Provincie dwaalt bii
eddingsoperatie van
Dierenpark Wassenaar
hol era leidde in 1855 tot oprichting Zeevaartschool
IIDEN OMGEVING £ekUe<2ou/imit donderdag n april i986pagina is
Brinkman waarschuwt voor marketing in politiek
LEIDEN Minister L.C. Brinkman (WVC) heeft gistermiddag
bij de officiële opening van de Zeevaartschool gewaarschuwd
voor het gebruik van marketing-technieken in de politiek. De
speech van Brinkman werd uitgesproken door directeur-gene
raal van het ministerie van WVC, AJ. Gijsbers, omdat de mi
nister zelf op het laatste moment was verhinderd. „De burger
lijkt aan ideologie minder een boodschap te hebben en wordt
ook politiek meer geneigd te denken in termen van „marktaan-
bod". Dat leidt er toe dat de politiek marketing-technieken gaat
hanteren. Helemaal zonder risico's is dat niet. Door de eigen
schappen van de televisie kan de kijker passief blijven. De kie
zer hoeft steeds minder te doen, er wordt voor hem gedacht, ge
discussieerd en becommentarieerd", merkte deze namens de mi
nister op.
GESCHIEDENIS COMPLEX NOORDEINDE IN „JANTJES VAN LEIDEN" OPGETEKEND
ijn
De nieuwe
entree van
het
Dierenpark.
Of het ooit
nog eens
open zal
gaan, zoals
het raadslid
Van Kesteren
uit Katwijk
wil, valt nog
te bezien.
KATWIJKS RAADSLID
BIJT ZICH ALS TERRIËR
IN„GEDANE ZAAK"
niet als zodanig is aangekon
digd, compleet met oproe
pingsbrieven, zoals dat hoort
te gaan.
Hieruit zou kunnen worden
geconcludeerd dat het besluit
om de aandelen toch maar niet
aan Van der Valk over te dra
gen niet met algemene stem
men is genomen. Van Keste
ren vindt dat hier sprake is
van een onwettig besluit. En
zo'n besluit zou dan ter vernie
tiging moeten worden voorge
dragen aan de rechter. Even
tueel in een kort geding, dat
de belanghebbenden samen
zouden moeten aanspannen.
De heer Van Kesteren is ook
van oordeel, dat zo de pro
vincie al vrede met het ver
loop van de zaak heeft de
erbij betrokken gemeenten het
er in elk geval niet bij moeten
laten zitten. De klok kan wor
den teruggezet, zegt hij, mits
men binnen een jaar na het
genomen besluit tot juridische
actie overgaat, dat wil zeggen
vóór eind november 1986.
Allereerst wil Van Kesteren
dat Burgemeester en Wethou
ders van Katwijk een machti
ging van de raad krijgen om
op korte termijn het overleg te
heropenen tussen alle colleges
van B en W van de subsidië
rende gemeenten. Vervolgens
moet ae gemeenteraad zijns
inziens het college machtigen
om overeenkomstig artikel
177 van de Gemeentewet
een kort geding aan te gaan of
bij de Haagse rechtbank een
normale procedure te begin
nen tegen de BV Dierenpark
Wassenaar. Hoe eerder dit ge
beurt, hoe beter het is, zo stelt
het raadslid. Als de rechter de
besluitvorming nietig ver
klaart, zou de provincie zich
weer in de positie van meer
derheidsaandeelhouder bevin
den en alle troeven in handen
gelukkiger
dagen, eind
augustus
gedeputeerde
Borgman
Dierenpark
eigenaar van
het park de
hebben. Dan zou ook weer on
derhandeld kunnen worden
met het Van der Valkconcern
over deelneming in de beslo
ten vennootschap.
Of Van der Valk nog belang
stelling heeft, valt te betwijfe
len. Een woordvoerster van
Van der Valk in Nuland zei
die kans niet erg groot te ach
ten. De directie was enigszins
verrast over de nieuwe activi
teiten rondom het dierenpark.
Sceptisch
Topambtenaar K. van Soest
van de provincie Zuid-Holland
hij was secretaris van de
raad van commissarissen van
de BV Dierenpark staat
enigszins sceptisch tegenover
de mogelijkheid het dieren
park alsnog te redden: „Die
kans schat ik niet zo hoog in,
al ken ik de gronden van de
Katwijkse gemeentebestuur
ders nog niet. We gaan bin
nenkort met ze praten. Maar
zelfs als er geen sprake zou
zijn geweest van een veto van
de familie Louwman, kun je je
afvragen of je met iemand
(Louwman, red.) verder moet
blijven werken die niets voelt
voor handhaving van het die
renpark. De onderlinge sa
menwerking heeft door de
hele kwestie een flinke knauw
gekregen". In gebrek aan des
kundigheid van de zijde van
de provincie gelooft Van Soest
overigens niet zo. „We hebben
destijds een externe advocaat
in de arm genomen en de zaak
juridisch zeer nauwkeurig be
geleid. Dus ik denk niet dat
het juridisch allemaal zo slecht
heeft gezeten, maar we gaan
het uitzoeken".
Mocht inderdaad blijken dat
niet uitsluiten dat het tot een
kort geding kan komen:
„Daarmee wil ik alleen aange
ven dat wij de serieuze gege
vens van Katwijk ook heel se
rieus nemen". Volgens Van
Soests collega Van der Kroft
werkt de provincie nog aan
een nota, waarin dieper wordt
ingegaan op de mislukte red
dingspoging. Niet om straks
schuldigen te kunnen aanwij
zen, zegt Van der Kroft, maar
om te weten hoe het precies
heeft gezeten en er lering uit
te trekken. Provinciale Staten
hadden in december om de
nota gevraagd, die dit voorjaar
klaar zou zijn.
Heleboel geld
Mevrouw drs. F.A.G. Vooys-
Bosma heeft als voorzitter van
het Gewest 's-Gravenhage be
moeienis gehad met een po
ging van vorig jaar om bij de
gemeenten opnieuw geld in te
zamelen voor het geval het
park zou worden overgeno
men door Van der Valk: „Van
der Valk wilde het wel over
nemen, maar dan moest er nog
een heleboel geld op tafel ko
men, want hij wilde geen in
vesteringen doen. Ik weet niet
of dat gelukt zou zijn, laten we
dat eerst even vaststellen. Zo
ver zijn we niet gekomen, om
dat Louwman gebruik maakte
van een veto. Nee, ik durf nog
niet te zeggen of ik gelukkig
moet zijn met de eventuele
kans om de zaak terug te
draaien. Het zou heel raar zijn.
Als het klopt, had ik het liever
eerder geweten. Nu is de hele
boel al voor driekwart afge
wikkeld".
AAD VAN HOLSTEIN
RENE VAN LEUSDEN
IDEN Een cholera
lidemie in 1855. Dat was
directe aanleiding tot
oprichting van de
idse Zeevaartschool,
iet was niet de eerste
leer dat de gevreesde
iekte toesloeg en dat
eidde tot het besluit van
ominee Rutgers van der
x)eff het prototype
'an de negentiende
leuwse filantroop een
toging te doen de levens-
imstandigheden in de
tad te verbeteren. Hij
chreef een bespreking
lit voor een aantal mari-
ieme notabelen met het
dee een oplossing te zoe-
:en voor „het lot der ver
waarloosde vagebonde-
ende jongens in de Leid-
e achterbuurten". Het
dee van een Zeevaart-
"jchool was geboren. Jon
gens zouden voortaan van
\]He straat worden gehou-
eriien en „de grondbeginse
len van orde en tucht"
gorden bijgebracht.
beschrijft Rudie Kagie het
yjintstaan van de Leidse Zee-
aartschool in het boekje
a Jantjes van Leiden" dat is
''uitgegeven ter gelegenheid
™'an de gistermiddag officieel
leropende voormalige Zee-
'aartschool. Het met histori-
:he foto's verluchtigde boek-
is gemaakt in opdracht van
Stichting Burgerschaps-
:unde. De Stichting is in het
omplex ondergebracht, nadat
iet historische gebouw vorig
ir volledig werd gerestau-
rd. Een flink deel van het
r
Een kanonneerboot fungeerde
boek bestaat uit letterlijke ci
taten opgetekend na lang
durig onderzoek in vooral het
Leidse gemeentearchief
waardoor Kagie de geschienis
van de Zeevaartschool nauw
keurig en gedetailleerd weet
weer te geven.
Spotternijen
De Zeevaartschool ging oor
spronkelijk van start in een
bouwvallig huisje bij de Witte
Poort aan het Galgewater.
Maar eind 1855 kon de school
al beschikken over een heuse
kanonneerboot om de man
voor de jongens als oefenschip.
schappen op te leiden. De Ne
derlandse regering stelde de
boot ter beschikking, maar
voor dat het schip op de plaats
van bestemming arriveerde,
moest een groot aantal proble
men worden overwonnen:
sommige bruggen waren te
smal, zodat het vaartuig
steeds klem kwam te zitten.
Van veel bruggen moest de
klap tijdelijk worden verwij
derd en voor alle uitsteeksels
aan het schip gold hetzelfde.
„Veel spotternijen" waren het
gevolg „zelfs van. het welge
stelde deel der burgerij",
maar het schip haalde uitein
delijk toch het Galgewater.
De eerste lessen gingen van
start.
In de jaren daarna zou de er
kenning van de school aan
vankelijk werd de creatie van
Rutgers van der Loeff niet
erg serieus genomen toch
komen. In 1879 kon de Zee
vaartschool het grote stenen,
toen spiksplinternieuwe ge
bouw waar nu de Stichting
Burgerschapskunde is gehuis
vest, in gebruik nemen. Op
nieuw was dominee Rutgers
van der Loeff één van de drij
vende krachten achter de
Zeevaartschool. De Leidse
Zeevaartschool groeide uit tot
een nationaal instituut en van
pogingen elders in Nederland
soortgelijke opleidingen op
poten te zetten kwam weinig
terecht. Leiden werd daaren
tegen een „successtory" en
kreeg van alle kanten finan
ciële steun. „De Leidse Jan
nen" waren de beste, citeert
Kagie een geschiedschrijver.
In de loop jaren zouden vele
honderden jongens onder
strenge tucht worden opgeleid
voor het marinevak.
Het verval van de Zeevaart
school begon in 1894 en dat
had een aantal oorzaken. Er
zou in het vervolg een sterker
accent worden gelegd op de
theoretische vakken en min
der aandacht worden besteed
aan exercitie. De cursus artil
lerie kwam te vervallen en de
vooruitzichten bij de Marine
werden slechter. De belang
stelling nam daardoor af en
dat werd nog eens versterkt
door „de geest des tijds" die
„anti-militairisme" met zich
meebracht. De mobilisatie op
31 juli 1914 betekende de nek
slag voor de school.
Krakers
In de jaren na 1914 zou de
Zeevaartschool onderdak bie
den aan een groot aantal vo
gels van allerlei pluimage zo
als de Sociaal Medische
Dienst van de Marine, de Ne
derlandse vereniging van
huisvrouwen, toneelgezel
schappen, een vormingscen
trum en krakers. Rond 1970
zag het er naar uit dat het ge
bouw zou worden gesloopt om
plaats te maken voor een weg,
gecombineerd met een brug
voor auto's over het Glagewa-
ter, maar van die plannen
werd afgezien. Nadat ook de
krakers het veld hadden ge
ruimd, kom de Stichting Bur
gerschapskunde de vertrek
ken in gebruik nemen Waar
eens „de behandeling dikwijls
hard en wreed was" worden
nu cursussen politieke vor
ming georganiseerd.
MARCEL GELAUFF
Rudie Kagie: „Jantjes van
Leiden". Een uitgave van de
Stichting Burgerschapskun
de. Vanaf maandag 21 april
in de boekhandel. Prijs:
12,50, tot 1 juni: 10,-.
De Jantjes van Leiden poseerden eind vorig eeuw met gepaste trots voor hun Zeevaartschool
aan het Noordeinde.
egn
'ervolg va n pagina 13)
'iTWIJK/ WASSENAAR
(Vis eeri terriër heeft hij
:Wl erin vastgebeten, het
Z ;wijkse raadslid voor
CDA, C.L. van Keste-
Het zit hem dan ook
rminst lekker, dat
>r dan vijf miljoen gul-
1 aan gemeenschaps-
i als het ware in een
emloze put is verdwe-
bij de volkomen mis
te reddingsoperatie
het Dierenpark Was-
aar Van dat bedrag
14.000 harde guldens
omstig van de gemeen-
Katwijk. Aan de red-
gsoperatie op gang
racht door de provin-
Zuid-Holland lever-
verder nog achttien
ere gemeenten, de
JU vincie zelf en het Rijk
bijdrage. Eind vorig
werd plotseling dui-
Aijijk dat het geld als ver-
i t in moest worden be
huwd.
gaat het raadslid overigens
eens zozeer om het terug
leg ;en van het geld, maar
r om na te gaan wat er
•ies mee is gebeurd. Van
./-fleren is er inmiddels ach-
gekomen dat het dieren-
wellicht nog niet als ver-
hoeft te worden be-
'd. De instanties, die bij
eddingsoperatie betrokken
geweest, zouden volgens
samen een kort geding
njnen aanspannen tegen het
ro, g jaar genomen besluit van
xJt andeelhouders van de BV
l enpark Wassenaar om de
n^lelen niet over te dragen
het Van der Valkconcern,
concern had belangstelling
lond om het park over te
n. Zoals bekend is het
Jenpakket nu volledig in
len van de familie Louw-
de voormalige eigenaars
het park. De Louwmans
zorg voor de „af-
de dierentuin.
ieer Van Kesteren en de
?n kunnen zich niet aan de
k onttrekken dat de pro-
ie nogal wat fouten heeft
aakt. Ze wijzen er vooral
dat de provincie onjuist
't gehandeld waar het ging
het overdragen van het
-lenpakket van Dieren-
Wassenaar BV. De aan
hadden volgens hen
r meer kunnen worden
jedragen aan het Van der
concern. Die vlieger ging
niet. op, omdat de pro-
in de veronderstelling
:eerde dat de familie
man, die twintig procent
van de aandelen bezat, een ve
torecht had waarmee de over
dracht in één klap van tafel
kon worden geveegd.
De initiatiefnemers in Katwijk
hebben geen verklaring voor
de handelwijze van de provin
cie. Aan de inzet van met
name gedeputeerde Borgman
voor het behoud van het park
wordt niet getwijfeld. Wellicht
ontbrak het op het provincie
huis aan specifieke deskundig
heid op dit gebied.
De negentien gemeenten, die
con amore bereid waren deze
belangrijke attractie voor de
Randstad de helpende hand
toe te steken, zijn voor in to
taal ongeveer 300.000 gulden
aan toegezegde gelden het
schip ingegaan. Negen ge
meenten waren zo goed van
vertrouwen en vlot van beta
len, dat zij het geld nu al kwijt
zijn. Dit zijn Katwijk (14.000
gulden). Leiderdorp (7350),
Noordwijk (8050), Nootdorp
(2275), Oegstgeest (5425), Val
kenburg (1050), Voorhout
(2450), Voorschoten (7700) en
Zoeterwoude (2807). Den Haag
zegde 157.000 gulden toe. De
andere gemeenten zijn: Leiden
(35 000), Leidschendam
10.500), Rijswijk (17.500), Sas-
senheim (4450), Voorburg
(14.901), Warmond (1750) en
Wassenaar (10.500). Zoeter-
meer en Rijnsburg hebben niet
meebetaald. Het Rijk (in feite
het ministerie van landbouw)
schonk een bijdrage van 2,7
miljoen gulden. De provincie
kwam met 1,8 miljoen op de
proppen.
Vijf personen
Op 31 augustus 1983 werd de
overeenkomst getekend voor
de oprichting van de BV,
waarin de provincie Zuid-Hol
land als meerderheidsaandeel
houder en de familie Louw
man als minderheidsaandeel
houder deelnamen. Op die dag
is ook de financiering van het
reddingsplan geregeld. In de
raad van commissarissen wer
den vijf personen benoemd
onder leiding van de gedepu
teerde, drs. J. Borgman. Twee
zaten erin namens de familie
Louwman. De twee resterende
commissarissen v waren de ge
deputeerde Noorland en de
Haagse wethouder P. Vink,
namens de gemeenten. Tot di
recteur werd benoemd de heer
J.M. van Doojteweert.
In de overeenkomst werden
zaken geregeld, die, aldus Van
Kesteren, later niet bleken te
zijn uitgevoerd. Zo zouden de
Provinciale Staten vantevoren
de voorwaarde hebben gesteld,
dat er een „zakelijke zeker
heidsstelling" op de gronden
en opstallen van het dieren
park moest worden geve^igd.
Uit navraag bij het kadaster in
Den Haag blijkt dat de perce
len waarom het gaat nog ge
woon in eigendom zijn van de
Rotterdamsche Financierings
maatschappij p/a E. Louw
man, Kievietslaan 60 in Was
senaar. Op al deze percelen
was geen enkel zakelijk recht
gevestigd ten gunste van de
BV Dierenpark Wassenaar. Er
was gewoon sprake van volle
eigendom. Hieruit zou kunnen
worden afgeleid, dat de pro
vincie een bedrag van ruim
vijf miljoen gulden in de reno
vatie van het dierenpark heeft
gestopt zonder dat aan de
voorwaarden van Provinciale
Staten was voldaan. Een en
ander kwam vorig jaar aan het
licht toen de renovatiewerk
zaamheden bleken tegen te
vallen en het slechte weer par
ten speelde. Het publiek bleef
daardoor weg uit het vanzelf
sprekend ook nog eens in een
soort verbouwingssfeer verke
rende dierenpark. Dat leidde
tot steeds grotere financiële
problemen.
Reddende engel
En toen kwam als een redden
de engel het Van der Valkcon
cern de eigenaar van weg
restaurants, motels en Avifau
na in Alphen aan den Rijn
in beeld. Door het geplaatste
aandelenkapitaal voor tachtig
procent over te dragen aan dit
concern zou voor niet minder
dan 25 jaar het voortbestaan
van het dierenpark zijn verze
kerd. Van der Valk was zelfs
bereid borg te staan voor een
eventuele verliesgevende ex
ploitatie.
De provincie maakte echter al
gauw daarna bekend, dat de
minderheidsaandeelhouder
Louwman niets voelde voor
een overname. Deze houding
was ingegeven door de vrees,
dat de dieren niet goed zouden
worden verzorgd. Bovendien
wenste de heer Louwman
geen concessies te doen voor
de overdracht van de grond.
Meegedeeld werd dat de min
derheidsaandeelhouder ge
bruik had gemaakt van een in
de statuten van de BV Dieren
park Wassenaar vastgelegd
recht van veto. Voor het over
dragen van de aandelen zou
den, naar men veronderstelde,
de statuten moeten worden ge
wijzigd. Zo'n wijziging had het
niet gehaald omdat Louwman
daarmee niet akkoord zou zijn
gegaan.
Uit de statuten blijkt volgens
raadslid Van Kesteren echter
dat geen van de aandeelhou
ders een vetorecht had voor
wat betreft het overdragen
van aandelen. Een simpele
goedkeuring van de algemene
vergadering van aandeelhou
ders zou dus voldoende zijn
geweest om de overdracht aan
Van der Valk erdoor te krij
gen. De meerderheidsaandeel
houder de provincie dus
heeft dit naar de mening van
Van Kesteren niet beseft en
daardoor een unieke kans om
het dierenpark te redden on
benut gelaten.
Onwettig
Overigens kon de zaak ook
niet afketsen op de overdracht
van de grond, want als de
provincie haar zaken goed had
gedaan en gehoor had gegeven
aan de voorwaarden van Pro
vinciale Staten zou er een
eeuwigdurend erfpachtsrecht
op de grond gevestigd zijn ge
weest. De BV zou dan in de
zelfde positie hebben verkeerd
als de eigenaar nu. Inmiddels
is ook duidelijk geworden dat
het besluit over het niet over
dragen van de aandelen is ge
nomen in een vergadering van
aandeelhouders, die helemaal
