Felle kritiek kosters op kerken als werkgevers
„Leed staat op gezichten te lezen"
fieidóc(3owa/if
DEKRANT
BRENGT
DE WERELD
BIJU
THUIS.
Vaticaan zoekt opening
naar V olksrepubliek China
aan tafel
ACHTERGROND
CcidóeSotruMit
kerk
en
wereld
Rechten van leken geboekstaafd
Synagoge
op orde
voor bezoek
van de paus
beroepingen
Amerika en Libië
brieven
ZATERDAG 12 APRIL 1986PAGI
Kerkelijke delegatie Equatoriaal Guinea in ons land
Op uitnodiging van de synode van de Nederlandse Hervorm
de Kerk zal een uit vier personen bestaande delegatie van de
Hervormde Kerk van Equatoriaal Guinea een bezoek bren
gen aan ons land. De delegatie arriveert op 15 april en blijft
tot 19 april in het Zendingshuis te Oegstgeest, van waaruit
ontmoetingen worden georganiseerd met vertegenwoordigers
van de plaatselijke gemeenten. De delegatie omvat o.m. de
voorzitter van de Iglesia Reformada de Guinea Equatorial
(IRGE). ds. Manuel Nzoh Assumu, algemeen secretaris ds. Sa
muel Oke Esono Atugu, de voorzitster van de landelijke
vrouwenorganisatie, mevrouw Elvira Muanache. Vanuit
Overijssel werken drie zendingsarbeiders naar Equatoriaal
Guinea in de gezondheidszorg in dienst van de IRGE.
Brits kerkelijk verzet tegen handel op zondag
De Britse minister van Binnenlandse zaken. Douglas Hurd.
heeft van drie hoge kerkelijke leiders een van 800 000 hand
tekeningen voorziene petitie ontvangen.
Daarin wordt protest aangetekend tegen de voorgenomen in
trekking van de wet op de zondagsheiliging, waardoor de
commercie op die dag de vrije teugel wordt gegeven. De lei
ders zijn de aartsbisschop van Canterbury, dr. Robert Runcie,
primaat van de Anglicaanse Kerk, kardinaal Basil Hume,
aartsbisschop van Westminster en primaat van de Rooms-Ka-
tholieke Kerk. en dr. Donald English, moderator van de Fe
deratieve Raad van Vrije Kerken. Volgende week dinsdag zal
het Lagerhuis zich in tweede lezing over de intrekking moe
ten uitspreken.
Een ezel die veel
boeken draagt, is
daarom nog niet
geleerd
Deens spreekwoord
De kerken als werkgever
schieten te kort en de
kosters worden daar de
dupe van. Zodra de kerk
werkgeefster wordt
neemt ze het niet meer zo
nauw met haar christelij
ke verantwoordelijkhe
den.
Dat constateerde voorzitter L.
van de Donker van de Protes
tants-Christelijke Vereniging
van Kosters vanmorgen op de
toogdag in Nijkerk. Uit een
onlangs gehouden enquête
van de bij het CNV aangeslo
ten PCVK onder gerefor
meerde kosters is gebleken
dat meer dan de helft van de
gereformeerde kerken de
rechtspositieregelingen naast
zich neerlegt. Voor een op de
vijf kosters is er bij voorbeeld
niet eens een pensioenvoor
ziening geregeld.
Bij de hervormde kerken is
het met de kosters waar
schijnlijk minstens zo droevig
gesteld omdat de hervormde
gemeenten geheel autonoom
zijn, aldus H. Groen van de
rechtskundigde dienst van het
CNV die zich met de belan
gen van de kosters bezig
houdt. „Bij de hervormde
kerk zit je in feite met alle
maal autonome werkgevertjes
waar moeilijk vat op te krij-
§en is", klaagt Groen. Boven-
ien is de rechtspositierege
ling bij de hervormde kerken
niet bindend. By de gerefor
meerde kerken is dat formeel
wel het geval, al is daar in de
praktijk dan getuige de en
quêteresultaten weinig van te
merken, zegt hij.
Katholieke- kosters
Groen constateert dat al jaren
met de kerken vruchteloos
over de rechtspositie van de
kosters wordt gepraat en dat
het geduld langzamerhand op
raakt. „Het is echt een gebed
zonder eind en ik sluit niet uit
dat we naar de rechter stap
pen om behoorlijke arbeids
voorwaarden af te dwingen.
Harde acties zie ik de kosters
zo gauw nog niet voeren", al
dus Groen.
Wat de kosters des te meer
steekt is dat er voor de predi
kanten wel een keurige lan
delijke regeling bestaat van
de arbeidsvoorwaarden waar
de hand niet mee wordt ge
licht. Groen: „Dat zet be-
grijpeljk en terecht kwaad
bloed bij de kosters. Voor de
predikanten gelden dezelfde
verouderde organisatorische
kerkelijke structuren maar zij
hebben veel minder reden tot
klagen. De kerken redeneren
toch een beetje dat een predi
kant nu eenmaal een predi
kant is en een koster maar
een koster".
Volgens Groen hebben de cir
ca 1.500 protestants-christelij
ke kosters ook veel meer re
den tot klagen dan hun ka
tholieke collega's. De katho
lieke kerk staat als werkgever
aanzienlijk beter te boek dan
die van hervormde en gere
formeerde snit. Dat komt om
dat volgens Groen bij de ka
tholieke kerk de zaak strak
ker en zakelijker geregeld is.
mede dankzij de hiërarchi
sche structuur van de katho
lieke kerk. Arbeidsvoorwaar
den n andere „wereldse" za
ken worden bij de katholiew-
ke kerk geregeld in het zoge
heten „economen-college" dat
de diverse bisdommen over
koepelt en de gang van zaken
in de gaten houdt.
De PCVK vindt dat het hoog
tijd wordt om flink over de
noden van de kosters aan de
weg te timmeren. Groen:
„Veel kosters maken momen
teel exorbitant lange werktij
den tegen een belachelijk lage
beloning. Kosters piepen niet
zo gauw maar als ze dan eens
een keer klagen krijgen ze te
horen dat ze niet zo moeten
zeuren omdat ze een deel van
het koffiegeld mogen houden.
Een grijpstuiver, meer niet.
Dat kan toch niet. dat soort
verhalen is toch niet meer
van deze tijd?"
Naar het katholieke Itali
aanse maandblad ..Jesus"
bericht is in alle stilte
van 4 tot 6 maart in het
Vaticaan op hoog niveau
beraadslaagd over de
vraag, hoe de Rooms-Ka-
tholieke Kerk een ope
ning kan maken naar de
Volksrepubliek China,
zonder de Kerk van Tai
wan al te zeer voor het
hoofd te stoten.
Voorzitters van deze bijeen
komst waren de prefect van
de congregatie voor de Evan
gelisatie der Volkeren, kardi
naal Jozef Tonko. en de Vati
caanse „minister van Buiten
landse zaken" aartsbisschop
Achille Silvestrini.
Paus Johannes Paulus II
heeft herhaalde malen op
daarvoor geschikt geachte
tijdstippen vriendelijke bood
schappen gericht tot het Chi
nese volk, waarbij van rege
ringszijde steeds weer terug
houdendheid op dit punt kon
worden waargenomen.
Volgens het tijdschrift „Jesus"
zijn er in de Volksrepubliek
China rond drie miljoen leden
van de door het Vaticaan niet
erkende Katholieke Patriotti
sche Vereniging. Er zouden
ongeveer evenveel Rome
trouw gebleven katholieken
zijn die ondergronds zijn ge
gaan met hun religieuze ui
tingen, maar niemand kan
controleren of die schatting
juist is.
De aandacht voor de rol van
de leken binnen de katholie
ke kerk neemt snel toe. Geen
wonder wanneer men be
denkt dat een onaanzienlijk
deel van het kerkelijk appa
raat niet meer zou functione
ren, wanneer vandaag de le
ken het zouden laten afweten.
De Amsterdamse hoogleraar
in het kerkelijk recht R. W.G
Huysmans heeft het nieuwe
kerkelijk wetboek en de con
ciliedecreten onderzocht op
hun betekenis voor de leken.
Datgene wat voor de leken
van belang is voor hun func
tioneren in de plaatselijke Ne
derlandse kerk heeft hij' op
heldere wijze samengevat.
Een speciaal op leken toege
sneden kerkelijk recht bestaat
niet. Het recht werd immers
in eerste instantie door en
voor de clerus gemaakt. Le
ken hebben echter sinds het
Tweede Vaticaanse Concilie
meer mogelijkheden binnen
de kerk gekregen. Door ge
bruik te maken van dit recht
kunnen zij naar de mening
van Huysmans meer beteke
nen in het werken voor de
kerk. Het verheldert ook hun
positie in de contacten met de
kerkleiding aan toe zijn. Als
voorbereiding op de volgend
jaar in Rome te houden syno
de over de positie van de le
ken is het een onmisbare
handreiking.
Prof. dr. R.G.W. Huysmans:
Het recht van de leek in de
Rooms-katholieke kerk van
Nederland. Uitgave Gooi
Sticht. 220 pag. Prijs39,50.
PREDIKANT OP BEZOEK BIJ RUSSISCHE DOOPSGEZINDEN
In de Sovjet Unie leven
naar schatting honderd
duizend nazaten van de
Nederlander Menno Si
mons: de mennonieten of
doopsgezinden. Het juiste
aantal is onzeker en daar
om ging eind september
vorig jaar een internatio
naal gezelschap van
doopsgezinden op reis om
te kijken hoe het stond
met de geloofsgenoten in
het grootste land achter
het ijzeren gordijn. Eén
van de leden van de
groep van dertien was ds.
F. Fennema uit Gronin
gen.
„Het leed is van de gezichten
af te lezen", vindt ds. Fenne
ma. Hij wil daarmee niet zeg
gen dat de mennonieten het
alleen maar slecht hebben.
„Ze hadden zes jaar geleden
niet gedacht, dat ze nu zon
grote vrijheid zouden hebben.
Do meesten hebben een eigen
stukje grond en een eigen au
tootje". Het leed werd geleden
vlak na de Russische revolu
tie. ten tijde van Stalin, maar
vooral onder het bewind van
Chroestjev. Duizenden doops
gezinden werden vervolgd.
Mannen en jongens boven de
vijftien jaar werden van hun
familie weggehaald en gede
porteerd naar Siberië. De spo
ren uit de tijd zijn nog duide
lijk zichtbaar: iedere familie,
die door de delegatie werd be
zocht had wel een familielid
op die manier verloren.
De eerste doopsgezinden, af
komstig uit Duitsland en Ne
derland, vestigden zich in de
zestiende eeuw in Rusland.
Het opkomende doperdom
had overal in Europa vervol
ging in de hand gewerkt, van
daar dat de mennonieten
moesten vluchten. Ze vestig
den zich voor een deel in de
kustgebieden, langs de Oost
zee, waar ze veel waterbouw
kundige hoogstandjes lieten
zien. Zo deden ze ondermeer
van zich spreken bij de verbe
tering van de waterhuishou
ding rond de stad Danzig en
langs de Weichsel.
Tegen het einde van de acht
tiende eeuw vertrokken de
doopsgezinden, op uitnodiging
van Catharina de Grote naar
Je Oekraine om daar het land
in cultuur te brengen. Ze kre
gen van de tsarina allerlei
privileges en hadden het
daarom zeer goed. Ze vorm-
den kolonies die uitgroeiden
tot-zo'n 30.000 mensen.
De voorspoed bleef tot de
Russische revolutie in 1917.
Een deel van de mennonieten
zag toen kans om te vertrek
ken naar het Westen, maar
toen in de loop van de jaren
twintig het ijzeren gordijn
zich meer en meer sloot, was
dat voorbij. Toen Hitler met
zijn agressieve daden de
Tweede Wereldoorlog ontke
tende, deporteerde de Russi
sche leider Stalin alle mannen
en jongens van vijftien jaar en
ouder naar Siberië, vanwege
het feit dat ze Duits spraken.
Vanuit die kampen kregen ze
later, na de periodes-Stalin en
Chroestjev, gelegenheid om,
voor zover ze nog in leven
waren, te verhuizen naar' zui
delijker streken van Siberië.
„Onze reis was een ontdek
kingstocht. We vermoedden
dat er 20.000 tot 30.000 men
nonieten in de Sovjet Unie
zouden leven. Een werkelijk
aantal was niet bekend". De
mennonieten vormen geen
homogene groep. Het ging de
delegatie om hen die als „ker
kelijke mennonieten" aange
duid worden. Zij vormen een
voor zover mogelijk hecht ge
zelschap. Er zijn ook menno
nieten, die hun kerk-zijn sa
men beleven met baptisten of
de „Brüdergemeinde". De
kerkelijke mennonieten zijn
een door de staat niet-erkend
kerkgenootschap. Die erken
ning is er soms op plaatselijk
vlak wel. Het kan dus gebeu
ren dat een kerkelijke men
noniet in de ene plaats wel en
in de andere niet zijn geloof
mag belijden.
In de gemeentes die door de
delegatie werden bezocht was
het wel toegestaan een eigen
kerkgebouw te hebben en een
eigen koor Niet toegestaan
waren het houden van cate
chisaties en bijbelkringen. Om
van openbare evangelisatie
bijeenkomsten maar helemaal
te zwijgen.
Vrijer
Uit de mond van de gelovigen
kon worden gehoord dat er de
laatste jaren sprake is van een
grotere vrijheid. Ds. Fenne
ma: „Er is zelfs officieel inte
resse gekomen voor het do
perdom. De Russische-ortho-
doxe staatskerk, heeft een
hoogleraar Mennonitica aan
gesteld". De relatieve vrij
heid, die de mennonieten krij
gen heeft ook te maken met
de strikt pacifistische instel
ling en hun fundamentalisme
waar het de rol van de over
heid betreft: „Ze beschouwen
iedere overheid als van God
gegeven en zullen nooit wa
pens dragen".
Ondanks de atheïstische we
reld. waarin de kerk in de
Sovjet Unie functioneert is er
sprake van groei: „Vrijwel
alle religieuze groeperingen
groeien. Dat is eigenlijk on
voorstelbaar. Ik denk dat het
te maken heeft met het feit
dat alles teveel geregeld is in
de socialistische samenleving
van de Sovjet Unie. Er zit
geen avontuur, geen mystiek
in. In die leegheid zoeken
mensen iets en vinden dat
voor een deel in de kerk".
Het bestaan van de kerk blijft
echter moeilijk. De Russi-
sch-Orthodoxe Kerk heeft
mogelijkehden om eigen
voorgangers op te leiden, de
andere kerken hebben dat
niet. Over de kerkelijke men-
„De kennis is van vader op
zoon overgedragen. De baptis
ten hebben een schriftelijke
cursus. De preken die we
hoorden waren een aaneen
schakeling van bijbelcitaten.
De ontwikkelingen zijn op dat
punt gestagneerd. Dat is een
bijzondere ervaring, wanneer
je vanuit het westen, waar zo
wel het beeld van de kerk als
de theologie zich in de loop
van decennia hebben gewij
zigd. daar rondtrekt".
Na het bezoek durft ds. Fen
nema voorzichtig een balans
op te maken over het aantal
kerkelijke mennonieten in de
Sovjet Unie. Hij schat dat er
toch wel 100.000 zijn. Ook in
verschillende steden, die ge
sloten zijn voor buitenlanders,
bevinden zich gemeenten. Die
variëren in grootte van 50 tot
900 mensen.
JIBBO POPPEN
Paus Johannes Paulus II
brengt morgen een histo
risch bezoek aan de synago
ge in Rome. Het is de eerste
maal in de geschiedenis dat
een paus de synagoge in
Rome bezoekt.
Deze week kreeg de synago
ge een grote schoonmaak
beurt.
De voorzitter van het ver
bond van Italiaanse joden.
Tulia Zevi, verklaarde dat hij
verwacht dat de paus zal be
nadrukken dat beide gods
diensten dezelfde waardig
heid en legitimiteit hebben.
Nederlandae Hervormde Kerk
Benoemd tot bijstand in het pasto
raat te Heeswljk-Dinther F. Stoutjes-
dijk. aanstaand emeritus-predikant
te Ouderkerk a/d Amstel die deze
benoeming heeft aangendmen.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Beroepen te Dordrecht-Centrum P.
Beekhuis te Rotterdam-Kralingen.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen: te Arnhem C. van de Berg
te Assen-Noord; te Heemse B. van
Zuijlekom te Hattem.
Bloemkoolsoep tartaar met vruchten,
sperziebonen en aardappelen
chocoladeba varois.
Voor twee: 200 g kippepoelet, 0,6 liter water, zout, foelie,
peperkorrel, rozemarijn, ui, stukje bloemkool, 5 g aard
appelmeel, peterselie;
200 e tartaar, zout. peper, kerrie, 25 g boter. 1 banaan.
blikje abrikozen, aroma, worcestersaus;
400 g verse of diepvries sperziebonen, zout, nootmuskaat,
5 g boter;
Vt tot 1 kg aardappelen;
1,5 blaadje gelatine, 1 klein ei, 1 dl melk, 40 g suiker, 12 g
cacao, 0,7 dl slagroom, olie, garnering: 0,5 dl slagroom, 10
g basterdsuiker.
Trek het kippepoelet een uur af m water met zout. kruiden
en ui. Zeef de bouillon, kook er de bloemkoolroosjes vijf mi
nuten in en bind de soep met aardappelmeel. Maak de soep
af met mooie stukjes kip en fijngeknipte peterselie.
Meng de tartaar met zout, peper en kerrie en vorm er platte
schijven van. Bak het vlees vlot bruin en houd het op een
bord warm Tamper het vuur en bak in hetzelfde bakvet ste
vige plakken banaan en uitgelekte abrikozen. Leg de vruch
ten naast het vlees en maak de jus af met water, aroma en
worcestersaus.
Zet de gelatine in koud water. Splits het ei. Meng het geel
met suiker, cacao en melk. Verwarm het mengsel tot het bij
na kookt en bindt, los er van het vuur de gelatine in op.
Klop eiwit en slagroom stijf en schep ze door de chocolade
massa.
Bestrijk de vorm met olie, zet hem omgekeerd neer en vul
hem zodra de pudding drillig wordt. Schud de pudding na
een halve of hele dag uit de vorm op een bord en garneer
hem met stijfgeslagen room.
Menu tip voor maandag: stamppot rauwe raapstelen met
rookworst of spekjes kwark met banaan of gember.
JEANNE
51
ALLE voortekenen wijzen er op. dat de Amerikaanse L
Vloot op weg is om Libië opnieuw een lesje te leren. Vc k
de regering in Washington is de Libische leider Khadalrt
kwade genius achter recente aanslagen waarbij Amerij0!
om het leven kwamen. President Reagan heeft eerder1
week gezegd dat de Verenigde Staten de rol van slachu
niet ligt en zich niet rustig zullen houden.
Over de steun van Khadaffy aan tal van terror»
groeperingen bestaat geen enkele twijfel. Hij
meermalen toegegeven. Het is echter de vraag
ten-van-vandaag zich iets zullen aantrekken van een
dingsactie tegen Libië. Zij beschikken over verscheidei
valsbases en omvangrijke financiële bronnen. Een nj
Amerikaanse actie tegen Libië lijkt daarom vooral
toombestrijding.
F
i terrorisPj
j heeft da^;
of de terj
De Europese landen zullen, als het tot een vergelding"
komt, net als in het verleden terughoudend reageren
van de oorzaken daarvan is, dat Amerikaanse acties peif"
nitie tegengeweld oproepen. De meeste van die aam
vinden plaats in Europa. Dat gebeurt niet omdat de Eui
landen minder veiligheidsmaatregelen zouden nemen d|
VS. maar vooral omdat mensen uit het Nabije Oosten,
historische banden, de korte geografische afstand
openheid van onze samenleving nu eenmaal vrij gemj
lijk toegang hebben tot ons werelddeel.
DiE voorzichtige opstelling van Europa is de VS een
in het oog. Daarbij vergeet Washington evenwel dat EP1
naast de materiële schade ook de economische gevolgef*
verdergaande sancties tegen Libië moet dragen. De Eutj»
landen hebben immers veel nauwere economische bj1
met Libië dan de Verenigde Staten. Daarmee is niet gt1
dat Europa's economische belangen heilig zijn. Maar e^
slissing over sancties tegen Libië moet onderdeel zijn v|>
ternationale afspraken op hoog niveau over de strijd r
het hele terrorisme. De westerse regeringsleiders, die p
volgende maand bijeenkomen op een topconferentie i[
kio. kunnen daartoe een belangrijke aanzet geven.
Ergste
kou voorbij
DE BILT Dat het veel te
koud is. merkte gisteren voor
al Zuid-Limburg. Daar kwam
de temperatuur overdag maar
een graad boven nul. Ok het
weekeinde blijft de tempera
tuur zo'n 7 graden achter op
normaal. Deze koude lucht
krijgen we aangevoerd uit
noordelijke streken en is wel
de schoonste die we in Neder
land kunnen krijgen. Deze
noordelijke luchtstroming
wordt in stand gehouden door
een hogedrukgebied op de
oceaan. Dit hogedrukgebied
verliest zijn invloed zodat bij
ons de wind gaat draaien naar
het zuidwesten. Daarmee lijkt
de ergste kou voorbij. Na het 10 en 13 graden,
weekeinde zouden de middag-
temperaturen langzaam kun
nen gaan oplopen naar zo'n 10
graden. De neerslagkansen
zijn dan wel groot.
langs de Atlantische kust
dag, en later ook eldersjj
op regen. Middagtemperi"
van 8 graden in Bretagn
15 in het zuiden.
Spanje. Portugal: Wis»
bewolkt en plaatselijk wj(
gen. MiddagtemperatuuiL
sen 13 en 19 graden. P
Italië. Joegoslavische f
Zondag half tot zwaar betf
en hier en daar regen, m
dag op de meeste pla
droog. Middagteperatuuri
10 graden in het noord*
19 in het zuiden.
Alpengebied: Wisselen®
wolkt, vooral zondag inb
tenrijk wat sneeuw of C
Middagtemperatuur z
tussen 3 en 9. maandag f
Eindhoven
Den Helder
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen, geldig voor
zondag en maandag:
Zuid-Scandinaviê: Half tot
zwaar bewolkt en kans op re
gen of sneeuw. Middagtempe
ratuur tussen 3 en 9 graden.
Groot-Brittannië. Ierland: Pe
rioden met regen, vooral
maandag. Middagtemperatuur
tussen 8 en 11 graden
Benelux: Zondag eerst nog af
en toe zon, later kans op re
gen. Maandag veel bewlking
en perioden met regen. Mid
dagtemperatuur rond 9 gra
den.
Duitsland: Wisselend bewolkt,
maandag vanuit heet westen
regen. Middagtemperatuur
zondag tussen 4 en 9 graden,
maandag enkele graden hoger.
Frankrijk: Wisselend bewolkt, Tum
Helsinki
Kljgc-nlurt
Bneven graag kort en
duideli|k geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Den Uyl (6)
Kortgeleden heeft PvdA-lei-
der Den Uyl scherpe kritiek
geuit op de christenen,
nu pas daartoe is ge
mij een raadsel. De
man en De Koning
verbolgen gereageerd of
uitlatingen van Den Uj
geëist dat hij zijn woj
moest terugnemen. Dat
men wel vergeten! Het f
derdaad zo, zoals de heeft
Uyl stelt, de christenen
zich beter dan hen die hit
loof niet aanhangen. Ze v
zich beter dan de heidenq
voelen zich supermensf
zouden de rest van de v
maar al te graag aan hutfc
genschap willen onderwe*
A.N. K
SCHEVENIN
