De aarzeling van de minima
bij de gang naar de rechter
Film over U2-incident Russische variant op Rocky IV
Belgen gaan ingrijpend bezuinigen
Effect
invoering
eigen bijdrage
rechtshulp
omstreden
BINNENLAND/BUITENLAND
EgidacSowtëwt
DINSDAG 1 APRIL 1986 PAGINA
EG waarschuwt VS
voor handelsoorlog
BRUSSEL De Europese Gemeenschap heeft de de
Verenigde Staten gewaarschuwd voor een openlijk
handelsconflict. De waarschuwing is een reactie op het
besluit van Washington handelsbeperkende maatrege
len te treffen tegen de EG. In een verklaring die giste
ren werd uitgegeven noemt Willy De Clerq, Europees
commissaris belast met buitenlandse aangelegenheden,
de Amerikaanse stap een „onvriendelijke daad". De
Clerq wees ook op de voordelen die de uitbreiding van
de EG met Spanje en Portugal heeft voor de VS. „Deze
aanzienlijke voordelen" liggen niet alleen op het ge
bied van de handel, maar ook op politiek terrein in de
vorm van een versterking van het westers bondge
nootschap. Het Amerikaanse besluit is het gevolg van
beperkingen op de export van Amerikaanse landbouw-
produkten naar Portugal en Spanje, omdat deze landen
sinds 1 januari tot de EG behoren.
Renault lijdt weer
miljardenverlies
PARIJS Het Franse staatsautomobiel-
concern Renault heeft in '85 een verlies ge
leden van 10,9 miljard frank (vier miljard
gulden). Het nadelige saldo is kleiner dan
het recordverlies van 12,5 miljard frank
(4,6 miljard gulden) in 1984, maar het ligt
zo'n 1,4 miljard frank boven de in maart
door topman George Besse gegeven raming.
De slechte resultaten over 1985 kwamen
vooral voor rekening van de sector perso
nenauto's en kleine bestelwagens, waar een
verlies werd geleden van 10,99 miljard
frank. Vooral de verkoop van de Super 5 is
tegengevallen. Over de hele wereld gezien
bleef de verkoop van Renault op peil. De
totale omzet steeg zelfs tot 44,7 miljard gul
den. De helft van de omzet werd in Frank
rijk behaald.
BRUSSEL De Belgische
premier Wilfried Martens
heeft een pakket ingrijpende
bezuinigingen aangekondigd
op onder meer de gezond
heidszorg, het onderwijs en
de lonen. De maatregelen
worden genomen op basis
van de speciale volmachten,
die de premier van het par
lement heeft gekregen om
bij de uitvoering van het
„herstelbeleid" bij decreet te
regeren.
De geleidelijke ontmanteling
van het systeem van prijscom
pensatie in de lonen moet de
grootste besparing opleveren.
De werkgevers moeten in ruil
voor het voordeel dat zij hier
door krijgen meer gaan bijdra
gen een de sociale verzekerin
gen, waardoor er voor dat doel
minder geld nodig is van de
overheid. Verder zal worden
gesnoeid op de uitgaven voor
de gezondheidszorg, de kinder
bijslag en het onderwijs. Het
nieuwe pakket bezuinigings
maatregelen is bedoeld om het
forse financieringstekort in
België omlaag te brengen. Vo
rig jaar bedroeg dat ongeveer
twaalf procent van het bruto
nationaal produkt (bnp). In de
meeste andere westerse indus
trielanden ligt het tekort een
stuk lager. De regering Martens
wil het tekort volgend jaar ver
minderen tot acht procent van
het bnp.
Gedetineerde
„steelt" gedicht
AMSTERDAM De Joegoslavische gedetineei
de, die woensdag voor het gedicht „Op vrije voe
ten" de eerste prijs kreeg in de „Landelijke prijs
vraag voor gedetineerden", heeft plagiaat ge
pleegd.
Het werkje blijkt het gedicht „Thuiskomst" va;
Toon Hermans. Het Nederlands Bibliotheek ei
Lectuurcentrum (NBLC), dat de gedichtenwed
strijd had uitgeschreven, wil nu het aan de prij
verbonden geldbedrag (250 gulden) terug heb
ben. NBLC-directeur Reumer benadrukt dat h
niet weet of opzettelijk plagiaat is gepleegd. H
wijst verder op de „deskundige" jury, bestaand
uit onder andere Jules Deelder, Simon Vinke
noog, Elly de Waard en Liesbeth Brandt Corsti
us, die de werken beoordeelde.
MOSKOU De Sovjet-
Unie heeft een film ge
maakt over het incident
met het Amerikaanse U2-
spionagevliegtuig dat op 1
mei 1960 boven West-Si-
berië werd neergescho
ten. De piloot Francis
Gary Powers werd ge
vangen genomen en in
een openbaar proces we
gens spionage veroor
deeld. De restanten van
de U2 staan nog steeds in
het militaire museum van
Moskou. De film doet de
angsten uit de periode
van de Koude Oorlog
herleven en geeft aldus
een onheilspellende indi
catie van de Amerikaans-
Russische betrekkingen
van dit moment.
De titel van de film Mii Obvi-
najem (Wij beschuldigen) doet
de kijker al vermoeden wat
hem te wachten staat. De film
begint met oorspronkelijke
beelden van Powers' proces,
daarna begint het verhaal.
Men ziet een trainingskamp
van de CIA. Powers bewerkt
hier dummies van soldaten
van het Rode Leger met een
mes of schiet hen aan flarden.
Even later, op het hoofdkan
toor van de CIA, geeft direk-
teur Allen Dulles opdracht tot
het uitvoeren van de verken
ningsvlucht met de U2, on
danks waarschuwingen dat
president Dwight Eisenhower
hier mogelijk bezwaar tegen
zal hebben. Presidenten ko
men en gaan, maar de CIA
blijft bestaan, zegt Dulles.
In het luchtruim boven West-
Siberië voert Powers, ge
speeld door de Litouwse ac
teur Renigius Kabonis, zijn
opdracht uit, terwijl hij uit
volle borst „My bonnie lies
over the ocean zingt". Plotse
ling wordt Powers opge
schrikt door een raket die in
de buurt van zijn zwarte
vliegtuig explodeert. Onder
tussen speelt op een collectie
ve boerderij op aarde een
groepje gelukkige kinderen,
niets vermoedend van de
„misdaad tegen de wereld"*
die zich op dat moment boven
hun hoofden afspeelt. Zij zijn
er getuige van hoe een oude
man Powers, die met zijn pa
rachute naar beneden komt,
gevangen neemt.
De volgende beelden zijn van
het hoofdkwartier van de
KGB: een gemoedelijk bureau
waar men zich alleen bezig
houdt met het beschermen
van de grenzen van de Sovjet-
Unie. Powers wordt hier on
dervraagd door agent Koe-
zmin, die allervriendelijkst
blijkt te zijn. De ondervraging
vindt plaats in een gezellige
kamer. Een dikke matrone
maakt notities. Powers krijgt
thee en Amerikaanse sigaret
ten aangeboden. Inmiddels
probeert de CIA te zamen met
Powers' vrouw Barbara een
complot te smeden om de pi
loot te laten vermoorden. Eni
ge tijd later staat Powers te
recht. Hij wordt tot tien jaar
gevangenisstraf veroordeeld
wegens spionage.
De boodschap van de film
komt naar voren in de laatste
scene. Deze laat procureur-ge
neraal Roedenko zien, die na
het proces met zijn zoon zit te
vissen. Roedenko dacht na
over het feit dat zijn zoon
nooit het kanongebulder van
de oorlog had gehoord, zegt
de verteller. Maar hij wist dat
degenen die deze vlucht had
den georganiseerd het hierbij
niet zouden laten. Er zouden
meer van deze daden volgen.
En dat gebeurde ook.
Mii Obvinajem wordt ver
toond op het hoogtepunt van
een verhitte campagne van
het Kremlin tegen anti-Russi
sche Amerikaanse films als
Rocky IV. Deze films zijn
sterk gekleurd door de wijze
waarop de Amerikanen de
Sovjet-Unie zien.
De film lijkt ook de officiële
partijvisie te onderschrijven
dat de Verenigde Staten de
enige zijn die de wereldvrede
bedreigen en dat zij daarom
niet kunnen worden ver
trouwd. De film schildert een
Amerikaans militair-indus
trieel complex en een CIA,
die ver boven de controle van
de president zijn uitgegroeid.
Dit is een vertrouwd thema in
de Russische propaganda.
Afgezien van de korte oor
spronkelijke filmbeelden van
het proces tegen Powers, laat
de film veel relavante histori
sche gegevens achterwege. Zo
wordt er geen melding ge
maakt van de rol die Nikita
Kroetsjov, de toenmalige Rus
sische partijleider, bij het inci
dent met de U2 heeft ge
speeld. Hij gaf het bevel om
het verkenningsvliegtuig neer
te halen. Hij was het ook die
de gevangenneming van Po
wers wereldkundig maakte.
Kroetsjov viel in 1964 in on
genade en is sindsdien uit de
Russische geschiedenisboeken
verdwenen.
De film laat niet zien waar de
oorzaken van het wantrou
wen uit de Koude Oorlog lig
gen. De welhaast paranoïde
angst voor eikaars spionnen,
die tijdens de Koude Oorlog
hoogtij vierde, wordt evenmin
belicht.
Terwijl Washington aan de
schandpaal wordt gebonden
voor het feit dat zij het ver
kenningsvliegtuig naar de
Sovjet-Unie zond, negeert de
film het feit dat Powers in
1962 werd geruild tegen de
Russische meesterspion Ru-
dolf Abel. Deze had aan het
hoofd gestaan van een om
vangrijk net van spionnen in
de Verenigde Staten.
Sommige momenten in de
film zijn toch ongewild grap
pig. Zo draagt een Ameri
kaanse generaal fel geruite
sokken onder zijn uniform.
Een in westerse stijl opgetrok
ken hotel in Moskou, dat
werd gebouwd door de Ame
rikaanse industrieel Armand
Hammer, dient in de film als
het hoofdkwartier van de
CIA.
ANDREW ROSENTHAL
ADVERTENTIE
DE HUISHOUDBEURS WORDT DIT JAAR WEER EEN
FANTASTISCH EVENEMENT WAAR U IN DE BEKENDE
EN GEZELLIGE SFEER ONTELBARE NIEUWE DINGEN ZULT
ONTDEKKEN. DE HUISHOUDBEURS - INFORMATIEF VOOR
Het vragen van een
eigen bijdrage voor
rechtshulp zou men
sen met een laag in
komen ervan weer
houden naar de rech
ter te stappen, zo
meenden tal van
maatschappelijke
groeperingen toen
minister Korthals Al-
tes van justitie met
zijn plan kwam. Ze le
ken gelijk te krijgen,
toen kort na de in
voering in januari
1984 het aantal toe
voegingen flink daal
de. Maar per 1985
was er weer een fikse
stijging. De burger
lijkt eraan gewend
dat de gang naar de
rechter niet helemaal
gratis meer is. „Ge
zichtsbedrog", me
nen de tegenstanders
nu.
weest van de invoering van de
eigen bijdrage. Met andere
woorden: hebben de pessimis
ten gelijk gekregen? „Het aan
tal toevoegingen van de Bu
reaus voor Rechtshulp steeg
voorheen jaar na jaar. Toen
werd de eigen bijdrage inge
voerd, waardoor de stijgende
lijn abrupt werd afgebroken",
zegt drs. Klijn met een blik op
de curve. „De vraag is nu of
die mensen niet meer komen
omdat er zoveel lawaai ge
maakt is dat niet alle bijstand
meer gratis is, of omdat ze
weloverwogen hebben beslo
ten dat het te behalen voor
deel uit een aan te spannen
kort geding of rechtszaak te
gering is. Dat is iets dat het
onderzoek moet uitwijzen".
Woordvoerster Faber van Jus
titie houdt het op de eerste va
riant. „De keldering van de
vraag naar rechtsbijstand had
te maken met een aanvanke
lijke schrikreactie. We hebben
indertijd veel mensen aan de
telefoon gehad die bang waren
dat ze veel geld kwijt zouden
zijn. „Ik Heb duizend gulden
van iemand te vorderen, maar
nou wordt me gezegd dat me
dat vijftig gulden voor de ad
vocaat gaat kosten. Dan begin
ik er niet aan", was één van
de reacties die we toen kregen.
Die telefoontjes krijgen we
niet meer. De burger wil toch
zijn recht zoeken. Of het nu
iets kost of niet, het gaat hem
om rechtvaardigheid. Dan kost
het maar vijftig gulden", aldus
Faber. Volgens haar denken
nu vooral mensen die voon«
heen met kleine zaken voor
rechtshulp aanklopten tegen
woordig eerst eens goed na
voor ze een advocaat inscha
kelen. „Een goede ontwikke
ling, want dat was toch de be
doeling van de eigen bijdrage".
„De vraag naar rechtshulp is
niet elastisch en staat dus los
van de prijs", zegt algemeen
secretaris Hoeker van de Ver
eniging voor Rechtshulp. „Dat
zou betekenen dat het ministe
rie gelijk krijgt, dat het dus al
lemaal wel meevalt met de
schade. Men vergeet dat de
minima in deze tijden door al
lerlei bezuinigingsmaatregelen
de strot wordt dichtgeknepen.
Verandering van wetgeving
brengt grote onzekerheid met
zich mee. Conflicten met
werkgever en vooral sociale
dienst nemen in aantal toe.
Dat zou wel eens de reden
kunnen zijn geweest dat het
aantal toevoegingen weer toe
neemt. Daar heeft een accep
tatie van de eigen bijdrage
niets mee te maken", vindt
Hoeker.
Weer protesteren
Eind 1985 meldde een delega
tie van deze vereniging zich
bij minister Korthals Altes van
justitie om maar weer eens te
protesteren tegen de gang van
zaken. „En we zullen dat blij
ven doen, zeker als de proeve
van de nieuwe wet klaar is.
Ook dan nog blijven we wei
geren geld uit de zakken van
de laagste inkomens te klop
pen, hoewel we beseffen dat
wij dan minder verdienen. De
eigen bijdrage wordt immers
ingehouden op het honorari
um dat de overheid ons be
taalt", zegt Hoeker.
Een woordvoerder van de
Orde van Advocaten wijst
erop dat de vergoedingen die
de overheid voor de pro-deo-
zaken aan de advocaat uitbe
taalt, zo laag zijn dat veel ad
vocatenkantoren inmiddels uit
economische overwegingen
weer tot inning zijn overge
gaan. Zo krijgt een advocaat
voor een echtscheidingsproce
dure een basisbedrag van on
geveer 109 gulden per uur,
waarbij men ervan uitgaat dat
er zo'n negen werkuren in de
zaak worden gestoken. „Dat is
geen vetpot, van dit geld moe
ten ook nog alle onkosten wor
den betaald", aldus de woord
voerder. Bekend is dat raads
lieden die zich hebben toege
legd op de sociale advocatuur
en dus alleen maar toegevoeg
de cliënten hebben, niet meer
dan een modaal inkomen ge
nieten.
Dat de burger de weg naar de
rechtshulp wel weer zou we
ten te vinden, was door de
orde van advocaten vooraf
voorspeld. „De stelling dat
veel mensen maar klakkeloos
naar advocaten stappen is
nooit bewezen. Men gaat niet
scheiden omdat het zo goed
koop is. Of protest aantekenen
tegen ontslag, omdat het toch
gratis is. Als de nood aan de
man is, stapt men toch wel
naar een advocaat".
ARJEN VAN DER SAR
DEN HAAG Het lijkt
al weer lang geleden dat
advocaten in toga de
straat opgingen om te pro
testeren tegen een eigen
bijdrage voor rechtshulp.
De regeling, die op 1 janu
ari 1984 onder hevige pro
testen is ingevoerd, blijkt
ruim twee jaar later min
of meer door de Neder
landse burger te zijn geac
cepteerd. Maatschappelij
ke groeperingen, politieke
partijen, bureaus voor
rechtshulp en de sociale
advocatuur vreesden lan
ge tijd dat het vragen van
een bedrag van enige
tientjes tot een paar hon
derd gulden voor rechts
bijstand een te hoge
drempel zou opwerpen
voor minder draagkrach-
tigen. En inderdaad, na ja
ren van scherpe stijging
kelderde het aantal toe
voegingen (gevallen waar
in de staat het honorarium
van de advocaat betaalt)
kort na de invoering van
de eigen bijdrage van
238.000 in 1983 naar ruim
219.000 in 1984.
Het cijfer voor 1985 gaf een
kentering te zien: het aantal
toevoegingen steeg met ruim
twintigduizend naar iets boven
het niveau van 1983. Volgens
het ministerie van justitie
heeft de Nederlandse burger
z'n aanvankelijke drempel
vrees nu geheel overwonnen.
De tegenstanders van de eigen
bijdrage lijken op hun num
mer gezet. „Geloof het maar
niet. We zullen ons nog danig
roeren en zitten niet met de
armen over elkaar af te wach
ten tot de dames en heren in
de Tweede Kamer actie onder
nemen om de zaak terug te
draaien. Duur recht is geen
recht", luidt de reactie van de
Vereniging voor Rechtshulp,
waarin de sociale rechtshulp
verleners de krachten hebben
gebundeld.
De rechtshulp voor de mensen
met een krappe beurs was de
overheid te duur geworden en
voorts meende men dat de Bu
reaus voor Rechtshulp (die
overigens nog steeds gratis ad
vies geven) de cliënten te ge
makkelijk „toevoegde". Daar
door draaide de staat op voor
de betaling van de ingescha
kelde advocaat.
De laagste inkomensgroep be
taalt nu de minimale eigen bij
drage van 25 gulden. Dat geldt
bijvoorbeeld wanneer de advo
caat een advies geeft hoe te
handelen in een conflict met
de sociale dienst, werkgever of
huisbaas. Als een rechtsproce
dure volgt, is de cliënt mini
maal 50 gulden kwijt. Wie een
hoger inkomen heeft, betaalt
een bedrag tussen de 60 en 550
gulden. Alleenstaanden die
meer dan 2400 gulden netto in
de maand verdienen, kunnen
geen gebruik meer maken van
een toegewezen advocaat.
Voor samenwonenden of ge
huwden geldt een grens van
2575 gulden, waarbij de inko
mens van beide partners bij el
kaar worden geteld. Wie meer
verdient, betaalt het volle'uur
loon van de advocaat, dat-
SUSKEENWISKE
DE BONKIGE BAARDEN
meestal rond de 230 gulden
ligt.
„Door die eigen bijdrage wordt
een hele grote groep mensen
gedupeerd. Veel mensen die
het al niet breed hebben, zien
er al bij voorbaat van af hun
recht te halen", zo vreesde on
der meer de Vereniging voor
Sociale Advocatuur in Amster
dam (VSAA). Wie de cijfers
over de aangevraagde rechts
hulp weer ziet stijgen, mag ge
loven dat het allemaal nog wel
meevalt. „Gezichtsbedrog",
meent ambtelijk secretaris P.
Höcker van de Vereniging
voor Rechtshulp. „Een belang
rijk deel van de advocaten in
ons land weigert categorisch
de laagste eigen bijdragen te
innen. Zo besloten de advoca
ten in het arrondissement
Utrecht dat de cliënten die
paar tientjes maar in de zak
moesten houden. Hetzelfde
doen verschillende afdelingen
van de Vereniging voor
Rechtshulp. Ik schat dat het
hier gaat om een boycot door
zo'n duizend advocaten; dat is
twintig procent van het totaal.
De optimistische conclusie van
voorstanders van de eigen bij
drage is wat te gemakkelijk
getrokken, want omdat die
lang niet overal geïnd wordt,
blijven veel mensen alsnog ge
spaard voor de aanslag op hun
portemonnee", aldus Höcker.
De wet waarin de eigen bijdra
ge wordt geregeld is een tijde
lijke, in ieder geval voor de
periode waarin de definitieve
Wet op de Rechtshulp nog iiv.
voorbereiding is. „Behandeling
van die wet kan nog wel een
jaar op zich laten wachten",
zegt woordvoerster Toos Faber
van het ministerie van justitie.
Reden voor de tegenstanders
van het overheidsbeleid de
druk op de ketel te houden.
„Wij zijn nog steeds mordicus
tegen", zegt Johan Haven-
stroom van de Landelijke Or
ganisatie Bureaus voor Rechts
hulp (LOB). Van alle toevoe
gingen gaat het bij ongeveer
een tiende om mensen die
eerst bij één van twintig bu
reaus voor rechtshulp om raad
zijn geweest. In de andere ge
vallen zijn ze zelf naar een ad
vocaat gestapt en is vandaar
een verzoek om toevoeging ge
komen.
Havenstroom: „Het is nog
steeds ons streven dat die
maatregel de prullebak ingaat.
Als de proeve van de nieuwe
wet op de rechtshulp ver
schijnt, wordt dat weer actu
eel. Als die eigen bijdrage in
de nieuwe wet wordt gehand
haafd, begint de strijd op
nieuw. Het is zeker niet zo dat
wij ons in arren moede bij de
zaak hebben neergelegd".
Effecten
Dat het om een tijdelijke wet
gaat, maakt het werk van drs.
A. Klijn van het Wetenschap
pelijk Onderzoek- en Docu
mentatie Centrum (WODC)
van het ministerie van justitie
extra belangrijk. Hij heeft van
de minister opdracht gekregen
medio 1986 uitgezocht te heb
ben wat de effecten zijn ge-
3t/ml3april RAI Amsterdam
Openingstijden: dagelijks van 10 lot 18 uur. maandag 7 en dinsdag 8 apn
van 10 tot 22 uur. zaterdag en zondag van 10 lot 17 uur.
Voordelige Trein-Tocgang-biljctten verkrijgbaar bij vele NS-stations.
DE HELE FAMILIE.
DE LAATSTE SNUFJES
combinaties en badkamers, evenals de nieuwste
huishoudelijke apparaten.
Beleef nu al vakantie-1 t
voorpret met toeristische infor- VAKANTIE
malie uit binnen- en buitenland.
En kom kijken bij 'Nederland Kijken en Kicken'.
Interieur I Of loop eens over de internationaal
RAI^w86 georiënteerde Interieur RAI,.,
de tentoonstelling voor kreatieT wonen,
met veel moderne design-meubelen
Ook doc-het-zelvcrs
kunnen op de Huishoud
beurs hun hart ophalen. Bekijk Cn test er di
nieuwste gereedschappen
en materialen.
'VEELOVER MODE Een hele hal
J aan mode. Snuüelen op de
vele stands met stollen, accessoires, cosmetica,
etc. Maar liefst vijf modeshows per dag!
EN NIET TE VERGETEN^) De Bruidenshow. De Negen
Maanden Beurs (vanaf9 april).
100 jaar Verkade Museum, Portugal Gastland.
mee
maar uiteinócli/li
ik er'uit rerrelmt op te
en tut eigenaardig ii
