Nóóitpieerzo'n winter!
Isolatie: warm aanbevolen
Br «schandaal:
m een
bodemloze beerput
PvdA
zal
niet
eerst met VVD
gaan praten
£eidóc@ou/ta/nt
Minder algengroei
Veluwemeer mogelijk
Gemeenten
meer bij
derde wereld
betrekken
KIEZEN
OP I
ELK
Rijk gaat bijstand betalen
Laatste enquêtes
JOVD oneens met Nijpels
Steun buitenlanders
INENLAND
MAANDAG 17 MAART 1986 PAGINA 5
h EERSTE TWEE VERDACHTEN VOOR RECHTER
1 11
Het hoofdkantoor van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) In Heerlen.
lEN HAAG Een strafdossier dat ette-
ke tientallen ordners beslaat; rechts-
f* >verzoeken aan ten minste drie bui-
andse instanties (justitie van Liech-
ein, Zwitserland en het kanaalei-
nd Jersey); tien rechercheurs die te za-
ien ruim twee jaar lang hun handen vol
lebben gehad aan het justitieel vooron-
iêrzoek. En nog wijst alles er op dat de
BP-affaire niet tot op de bodem is uit-
cht.
arrestaties blijven elkaar opvolgen: sinds
»e week heeft het Algemeen Burgerlijk
;ioenfonds weer twee vacatures en de straf-
:hter weer vier verdachten erbij, waarmee
totaal aantal aanhoudingen is gekomen op
entien. Het openbaar ministerie, toch al
•it scheutig met inlichtingen op dit punt, is
-ijgzamer dan ooit over de stand van het on-
rzoek; over de identiteit van de nieuwe ar-
•stanten wordt niets meer meegedeeld, zelfs
4 un functie of initialen niet. Hetgeen de veron-
e. erstelling wettigt dat er nog meer mensen op
et verlanglijstje staan van mr. J. van Opstal,
s officier van justitie bij de rechtbank in
aastricht belast met de leiding van het onder-
h to
i gek?orf>en za* voor die rechtbank voor het eerst
voor#n hpje van de sluier worden opgelicht, zodat
p de buitenwereld een blik wordt gegund op het
n de fwijsmateriaal dat justitie intussen boven wa
de r beeft weten te krijgen. Want na ruim twee
e h ar spit- en graafwerk zijn de zaken van twee
„ede guranten in het ABP-schandaal, de Rotter-
n ai amse onroerend-goedhandelaar N. H. en de
dat xateur ir. F. K. uit Waalre, rijp voor behande-
d Jng op de zitting.
nse a kt lang daarna zal ook één van de kopstuk-
en, ir. K. van Zon, zich voor de rechtbank
loeten verantwoorden. Op 21 maart beslist de
kamer over de toelaatbaarheid van de
iadri euwe dagvaarding die tegen Van Zon, een
San !Utelfiguur in de hele affaire, is uitgebracht
tgek
eger
fÖl "'jdnood
aakt ht er nu een aantal zaken aan de strafrechter
in he ordt voorgelegd heeft deels te maken, met
e rel jdnood: het verdrag van Rome bepaalt dat ie-
nalig ere verdachte aanspraak kan maken op be-
i pi ïchting „binnen reéëlijke termijn". Is die ter-
fcijn verstreken, dan verspeelt justitie zijn
ecor^cht op vervolging. H. en K. zijn in mei 1984
belai earresteerd, dat wil zeggen dat het moment
dit adert waarop zij zich op deze ontsnappings-
>orke ausule kunnen beroepen. Want onder „rede-
mil] jke termijn" wordt in de praktijk ongeveer
ige W*ee jaar verstaan, zo blijkt uit de hierover op-
m, ïbouwde jurisprudentie,
ie ei e betrokkenheid van H. en K. beperkt zich tot
e perikelen rond het Weena-complex, dat door
et ABP werd aangekocht in de zomer van
C0 983, de tijd dat hoofdverdachte mr. drs. A.J.M.
voo lasson daar als directeur beleggingen de scep-
sc[ >r zwaaide. Hij werd overigens argwanend ga-
de egeslagen door zijn ondergeschikten, die
id erg
een positief besluit wordt nog dezelfde dag
"n datum geprikt voor de terechtzitting.
steeds meer lont begonnen te ruiken.
Zeker toen hun baas, via de bemiddeling van
de onvermijdelijke Van Zon, het Weena-com
plex als beleggingsobject liet aankopen voor 55
miljoen gulden. Makelaar H. had het complex
voor 49,5 miljoen gekocht van het Philips Pen
sioenfonds, om het terstond voor 54,5 miljoen
door te stoten naar de AMRO-bank, die het ten
slotte voor 55 miljoen aan het ABP overdeed.
De bank was er op verzoek van M. tussenge-
schoven omdat hij behoefte had aan een bonafi
de ogende verkooppartii.
De hele transactie speelde zich af op één dag.
H. hield er 5 miljoen gulden aan over. Om de
centrale beleggingsraad van het ABP, die de
transactie moest goedkeuren, zand in de ogen te
strooien, schakelde Masson zijn vriend K. in,
die de executiewaarde van het Weena-complex
gemakshalve op 58 miljoen taxeerde. K., overi
gens geen beëdigd taxateur, draaide het taxatie
rapport in drie dagen in elkaar en ontving
daarvoor de vorstelijke beloning van 53.000
gulden.
Hoezeer er aan die transactie een luchtje zat
moge blijken uit het feit dat Masson een half
iaar eerder een aanbod van een ander make
laarsbureau om het Weena voor slechts 52 mil
joen gulden aan te kopen, had afgeslagen. Nu
kocht hij het ineens wel, het ambtenarenpensi-
oenfonds daarmee drie miljoen gulden door de
neus borend.
De zitting van morgen zal uitwijzen of een deel
van dat geld, zoals wordt vermoedt, via via is
doorgesluisd naar de scherts-BV „Yanwood
Quality Control" die Masson er op na hield op
het kanaaleiland Jersey. Het bedrag is ten slot
te waarschijnlijk beland op de geheime Duitse
bankrekening van Masson.
Exemplarisch
Het gesol met het Weena is min of meer exem
plarisch voor de wijze waarop, naar men ver
moedt, Masson en zijn vriend en adviseur Van
Zon zich hebben verrijkt ten koste van de pre
mies die het Nederlandse ambtenarenkorps een
onbezorgde oude dag moeten garanderen. Wie
met de afdeling beleggingen van het ABP za
ken wilde doen kreeg meestal niet rechtstreeks
te maken met directeur Masson, maar werd
verwezen naar tussenpersoon Van Zon. Deze
stuurde dan achteraf gepeperde nota's als via
zijn „bemiddeling" transacties tot stand waren
gekomen.
„Provisie", noemde Van Zon dat, maar justitie
houdt het in de dagvaarding op „steekpennin
gen". Hoe het ook zij, menigmaal heeft Van
Zon, op naam van de firma „Albert Perdaen"
in de Belgische Kempen, voor zijn „bemidde
ling" aanzienlijke bedragen in rekening ge
bracht bij zakenrelaties van het ABP, die er
alle belang bij hadden het pensioenfonds te
vriend te houden.
Dat ondervond ook de Nuenense ondernemer
A F. Poot, die in de late jaren zeventig bezig
was een keten van tennishallen op te bouwen,
met het ABP als geldschieter. Ook deze finan
ciering was tot stand gekomen via de bemidde
ling van Van Zon, die met de regelmaat van de
klok provisienota's stuurde. Toen Poot na ver
loop van tijd verzocht om verschoond te blijven Bankbreuk
van rekeningen waarvoor geen enkele dienst
was verricht, staakte het ABP op slag de finan
ciering, daarmee Poot in een faillissement stor
tend.
De onfortuinlijke ondernemer probeerde eerst
justitie en toen dat niet lukte de pers te interes
seren voor zijn lotgevallen, maar tevergeefs. Hij
werd voor een querulant gehouden. Pas toen
hij, moegestreden, zijn schadeclaim op het ABP
(groot 12 miljoen gulden), verkocht aan een
derde, de zakenman Willem Meijer, kwam de
affaire aan het rollen.
Meijer liet er geen gras over groeien en maande
Masson in een brief tot betaling van de schade.
Om zijn eis kracht bij te zetten dreigde hij in
bedekte termen dat hij over de lotgevallen van
Poot een boekje zou opendoen tegen de pers.
Dat, te zamen met een anoniem „zwartboek"
dat de argwanende staf van Masson intussen
over de malversaties op de afdeling beleggin
gen had samengesteld, leidde er uiteindelijk
toen dat er een „oriënterend" onderzoek werd
ingesteld, in opdracht van wijlen minister Riet
kerk van binnenlandse zaken. Dit onderzoek
werd ingesteld door burgemeester Gruijters
van Lelystad.
„Chanteur"
Dit leidde er ook toe dat Meijer in eerste in
stantie als de meest obscure deelnemer aan de
affaire werd afgeschilderd. Gruijters betitelde
hem in zijn rapportage als „chanteur" en als zo
danig kwam hij dan ook in de publiciteit. Een
civiele bodemprocedure, waarin Meijer van
Gruijters, c.q. van de Staat der Nederlanden, 10
miljoen gulden schadevergoeding eist wegens
aantasting van zijn eer en goede naam, is nog
steeds hangende.
„Let op mijn woorden", zegt Meijer, die zich in
de loop van zijn juridische strijd noodgedwon
gen steeds verder heeft vastgebeten in de ach
tergronden van de affaire, „de hele zaak is veel
en veel groter dan tot nu toe is gebleken. Mas
son en Van Zon zijn nog maar kleine jongens.
De werkelijke kopstukken zitten achter de
schermen. Er zijn zolfs sporen die naar de ma
fia leiden".
Feit is dat het justitieel vooronderzoek zich in
de afgelopen twee jaar heeft uitgebreid als een
olievlek. Steeds stuitte het rechercheteam op
nieuwe malversaties met nieuwe betrokkenen
en de sporen leidden naar alle windrichtingen.
Over de bedragen die er omgingen heeft de of
ficier van justitie tot op heden slechts éénmaal
een boekje opengedaan, tijdens een pro-forma
zitting tegen Van Zon: er zijn bewijzen dat ten
minste 450.000 gulden door Van Zon via de bv's
op Jersey is overgemaakt naar de geheime
Duitse bankrekening van Masson. Dat is onom
stotelijk gebleken uit telefoongesprekken die
Masson begin 1984 heeft gevoerd en die op last
van justitie zijn afgeluisterd. Het was de directe
aanleiding tot zijn arrestatie op 10 mei van dat
jaar. Hoeveel geld er in werkelijkheid met de
malversaties gemoeid is, daarover heeft justitie
sindsdien geen nadere bijzonderheden meer
losgelaten. Maar dat het om meer gaat dan een
douceurtje hier en daar staat intussen wel vast.
In de loop van het onderzoek bleken ook steeds
meer mensen en instanties, al dan niet zijde
lings, bij de affaire betrokken te zijn. De Neder
landse Middenstands Bank bijvoorbeeld, die er
door de curator in het faillissement-Poot van
beschuldigd is te hebben meegewerkt aan be-
driegelijke bankbreuk. Oftewel: de NMB zou,
als bankrelatie en grote schuldeiser van Poot,
samen met het ABP hebben geprobeerd geld
aan de tennishallenonderneming te onttrekken
aan de vooravond van het faillissement, daar
mee andere schuldeisers benadelend. Het on
derzoek naar die affaire valt onder het arron
dissement Den Bosch, omdat daar de aanklacht
is ingediend, en kan waarschijnlijk pas goed op
gang komen als de rechtbank in Maastricht de
strafzaak tegen Masson, Van Zon en de zeven
tien overige verdachten heeft afgewikkeld.
Eind vorig jaar bleek voorts dat ook feiten die
zich in het verre verleden hebben afgespeeld
plotseling de warme belangstelling van justitie
nebben. In november deed de recherche een
inval bij de Hollandse Beton Groep en nam
daar een groot deel van de administratie in be
slag. Waaruit mag blijken dat men alsnog een
aantal feiten tot de bodem wil uitzoeken, die
indertijd door justitie wegens gebrek aan bewijs
zijn geseponeerd.
Het gaat om de jaren zeventig, toen Massons
carrière bij het ABP nog maar net was begon
nen: hij was er toen hoofd onroerend goed. Uit
die tijd dateren zijn eerste contacten met Van
Zon, toenmalig lid van de raad van bestuur van
de HBG en als zodanig hoofd van de dochter
onderneming Intervam. Deze onderneming
ontwikkelde zich alras tot de belangrijkste aan
nemersrelatie van het ABP. In 1974 kwam er
een onderzoek tegen Masson op gang, die efvan
werd verdacht betaalde adviezen te hebben ge
leverd aan Intervam. De zaak werd gesepo
neerd.
Ontslagen
Tezelfdertijd werd de leiding van de HBG in
Rijswijk door een hoge HBG-medewerker geat
tendeerd op grove onregelmatigheden bij Belgi
sche onroerend-goedtransacties, eén en ander
onder leiding van Van Zon. Zijn waarschuwin
gen werden door de HBG-directie niet in dank
afgenomen; hij werd prompt ontslagen. De me
dewerker. Joop Neijenhuis, schreef later over
zijn ervaringen met de HBG een sleutelromen
onder de titel „Zakenrelaties". Op de onverho
len beschuldigingen van oplichterij binnen het
bouwbedrijf die daarin worden gespuid, heeft
de directie nooit gereageerd.
Het zal waarschijnlijk niet meevallen om, zo
veel jaar na dato, de waarheid over de praktij
ken van Van Zon bij de HBG te achterhalen.
Maar ook als dat niet mocht lukken zijn de in
spanningen die justitie zich de laatste twee jaar
heeft getroost niet vergeefs geweest, vindt Meij
er. „Het gesjoemel in de bouwwereld is onmis
kenbaar verminderd sinds de ABP-affaire in de
openbaarheid kwam", zegt hij. „Dat is in de da
gelijkse praktijk te merken. En dat is ook wat
waard".
(ADVERTENTIE)
lvlrlilllV9 Voor informatie: bel 070-26 42 01, toestel 2301 of 2983 I I Programma
iUSKE EN WISKE DE BONKIGE BAARDEN
(c) Standaard Uitgeverij, Antwarpen/Weeep
ENSCHEDE Het „doorspoelen" van het Veluwe
meer met water uit de Flevopolder zal de algengroei in
het meer blijvend verminderen, zo blijkt uit een onder
zoek van de TH Twente.
De fosfaten, die de groei van de zogenoemde blauwalgen kun
nen veroorzaken, worden tijdens het doorspoelen gebonden aan
het kalk in het water uit de Flevopolder. Deze binding, die zich
afzet op de bodem, is definitiever aan was verwacht. Het positie
ve gevolg is dat er aanzienlijk minder fosfaten in het water ko
men. De overbemesting wordt hierdoor ook minder, aldus ir. A.
Brinkman en ir. W. Raaphorst, die deze week op dit onderzoek
hopen te promoveren.
Met het doorspoelen met kalkrijk water zullen ook andere algen
en de voor het Veluwemeer normale plantengroei terug kunnen
keren. Maar voor definitieve aanpak van het algenprobleem is
toch een beperking van fosfaten uit de waterzuiveringen van de
gemeenten noodzakelijk. De waterkwaliteit van het Veluwe
meer verslechterde sinds de tweede helft van de jaren zestig.
Vanaf 1970 is het water troebel en heeft de blauwalg alle andere
plantengroei verdreven. De snoek, die moet kunnen zien om te
jagen, is verdwenen. De vistand wordt gedomineerd door de
brasem.
HILVERSUM De nieuwe
gemeenteraden moeten de be
trokkenheid van de burgers
bij ontwikkelingssamenwer
king meer simuleren. De
Stichting Nederlandse Vrijwil
ligers (SNV) en de Nationale
Commissie voorlichting en be
wustwording Ontwikkelings
samenwerking (NCO) schrij
ven dat in een brief aan alle
nieuw gekozen raadsfracties.
In de brief, die direct na de
gemeenteraadsverkiezingen de
deur uitgaat, dringen SNV en
NCO aan op gemeentelijke ac
tiviteiten voor de derde we
reld. De organisaties vinden
dat juist op plaatselijk niveau
de betrokkenheid bij ontwik
kelingssamenwerking gestalte
kan krijgen.
KAMMINGA:
DEJJ HAAG De PvdA zal volgens VVD-voorzitter
Kamminga na de kamerverkiezingen van mei niet
eerst met de VVD gaan praten over een te vormen
kabinet. Kamminga reageerde hiermee dit weekein
de op uitspraken van premier Lubbers in onze krant
dat hij het niet uitgesloten acht dat de PvdA eerder
met de VVD dan met het CDA gaat praten.
„Het is aardig om dat in het fiolitieke spel nu te suggereren.
De kans op een PvdA-VVD-kabinet acht ik nihil. Het CDA
staat veel dichter bij de PvdA. De PvdA heeft ook meer lij
nen met die partij dan met ons", aldus Kamminga. Ook CDA-
voorzitter Bukman verklaarde niet bang te zijn voor gesprek
ken tussen PvdA en VVD over een coalitie. „Praten kan.
maar die gesprekken zullen niet lang duren", aldus Bukman.
„De PvdA staat mijlenver van de VVD af op defensiegebied
en in het sociaal-economisch beleid. Als er al een regeerak
koord komt, zal zo'n kabinet niet lang zitten".
Kamminga zei dat het in de afgelopen vier jaar voor zijn par
tij soms frustrerend is geweest om met het CDA te regeren.
Als minderheid in het kabinet diende de VVD op bepaalde
punten in te leveren. „Dan krijg je mensen die zeggen: zou
het met de PvdA niet beter gaan. Dat zal in 1986 nog niet
lukken", aldus Kamminga.
Kamminga: „De kans op een PvdA-VVD-kabinet acht ik nihil
Het CDA staat veel dichter bij de PvdA."
DEN HAAG CDA en
VVD willen dat een volgend
kabinet de bijstandskosten
van gemeenten volledig ver
goedt. Tot nu toe moeten de
gemeenten tien procent van
die kosten zelf dragen. Op
jaarbasis gaat het daarbij om
een bedrag van 1,1 miljard
gulden.
VVD-voorzitter Kamminga
zei het afgelopen weekeinde
dat de bijdrage van de ge
meenten in de bijstandskos
ten moet vervallen. Volgens
hem hebben de gemeenten
de laatste jaren te veel moe
ten inleveren en is het nu de
beurt aan de rijksoverheid
om iets terug te doen. Kam
minga werd bijgevallen door
CDA-voorzitter Bukman.
PvdA-voorzitter Van den
Berg zei het met zijn collega-
voorzitters eens te zijn. Hij
hekelde echter het kabinet
dat de afgelopen jaren steeds
meer lasten op de gemeenten
heeft afgewenteld.
DEN HAAG Drie enquêtes in het afgelopen weekeinde
wijzen op geen andere tendens dan de afgelopen maanden:
grote winst voor de PvdA (elf kamerzetels), groot verlies voor
de VVD (negen of tien zetels) en winst voor het CDA. Wat de
gemeenteraadsverkiezingen betreft: het bureau Interview be
rekent vóór de PvdA een stemmenwinst van elf tot veertien
procent ten opzichte van 1982 (naar 35 tot 38 pet), een onge
veer gelijk blijvend stemmenpercentage voor het CDA (33
pet) en een groot verlies voor de VVD (die terugvalt van 22
tot 16 18 pet). De grote winst van de PvdA gaat ook ten koste
van de kleine partijen, waarvan alleen SGP en GPV gelijk
blijven.
DEVENTER De jongeren
organisatie van de VVD, de
JOVD, is het volstrekt on
eens met de opstelling die de
VVD-fractie heeft ingeno
men over een wettelijke re
geling voor euthanasie. De
JOVD blijft voorstander van
een wettelijke regeling zoals
neergelegd in het initiatief
voorstel van het kamerlid
Wessel-Tuinstra van D66.
VVD-fractievoorzitter Nij
pels is er niet in geslaagd de
JOVD, die dit weekeinde in
Deventer bijeenkwam, van
zijn standpunt te overtuigen.
De liberale jongeren vinden
dat in het milieubeleid meer
dan momenteel tot uitdruk
king moet komen dat de ver
vuiler betaalt. De JOVD
vindt dat in het belang van
het milieu ook het openbaar
vervoer gestimuleerd moet
worden.
AMSTERDAM„De Partij van de Arbeid" kan niet zonder
steun van de buitenlanders. Maar ook het omgekeerde is
waar. U heeft de PvdA nodig. De strijd voor gelijke rechten
en tegen discriminatie vraagt veel. Ieder voor zich, ieder met
zijn eigen kleine groep: zo kan de strijd niet worden gewon
nen". Met die uitspraak kreeg PvdA-lijstduwer Wim Kok za
terdag in Amsterdam de handen op elkaar op een bijeen
komst waar veel buitenlanders waren. Koks woorden waren
tevoren in het Turks en Marokkaans verspreid. Kok kreeg
veel bijval voor zijn uitspraak dat CDA en VVD de buitenlan
ders geen kiesrecht willen geven voor de kamerverkiezingen
van 21 mei.
