,R.-K. Kerk vermijdt gesprek met geseculariseerde westerse cultuur Diversiteit in meningen over emancipatie joodse vrouwen CeidóeSotiAO/n z=^ Theoloog Van der Bruggen breekt lans voor afschrikkingstheorie aan tafel ACHTERGROND kerk en wereld Hoe dichter bij zee, hoe leuker het wordl weer DONDERDAG 17 APRIL 1986 PAGINA it EcidócSouocmt „Confrontatie'" vraagt CDA euthanasiestandpunt Het orthodoxe rooms-katholieke maandblad „Confrontatie" heeft fractievoorzitter De Vries van het CDA gevraagd of zijn fractie na de verkiezingen wetsvoorstellen inzake legalisering van actieve euthanasie zal ondersteunen. Het blad. dat ongeveer 1.800 abonnees heeft, hoopt hiermee te voorkomen dat tegenstanders van actieve euthanasie hetzelfde zal overkomen als destijds de tegenstanders van legalisatie van abortus namelijk dat het CDA voor legalisatie zou stemmen „Confrontatie" is voornemens het antwoord van de fractie voorzitter of het uitblijven daarvan te zijner tijd te publiceren. Evolutietheorie geen hinderpaal voor het geloof De paus meent dat de evolutietheorie volgens welke de mens zich uit het dier heeft ontwikkeld, aanvaardbaar is voor de christelijke geloofsleer Het is immers de zièl van de mens die volgens de leer van de Kerk door God is geschapen. Johannes Paulus II zei dit op zijn algemene audiëntie van woensdag. De ziel is van nature geest en ..kan daarom niet uit materie zijn voortgekomen". De ziel is de door God ingeblazen levensadem die de mens boven het dier uitheft en waarvan zijn mens-zijn op beslissende wijze afhangt. Wat het menselijk lichaam betreft kan men daarentegen de evolutieleer volgen dat de mens zich met erkenning van de door God gegeven levenskrachten uit vroegere levensvormen heeft ontwikkeld Men krijgt spoedig genoeg van het goede en ook van het beste, wanneer het alledaags begint te worden. Lessing OPEN BRIEF AAN „PROGRESSIEVE KATHOLIEKEN' Vanuit de bezorgdheid de burgerlijke. westers-Ro- meinse orthodoxie te be waren mist de huidige Rooms-Katholieke Kerk het vermogen en de durf het gesprek aan te gaan met de geseculariseerde westerse cultuur. De leiding van de R.-K. Kerk heeft een grote angst voor de steeds verdergaande seculari satie. De enige uitweg daaruit lijkt voor de kerkleiding te zijn dat zij zich terugtrekt in een bolwerk van een funda mentalistische wijze van gelo ven en een rigide moraal, die een seculiere en pluriforme westerse maatschappijvorm niet naast zich dulden. Dit schrijven algemeen over ste Florentina van Calsteren van de Zusters van Liefde van Schijndel en Nico Vert- drik. priester vjn het bisdom Utrecht en oud-directeur van het Centraal adviesbureau voor priesters en religieuzen (CAPER) te Utrecht, in een open brief, getiteld ..Blijmoe digheid en hoop", die deze week in het progressieve r.-k weekblad „de Bazuin" is ver schenen. De brief is gericht aan de 8 mei-beweging, de Open Kerk-beweging. de Ma- riénburg-vereniging. de Vere niging van Pastoraal Werken den. de Basisbeweging, de Ba zuin en „allen die zich door het Tweede Vaticaanse Conci lie hebben laten inspireren" Volgens de briefschrijvers kiezen de gezagsdragers in de kerk steeds meer voor restau ratie. Dat blijkt onder meer uit het herhaald eigen initia tief van de paus. die inbreng van bisschoppen negeert en het leer- en pastoraal gezag steeds meer in eigen hand centraliseert; bisschopsbenoe mingen en bijzondere synodes om lokale kerken tot de orde te roepen; terugdraaien van hervormingsvoorstellen voor een nieuwe codex; inquisitie- methoden ten aanzien van theologen en theologieën; de ambtstheologie die meer aan dacht heeft voor machtscon centratie dan voor het die nend karakter van het ambt. de blijvende ondergeschikte rol van de vrouw in de R.-K. Kerk In de open brief wordt er kend dat het als kerk moeilijk is een cultuur te kerstenen en er toch kritische afstand van te bewaren; en verder dat daardoor de kerk bijna altijd wantrouwend heeft gestaan tegenover nieuwe ontwikke lingen in de (westerse) cul tuur. Vanuit een bovenhisto risch (Platonisch) ideaal blijft de kerk ver van de dagelijkse werkelijkheid. Voor de kerk in Nederland bepleiten de briefschrijvers dat er geen strijd legen, maar voor iets wordt gestreden; niet elitair maar met mede werking van gewone mensen Verder is nodig dat er binnen enkele jaren een opinie- en informatieblad komt op het niveau van het vroegere „Bis domblad" van Den Bosch of van „Hervormd Nederland". De religieuzen en rooms-ka tholieke wetenschapsmensen moeten opnieuw een Pasto raal Instituut Nederland in het leven roepen. Of wij trekken ons zoals de bisschoppen Gijsen en Ter Schure terug uit de wereld of we helpen elkaar in het leer proces: waarheen moeten die ontwikkelingen ons in onze wereld leiden. „Een uitdruk kelijk nagestreefde lotsge- meenschap van „mensen van God" heeft een taak en een toekomst, zolang vele gelovi gen hun blijmoedigheid en hoop samen delen en verder dragen." aldus Van Calsteren en Vendrik. Bisschoppen Z-Afrika eind op weg met ANC De blanke regering van Zuid- Afrika is het voornaamste ob stakel voor een werkelijke de mocratie en zij kan verande ring niet bewerkstelligen. Dit hebben het Afrikaans Natio naal Congres (ANC) en de ka tholieke kerk in Zuid-Afrika woensdagavond verklaard na afloop van besprekingen in Lusaka. Zambia. Beide partij en waren het er over eens dat apartheid niet hervormd kan worden, maar moet worden afgeschaft. Ook deelden zij het standpunt dat de katholie ke kerk een plicht heeft de blanken te mobiliseren om apartheid te verwerpen en om er actie tegen te voeren. De bisschoppen, weigerden ech ter het gebruik van geweld goed te keuren. De bisschop- pendelegatie stond onder lei ding van aartsbisschop Denis Hurley. Pretoria is fel gekant tegen contacten tussen Zuid afrikanen en het ANC. „Niet morrelen aan MAD (de Engelse term in het nucleair-strategische jar gon voor wederzijds ver zekerde vernietiging) vanuit ethisch standpunt, want dan dreig je te ko men in de drup van de nucleaire oorlog.". Een opmerkelijke uitspraak die komt uit de mond van drs. J. van der Bruggen. Morgen promoveert deze theoloog/politicoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam bij prof. dr. H. Kuitert op een proef schrift in de theologische faculteit waarin hij een lans breekt voor een the orie van de gerechtvaar digde afschrikking. Van der Bruggen: „Mijn be doeling is geweest een ge sprek mogelijk te maken over de ethische criteria rond het kernwapenvraagstuk. Dat is hard nodig want tussen voor- en tegenstanders van de kern bewapening is. ook wanneer het gaat om de ethische aspec ten daarvan, geen gesprek meer mogelijk." Van der Bruggen maakt deel uit van het hoofdbestuur van Pax Christi. Hij distantieert zich van het pacifisme, waar in goed en kwaad worden verabsoluteerd. Dat is volgens hem niet iets dat men van daag de dag de vredesbewe ging nog moet aanwrijven. Het denken in deze kring is aldus Van der Bruggen voor vijfennegentig procent gelijk aan wat in de kring van be- leidsbeslissers over de veilig heidspolitiek wordt gedacht. Utopie afwijzen Bij het uitwerken van zijn theorie van de gerechtvaar digde afschrikking gaat Van der Bruggen niet uit van een utopie, zoals de pacifisten doen. maar vertrekt hij na drukkelijk van de na-oorlogse realiteit met zijn kernwapens Van der Bruggen: „Niet alle vormen van afschrikking moet je bij voorbaat afwijzen." Motieven daarvoor ontleent hij aan het denken in het pre- nucleaire tijdperk over het voeren van een rechtvaardige oorlog. Let wel: het laatste dat van der Bruggen beoogt is motieven aan te dragen voor het voeren van een gerecht vaardigde nucleaire oorlog. De motieven hebben betrek king op het rechtvaardigen van een afschrikkingspoten- tieel, waarmee juist zo'n oor log voorkomen kan worden. Hij is het niet eens met de ethische stellingname van on der meer de Nederlandse Hervormde Kerk. van het IKV en zijn eigen Pax Christi die zeggen dat het bezit en ge bruik van kernwapens ontoe laatbaar geacht moet worden en vervolgens vinden dat kleine eenzijdige stappen no dig zijn om het nucleaire arse naal te verkleinen. Van der Bruggen: „Als je de politiek van kleine eenzijdige stappen accepteert. en daar sta ik van harte achter accepteer je in feite het bezit van kern wapens en dan moet je dat ook in je eigen ethiek opne men. Dat is niet meer dan consequent." De afschrikking moet wel aan een aantal criteria voldoen, wil zij ethisch toelaatbaar zijn. Zo stelt Van der Bruggen on der meer dat het recht van af schrikking alleen voorbehou den is aan staten Ten tweede kan zo'n afschrikkingspoten- tieel slechts de bedoeling heb ben militaire aggressie te voorkomen. Daar voegt Van der Bruggen nog een aantal criteria toe, die vooral betrek king hebben op de praktijk van de afschrikking. Strategie en middelen van de afschrik king moeten zodanig zijn dat de effectiviteit van de af schrikkingsdreiging maxi maal is. Verder moet het ge weldsniveau na een eventueel falen van de afschrikking mi nimaal zijn. Verder mogen burgers niet het doelwit van de dreiging zijn en tot slot mag de dreiging met afschrik king niet misleidend zijn. Van der Bruggen geeft toe dat er genoeg situaties denkbaar zijn dat deze criteria onder ling met elkaar strijdig raken De belangrijkste criteria zijn in feite het effectiviteitscrite rium en het proportionali- teitscriterium. Van der Brug gen: „De militairen zijn te snel heen gestapt over het proportionaliteitscriterium (met andere woorden: het doel staat niet langer in ver houding tot de middelen die bij de afschrikking worden aangewend) en hebben te veel gelet op de veronderstelde ef fectiviteit van de afschrik king. Het effectiviteitscriteri um weegt zwaar, maar mag geen monopolie uitoefenen, zoals nu in feite gebeurt." Politiek Van der Bruggen heeft niet de illusie dat zijn criteria de politiek kunnen veranderen, maar hij hoopt wel dat zij van invloed kunnen zijn bij het formuleren van een nieuwe politiek De vraag blijft evenwel staan of de betekenis van deze ethiek in feite niet bepaald wordt door het feit dat zij achteraf sanctioneert wat in de afgelopen veertig jaar aan afschrikking tot stand is ge bracht. Dit geldt te meer daar Van der Bruggen niet uitsluit dat zijn criteria van toepas sing kunnen zijn op bepaalde elementen van het Star-Wars- programma van president Reagan, namelijk daar waar de programma's erop gericht zijn in de zogenaamde point defense bepaalde steden te voorzien van een anti-raket systeem Door de invoering van zo'n systeem is het im mers denkbaar dat de effecti viteit van de afschrikking al leen maar worden vergroot. Kortom, waterdichte criteria tegen verdere ongewenste ontwikkelingen op nucleair gebied biedt Van der Brug- gens theorie niet. Deze pre tentie heeft Van der Bruggen Drs. J. van der Bruggen dan ook niet met zijn proef schrift. Hij wil, zoals gezegd, een gesprek mogelijk maken over de ethische grondslagen voor het veiligheidsbeleid In de praktijk wijst hij als me debestuurslid van Pax Christi de stationering van nieuwe kruisraketten af evenals het Amerikaanse SDI-program- ma. Hij meent dat IKV en Pax Christi een minder zwart-witte voorstelling van zaken geven van de interna tionale verhoudingen dan bij voorbeeld het ICTO. waarvan men kan vermoeden dat deze in Van der Bruggens stelling- name maar al te graag het ei gen gelijk bevestigt ziet. Van der Bruggen ziet in de lijn van het denken van IKV en Pax Christi voor de toe komst meer heil in de zoge naamde non-provocatieve sy stemen. zoals VU-hoogleraar Egbert Boeker en voormalifg SI PR I-directeur Frank Bar- naby hebben ontwikkeld. Zelf stelt hij dat hij op grond van zijn onderzoek naar de ver schillende afschrikkingstheo- rieên minder negatief is gaan denken over deze materie. PAUL VAN VELTHOVEN J. van der Bruggen: Verze kerde vrede of verzekerde vernietiging. Ontwikkeling van een theorie van gerecht vaardigde afschrikking. Uit gave J. H. Kok. Kampen Nederlandse Hervormde Kerk Aangenomen naar Putten toezeg ging G.S.A. de Knegt te Huizen. Stutvoet te Brouwershaven-Zonne- maire: te Emmen H.J. Nolles te Ou- a (SM). Gereformeerde Kerken vrijge- Beroepen: te Almelo Jt. Janssen te Loppersum-Westerenden; te Ber- gentheim en te Grijpskerk in com binatie met Niezijl Jt. Janssen te Loppersum-Westerenden Bedankt voor Groningen-Noord H. Mostert te Spakenburg-Noord. Predikanten maken weinig gebruik van VUT-regeling Slechts een gering aantal oudere predikanten is ge neigd vervroegd uit het ambt te treden. Daardoor komen er te weinig plaat sen vrij voor jongere col lega's. Voor het komende jaar hebben zich tien drieënzestig-jarige predi kanten gemeld voor de VUT-regeling. Vorig jaar meldde zich slechts een derde deel van het aantal predikanten wat recht had op voortijdig emeri taat. Deze gegevens verschafte ds. G. van Loenen (Leiderdorp), voorzitter van het Landelijk Beraad van Predikanten tij dens een vergadering van ge reformeerde predikanten in Nijkerk. Het aantal vervroeg de uittredingen moet omhoog. aldus ds. Van Loenen, daarna is het pas zinvol om tot een verlaging van de VUT-leeftijd over te gaan. Overwogen wordt de mogelijkheid om eenmalig de VUT-leeftijd te verlagen naar ongeveer 60 jaar. Misschien dat op die manier een halt kan worden toege roepen aan het dreigende overschot aan kandidaten. Als andere mogelijkheid om werk te vinden, opperde ds. Van Loenen de kortere werkweek. Dit zal in een beperkt aantal gemeenten mogelijk zijn. Al zal dan de mentaliteit onder metname grijzer wordende voorgangers moeten verande ren. aldus ds Van Loenen. "Oudere predikanten vinden het nog fijn te leven m het ge voel van onmisbaarheid en in het gevoel de Heer zeven da gen per week te mogen die- „Het morele peil van een maatschappij kan men aflezen aan het aanzien dat de huis vrouw in die samenleving ge niet". Deze uitspraak van de negentiende eeuwse rabbijn Hirsch staat in een interview met Rivka Rosenzweig-Over- ste. in het gisteren gepresen teerde boek Die mij niet gemaakt heeft tot man", een bundel gesprekken en artike len over de „joodse vrouwen tussen traditie en emancipa tie". Rivka Rosenzweig-Overste. getrouwd met een orthodoxe rabbijn, geeft er blijk van geen problemen te hebben met de plaats voor de vrouw in het orthodoxe jodendom: „men moet zich niet afvragen wat zijn de rechten, maar wat zijn de plichten". Het is vol gens naar terecht als „vrome vrouwen" denken dat hun be langrijkste taak is de verzor ging van het huis en de fami lie. „In een fabriek kan niet iedereen dezelfde taak uitvoe ren. anders „loopt" de fabriek niet. Maar er moet waarde ring zijn voor elke taak. Óm dat het de laatste jaren „in" was om op iemand neer te kij ken die „geen beroep" had, dachten vrouwen zelf dat de uiterst belangrijke en moeilij ke taak van moeder, iets min derwaardigs was. Natuurlijk kan een vrouw een beroep uitoefenen, als het gezin maar het centrale punt blijft'v. Uit de interviews en bijdra gen blijkt dit beeld van de joodse vrouw een van de vele te zijn. Er zijn vrouwen die „geen boodschap" hebben aan de traditionele plaats van de vrouw in het jodendom; ande ren gaan er op „eigentijdse" wijze mee om. Die diversiteit aan opvattin gen en ervaringen is ook de bedoeling van de publicatie van de joodse vrouwengroep „Deborah". Samenstelster Ra chel van Emden zei tijdens de presentatie dat het gangbare beeld van de joodse moeder wordt bepaald door overbe- zorgdheid, neurotisch en bij voorbaat in haar functioneren teleurgesteld. De publicatie wil laten zien hoe jooodse vrouwen op volstrekt ver schillende manieren omgaan met hun jood-zijn en hun ideeën over emancipatie. De bundel gesprekken en ar tikelen. ingeleid door een his torische verhandeling over de vrouw in het jodendom, werd aangeboden aan staatssecreta ris mr. A. Kappeyne van de Copello. Deze wees er op hoe belangrijk het is meningen en ervaringen vast te leggen van mensen die het anders doen en deden dan nu gangbaar is. „Want dan kun je het thans geldende standpunt relative ren. Omdat je dan kunt aanto nen dat „het niet altijd zo is geweest en dat er daarom best iets kan veranderen". Het boek laat elf vrouwen uit drie generaties aan het woord komen. Het is voor het eerst dat in Nederland op deze wij ze aandacht wordt gegeven aan joodse vrouwen en eman cipatie. „Die mij niet gemaakt heeft tot man" is een uitgave van Kok in Kampen. Gestoofde vis met kerriezoetzure bietjes en aardappelen griesmeelpudding met bessesap Voor twee personen: 1 grote ui. 30 g margarine, kerrie. 300 g verse of diepvries filet van kabeljauw of schelvis, zout. peterselie; 500 g bieten, zout. 2 lepels suiker. 3 lepels azijn, (aardap pelmeel); Vz tot 1 kg aardappelen; 4 dl melk, 35 g griesmeel, 32 g suiker, iets citroenessence; 1 dl water, pijpkaneel, 5 g aardappelmeel, 30 g suiker, 1 dl bessesap. Fruit de kleingesneden ui met kerrie goudgeel in de marga rine. Spoel verse filet af met koud water of gebruik diepvries vis zo uit de vriezer. Leg de vis op de ui. strooi er zout over en schep er twee lepels water naast. Sluit de pan en stoof de vis op een matig vuur gaar. De stooftijd van verse filet is cir ca tien minuten en van diepvries een kwartier. Gebruik het stoofvocht als jus. Schil de bietjes en rasp ze. Kook rauwe bieten in een half uur gaar in weinig water. Warm voorgekookte bieten alleen op in iets vocht. Breng de groente op smaak met zout, suiker en azijn. Bind eventueel een teveel aan kooknat met een beetje aardappelmeel. Breng alle melk aan de kook. Meng griesmeel en suiker en strooi het mengsel in de kokende melk. Laat de pudding vijf. minuten zacht koken onder af en toe roeren. Voeg van het vuur citroenessence toe en doe de hete massa in een natge maakte vorm. Zet de pudding ten minste drie uren koel weg om af te koelen en op te stijven. Trek de pijpkaneel tien minuten in het water. Bind het ka neelwater met aardappelmeel en roer er van het vuur de sui ker en het bessesap door. Stort de pudding op een bord en schenk er het sap om heen. JEANNE t is 1 ecl Opmerkelijke meegaandhe VERBAZINGWEKKEND snel heeft het kabinet alle w gingen op het nieuwe stelsel van de sociale zekerheid o\ Jé genomen, die door de fracties van CDA en VVD waren v<? gesteld. Op zich is het uitstekend dat het kabinet zich pl baar heeft opgesteld Daarmee zijn enkele scherpe kar V1 van die stelselherziening afgeslepen. Als eenmaal in br kring duidelijk wordt wat precies het resultaat zal zijn de wijziging, dan zal de maatschappelijke weerstand er te d langzaamaan wel verminderen. In de discussie rond die stelselherziening wordt nog al i uit het oog verloren, dat de wijzigingen geen gevolgen zu t hebben voor de mensen die nu een uitkering ontvangen, geldt hoe zeer ook te betreuren uitsluitend voor watf onder de 35 jaar, die zullen worden herkeurd. En dat geen twee procent van het totaal aantal uitkeringsgerecl den. Voor verreweg het merendeel verandert er niets, herziening van het stelsel is alleen van toepassing op nii gevallen, mensen die de na de invoeringsdatum (mogeli oktober a.s. of anders 1 januari volgend jaar) in een situ belanden, waardoor ze op een uitkering aangewezen zu zijn. Er is dus geen sprake van dat uitkeringsgerechtig gekort worden vergeleken met hun huidige situatie HOEWEL het kabinet de wijzigingsvoorstellen van CD; VVD terecht heeft overgenomen, roept de manier wa. dat is gegaan toch vraagtekens op. Al in de eerste teri van het kamerdebat, kort nadat de fracties hun stellin nog maar net hadden betrokken, heeft het kabinet al v i toegegeven aan de twee regeringsfracties. Dat wekt deg druk, dat het kabinet het parlementair debat niet erg ser jj neemt. GEWOONLIJK neemt een kabinet wijzigingsvoorste van de Kamer eventueel slechts over na een langdurige cussie over en weer. Die discussie heeft gisteren in het heel niet plaatsgevonden, althans niet in de Kamer. De ontwaardiging van de oppositie is danook best begrijpe De indruk is gewekt dat CDA en VVD achter de scheri met het kabinet zaken doen. zonder dat de discussie in j parlement echt serieus wordt genomen De tactiek van CDA. VVD en het kabinet is overigens verklaarbaar. De regeringsfracties hebben er kennelijk enkele behoefte aan om vijf weken voor de verkiezi: over een zo belangrijk onderwerp als de sociale zeker nog eens ruziënd over straat te rollebollen. In het regeri1 kamp zal de inschatting zijn gemaakt, dat een hooglopt i ruzie op dit moment tussen de regeringsfracties of tu CDA'ers en VVD'ers onder elkaar bij de komende verkie gen de coalitie stemmerf zou gaan kosten. De soepele gaandheid van het kabinet ten opzichte van de regeri fracties kan dan ook niet anders worden verklaard dai louter electorale overwegingen. (ADVERTENTIE) De Scheveningse Strandpaviljoen Buiïg DE BILT (KNMI) Ook morgen is het buiig weer. Hoe wel het lagedrukgebied, dat de laatste dagen het weer bij ons bepaalde, in betekenis afneemt en langzaam wegtrekt, blijft in de bovenlucht nog kou aanwe zig. Hierdoor is er morgen vrij veel bewolking en ontstaan er buien. Zaterdag is de invloed van de kou in de bovenlucht pas nagenoeg verdwenen en kan er op zon worden gere kend. Daarbij lopen de tempe raturen verder op. Zondag neemt in de loop van de dag de bewolking weer toe. De temperatuur in het weekeinde ligt enkele graden boven nor maal. Vooruitzichten voor de Euro pese landen, geldig voor zater dag en zondag: Zuid-Skandinavië, Denemar kenveel bewolking en af en toe regen. Zondag af en toe zon en droog. Middagtempera- tuur 6 tot 11 graden. Noord- en Midden Frankrijk, Benelux, Noord- en Midden- Duitsland: wisselend bewolkt en in het zuidelijke deel een enkele bui. Zondag van het westen uit regen. Middagtem pera tuur rond 15 graden. Zuid-Frankrijk, Zuid-Duits- land: wisselend bewolkt en droog. In Zuid-Duitsland za terdag nog buien. Middagtem- peratuur ongeveer 15 graden. Britse Eilanden: veel bewol king en af en toe regen. Mid- dagteperatuur van 15 graden in het zuiden tot 9 graden in het noorden. Spanje, Portugal: in het noor den wisselend bewolkt en enkele bui. Elders vrij zorl Middagtemperatuur van graden in het noorden to graden in het zuiden. Alpengebied: aan de noor de eerst nog een enkele aan de zuidzijde zonnig droog. Nulgraden niveau i 1500 meter. Middagtemj tuur in de dalen 10 tot 15 den. Franse Middellandse-zee. Italië, Joegoslavische zonnig en droog en mid temperatuur van 15 tot 20 den, in Zuid-Italië regen. Amsterdam De Bilt Eelde Eindhoven Den Helder Luxemburg h.bew. Madrid h bew. Malaga zw.bet

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 2