Rian de Waal: „Ik
ben van mezelf al
gedisciplineerd"
Ï5J
IN KORTE TIJD NAAR DE TOP
Protest
tegen
geweld
in Finse
film
AVONDJE
UIT?
KUK
INDE
KRANT.
I tO|
C
p irinkman op
Soekenbal
i WVl
hebl
i. Boei
ehalve door een groot aarv-
excentrieke verschijnin-
i, die traditioneel het jaar-
i boekenbal in het Am-
lamse Carré bevolken,
de opening van de Boe-
xjjnweek gisteren ook bijge-
id door minister Brink
van WVC en zijn echtge-
ipstruc- l*1'
i-gene- ks® 1
mdheid erda
qvöc
ben oond
tr an
n »te.
anjoor aanvang van het feest,
vele honderden schrij-
uitgevers en vertalers
de présence gaven,
t0| eeg het ministersechtpaar
on"" roos overhandigd, als
begin van een verder
vrolijke avond.
UNST
EeicbcSomxmt
WOENSDAG 12 MAART 1986PAGINA9
Literaire prijs voor
Vonne van de Meer
AMSTERDAM De Geert Jan Lubberhuizenprijs (vroe
ger Eenhoornprijs) 1985 is toegekend aan Vonne van der
Meer (33) voor haar debuut van het afgelopen jaar „Het
Limonadegevoel en andere verhalen". De prijs, toege
kend door de Marten Toonderstichting, bedraagt 10.000
gulden. De schrijfster ontvangt de prijs op 1 mei in de
Nieuwe Kerk in Amsterdam uit handen van Marten
Toonder. De bundel van Vonne van der Meer bevat ze
ven prozateksten die handelen over gewaarwoordingen,
emoties en opinies van een vrouw, aldus een woordvoer
ster van de jury die de debuten heeft beoordeeld. Door de
originele opzet van het bekroonde werk onderscheidt
deze nieuwe auteur zich volgens de jury van wat in de
prozastroom van nu verschijnt. Vonne van der Meer geeft
op een verfrissende manier inzicht in de vrouwenwereld.
Vonne van der Meer combineert het schrijven van proza
i het Amsterdamse toneelensemble Baal.
Nazi-kunst niet in Westduitse musea
BONN De ongeveer 6250 nazi-kunstwerken die de
Verenigde Staten teruggeven aan de Westduitse Bonds
republiek, worden opgeslagen in archieven en mogen
geen deel gaan uitmaken van museaverzamelingen. De
werken, waarvan de meeste de loftrompet van Hitier
en het Derde Rijk steken, waren op het einde van de
Tweede Wereldoorlog door het Amerikaanse leger ge
confisqueerd en ondergebracht in het ministerie van
defensie in Washington. Het restitutieverdrag is in ja
nuari ondertekend na langdurige onderhandelingen die
in 1977 waren begonnen. De Bondsrepubliek wilde ze
hebben vanwege hun waarde als stille getuigen van een
tijdperk. Een woordvoerder in Bonn deelde mee dat
Amerika 600 andere nazi-kunstwerken als voorbeelden
van nazi-propaganda behield. De woordvoerder in
Bonn zei dat men het werk niet voor expositie zou uitle
nen aan musea en dat aanspraken van voormalige be
zitters geval voor geval bekeken zouden worden, om te
voorkomen dat de werken in handen vallen van de spi
rituele erfgenamen van het
AMSTERDAM Uit
twee zinnen is al te halen,
ivat voor soort pianist de
27-jarige Rian de Waal is.
Hij zegt eerst: „Mensen
die met hamertjes bezig
rijn, kunnen een piano
looit laten zingen" en la-
er: „Mozart? Alles wat
die man aanraakte, werd
[oud". De wat verlegen
ndruk die deze Amster
damse pianist soms op
ajn publiek maakt, is ten
Iele schijn; wanneer De
Waal werkelijk iets
neent, dan staat hij er
ook voor, gereed om zijn
gedachten aan alle kan
en te verdedigen, soms
fnet een doortastend ge
vel voor zelfkritiek. En
ij wil best even stilstaan
ij de mogelijk al te on-
rispelijke, al te be-
:haafde manier, waarop
ij onlangs de Hongaarse
Rapsodieën van Liszt op
Ie plaat heeft gezet.
„Ja, er ontbreekt misschien
iets aan en ik kan me pianis
ten voorstellen die echte zi
geuners zijn, die er flink op
los kunnen spelen. Ik be
doel..." Wat De Waal bedoelt,
kan hij onmiddellijk in daden
omzetten als hij zich onge
remd aan de vleugel zet en
met alle enthousiasme van de
wereld zigeunerachtige klan
ken door zijn studio strooit.
Hij kan het dus wel. Maar
waarom dan niet zo op de
plaat?
Café
„Het is muziek, die je ook in
een café zou kunnen spelen.
Liszt heeft nu eenmaal sterk
vanuit de piano geschreven
en als ik dat speel en dat heb
ik tientallen keren gedaan,
kan ik het ter plaatse anders
aanpakken, heel vrij. Zo'n
soort muziek is het. Maar als
je in de studio komt voor een
plaatopname, dan is dat vrije
gevoel weg, dan speel ik het
niet, zoals ik het eigenlijk zou
willen".
Hij legt verder uit: „Voor mij
is de pianomuziek in soorten
onder te verdelen. Van com
ponisten zoals Liszt die reke
ning houden met de mogelijk
heden van de piano en ande
ren, die ook echt voor de pia
no schreven, maar meer be
dacht, zoals Chopin. Compo
nisten als Mozart en Beetho
ven deden weer iets heel an
ders, die dachten nauwelijks
aan de piano. Die schreven
composities die toevallig door
een piano konden worden ge
speeld. Beethoven klaagde er
voortdurend over, dat de pia
no zo'n beperkt instrument
was en ook Mozart voelde
zich gehinderd door de piano
van zijn tijd. Ik ben ervan
overtuigd dat ze beiden de
klank en de mogelijkheden
van de moderne instrumenten
zouden toejuichen. Je kunt bij
Mozart heel precies zien, waar
hij nog voor clavecimbel
schreef en w
forte".
treerd bezig met een concert
dat ik moet spelen, maar ik
werk ook aan nieuw repertoi-
blijvend gevecht
tegen de hamertjes,
blazer of een strijkei
Als
i lan-
piano-
Belangstelling
Sinds Rian de Waal het Ko
ningin Elisabethconcours in
1983 in Brussel won, heeft hij
over gebrek aan belangstel
ling niet te klagen. „Integen
deel, ik kan nauwelijks met
vakantie en ik kan alleen nog
maar concerten aannemen die
belangrijk voor m'n ontwik
keling zijn. Ik ben pas zeven
entwintig en mijn repertoire
is dus nog beperkt. Als ik stu
deer en dat is elke ochtend,
breng ik voldoende zelfdisci
pline op en ben ik geconcen
ge toon wil, dan kan hij die
maken. Hij kan zijn instru
ment laten zingen. Een pia
nist in wezen niet; als ik dit
doe (De Waal slaat een toets
aan) dan is dat een heel korte
bezigheid, de klank is zó weg.
En toch is het de bedoeling
dat de piano gaat zingen. Om
dat dit zo moeilijk is en bij
een clavecimbel onmogelijk,
ben ik geen groot liefhebber
van het clavecimbel. Liever
speel ik orgel en ik ben orga
nist geweest. Maar daarmee
moest ik ophouden omdat m'n
aanslag op de piano eronder
te lijden had".
Zuid-Af rika
De Waal is in Zuid-Afrika ge
boren, maar heeft er nauwe
lijks binding mee; „ik heb er
een jaar gewoond. Mijn ou
ders zijn Nederlanders en
verhuisden na een jaar al
naar Amsterdam. Ik heb hier
dan ook mijn opleiding gehad,
bij Henk Gort en Mees van
Huis en later bij Edith Grosz-
Lateiner aan het Sweelinck
Conservatorium, Leon Flei
scher en Rudolf Serkin".
Rian de Waal heeft er weinig
moeite mee zich een afgestu
deerd, volwaardig pianist te
noemen. „Serkin maakte me
dat op een dag duidelijk, toen
hij zei: als jij vindt, dat het zo
moet, dan moet het zo. Jij
bent pianist, ik ben pianist, al
heb ik dan iets meer erva
ring". De Waal: „Dat zegt ie
mand van die leeftijd. Gewel
dig".
Daarop doorgaand: „Ik heb
grote bewondering voor pia
nisten als Rubinstein, maar ik
speel toch niet zoals hij; zo ie
mand-is er al, dat hoeft niet
dunnetjes over. Ik ben liever
een eerste De Waal dan een
tweede iemand-anders. Iedere
pianist, goed of slecht, moet in
de eerste plaats zichzelf zijn
i het is nooit
een concert r
luisteren".
ander te len'
Maar uiteindelijk moet je het
met je techniek zelf doen, zelf
de wegen vinden om te berei
ken wat je wilt zeggen. Soms,
als ik iets ga instuderen, ga ik
dat werk eerst fluiten en neu
riën, omdat het op de piano
moet zingen. Later vind ik
wel uit, hoe ik dat technisch
moet aanpakken. Soms begin
ik met een zelfgevonden op
lossing van een moeilijkheid,
waarna ik ga studeren. Dan
ga ik uitproberen hoe anderen
het zouden hebben gedaan, tot
ik uiteindelijk weer bij mijn
eigen oplossing ben terugge
komen. Maar dan weet ik
waarom ik het zo wilde doen.
Soms gaat dat met problemen,
soms vanzelf. Dit bijvoorbeeld
van Chopin, een barcerole;
het is fantastisch hoe Chopin
dit heeft kunnen bedenken,
maar het is wel bedacht en
bloedje moeilijk om te spe-
Gevormd
„Het is wel zo, dat je in zekere
zin door anderen gevormd
bent, omdat je van jongs af
naar anderen hebt geluisterd.
En ik vind het ook prettig om
naar een leraar te luisteren,
ook naar goede vrienden.
Het komt er parelend uit en
het klinkt uitstekend en al
leen een raspianist als De
Waal kan weten of het (bloed-
je)moeilijk is; een gemiddelde
luisteraar hoort alleen maar
dat het mooi klinkt en dat is
dan weer de verdienste van
De Waal die, moeilijk of niet,
de piano uitstoimig tot leven
kan brengen.
Rian de Waal:
studeren voor
een breder
repertoire.
Dat een componist als Liszt
het de uitvoerende relatief ge
makkelijker maakt, valt niet
of nauwelijks waar te nemen.
En zo hoort het.
Tinten
Met Mozart is De Waal voor
zichtiger. Het concert in c be
staat uit vele lichte tinten en
de genoteerde noten geven
niet veel meer dan een aan
wijzing; hoe het klinken moet,
hoe er Mozart van moet wor
den gemaakt, wordt overgela
ten aan de muzikale en gees
telijke instelling van de pia
nist. Technisch lijkt het
voudiger dan een werk van
Brahms. Maar De Waal kijkt
er zorgelijker naar: „Het is
kamermuziek. Kijk hier, wat
de blazers doen...De jeugdi
ge pianist speelt er iets uit en
gaat steeds zorgelijker kijken.
Het is heel precies werk en
later zal De Waal opmerken:
„Wat Mozart aanraakt wordt
goud". Aan Rian de Waal de
taak de glans van dit goud op
te halen, zoals generaties pia
nisten dat al doen of probe
ren. „Mozart is voor mij niet
alleen de beste componist die
ik ken, hij is geniaal". Er
komt een lange zucht aan te
STOCKHOLM De Finse
film „Born American", die
handelt over de lotgevallen
van twee Amerikanen in een
Russisch gevangenenkamp, is
volgens de Zweedse filmkeu
ring te wreed om vertoond te
worden.
De film, die ook in Finland
verboden is, zou vandaag in
première gaan in de stad Ha-
paranda, vlakbij de Finse
grens. „Bom American" werd
geproduceerd en geregisseerd
door Finnen en gedeeltelijk
door de Amerikaanse filmin
dustrie gefinancierd. Finland
had de film niet alleen verbo
den om de hoeveelheid ge
weld, maar ook uit considera
tie met een buitenlandse mo
gendheid, een duidelijke ver
wijzing naar het naburige Rus
land.
Heroïnelijn
opgerold
AMSTERDAM Met de aan
houding van drie Indiërs door
rechercheurs van de Amster
damse narcoticabrigade en de
inbeslagname van 34 kilogram
heroïne in de hoofdstad is af
gelopen weekeinde een om
vangrijke heroïnelijn van In
dia naar Nederland opgerold.
Dit heeft een woordvoerder
van de Amsterdamse politie
vanmorgen bekendgemaakt.
Uit het onderzoek is gebleken
dat de drie mannen betrokken
zijn geweest bij de organisatie
van vele transporten van Pa
kistaanse heroïne naar Neder
land en andere Europese lan
den. De zendingen gingen
naar Amsterdam, Groningen,
Haarlem, Rotterdam, Den
Haag en Zaandam.
