eurmg moet
kwaliteit van
le tuinbouw
waarborgen
Parijs in greep van literaire mode
Kibboetsen in Israel zijn op
zoek naar idealen van weleer
)ud-politieman ontkent King Kong ooit te hebben gekend
Getuige: Ruud Slavenburg gaf toestemming voor zwarte aankoop aandelen
99
hiitse regering ontkent plaatsing meer Pershings dan afgesproken
Invoering
arbo-wet
onderwijs
gewenst
BINNENLAND/BUITENLAND
Eeidóe Sou/uwt
DINSDAG 25 MAART 1986 PAGINA 7
fymeragenten
QRBURG De rijkspolitie
fen grote actie begonnen om
■derden zomeragenten te
en voor het werk op toe-
ische knelpunten. De Alge-
ne Inspectie van de Rjjks-
Jtie benadert in de komen-
I weken een groot aantal
rmalige agenten van rijks-
1 gemeentepolitie en ook
^marechaussees met de
politiewerk op
zomerse dagen willen
verlichten.
ROTTERDAM Ruud
Slavenburg, ex-lid van de
raad van bestuur van de
voormalige Slavenburgs
Bank in Rotterdam, heeft
in 1978 zijn fiat gegeven
aan de aankoop met door
de bank beheerd zwart
geld van aandelen Slaven
burgs Bank voor een be
drag van 1 miljoen gul
den. Hij noemde dit „een
mooie order",/zo heeft de
later ontslagen directeur
Marco Beijer van het bij
kantoor van de bank in
Amsterdam verklaard in
het vooronderzoek in de
zaak -Slavenburgs.
Dit bleek gisteren op de vierde
zittingsdag van het proces te
gen diens broer, de voormalige
voorzitter van de raad van be
stuur mr. Piet Slavenburg. Het
ging hierbij om zwart geld van
de Amsterdamse onroerend-
goedhandelaren Fagel en Van
der Sluis, dat als zwarte dek
king voor kredieten in de
directiekluizen in Amsterdam
was opgeborgen.
Ruud Slavenburg, die niet zal
getuigen in het proces tegen
zijn broer, heett de verklaring
van Beijer betwist. Piet Sla
venburg erkende gisteren te
genover de rechtbank dat hij
een eind 1980 in opdracht van
de raad van bestuur gemaakt
rapport over de negatieve ont
wikkelingen en de risico's in
de kredietverlening bij de
bank voor de raad van com
missarissen 2.5 jaar heeft ach
tergehouden. President-com
missaris W. Pluygers heeft in
het vooronderzoek verklaard
dat de commissarissen pas be
gin 1983 min of meer bij toe
val, toen de bank bovendien al
in handen was van de Franse
bank Credit Lyonnais, het
rapport onder ogen kregen.
Het rapport was geschreven
door het hoofd van de interne
accountantsdienst Pronk, die
de raad van commissarissen er
na zijn arrestatie eind 1982
mee benaderde. Pronk heeft
verklaard dat mr. Piet Slaven
burg het rapport heeft ver
scheurd, maar de Slavenburgs
topman ontkent dit. Pluygers
heeft in het vooronderzoek
verklaard dat mr. Piet Slaven
burg de verliezen op 100 mil
joen schatte, terwijl nader on
derzoek door Credit Lyonnais
200 miljoen aan verliezen naar
boven bracht. Credit Lyonnais
heeft uiteindelijk een half mil
jard gulden in Slavenburgs
Bank moeten stoppen om het
bedrijf weer gezond te maken.
De kans op dividend is voor
jaren verkeken. Het voormali
ge hoofd van de kredietcentra
le binnenland, V., heeft in het
vooronderzoek verklaard dat
zwart-geldpraktijken een door
de raad van bestuur geaccep
teerd verschijnsel was.
BT-VOORZITTER KROON:
V HAAG De Neder-
Ise tuinbouw moet
komen dat door de
tregelen die de pro-
tiviteit verhogen de
liteit van de tuin-
wprodukten vermin-
Dat kan door een
[treffende keuring van
jrodukten op de vei-
en door goed bruik-
objectieve kwaliteits-
tstaven. Voorzitter
A. Kroon van het
traal Bureau van de
ïbouwveilingen in Ne-
and (CBT) heeft dit
j gezegd in zijn
■ede.
in: „Onze reputatie kan
jitend worden gehand-
d met een effectieve kwa
liteitsbewaking door veilingen
en het Kwaliteits Controle Bu
reau. Het takenpakket van het
laatste zal moeten worden uit
gebreid."
In de afgelopen jaren is de op
pervlakte glastuinbouw met
ongeveer tien procent gedaald.
Die daling is volgens Kroon
echter ruirhschoots gecompen
seerd door de stijging van de
produktie per vierkante me
ter. Die stijging is het gevolg
van nieuwe teelttechnieken,
betere rassen, betere klimaat
regeling en automatisering. De
Nederlandse telers hebben
volgens Kroon al ingespeeld
op de vers- en gezondheidt
rend bij de consument en zul
len dat ook in de toekomst
doen door speciale aandacht
voor de kwaliteit en het
smaakaspect van de produk-
ten.
De voorzitter van het Centraal
Bureau toonde zich enigszins
bezorgd over plannen van een
Westduits grootwinkelbedrijf
zelf in Nederland te gaan in
kopen. Dat zou ten koste gaan
van Nederlandse exporteurs.
Nu al hebben vijf bedrijven 37
procent van de levensmiddele
nomzet in de Bondsrepubliek,
onze grootste afnemer, in han
den. Honderd bedrijven heb
ben zelfs 86 procent van die
gehele marktsector.
Voor het goed blijven werken
van het Nederlandse veilings
ysteem, dat uniek is in de we
reld, is het volgens Kroon
noodzakelijk dat de onderlinge
concurrentie tussen de kopers
groot genoeg blijft. De veilin
gen zelf moeten streven naar
voortgaande concentratie van
vraag en aanbod, aldus Kroon.
Links: Voor de
avondmode
wordt veel taf
zijde en fluweel
gebruikt en de
pofmouw is
weer helemaal
terug in het mo-
debeel.
Midden: De lan
ge zwarte hand
schoenen, die
gedragen wor
den bij de zeer
elegante zwart
fluwelen stra
pless avondjur
ken, hebben
opvallende pof
fen.
Rechts: Topmo
del Ines de la
Fressange stal
de show toen zij
over het plan
kier paradeerde
met een kara-
melkleurige
hond aan de
(Chanel) ketting,
die een gewat
teerde Chanel-
tas droeg
PARIJS De gisteren
gehouden confectie-mo-
deshow van het mode
huis Chanel was een
stoomcursus in superbe
kleding, ontworpen door
Karl Lagepfeld. Het was
„literaire mode", dat
wel, maar je hoeft geen
professor in de literatuur
te zijn om er van te ge
nieten. Het huis Chanel
deelde zelfs bedrukte
schrijfblokken uit om de
schrijverssfeer nog eens
extra te benadrukken.
Alle kleren kort, lang
broek- of mantelpak zijn
sluikvallend, met een knip
oog naar het tijdperk van de
Britse koning Edward VIII
en schrijfsters als Virginia
Woolf en Vita Sackville-
West. Dit „literaire thema"
introduceerde Lagerfeld al
eerder in zijn eigen show en
is op dit moment een echte
rage in Parijs.
De bekende gouden Chanel-
knopen troffen we ditmaal
aan achter op de enkellange
jersey rokken en natuurlijk
in dubbele rijen op de bijpas
sende jasjes. Typische Cha-
nel-modellen, nette karamel-
kleurige pakjes met een pied-
de-poule motief, werden af
gewisseld door „Iris Mur
doch" (een Britse schrijfster
ontwerpen: prachtige pakjes
en jassen van karamelkleuri-
ge en marineblauwe cache-
mir. De wat nuffig aandoen
de zwarte japonnen met witte
kraag en stropdas zijn kort,
sluik en elegant en zijn opge
dragen aan Simone de Beau-
voir en „de tweede sekse".
Voor de blauwkousen onder
ons is de solide-ogende swea
termode van Chanel bijzoh-
der geschikt, net als de op de
ruitermode geïnspireerde jas
sen, die opgedragen zijn aan
Natalie Barney. Deze schrijf
ster, die haar mannetje stond
in diverse literaire salons,
werd „de amazone"genoemd
vanwege haar uitstekende
rijstijl. Grijs en zwart zijn fa
voriete tinten voor het ko
mende herfst/winter seizoen.
De rojfken zijn lang en klok
kend bij de enkels, of kort en
zeer nauw, waarbij de knie
weer getoond mag worden.
SUZY PATTERSON
STERDAM „Linde-
is heb ik niet voor,
na en niet in de oor-
gekend. In de strafge-
genis in Scheveningen
ik nooit bij hem ge
rst". De 78-jarige W E.
ders ontkent in zijn
toor in Amsterdam
betrokkenheid bij de
d van de dubbelspion
istiaan Lindemans,
King Kong, in juli
jeer Sanders, die met zijn
leeftijd nog over een
geheugen beschikt, rea-
op de beschuldigingen in
rorige week vrijgekomen
heidsdossiers over de
King Kong. In deze dos-
zijn getuigenissen opge-
;n van verscheidene
wen, die in de strafgevan-
genis van Scheveningen ge
vangen zaten toen Lindemans
daar werd verpleegd en kwam
te overlijden. Sanders zou als
toenmalig hoofd van de opspo
ringsdienst van het Bureau
Nationale Veiligheid (BNV),
de voorloper van de BVD, op
dracht hebben gegeven Linde
mans te doden.
Sanders: „Ik ben nooit in deze
gevangenis geweest. Mischien
heb ik eenmaal bij de admini
stratie aangeklopt, maar dat is
dan ook alles. Ik hoorde van
Lindemans' dood op 18 juli,
via een telefoontje en heb toen
adjudant J. Teengs Gerritsen
(een vriend van prins Bern-
hard) opdracht gegeven te
gaan kijken. Later hoorde ik
dat Lindemans dood was.
Maar het interesseerde mij
niet. Einthoven (als hoofd
BNV de chef van Sanders) had
deze zaak van het begin af aan
naar zich toe getrokken. Ik
heb er geen enkele bemoeienis
mee gehad. En wanneer er
sprake zou zijn geweest van
moord, of mysterieuze omstan
digheden, dan was dat geen
zaak voor mijn afdeling maar
voor Justitie".
Ideale kans
De voormalige opsporingsamb
tenaar zegt niets te begrijpen
van de beschuldigingen. Zeker
niet omdat kolonel mr. L. Ein-
thoven hem toen met allerlei
middelen probeerde te „pak
ken". Einthoven en Sanders
hadden ruzie en spraken niet
meer met elkaar. „Dit zou toch
een ideale kans zijn geweest.
Dat niets is gebeurd en ik pas
nu voor het eerst van deze
verklaringen hoor, is voldoen
de bewijs dat ik vrijuit ga", al
dus Sanders. Einthoven
schrijft in zijn memoires dat
tegen Sanders geen actie on
dernomen kon worden omdat
hij te veel wist. Ook beschuldi
gingen dat Sanders geld had
gevraagd aan mensen in ruil
voor hun vrijheid, verwijst hij
naar het rijk der fabelen.
De vrouw die de meest belas
tende verklaring aflegde, M.
Vollaers-Kapteyn, was geen
onbekende van Sanders: „Ik
kende die vrouw, want ik had
haar zaak in behandeling. Zij
was na de oorlog vrij snel ge
arresteerd, had voor de Duit
sers gewerkt. Op een gegeven
moment komt mevrouw Vol
laers-Kapteyn met een verkla
ring dat ik met haar naar bed
zou zijn geweest. Dit is in het
Paleis van Justitie in Amster
dam, onder leiding van de pro
cureur-generaal Van Tiel, on
derzocht. Toen bleek duidelijk
dat deze mevrouw had gelo
gen".
Sanders was oud-politieman
en in de oorlog hoofd van de
Centrale Inlichtingen Dienst,
een perfect werkend illegaal
telefoonnet. Na de bevrijding
werd hij door Einthoven aan
gesteld bij de opsporingsdienst
van het Bureau Nationale Vei
ligheid. Volgens Sanders is de
oorzaak van de verwijdering
tussen hem en Einthoven het
gevolg van verschillende poli
tieke denkbeelden. Sanders
stamt uit een socialistisch mi
lieu en Einthoven had een
Unie-verleden (de Nederland-
sche Unie van de Quay, Ein
thoven en Linthorst Homan
wilde in samenwerking met de
bezetters komen tot opbouw
van een nieuwe maatschappij
op basis van harmonie en
rechtvaardigheid).
„Ook hadden we verschillende
opvattingen over hoe een in
lichtingendienst moest wer
ken. Ik vertrouwde Einthoven
niet. Daarin was ik niet de
enige. In opdracht van het mi
nisterie van justitie moest ik
dossiers gaan kopiëren, zodat
Einthoven deze niet kon laten
verdwijnen. Toen het kabinet
Schermerhorn verdween, april
1946, was ik mijn politieke
dekking kwijt. Met mensen als
Beel aan het roer was mijn rol
uitgespeeld ten gunste van die
van Einthoven. Maar ik ben
niet ontslagen, de dienst is ge
woon opgeheven".
Vragen
Toch blijven vele vragen lig
gen. In het aanvullend dossier
dat het ministerie van binnen
landse zaken vorige week aan
de openbaarheid prijs gaf,
blijkt dat de BNV-man op 9
september 1946, twee maanden
na de dood van Lindemans
aan inspecteur J. Vonk van
Haagse politie heeft verklaard:
„Door het optreden van kolo
nel Einthoven zijn bepaalde
dossiers niet in mijn bezit ge
komen. Ik doel hier op het ge
val King Kong welk dossier ik
nimmer gezien heb en welk
geval ik opnieuw heb moeten
laten behandelen".
Nu zegt de heer Sanders dat
hij zich nimmer met de zaak
heeft beziggehouden. Gecon
fronteerd met deze tegenstrij
digheid zegt hij zijn eerdere
verklaring niet te kunnen her
inneren. Ook is het merk
waardig dat hij zijn onderge
schikte, de door prins Bern-
hard zelf aangestelde J.
Teengs Gerritsen, opdracht gaf
te gaan kijken naar Linde
mans, maar hem daarna nooit
om een rapport of verklaring
heeft gevraagd. J. Teengs Ger-
ritse zou Lindemans ook vlak
voor zijn dood nog hebben
verhoord, maar een proces
verbaal daarvan ontbreekt.
FRANS BOTHOF
was overeengekomen. z*jn toegewezen.
Volgens het Westduitse
weekblad Der Spiegel zijn
er in de Bondsrepubliek
inmiddels al 156 Pers-
IN In West-Duits- hings neergezet: 46 meer
staan veel meer dan de 108 die in het NA-
;hing Il-raketten op- VO-dubbelbesluit van
ld dan oorspronkelijk 1979 aan West-Duitsland
Het ministerie van defensie in
Bonn ontkent dat het cijfer
van 108 is overschreden. Der
Spiegel baseert zich op de Na
tional Journal uit Washington,
die verder heeft gemeld dat op
de legerplaats Fort Sill in de
Amerikaanse staat Oklahoma
„rond dertig gevechtsklare ra
ketten" in gereedheid worden
gehouden voor snel transport
overzee.
Washington heeft de West
duitse kanselier Kohl in het
verleden herhaaldelijk de ver
zekering gegeven, dat het bij
de overeengekomen 108 Pers-
hing Il-raketten zal blijven.
Volgens woordvoerder kolonel
Horst Prayon van het ministe
rie van defensie in Bonn heeft
Der Spiegel „een oude koe uit
de sloot heeft gehaald". Pray
on: „Het zijn er 108 en het blij
ven er 108". De defensie-
-woordvoerder wijst er desge
vraagd op dat de Amerikanen
bij de producent van de Pers-
hing-raketten „natuurlijk
meer systemen besteld hebben
dan de 108 die hier geplaatst
zijn". Prayon: „Er wordt met
de .systemen geoefend, er val
len er uit. Bij transporten kun
nen beschadigingen optreden".
Prayon moet overigens toege
ven dat de Bondsrepubliek
niet de mogelijkheid heeft om
feitelijk te controleren of er
toch niet meer raketten opera
tioneel zijn dan de overeenge
komen 108. „Wij kunnen na
tuurlijk niet in elke doos gaan
kijken. Zo ga je als bondgeno
ten niet met elkaar om. Maar
de overlegstructuur die wij
met de Amerikanen hebben
en de onderlinge consultaties
zijn zo goed, dat uitgesloten
kan worden dat er meer raket
ten staan dan overeengeko
men".
SKE EN WISKE DE BONKIGE BAARDEN
bin etn oude 'Jslandraarder en
een hard en onmenselijk bestaan,
as steeds samen met mijn drie
■ndtn. Jan. fier en
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen/Weesp
TEL AVIV Buiten
landse vrijwilligers zijn
niet langer welkom in
een aantal kibboetsen in
Israël. De leden van de
collectieve boerderijen
hebben het idee dat de
buitenlanders een slech
te invloed hebben op
hun kinderen.
De beslissing zou het einde
kunnen beteken van een
achttien jaar oud vrijwilliger-
sprogramma, dat ooit een ge
liefkoosd doel was van vele
romantische met rugzak be
pakte idealistische jongeren
over de hele wereld.
Per jaar komen ongeveer
20.000 vrijwilligers naar Is
raël om in een van de 280
kibboetsen te werken, aldus
Shlomo Leshem, woordvoer
der van de Verenigde Kib
boets Beweging. Verder leeft
en werkt drie procent van de
Israëlische bevolking op de
collectieve boerderijen, die
i'aren lang werden gezien als
iet zinnebeeld van idealisme
en het ware leven.
Oorspronkelijk kwamen de
buitenlanders om de plaatsen
op te vullen van de Israëli
sche mannen en vrouwen die
moesten dienen tijdens de
Arabisch-Israëlische oorlog
van 1967. Maar later werden
zij belangrijke en goedkope
arbeidskrachten op de kib
boetsen. Het zijn vaak stu
denten die met de werk
zaamheden een combinatie
weten te vinden van een
goedkope vakantie en de er
varing van een uniek soort
socialisme in de dagelijkse
praktijk.
Maar met de buitenlanders in
de vaak gesloten collectieve
gemeenschap komen ook de
problemen, als gevolg van de
verschillende normen en
waarden. De buitenlanders
zouden nauwelijks geïnteres
seerd zijn in het jodendom en
delen de waarden niet die de
kibboetsen juist propageren,
zoals liefde voor het land en
stabiliteit, aldus luidt het ver
wijt. Ook zijn joodse bewo
ners van kibboetsen naar het
buitenland gegaan en met
niet-joden getrouwd. In Is
raël, het land dat bestemd is
om de joden ter wereld te
herenigen in één vaderland,
wordt dit gezien als een soort
verraad.
Deze nieuwe houding ten
aanzien van buitenlanders in
de kibboets is ook een weer
spiegeling van het nieuwe
bewustzijn van de oorspron
kelijke bewoners, die weer
op zoek zijn gegaan naar de
basisfilosofieën van een kib
boets: hard werken en een
voudig leven.
ROTTERDAM CDA,
PvdA, VVD en D66 zijn
het er roerend over eens,
dat de arbeidsomstandig
heden voor onderwijsge
venden de afgelopen jaren
door onderwijsvernieu
wingen enerzijds en forse
bezuinigingen anderzijds
steeds zwaarder zijn ge
worden.
Naast een verdere arbeidstijd
verkorting en verlaging van
de vut-leeftijd zou de Arbeids
omstandighedenwet (arbo-wet)
geleidelijk ook in het onder
wijs moeten worden inge
voerd, menen CDA en PvdA.
Deze wet stelt hoge eisen aan
zaken als maximale groeps
grootte, de kwaliteit van mate
rialen en arbeidsruimte.
Een en ander bleek gisteren
tijdens een discussie-bijeen
komst die de CNV-onderwijs-
bonden KOV en PCO over dit
onderwerp met leden van de
vier Tweede-Kamerfracties
hadden belegd. De krap dertig
vakbondsleden, die de storm
hadden getrotseerd om bij de
bijeenkomst in Rotterdam pre
sent te zijn, hoorden het CDA-
Kamerlid Kraaijeveld spreken
van „een gigantisch pro
bleem".
Het enorme ziekteverzuim en
de vroegtijdige invalidisering,
waar vooral het voortgezet on
derwijs mee kampt, vragen
volgens Kraaijeveld dringend
om maatregelen. Met PvdA-
woordvoerder van Ooijen was
van mening dat daarover har
de afspraken gemaakt moeten
worden in het regeerakkoord
van een volgend kabinet.
VVD'er Franssen erkende
eveneens dat de taakbelasting
van leraren de afgelopen jaren
steeds zwaarder is geworden,
al is het naar zijn mening nog
te vroeg om nu al conclusies te
trekken. Zijn fractie wil eerst
het onderzoek afwachten, dat
momenteel gaande is naar de
taakbelasting van leraren in
het voortgezet onderwijs.
Minister Deetman (onderwijs)
heeft zich in het verleden
steeds verzet tegen de invoe
ring van de arbo-wet in het
onderwijs. De hoge kosten van
een dergelijke maatregel vor
men voor deze bewindsman
het grote bezwaar. Bondsbe-
stuurder De Jong, die gisteren
namens KOV en PCO het
woord voerde, stelde dan ook
dat de financiering ervan niet
ten koste mag gaan van de on
derwijsbegroting.
