Kiezer in buitenland
wordt serieus genomen
a
New Yorkse makelaars handelen voor miljoenen in luch
Japans onderwijssysteem
«een hel van examens"
Tederlanders)
Sellafield
lek als zeef,
maar moet
openblijven s
CekUeSowout
NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE MOGEN VOOR HET EERST STEMMEN
BINNENLAND/BUITENLAND
ZATERDAG 8 MAART 1986 PAGING
JIT
(Van onze correspon
dent Jo Wijnen)
WASHINGTON -
Iemand die in hartie
New York de edele
Ïirofessie der make-
aardij beoefent,
handelt niet alleen
in grond en gebou
wen, maar vooral ;n
lucht. Een makelaar
die niet is ingewijd
in de geheimen vf
de New Yorkse
luchthandel kan het
wel vergeten.
Vanaf 1961 bepaalt
verordening in New
York dat de hoogte
van een gebouw af
hankelijk moet zijn
van de oppervlakte
grond. Met andere
woorden: hoe meer
vierkante meters aan
de basis, hoe meer ku
bieke meters in de
lucht; dat alles om te
voorkomen dat op
slechts enkele vier
kante meters grond al
te massieve en vrijwel
tegen elkaar leunende
wolkenkrabbers zou
den verrijzen. Daar
mee zou de stad im
mers tot een ondoor
dringbaar wou van be
ton en glas zou ver
worden.
Voorts staat in de ver
ordening dat iedere ei
genaar van een per- ook een gat in de pe-
ceel of een gebouw, perdure New Yorkse
lijk van de grootte van ten onderling verhan-
zijn perceel en van de delbaar zijn.
hoogte van zijn on roe- Zo kan iemand die op
rend goed, verwerft een betrekkelijk klei-
hij het recht een vast- ne strook grond
gesteld aantal kubieke bouwt, de luchtrech-
meters in de hoogte uit ten van de eigenaar
te breiden. Gewiekste
advocaten van de gro
te projectontwikke
laars sprongen dan
van het belendend ge
bouw of perceel ko
pen- Hoe lager diens
gebouw was, hoe meer
lucht hij aan te bieden rendabel (en dus hoog)
had. Die eigenaar kan gebouw op wil neer-
dan weliswaar zelf zetten, moet zien dat
niet meer hogerop, hij lucht koopt voor
maar dat euvel wordt tenminste 30 verdie-
uit de wereld geholpen pingen. Laat de stede
door de fantastische lijke lucht verordening
sommen geld die de slechts vijf of tien ver
grote makelaars hem diepingen toe, dan
voor zijn luchtrechten moet hij lucht van de
bieden. buren kopen en bo-
Een makelaar die nu nussen zien te verwer-
een mooi perceeltje op ven door miljoenen
Manhattan koopt en dollars in de publieke
daar een nog enigszins zaak te steken.
Voorbeeld van een
spectaculaire lucht
handel is een giganti
sche woontoren die op
dit ogenblik aan de
56ste straat in hartje
Manhattan verrijst.
Een projectontwikke
laar is daar bezig met
het bouwen van de Ci-
tyspire die, met zijn 72
verdiepingen, de hoog
ste woontoren van ge
heel New York en
wellicht zelfs de hele
wereld gaat worden.
De bouw is mogelijk
door de talloze ont
snappingen die de ver
ordening biedt, maar
dat kost dan ook hon
derden miljoenen.
Voor de aanblik van
New York is de lucht
handel van niet gerin
ge betekenis. Omdat
de luchtverordening
nog 6teeds bepaalt dat
tussen de gebouwen
voldoende afstand be-
1 «mi
b^tC
waard moet
moeten op de
percelen derha
steeds slankere en
gere wolkenkrabl
worden neerge
Totdat vroeg of
iemand ontdekt
de luchthandel eigC^de
lijk een soort wi
handel is en dan
iedereen plotsklaps
grijpen dat de
Yorkse lucht duurJpMen
duur wordt betaald
hij T-
irspr£
ide
slech'
m „kli
N ard
DEN HAAG Meer dan
600.000 Nederlanders in
het buitenland mogen op
21 mei voor het eerst mee
doen aan de Tweede- Ka
merverkiezingen. Al deze
emigranten, ambassade-
functionarissen, ontwik
kelingswerkers, zendelin
gen en missionarissen,
baggeraars en militairen
zijn goed voor zo'n elf Ka
merzetels.
In theorie althans, want alge
méén is de verwachting dat
hoogstens twintig procent gaat
stemmen. Het ministerie van
buitenlandse zaken heeft tot
nu toe nog maar 47.000 inge
vulde registratiekaarten ge
kregen van Nederlanders in
het buitenland die willen
stemmen.
Wel komen er elke dag zo'n
700 bij. maar BZ denkt toch
niet veel meer dan 60.000 for
mulieren te ontvangen. En dat
ondanks een recente campag
ne. waarbij het ministerie 28
ambassades in 't buitenland 1,3
miljoen gulden heeft gegeven
om via advertenties meer res
pons te krijgen.
Als er inderdaad maar zo wei
nig Nederlanders in het bui
tenland gaan stemmen dan
krijgt Hugo Ditmar van het
VvD-partijbureau gelijk: „We
mogen heel blij zijn als er één
of twee zetels uitkomen". Toch
zijn ook die twee zetels niet te
verwaarlozen. Het voortbe
staan van de CDA-VVD-coali-
tie zou er van af kunnen han
gen. De drie grote partijen er
kennen dat. En dus is hen er
heel wat aan gelegen de Ne
derlanders in den vreemde
voor zich te winnen.
„Het beeld dat velen hebben
van de Hollanders in het bui
tenland klopt niet. Het lijkt
soms of het allemaal van die
oudere renteniers aan de Cöte
d'Azür zijn, van die gefortu
neerde VVD-types in luxe vil
la's". Jan Busstra van het par
tijbureau van de PvdA heeft
er behoefte aan dergelijke ste
reotypen omver te werpen.
„Er zitten bijvoorbeeld veel
mensen in de Westduitse deel
staat Nordrhein-Westfalen die
allemaal een vrij normale
baan hebben. In de industrie,
of zo. Dus kun je uit die hoek
zeker een aantal PvdA-stem
mers verwachten". Een goede
reden voor de PvdA om er
veel publiciteitsmateriaal
J kunt nu voor het eerst vanuit her buitenland deel-
san de verkiezingen voor de Tweede Kamer der
Staten-Generaal op 21 mei 1986.
i Uiteraard wilt U graag gebruik maken van Uw stemrecht
n Uw stem niet Nerloren laten gaan.
IU kunt zich als kiesgerechtigde laten registereren voor
124 maart a.s.. dat wil zeggen dat Uw formulier op die
I datum door de Rijksinspectie in Oen Haag moet zij
I ontvangen.
1 Een kiesregistratieformulier kunt U aanvragen bij
I Ambassade des Pays-Bas
7. rue Eblé (75007 Paris)
Tél. 43-06-61-88
of bij Uw consulaat.
5tem tJfk
"y
Avis sux Nóeriandais
- Us*<sizp-
naartoe te sturen. Want: „De
Nederlanders in het buiten
land bevinden zich vaak in de
hoek waar de klappen vallen
en op die mensen richt de
PvdA zich óók in haar pro
gramma". De strijd om de kie
zersgunst is dus ook in het bui
tenland ontbrand.
SDAP
Iedere „buitenlandse" Neder
lander van 18 jaar of ouder,
die aannemelijk kan maken
dat hij of zij nog in het bezit is
van een geldig Nederlands
paspoort, mag zich voor de
verkiezingen laten registreren
door het invullen van een
kaart die het ministerie van
buitenlandse zaken hun toe
stuurt. De Nederlandse ge
meente waar zo iemand het
laatst gewoond heeft, beslist of
er gestemd mag worden en
stuurt een stembiljet op. Naar
die meneer op het eilandje
Tongo in de Stille Oceaan bij
voorbeeld. Of naar de dertien
Nederlanders op St. Kitts in de
Caribische Zee.
Uiterlijk om drie uur 's mid
dags op de verkiezingsdag
moeten de stemmen in Neder
land zijn gearriveerd. Desge
wenst kunnen de nieuwe kie
zers een brochure opvragen
met informatie over het Ne
derlandse politieke wereldje.
Niet overbodig, omdat sommi
gen in de veronderstelling blij
ken te verkeren dat de SDAP
nog steeds bestaat.
Het versturen van registratie
formulieren heeft ambtenaren
op het ministerie van buiten
landse zaken flink wat werk
gekost. Vaak bleken de Neder
landers ook in hun nieuwe va
derland weer een aantal keren
te zijn verhuisd, zodat ze nog
maar nauwelijks te vinden
waren. Volgens BZ is er een
groot aantal Nederlanders (10
tot 40 procent) dat nergens in
de adressenbestanden staat.
Die kunnen dus niet deelne
men aan de verkiezingen om
dat ze onvindbaar zijn.
Toen er onlangs in Zuid-Je-
men gevechten uitbraken,
keerden er Nederlanders terug
naar ons land. Pas toen bleek
dat er in dat land tien mensen
woonden die ook kiesgerech
tigd waren. Andersom is het
ook mogelijk dat iemand die al
een andere nationaliteit heeft
aangenomen, toch nog de kans
krijgt om te stemmen, omdat
hij verzuimd heeft zijn Neder
landse nationaliteit op te zeg
gen.
Heilzaam
„Het is geen onzin, dat we die
kiezers benaderen", roepen
CDA, PvdA en VVD in koor.
Bewindslieden, Kamerleden
en partijbestuurders hebben
opdracht gekregen de Neder
landers over de grenzen toe te
Top tien
Van de 600.000 „buitenlandse" Nederlanders die mogen
stemmen wonen er 550.000 in deze tien landen:
West-Duitsland
Australië
België
Verenigde Staten
Canada
Nieuw-Zeeland
Zuid-Afrika
Groot-Brittannië
Spanje
Frankrijk
spreken. Zo zag CDA-minister
Ruding kans enige tijd geleden
de christen-democratische af
deling in het Canadese Toron
to te bezoeken. Zijn VVD-col-
lega Smit-Kroes heeft onlangs
een wervende reden gehouden
voor haar partijgenoten in
Brussel. Vorig jaar bracht co
ryfee Wiegel trouwens al een
bezoek aan de VVD-afdeling
„Cóte d'Azur". En ook PvdA-
'ers laten zich in 't buitenland
zien.
Het staat de PvdA duidelijk
voor ogen waarom het voor de
Nederlanders in het buiten
land belangrijk is te gaan
stemmen. Jan Busstra: „Die
CDA-voorzitter Piet Bukman: „Nederlander in het buitenland kij
ken vaak heel anders tegen onze problemen aan. Dan leer je wat
te relativeren".
wordt bezuinigd door de Ne
derlandse regering".
Ook partijvoorzitter Piet Buk
man van het CDA is druk in
de weer voor de christen-de
mocraten over de grenzen. Hij
is al in Washington geweest
om daar een CDA-afdeling op
te richten. Nu is Rome aan de
beurt. Daar zal hij zijn gehoor
voorhouden dat het CDA niet
alleen blij is als men zijn stem
aan de partij gééft, maar ook
als men die laat horen. „Want
het is voor ons van veel bete
kenis dat we worden „gevoed"
door mensen die in het buiten
land wonen. Die kijken vaak
wat anders tegen onze proble
men aan en dat is heel heil
zaam. Dan leer je wat te relati
veren".
Hugo Dittmar van de VVD
121.200
87.700
75.000
62.700
50.100
42.500
40.400
23.400
18.800
18.200
mensen zijn vaak vlak na de
oorlog vertrokken vanwege de
sociaal-economische situatie in
ons land. En dat is een onder
werp waar juist de PvdA zich
sterk voor maakt. Bovendien
heeft het PvdA-beleid ook in
ternationale aspecten, zoals de
inspanningen voor ontwikke
lingssamenwerking en ontwa
pening. Wat dat betreft zie je
paralellen met de SPD in
West-Duitsland en met landen
als Australië en Nieuw-Zee
land die zich inspannen voor
een kernwapenvrije Stille
Zuidzee. En denk eens aan de
aow'ers aan de Spaanse Costa
Brava. Die mensen voelen het
in hun portemonnee als er
vreemde iets speciaals te bie
den heeft". Ook een woord
voerder van de Kamerfractie
verklaart dat er niets extra's
wordt gedaan om ze te trek
ken. „Je kunt ze er hoogstens
op wijzen dat ze over een aan
tal jaren weer met de Neder
landse situatie te maken krij
gen, omdat velen slechts tijde
lijk *in het buitenland zijn Met
die gedachte in hun achter
hoofd zullen ze minder snel
geneigd zijn te zeggen: „Laat
ze daar in Nederland maar
hun gang gaan".
HUGO DE BRUIJNE
De Japanse premier Nakasone wil voorzichtig op
weg naar hervormingen binnen het onderwijs.
TOKIO „Een hel van exa
mens", zo wordt het onder
wijssysteem in Japan over het
algemeen omschreven en die
hel begint al vroeg. Een
kwart van alle lagere school
leerlingen en de helft van de
i leerlingen op de lagere mid
delbare school (12-15 jaar)
hebben een „juku", een pri-
vé-leraar, die hen klaar moet
stomen voor de examens die
zo bepalend kunnen zijn voor
hun verdere toekomst.
Zoals in zoveel sectoren van de Ja
panse maatschappij zijn het ook in
het onderwijs de grote onderne
mingen die de toon aangeven.
Toyota, Mitsubishi en Honaa, de
grote industriële bedrijven die hun
personeel een baan voor het leven
en bovendien een heleboel ex
traatjes garanderen, nemen slechts
mensen aan die aan een bepaalde
universiteit afgestudeerd zijn. De
universiteit van Tokio staat bij
deze bedrijven bijzonder hoog aan
geschreven, en om daar naar toe te
kunnen, moeten de kinderen naar
de beste (privé-) scholen.
De rivaliteit onder de leerlingen is
tegenwoordig zo groot dat de Ja
panse ouders van nu geloven dat
ze hun kinderen zouden benade
len, wanneer ze hen 's avonds en 's
zondags niet naar een privé-leraar
zouden sturen. Bij veel examens
komt het testen van het geheugen
op de eerste plaats, niet het toepas
sen van de aanwezige kennis. Om
op de universiteit toegelaten te
worden moeten de kandidaten een
algemeen toelatingsexamen doen,
dat bestaat uit een multiple-choice
test over zeven verschillende on
derwerpen.
De leerlingen worden daartoe vol
gepropt met feiten en cijfertjes en
hun intelligentie wordt vastgekop
peld aan de hoeveelheid informa
tie die ze uit hun hoofd hebben
kunnen leren. Veel leraren zijn
ontevreden over deze gang van za
ken, maar zij worden weer beoor
deeld op het percentage leerlingen
uit hun klas dat op de beste scho
len en universiteiten toegelaten
wordt.
Zelfmoorden
De afgelopen jaren hebben de te
kortkomingen van het Japanse on
derwijssysteem zich op een veront
rustende manier geopenbaard.
Jeugdcriminaliteit, intimidatie van
zwakkere leerlingen in de klas en
zelfmoord komen steeds vaker
voor, vooral onder de leerlingen
van de lagere middelbare school,
waarvan 94 procent slaagt voor het
examen en doorstroomt naar de
hogere middelbare school (16-18
iaar). Het woord „hervormingen"
ligt op ieders lip, maar verschillen- het onderwijs gebruikt wordt als
te denken over wat ze de kinderen
leren. Er is geen communicatie
tussen de leraar en de leerling en
de leraar is volkomen afhankelijk
van wat het schoolhoofd wil",
klaagt een lid van Nykioso, de
progressieve lerarenvakbond.
Professor Teruhisa Horio van de
universiteit van Tokio gelooft dat
de groepen bedoelen er verschil
lende dingen mee.
De leraren willen dat de staat
minder controle over het onder
wijs krijgt. De industrie klaagt dat
het systeem mensen aflevert zon
der ideeën en initiatief. In juni pu
bliceerde een commissie, ingesteld
door premier Nakasone een kri
tisch rapport: „Een te sterke be
klemtoning van het onthouden
van de lesstof verhindert dat de
kinderen hun creativiteit en aan
leg om zelfstandig te denken en te
oordelen ontwikkelen. Het resul
taat is dat het systeem mensen af
levert, die geen eigen persoonlijk
heid hebben. En bij veel mensen
ontbreekt de Japanse identiteit",
aldus het rapport.
„De condities waaronder we les
geven, moeten veranderen. De
klassen zijn te groot. De leraren
hebben te weinig tijd om rustig na
een vorm van controle door de
staat. In 1957 zette de staat een sy
steem op voor het beoordelen van
leraren. Het jaar daarop kwam er
censuur op leerboeken zodat het
lesmateriaal onder toezicht van de
staat kwam en in 1961 werd er een
prestatietest voor kinderen geïn
troduceerd.
Tien jaar later introduceerde de
regering een complex beoorde
lingssysteem voor leerlingen. Ook
zijn er de zogenaamde gedragrap
porten, die de leerling gedurende
zijn hele schooltijd vergezellen.
Professor Horio is bang dat de het
onderwijs steeds meer naar de pri-
vé-sector wordt overgeheveld en
vreest dat dit zal leiden tot „het
ondergeschikt maken van het on
derwijs aan de eisen die de jacht
op welvaart stelt".
SARAH BOSELEY
Copyright The Guardian
het Ji
il 'n
na lig
nog s
Britse opwerkingsfabriek
lokt strijd uit:
X- orga
zou
zicht
LONDEN Omtrent hun opwerkingsfabriek Seiï"
lafield in het Noordwest-Engelse graafschap Cum
bria huldigen de Britten twee meningen, aie lijn
recht tegenover elkaar staan. Sellafield, een reus"
achtig bedrijf, haalt uit nucleaire afval uranium- eira^
plutoniumelementen. Volgens de Britse overheid i "e
het er volkomen veilig. Milieubeschermers daaren
tegen beschouwen Sellafield als levensgevaarlijk.
Sellafield, vroeger heette het Windscale, wordt bestuui
door British Nuclear Fuels Ltd., een maatschappij waarii
de Britse regering grote belangen heeft. De laatste tijd
Sellafield kennelijk zo lek als een zeef. In vijf weki
hebben zich vier lekken voorgedaan. Het vierde lel
werd opgemerkt twee dagen nadat op last van de rege
ring Thatcher in de fabriek een uitgebreid veiligheidsoi
derzoek was begonnen.
Afgelopen maand stemde het Europese parlement ii
Straatsburg voor een tijdelijke sluiting van de Sellafiel
d-opwerkingsfabriek. Ook in de Ierse republiek, gelegei JV
tegenover de Engelse westkust, wordt erop aangedronger
de centrale ten spoedigste te sluiten. De Ieren zeggen las
te hebben van radio-actieve neerslag, afkomstig van d<
opwerkingsfabriek in Noordwest-Engeland. De toene
mende frekwentie in Midden-Ierland van gevallen vai
leukemie en abnormale geboorten zou daarvan eei
rechtstreeks gevolg kunnen zijn.
Maar de Britse regering trekt zich dit alles niet erg aai
Zij is van oordeel, dat er geen grondige redenen bestaai
om Sellafield te sluiten. Staatsminister van milieu Ker
neth Baker zei op de tv: „De Britse kernindustrie is ee
van de meest gereglementeerde nijverheden van hi
twarr
rivé-
cn
Leukemie
Sellafield bestaat al sinds 1952. Volgens experts is de re
actor die in deze fabriek de plutonium haalt uit gebruikte én
uraniumbrandstof, afkomstig van kerncentrales, heel üj v<
slecht gebouwd. Zelfs een lichte aardbeving zou hem iritse
kunnen vernietigen. „De gevolgen hiervan zouden ramp laan
zalig", aldus een ingenieursrapport uit 1983, opgesteld ijn
voor rekening van British Nuclear Fuels Ltd. (BNFL)evor
Maar deze waarschuwing werd nooit ernstig opgenomenjiet a'
Het plutoniumproces van Sellafield is noodzakelijk, om
dat in de wereld geen natuurlijke plutoniumbronnen be-J* d
staan. Dit radioactieve chemische element wordt ge -ar'u
vormd tijdens de nucleaire kettingreactie in de uranium-
brandstofelementen van kerncentrales. Het plutonium
moet uit gebruikte kernbrandstof worden gescheiden.
Daarna is het bruikbaar in kerncentrales en als splijtstol rn
in kernwapens.
De fabriek heeft overigens vrijwillig financiële vergoe
dingen uitbetaald aan de gezinnen van acht arbeiders,
die werkten in Sellafield en dood gingen ten gevolge van ïer(j
kanker of leukemie. De Britse maatschappij voor nucle- ;rjei
aire brandstof weigert echter te geloven, dat hun overlij- jriel
den rechtstreeks kon worden toegeschreven aan radioac- verbl
tiviteit in haar opwerkingsfabriek. iij di
idr
vach
lem.
!lijk
De Britse milieuvereniging „Vrienden van de Aarde" »gte
vestigt de aandacht op het fêit, dat Sellafield jaarlijks over
twee ton uranium in ae Ierse Zee pompt om het te ver- Al et
dunnen en te verspreiden. Maar het komt terug aan land,
onder meer door verdamping van het zeewater. Opme
tingen in het graafschap Cumbria brachten aan het licht,
dat de radioactiviteit van het huishoudelijke stof er 6.000j?at
maal hoger was dan in het Engelse binnenland.
lijdel
Deviezen
Vreemde bezoekers blijven weg uit de streek, wat erg na
delig is voor de eigenaars van kleine hotels en herbergen
die kamers verhuren. Zelfs sommige plaatselijke bewo
ners beginnen zich nu af te vragen of Sellafield niet veel
beter gesloten zou worden. Maar zij zijn niet in de meer
derheid. In Sellafield arbeiden zo'n 10.000 mensen, die de
opwerkingsfabriek accepteren omdat zij er hun brood
verdienen. Voor de plaatselijke economie betekent Sella
field een opbrengst van ongeveer twee miljoen pond de
week. En dat is veel geld in een regio met gi-ote werke
loosheid.
In de buitenwereld staan de wetenschappers en het ge
wone personeel van Sellafield doorlopend bloot aan
scherpe kritiek. Zij slagen er niet in Jan Modaal te doen
geloven, dat de aanwezigheid van hun opwerkingsfa
briek op de schilderachtige kunst van Cumbria onge
vaarlijk is. „Wijzelf hebben tegen de kritiek die ons
praktisch onafgebroken wordt toegeslingerd een soort
bunkermentaliteit ontwikkeld", aldus een lid van het -
Sellafieldpersoneel. w
Het is duidelijk, dat Sellafield ondanks haar vele lekken |^u
toch niet zal worden gesloten, want het economische be
lang van deze opwerkingsfabriek maakt voor de regerint
Thatcher ieder nadeel volkomen onbelangrijk. De Britse
premier gelooft rotsvast in het toenemende gebruik van Jl'
kernenergie. Sellafield werkt veel voor het buitenland;
tot het einde van deze eeuw zijn bij BNFL al voor 2,7
miljard pond aan buitenlandse orders geplaatst. „Een zo j <je
verdient Groot-Brittannië als nucleaire vuilnisbak enornv ijnze
veel vreemde deviezen", aldus de Vrienden van de Aar-^
de.
„Gi
