent noctf
oost, noch west. Zuid maakte nu maat
acht slagen!

Hoe denkt u dat de arbiter dit geval op|
loste? j

Correspondentie p/a Leharstraat 10?
2162 AC Lisse.

OPGAVE 1: Wit heeft een Pion OPGAVE 2: Kan zwart nu ge-
geroofd op de damevleugel, bruik maken van de slechte
Hoe straft zwart dit nu af? stand van de witte koning?

OPGAVE 3: Hoe -ondt wit de
aanval af?

OPGAVE 4: Kan wit eeuwig
schaak vermijden?

Brussel

Het sterke grootmeestertoernooi te Brussel, waarover ik
enkele weken geleden al berichtte, is een groot succes ge
worden voor ex-wereldkampioen Karpov. Het lijkt erop
dat hij hersteld is van de slag die Kasparov hem heeft
toegediend. In Wenen, eerder dit jaar. was zijn spel nog
niet erg overtuigend en zo was dat ook in de beginfase
van dit toernooi. Plotseling was het heilige vuur weer
terug en wist hij de fantastische score van 9 uit 11 te
bereiken. Een ELO-prestatie in de buurt van de 2800.
Onze landgenoten zullen niet erg tevreden op dit toer
nooi terugkijken. Timman verspeelde in de laatste ron
de een tweede plaats en beging mee onnauwkeurigheden
dan we van hem gewend zijn. V.d. Wiel speelde ronduit
slecht en mocht blij zijn dat er een paar Belgen meede
den, zodat de laatste plaatsen al vergeven waren. Enkele
aardige fragmenten zal ik u eerst als opgave voorleggen.
Correspondentieadres: Leo Hofland, C. Fockstraat 113,
2613 DE Delft.

OPGAVE 5: In de diagramstel
ling volgde l...cxd4, 2.cxd4 c6
3.Ld3 dxe5 4.Pg6+ Kd7
5.Pxf8+ TxfB. Hoe moet wit nu
spelen om snel te winnen?

Ut

x Pip

liti iHP

ii «te

t II#*
È.W if
14#il.

l...Txb2+ 2.Rxb2 Pd3+ en wit
gaf het op (Ljubojevic-Miles
9de ronde).

1... Pxc4! 2.Kf3 (2.Dxc4 La6 of
2. bxc4 Db2+) 2... Pb6 17.a3
De7 18.Dd6 Dxd6 19.exd6 La6
20.Lxa6 Txa6 remise gegeven,
hoewel zwart redenen genoeg
had om door te spelen (v.d.
Weil-Winants 1 le ronde).

1. Tf5! Pxf5 2.exf5 Kh7 3.f6!
Zwart geeft het op (Miles-Ja-
doul 10e ronde).

l.d8P+ü Ka7 2. Tc7+ Kb8
3.Td7 en de witte koning ont
snapt aan eeuwig schaak (Kkr-
pov-Timman 2e ronde). D£ze
enkele malen afgebroken partij
werd pas na de 5e ronde beslist,
vanaf dat moment won Karpov
bijna iedere partij in fraaie stijl.

6.d5! exd5 7.Dc5 Ke8 8.Tlf5 en 1 .Pd5! en wit won zonder pro-

zwart gaf het op (Timman-Mi- blemen (Karpov-Miles 1 le ron-

les 5e ronde). Deze partij kreeg de),
de schoonheidsprijs.