Nederland kan nu 24 maanden
financieren tegen 0% rente.
Springer: een begaafd verteller
Samaritaan of Koopman?
lei
GUERIDO
U KOMT BIJ ONS
OGEN gTEKORT
AUTOHEEMSKEB!
Nu rijden zonder rente bij uwAusdn Rover dealer.
Speelsleerzaam boek over Japanse vouwkunst
DE KRANT.
OMDATU
NIET
IEDERE DAG
IN HET
KREMLIN
KUNT
ZIJN.
Toercaravans
^eejeken
CeidaeSoLwont
VRIJDAG 7 MAART 1986 PAGINA 11
CHTSPEL'
j mislukte
ian van
van Laerhoven
iman „Nachtspel", den-
het debuut van Rob van
nten a^ven, wordt een literair
spolitiéfcspecld van twee lagen
komttldie in elkaar schuiven,
.pphijlcent Bart Mertens leest
'j een nacht het manus-
|en Dij(^an je roman van zijn
I Die roman-in-de-roman
Hingen! het grootste deel van
den rn tspel" in beslag en net
lezer in de roman, de li-
urkenner, is de lezer in
lijkheid zeer ontevreden
vat hij leest. Dat wel om
lopende redenen.
erzor9Zer in het boek windt
l te vei j over de manier waarop
roer ziin hoofdpersoon
;omt, kennelijk zelf is) zo on-
richtli55611 'aat omgaan met
in h eer op keer wordt uit-
beschreven hoe deze
ïlijke, je Sexuele lust wil bele-
1 eenzaamheid, liefst ge-
eerd door enige porno-
Daarna wordt Bart
ns ook nog eens kwaad
alle leugens, die zijn
over het ouderlijk gezin
:EKTA|de brengt in zijn roman.
BEL C zer in werkelijkheid is
,n<;laai oor dan allang bijster, als
^niet afgehaakt heeft om-
dat gedoe van die ro-
loofdpersoon hem werke-
'Z' net raakt. Het geschuif
vrouwennamen en figu-
4^ je in de zogenaamde ro-
6,-Jen de eigenlijke roman op
q arrende wijze dooreen
ld worden, heeft het
'0' lezer dan ook niet ge-
12* elijk gemaakt.
K
350 pagina s lang gaat dit
teloze en uitvoerige spel
18,' ogenaamde fictie en wer-
20,' heid door waarbij die
22 elijkheid nauwelijks ge-
aardig mag heten, al doet
24,J Laerhoven zijn best om
26,$ie nachtelijke lezer, de li-
28, lurdocent, een man met
30 emen te maken, die er
mogen zijn, maar buiten
32,1de vallen.
34
36' >m: een slecht georgani-
verhaal, een kritiekloos
39»' bouwd probleem, waar
41f4ei aan is toegevoegd. Er-
wordt namelijk ook nog
45 strip-verhaal gemaakt, in
Q*J»es. wat weer een script in
48»^oman in een roman ople-
52J
hinese doosjes. Maar het
nelt en klinkt hol.
64.' TAM VPBCTADDVV
wij EXA, 2200 Antw«rp*n.
JAN VERSTAPPEN
,QUISSAMA'
Aan zijn kleine maar indruk
wekkende oeuvre heeft de au
teur F. Springer kort geleden
een nieuw boek toegevoegd,
dat zoals meer van zijn werk,
is gewijd aan gebeurtenissen
die zich afspelen rond Neder
landers, die in het buitenland
vertoeven. In dit „relaas" ver
telt Springer over twee Neder
landse mannen, die zich in
Angola ophouden. De een,
Charles Enders, is een ervaren
zakenman, die in deze jonge
staat nieuwe markten voor
zijn superbedrljf wil openleg
gen; de ander, King Velder-
man, is een zwerver, een schil
derachtig type, iemand die
reeds lang in allerlei tropische
landen verblijft en daarom het
leven in den vreemde van ha
ver tot gort kent.
Nadrukkelijk noemt Springer
zijn verhaal een relaas. Hij laat
het verhaal dan ook vertellen
door de zakenman Charles En
ders, die zijn wederwaardighe
den in Angola noteert op vel
len briefpapier van allerlei ho
tels in de wereld. Enders
merkt op zeker moment over
deze toch al onzinnige noteer-
lust op: „Alles wat gebeurd
was moest zo ambtelijk moge
lijk en tot in kleinste bijzon
derheden worden geregi
streerd, ook mijn krankzinnige
visioenen en fantasien". Hij
vindt het zelf zo langzamer
hand een ziekelijke dwang;
een logische verklaring voor
deze woede om alles te note
ren heeft hij niet. De lezer
leest Enders' notities, die aan-
vankelijk alles met zijn zake
lijke opdracht te maken heb
ben, hoewel dat onderwerp
gaandeweg steeds minder be
langrijk wordt, tot de totale
mislukking op allerlei ge
bied volgt.
Het relaas van Enders begint
in Nederland, waar de man op
het hoofdkantoor van zijn be
drijf te horen krijgt, dat hij
naar de Afrikaanse landen zal
worden overgeplaatst, terwijl
hij succesvol werkzaam is in
Latijns-Amerika. Enders ver
trekt zo gauw als alle voorbe
reidingen getroffen zijn, vol
goede hoop op groot succes. In
zijn privé-leven heersen twij
fels, de relatie met vriendin
Vicky is niet zorgeloos.
Op het vliegveld van Luanda,
Angola's hoofdstad, gaat het
direct mis. Kleine tegenslagen
brengen Enders in enige moei
lijkheden, waarop een toeval
lig aanwezige Nederlander, die
al lang in Angola woont, zich
over hem ontfermt. Hij biedt
hem huisvesting aan in zijn
woning en langzamerhand
raakt Enders totaal in de ban
van deze King Velderman. De
door de wol geverfde globe
trotter vertelt hem van alles
over zijn leven, hetgeen, trouw
door Enders genoteerd wordt.
Zijn belangstelling voor zijn
zakelijke opdracht taant en
zijn vriendin verdwijnt op den
duur geheel uit zijn gedachten.
Heel zorgvuldig bouwt Sprin
ger dit verhaal op. De climax
van het verhaal vindt plaats in
het verwaarloosde natuur- en
wildpark van Angola, „Quissa-
ma", waar Velderman zijn
nieuwe vriend mee naar toe
neemt, als hij op bijna dwang
matige manier daarheen een
tocht maakt. Velderman zal
hem daar de olifanten laten
zien. Enders verwaarloost er
zijn cruciale afspraak in ver
band met zijn bedrijf door,
zonder goed te beseffen waar
om. Dan wikkelt zich alles
snel af, in het gezelschap van
een Belgisch avonturier en
twee hoerige vriendinnen vol
trekt zich de catastrofe rond
Velderman en daardoor ook
rond Enders.
Wat heeft Enders al die tijd
bewogen om zijn opdracht zo
te verwaarlozen voor de intri
gerende wereld van Velder
man? Aan het eind, als hij
werkelijk niet meer terugkan,
stelt hij zich vragen daarover:
„Wat verwacht het bedrijf nu
van haar trouwe zwoeger in
zwart Afrika? Moet hij Sama
ritaan zijn of Koopman? Wat
weegt zwaarder: een miljoene
norder of mensenlevens?" Het
is een heel elementaire keuze,
waar hij voor staat, terwijl hij
nauwelijks meer kiezen kan,
het leven heeft lang voor hij
er weet van had, deze keuze
voor hem gemaakt.
Springer is een groot verteller,
zijn „relaas" is bijzonder knap
opgebouwd. Met enige ironie
laat hij Charles Enders, die het
hele verhaal op zijn rare brief
papier en uiteindelijk op de
blanko pagina's van zijn order
boek noteert, aan het slot con
stateren: „Literatuur, wat
moet ik met literatuur". Sprin
gers belangstelling ligt niet in
de literaire vormen, maar in
de vertelling. Wat niet weg
neemt dat hij de literaire mid
delen en technieken heel sub
tiel aanwendt, zoals in de bij
zonder geraffineerde manier
waarop hij het de flash-back
toepast, de ritmiek en geleding
van het verhaal en de span
nende manier waarop het ver
telperspectief wordt gehan
teerd. Maar desondanks, voor
alles: een knap verhaal.
JAN VERSTAPPEN
„Speels Origami" is een on
langs bij Meulenhoff versche
nen boek over de Japanse
vouwkunst (Origami betekent
letterlijk: papier vouwen). De
Japanners zijn al duizenden ja
ren grootmeesters in deze
kunst en weten er waren
kunstwerken mee te scheppen.
„Speels origami", dat geba
seerd is op de methode waar
mee op Japanse lagere scholen
onderricht in deze uitingsvorm
wordt gegeven, maakt de
vouwkunst voor westerse kin
deren aantrekkelijk en toegan
kelijk. Is Origami feitelijk een
kunstvorm met een duidelijk
meditatieve bedoeling, dit
boek gaat helemaal uit van het
kinderspel en de kinderfanta
sie. Aan de hand van enkele
leuke nieuwe vouwsels wor
den de beginselen bijgebracht,
waarna vervolgens de moei
lijkheidsgraad snel wordt op
gevoerd. Daarbij verliest het
boek niets van zijn speelsheid.
De moeilijkheidsgraad zal door
probleem worden gezien: de te
vouwen objecten zijn telkens
weer zo aantrekkelijk, dat elk
nieuw onderdeel van het boek
alleen maar uitnodigt tot spe
lenderwijs verder leren. Het
boek besteedt aandacht aan
verschillende vormen van
Origami: om te spelen, om te
gebruiken, om mee te pronken
en zelfs origami-modellen om
bij te zingen. Voorbeelden:
vliegtuigen, boten, vliegende
schotels, dieren, onderzetters,
verjaardagskaarten, bloemen
enzovoorts enzovoorts.
De schrijver van het boejc, Do-
koeohtei verdiepte zich als on
derwijzer in origami en geeft
er sindsdien mondelinge zowel
als schriftelijke lessen in. Men
prijst hem alom vanwege zijn
inspanningen om origami in
wijde kringen bekendheid te
geven.
Dit originele boek draagt daar
toe ongetwijfeld bij. Het zinni
ge ervan is, dat het het ruim
telijk inzicht en het logisch
denken van kinderen kan be
vorderen, waarbij de creativi
teit enorm wordt geprikkeld.
Het boek is zeer duidelijk.
Wanneer ouders erin gaan bla
deren, dan gaan die. ongetwij
feld ook aan het vouwen.
LEO HENNY
Dokoeohtei Nakano: „Speelse ori
gami". Uitgeverij Meulenhoff.
Prijs: ƒ2240.
Van Zweden
en Brautigam
in wankel
evenwicht
De foto op de hoes baart zor
gen. Pianist Ronald Brauti
gam lijkt het lachen al jaren
geleden te zijn vergaan en
violist Jaap van Zweden
kijkt voorzichtigheidshalve
een andere kant op. <Om aan
deze foto enig wantrouwen
te ontlenen gaat wat ver,
maar achteraf toch niet he
lemaal ten onrechte. Hoewel
de twee jonge Nederlandse
musici sinds 1978 een vast
duo vormen, lukt het hen
lang niet altijd van een com
positie voor viool en piano
een geheel te maken. Tech
nisch vormen zij een even
wicht, dat emotioneel echter
nogal wankelt.
Philips produceerde een
plaat, waarop het duo werk
speelt van Mozart, Bach,
Beethoven en Wieniawski,
in die volgorde. Relatief be
kend werk en zeker voor de
uitvoerenden. In hoeverre al
te bekend? Jaap van Zwe
den lijkt met zijn steeds ver
rassende toonvorming ner
gens last van te hebben; hij
mag dan in de omgang een
wat norsige klant zijn, aan
zijn spel is dat niet te horen,
al zou hij Kortjakje spelen.
Daarom valt in de eerste
plaats Brautigam op, die in
het eerste deel van Mozarts
vioolsonate in e, KV 304
Van Zweden wat dul volgt
en ook nauwelijks tot leven
komt in de maten waarin hij
alleen mag spelen; juist van
die maten om te laten horen
dat er nog vrolijkheid op
deze wereld bestaat. Voor
Brautigam niet. In het twee
de deel raakt Brautigam iets
van zijn matte aanpak kwijt,
maar de totale indruk dat
het allemaal wat lekkerder
had gekund, is dan niet
meer te wijzigen.
Na de heldere en vooral
ruimtelijke weergave van
Bachs Chaconne in d uit de
Partita nr. 2 BWV 1004 doet
zich bij Beethoven ongeveer
hetzelfde voor: diens achtste
vioolsonate in G Opus 30 nr.
3 krijgt opnieuw een vlakke
inleiding, waarna de delen
twee en drie met aanzienlijk
meer plezier door de micro
foons worden gestuwd. Met
name het derde deel wordt
uitgevoerd zoals men dat
van alle duo's zou mogen
verwachten: er ontstaat in
alle opzichten een muzikale
eenheid, om op de rand van
de stoel te beluisteren.
De slavisch getinte Tarantel-
le van Henryk Wieniawski
vormt een mooi sluitstuk
waarin bewezen wordt dat
Brautigam en Van Zweden
wel degelijk een goed duo
kunnen vormen. Bovendien
wordt luid en duidelijk
hoorbaar gemaakt hoe in dit
soort vioolsonaten de viool
en de piano samen kunnen
bouwen aan één werk,
waarin niet de piano de
viool slechts begeleidt. Hoe
wel noch Mozart, noch Beet
hoven het zo heeft bedoeld,
werkt Brautigam zich eigen
handig in de rol van begelei
der. En dat had niet gehoe
ven.
FRITS BROMBERG
Philips 416 328-1: Mozart (vioolso
nate KV 304), J.S. Bach (Chacon
ne uit Partita nr. 2 in d BWV 1004
voor vioolaolo), Van Beethoven
(vioolsonate nr, 8 in G Op. 30 nr.
3) en Wieniawski (Tarantella in g
Op. 16 voor viool en piano).
AUSTIN ROVER
san Micra DX 3x 1983-'84
san Micra GL 1984
T^^isan Micra Van1984
v Mn Cherry 1.3 DX 1983
san Cherry 1.3 DX 1984
7-r- san Cherry 1.3 DX 1982
san Cherry 1.3 GL 1983
*an Sunny 1.3 DX 3x1982-'84
(san Sunny 1.3 GL 3x1983
Sunny 1.5 GL Coupé1984
Sunny 1.5 GL 5-drs1984
Stanza 1.6 L1982
Prairie 1983
sun Bluebird 3x 1982-'83
sun Bluebird Wagon 1983
tsun Silvia 1981
Silvia Tubo 1984
san Urvan 1983
oën Visa L 1983
oën GSA Club 1981
d Cobra1979
d Taunus 1.61981
undai Pony 1.4 TLSf983
ld Corsa L 1984
|d Corsa TR 1984
Opel Corsa 1.2 S 1985
Opel Kadett 1.2 S 2x1983
Opel Kadett L1983
Opel Ascona 2.0 S1979
Opel Ascona LPG 1981
Oldsmobile Omega 1980
Renault 1.8 TL Combi 1980
Toyota Celica 1982
VW Golf GTI 1979
DIESELS:
Nissan Sunny 4-drs1983
Nissan Sunny 5-drs1984
Nissan Sunny 2-drs1983
Nissan Bluebird Wagon 1984
Nissan Bluebird Wagon 1983
VW Jetta 2-drs1983
Fiat Ritmo -1982
AUTOMATEN:
Nissan Sunny1984
Honda Civic 1981
DIVERSE AUTO'S ONDER 5.000.- EN
DIVERSE SCHERP GEPRIJSDE DEMONSTRATIEAUTO'S
VRIJDAGAVOND KOOPAVOND
■Occasionsg
-~ÖFFT NISSAN DEALER
Roelofarendsveen, Alkemadelaan 1. Tel. 01713-2866/2073
^fsJag^nelwe^Amsterdar^^
Haagse Caravan Centrale biedt aan:
o.a. Munsterland, Dethletfs, Gruau, Digue
stacaravans Silverstar Montana
yoor onderhoud en reparatie en alle caravanaccessoires.
HCC Caravans Wassenaar
Rijksstraatweg 179, 01751-12561
isö- UISER 8.65 bijl
roet achterkajuit, buiten
ging, 40 pk Mercedes, met
IfcE /25'000"'-Tel
T.k.a. weekend KRUISER Shet
land 535, 55 pk Yamaha, pr.
5.500.-. Tel. 070-94.08.98 na
18.00 uur.
ADVERTEREN
DOETVERKOPEN I
WATERSPORTERS. Lot opll
Wij hebben ruim 100 B.B. moto
ren van 2 t/m 140 P.K. Dlv.
overj. motoren met hoge kor
ting. Kano's v.a. 495.-; polyes
ter zeilboten v.a. 850.-; boot
trailers v.a. 795.-; bagagewa
gens v.a. 595.-. Van Zeist B.V.,
Voorweg 161, Zoetermeer. Tel.
079-517018.
PLAATS
EENS
EEN
KLEINTJE
't Is nu aantrekkelijker dan ooit om een Austin Mini, Metro, Maestro, Montego of Rover 200 te
gaan rijden. Want Austin Rover biedt u tijdelijk de mogelijkheid om de betaling uit te spreiden
over maar liefst 24 maandelijkse termijnen zonder dat het u ook maar één cent rente kost
Klasse-auto nü binnen uw bereik.
Dit is dé kans om uiterst voordelig in het bezit te komen van een klasse-auto, die standaard
voorzien is van tal van extra's. Zoals de compacte, maar verrassend ruime Metro. Met een
sportieve styling en een voortreffelijke weg-
ligging. Comfortabel en compleet. Zo is de Metro
Surf standaard uitgerust met gelaagde voorruit,
achterruitverwarming, rechter buitenspiegel en
hoofdsteunen vóór.
Ook verkrijgbaar in MG en MG turbo-uitvoering.
Of de stijlvolle Montego. De ruime gezinsauto,
waarmee u ook zakelijk gezien uitstekend voor
de dag komt. Of de Maestro; de meesterlijke
middenklasser. Op en top fraai en sportief En niet te vergeten de karakteristieke Mini, die
eenvoudigweg niet klein is te krijgen.
Hoge financieringen hoge Inruilt/vaarde.
De maximale financiering op basis van een huurkoop overeenkomst door Austin Rover in
samenwerking met LFN bedraagt voor de Mini f 7.500.-, de Metro f 10.000.- en voor de Maestro,
Montego en Rover 200 f15.000.-. Heeft u een auto in te ruilen, dan zal dit in de meeste gevallen
voldoende zijn voor de wettelijke aanbetaling.
Ook met inruilen zijn we niet kinderdachtig.
Snel naarde Austin Roverdealer.
De Austin Rover dealer kan u alle bijzonderhe-
denvertellenoverditbijzondereaanbod.Enzalu
graageenproefritlatenmaken.Komsnel,wantde
actie is tijdelijk. En wie wil nu niet een klasse-auto
rijden en 'm in 24 maanden rentevrij betalen?
Prijzen incl. BTW. excl. afleveringskosten. Prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden Afgebeeld de Austin Metro LS-5 drs. de Maestro MGen de Austin Montego Mayfair. Met ingangvan deze actie vervallen alle voorgaande
acties Actieperiode loopt tot en met 31 maart a^. Carrosseriegarantie: 6 jaar tegen doorroesten van binnenuit 1 Jaar inkl. Supercover Hulpverlening onderweg. Informeer bij uw dealer naar een uitbreiding van de
garantie tot 2 of 3 jaar (Super Garantie).
ALPHEN A/D RIJN, Thomas Autobedrijf BV, Pr. Hendrikstraat 99-105, tel. 01720-92848. LEIDEN, BV Automobielbedrijf L.AG.,
van Oldenbameveldtstraat 37, tel. 071-154909. LEIDERDORP, Auto-Home BV, Touwbaan 2, tel. 071-899275. SASSENHEIM,
Autobedrijf AL. van den Dool, Essenlaan 36, teL 02522-12231. WASSENAAR, A Blankespoor BV, Oostdorperweg 29-31, tel. 01751-
12405. SUBDEALERS: NIEUW-VENNEP, Autobedrijf Oldenhage-Bruggeman, Venneperweg 541, tel. 02526-87266. NOORDWIJK,
Garage de Jong BV, v.d. Mortelstraat 254-256, teL 01719-19303. VALKENBURG, Garage de Jong BV, Hoofdstraat 102-106, teL Q1718-
16947. VOORSCHOTEN, Garage Adegeest, Leidseweg 89, tel. 01717-6464.
