"ËëldScëötwmïr
ERuding ziet begrotingsgat dagelijks groter worden
1
Sovjet-Unie is niet
langer„Boven-V olta
met raketten"
Rajiv Gandhi heeft z'n glans verloren
Politiek
Partij
Parlement
Drugskoerierster hoopt op traagheid Romeinse rechter
^MMNF.NT. AND/BUITENLAND
ZATERDAG 1 MAART 1986 PAGINA 5
rEN HAAG Minister
uding was deze week
?el even een tevreden
i iens. In zijn terugblik
1 /er het financiële jaar
s)85 kon hij immers vast-
i ellen dat het overheids-
kort is teruggelopen tot
i ïneden het percentage
1 ui 7,5 procent, dat CDA
i WD in 1982 in het re-
1 ïerakkoord als doel vast-
gden en dat toen alom
s zeer ambitieus, zo niet
|tihaalbaar werd geken-
hetst Lang zal de tevre-
gnheid van de bewinds-
ian overigens niet heb-
1 en geduurd, want zoveel
leevallers er over 1985 te
lelden waren, eens zo-
eel tegenvallers storten
ch dezer dagen over de
taat der Nederlanden uit.
j inancieel-economisch Den
aag pleegt zich in deze tijd al
5 epgaand te bezinnen op de
J ïgroting die met Prinsjesdag
moet worden ingediend. Het
Centraal Planbureau (CPB)
maakt zijn berekeningen en
doet voorspellingen op basis
waarvan groepen hoge ambte-
drag aan ombuigingen aanbe
velen. Op zijn beurt doet deze
zijn collega's in de minister
raad per brief zijn eerste be
zuinigingsvoorstellen, waarin
hij traditiegetrouw wat over
vraagt Dat proces gaat dit jaar
met de nodige verwarring ge
paard. De vaderlandse boek-
nouding is immers in het ver
leden zodanig van de aardga
sinkomsten afhankelijk ge
maakt, dat de tuimelingen die
de revenuen uit deze energie
bron thans doormaken de fi-
nancieel-economische sleute
laars grijze haren bezorgen.
De aardgasopbrengst van de
export is, zoals we weten,
vooral afhankelijk van drie
factoren: de omvang van de
afzet, de ontwikkeling van de
olieprijs (waaraan die van gas
is gekoppeld) en de koers van
de Amerikaanse dollar, de
munt waarin het gas wordt be
taald. Al die factoren werken
momenteel sterk in het nadeel
van de schatkist
Volle dreun
Wat de omvang van de afzet
betreft was hier al rekening
mee gehouden. Minister Ru-
ding kondigde reeds in sep
tember van het vorig jaar aan
dat ons ten gevolge van een
dalende afzet in 1987 een in
komstenderving van zes mil
jard gulden te wachten zou
staan en dat er dan dus aan
vullend bezuinigd moest wor
den om die strop te compense
ren. Sindsdien is de situatie
wekelijks verslechterd en deze
week liet premier Lubbers we
ten dat onze gasinkomsten
dreigen te halveren.
Dat gebeurt niet onmiddellijk,
omdat de prijs van het gas met
enige vertraging aan de nieu
we omstandigheden wordt
aangepast. Bij het opstellen
van de begroting voor 1987
krijgt het kabinet echter de
volle dreun te verwerken.
Voor een groot deel zal die
klap de iaren daarna doorwer
ken. Halvering van de gasba
ten betekent voor de komende
jaren een strop van 7 tot 8 mil
jard en daarmee zouden de
somberste voorspellingen over
,,het gat van Ruding" worden
bewaarheid.
En nog lijken we niet aan het
einde van de tegenvallers. De
laatste berekeningen gaan im
mers uit van een olieprijs van
16 tot 17 dollar per vat, een
prijs die zich volgend iaar tot
20 dollar zou moeten herstel
len. Maar door de zeër recente
dalingen van de olieprijs
wordt er momenteel slechts
zo'n 13 dollar voor een vat be
taald en kenners zien die prijs
eerder verder zakken dan om
hoog gaan. Van herstel lijkt
voorlopig geen sprake te zijn.
Bovendien rekent Financiën
met een dollarkoers van 2,70,
terwijl de munt nu op bijna
2,50 ligt. Precies een jaar gele
den bereikte de Amerikaanse
munteenheid een topkoers van
3,99 gulden. Een daling van
1,40 gulden in twaalf maanden
is nauwelijks meer een „zachte
landing" te noemen. En wie
weet hoe het verder zal gaan?
Zelfs de knapste financiële ex
perts hebben geen flauw idee
hoe de munt zich de komende
tijd zal ontwikkelen. Voorals
nog ligt een verdere teruggang
voor de hand. Ook hier dus
een somber vooruitzicht voor
de Nederlandse schatkist.
Wie de komende weken leest
over voorstellen tot bezuini
gingen en andere compense
rende maatregelen die de tien
miljard gulden overschrijden,
moet dus niet gek opkijken.
Ruding kan in zijn suggesties
aan zijn collega's dit jaar ei
genlijk nauwelijks overvragen,
want elk bedrag lijkt enkele
weken later al weer door nieu
we tegenvallers te worden
achterhaald. De gewone bur
ger merkt daar voorlopig nog
weinig van. Zeker niet vóór de
verkiezingen van 21 mei! De
financiële gebeurtenissen kun
nen hem op dit moment alleen
maar tot tevredenheid stem
men: de benzine wordt almaar
goedkoper en ook andere pro-
dukten dalen geleidelijk in
prijs.
Snode plannen
Erg lang zal het voordeel voor
de burgers niet duren, want in
Den Haag maakt men snode
plannen genoeg. Een flinke
verhoging van de accijns op
benzine is wel het minste
waarmee rekening moet wor
den gehouden. Bovendien is
dat voor het kabinet een aan
trekkelijke maatregel, omdat
er vrijwel onmiddellijk extra
geld naar de schatkist stroomt.
Het bedrijfsleven kan verdere
lastenverlichtingen ook wel
vergeten. De aaiing van de
energiekosten geeft immers
lucht genoeg?
Voor de opstelling van het ka
binet is politiek gezien wel
enig begrip op te brengen,
maar inhoudelijk is de redene
ring van Ruding en de zijnen
volstrekt onlogisch, onrecht
vaardig en onverstandig. We
hebben hier al eerder betoogd
dat nooit zowel een prijsexplo-
sie van energie als een prijsval
kunnen leiden tot een econo
mische crisis waar burger en
bedrijfsleven voor moeten
boeten. Toen in 1973 en 1978
de olieprijs met sprongen om
hoog ging stond de minister
van financiën ook niet klaar
het bedrijfsleven te
penseren!
Daar komt bij dat de energie-
prijsdaling voor het totale
beeld van de Nederlandse eco
nomie eerder gunstig is dan
nadelig. De inflatie wordt bij
na nul, de koopkracht neemt
toe en de kosten van het
bedrijfsleven dalen flink. Er
wordt goedkoper geprodu
ceerd en er is meer geld om te
kopen. Stuk voor stuk zijn dit
factoren die de groei van de
economie en de zo fel begeer
de daling van de werkloosheid
eerder aanjagen dan beperken.
De pogingen van de overheid
om de voordelen van burgers
en bedrijfsleven af te romen
door belastingen en accijnzen
te verhogen hebben juist een
tegenovergesteld effect. Daar
door wordt de economische
groei belemmerd en raken we
achterop bij het buitenland.
We mogen daarbij niet verge
ten dat onze voornaamste bui
tenlandse concurrenten ook
het voordeel van de lagere
energieprijzen hebben. Als al
leen Nederland die voordelen
naar de schatkist zou gaan
sluizen, verzwakt dus ook in
ternationaal gezien onze posi
tie. Kortom: al die plannen om
het voordeel van de energie
prijsdaling te beperken komen
neer op spelen met vuur.
Recept
Maar wat dan? Eigenlijk is er
maar één recept dat econo
misch aanvaardbaar is. Meer
dan ooit wreekt zich het feit,
dat we onze staatshuishouding
afhankelijk hebben gemaakt
van een energiebron uit de bo
dem van Groningen. Als die
voor problemen -
zorgt, moeten ze ook allereerst
binnen het economisch sy
steem worden opgelost. Inder
daad betekent dat extra bezui
nigen, gewoon de tering naar
de nering zetten. En als de te
genvallers in de jaren na 1987
doorwerken is het logisch ook
de compenserende maatrege
len over meerdere jaren uit te
Uiteraard moet daarbij worden
geprobeerd de uitgaven die
bijdragen tot het stimuleren
van de economie te ontzien.
Dan nóg is het effect van be
zuinigingen vaak een verlies
aan arbeidsplaatsen. Maar er is
een goede kans dat een onge
moeid gelaten economische
groei dat nadeel spoedig weer
compenseert. Deze oplossing is
verre te verkiezen boven het
domweg inpikken van het
voordeel waar burger en
bedrijfsleven in een vrije eco
nomie als de onze recht op
hebben.
ARJEN BROEKHUIZEN
BELANGRIJKE ECONOMISCHE HERVORMINGEN OP KOMST
IOSKOU Het is de
oogste tijd dat regerin-
m in het Westen eens na
^an denken over wat er
ll gebeuren als Gorbats-
v er in slaagt zijn econo-
lische hervormingsplan-
Bn te verwezenlijken en
B Sovjet-Unie naar het
t>st-industriële tijdperk te
oeren.
6940 et Westen is er aan gewend
70.50 .-raakt een economisch vrij
WjjO irakke ideologische tegen-
ONG anc*er 16 hebben, met een
342.00 £cht landbouwbeleid, einde-
79.60 ze rijen voor de winkels en
78.50 eervolle gevangenissen. Het
98i0° merikaanse grapje dat de
>vjet-Unie ,3oven-Volta is,
aar dan met raketten", heeft
ng een grimmige kern van
1 laarheid gehad.
let is natuurlijk maar de
H|||i:aag of een enkele redevoe-
^^^ng voor veranderingen kan
«^irgen in een land dat zo uit
gestrekt is als de Sovjet-Unie
bovendien een ineffeciënt
I6!40pbtenarenapparaat heeft,
i.95,aar toch lijkt het of Sovjet
leider Gorbatsjov de meest
^Jndamentele economische
3|55?randering heeft gelanceerd
nds Stalin.
rat hij heeft gezegd is dat er
l|BBj jktiedoel gesteld wordt voor
komende vijf jaar. Deze
roduktie moet tegen vastge-
.445 - 5i5;elde prijzen aan de staat
550orden verkocht. Alles wat de
>erderij boven dat gestelde
pel produceert, mag verkocht
I orden voor de prijs die de
J|jj§j| >erderij ervoor kan krijgen.
J et geld mogen de boeren zelf
ouden.
3 451/8 it is precies de stimulans
2 64i/4aarop de Sovjetboeren heb-
8 62 fen zitten wachten. Hetzelfde
ii 17?:ldt voor fabrieken: ook
8 381/8 hunnen hun overschot aan
2 49 rodukten direct aan het pu-
30 liek of aan andere fabrieken
4 i39i/8grkopen voor de prijs die ze
-a M3/4*voor kunnen krijgen.
J 53i/4^n er mag geen enkel woord
'8 49
683/4
van kritiek komen op diege
nen die eerlijk werken om wat
extra's te verdienen", bena
drukte Gorbatsjov tijdens het
27ste partijcongres. „Kostenbe
rekening is het beste economi
sche controlemechanisme
alles moet afhankelijk ge
maakt worden van het eindre
sultaat". Bedrijven die verlies
lijden zullen geen financiële
hulp van de staat krijgen. De
winstmakende fabrieken mo
gen hun verdiende geld hou
den.
Om deze veranderingen aan te
kondigen, laat Staan uit te voe
ren, heeft Gorbatsjov de ideo
logische koe bij de horens
moeten vatten hij, heeft een
herziening van de fundamen
tele ideologie van het Marxis
me moeten aankondigden.
Gorbatsjov is de eerste Sovjet
leider na Stalin die dit heeft
aangedurfd.
„Het leven zelf dwingt ons
theoretische ideeën en concep
ten opnieuw te bekijken, zoals
de relatie tussen produktie en
socialistisch eigendom en de
economische vormgeving
daarvan", aldus Gorbatsjov.
„Het is de hoogste tijd dat we
onze vooroordelen overwin
nen over de relatie tussen pro-
dukten en geld. We kunnen er
niet aan voorbij gaan dat onze
filosofie en economie enigzins
buiten de werkelijkheid staan.
We blijven echter trouw aan
de Marxistisch-Leninistische
doctrine, wanneer we deze
creatief onwikkelen op basis
van onze ervaring".
Meer nog dan de nieuwe vrij
heid voor boeren en managers
is het deze herwaardering van
de ideologie, die het Sovjet-pu-.
bliek zo verrast heeft. Wan
neer Gorbatsjovs stoutmoedige
plannen succes hebben, dan
zal hij een nieuwe Sovjetklasse
zien opgroeien van mensen op
boerderijen en in fabrieken
die rijk worden door hun ei
gen inspanningen.
Deze groep zal naar alle waar
schijnlijkheid een nieuwe poli
tieke uitdaging gaan vormen
voor het politieke systeem van
de Sovjet-Unie wat daar na
de veranderingen ook van
overgebleven zal zijn.
Voordat het zover komt zal
Gorbatsjov echter eerst de lan
delijke medewerking van de
bureaucratie en het partij-ap
paraat moeten krijgen. Hier
werken de mensen die de her
vormingen in het Chroetsjov-
tijdperk tegenhielden.
„Er zal geen verzoening moge
lijk zijn met functionarissen
die een afwachtende houding
aannemen", zo waarschuwde
hij op het partijcongres. „Onze
wegen zullen zich scheiden en,
sterker nog, we zullen ook die
genen achter ons laten die
wensen dat alles bii het oude
blijft. Dat laatste zal nooit ge
beuren, kameraden". Krap
een jaar geleden kwam Gor
batsjov aan de macht. Sinds
die tijd is hij soms „een Russi
sche Kennedy" genoemd, een
moedige, jonge hervormer met
vooruitziende blik.
Bureaucratie
Maar zijn bereidheid de basis
principes van de staatsideolo
gie aan een onderzoek te on
derwerpen en de felheid waar
mee hij de bureaucratie en het
traditionele partij-apparaat
aanvalt, nodigen uit tot het
maken van nog een vergelij
king met een bekende per
soonlijkheid.
Uit Gorbatsjovs onuitputtelijke
bereidheid de aanstichter van
de Russische revolutie te cite
ren en zijn hartstochtelijke in
teresse voor ideologische
kwestie valt op te maken dat
de Sovjet-Unie, voor het eerst
sinds de jaren twintig, geleid
wordt door een toegewijde Le
ninist, een man die gelooft in
het systeem en weet dat hij er
iets van kan .maken.
Wanneer hij daar in slaagt
en het is de hoogste tijd dat
het Westen eens na gaat den
ken over de consequenties van
een efficiënte Sovjetecono
mie dan zal deze Gorbats
jov met Lenin zelf vergeleken
moeten worden.
MARTIN WALKER
Copyright Thé Guardian
1USKE EN WISKE DE BONKIGE BAARDEN
Standaard Uitgeven), Antwerpen-Weesp.
De gewone mensen in India zijn
minder onder de indruk van de prestaties en de „regeerstijl" van premier Rajiv Gandhi.
DELHI Rajiv Gandhi
moet aan den lijve onder
vinden dat het bestuur
over een zo groot en on
rustig land als India iets
heel anders is dan het
runnen van een groot be
drijf, laat staan het bestu
ren van een vliegtuig of
een onderzeeër. De gewo
ne bevolking en de „pan
dits" (geleerde hindoes)
zijn steeds minder te spre
ken over de stijl en pres
taties van de premier, die
een jaar geleden overtui
gend de verkiezingen
won. Al de oude vragen
over de levensvatbaarheid
van de Indiase democratie
zijn weer teruggekeerd op
de agenda.
Premier Gandhi's grote aan
trekkingskracht vooral
voor het Westen was zijn
rotsvaste overtuiging dat
probleem e<
Hij sprak de taal
Hij verwijderde de waarzeg
gers en klusjesmannen en ver
ving hen door computers en
hoofdambtenaren. Het leek
onaardig om te vragen waar
om niemand vóór hem iets
iad geprobe
schijnbaar
voudig was.
De regering Rajiv begon goed.
De economie en het belasting
ssysteem werden vrijer, er
kwamen onderhandelingen op
gang in de onrustige staten As
sam en Punjab en het pro
bleem van de corruptie werd
aangepakt.
De
te verliezen, begint het gevit
weer op gang te komen.
Tegenslagen
De lijst van teger
hij te veel haast heeft gehad.
De mensen en niet in het
minst zijn eigen collega's van
de Congrespartij weten niet
waar Rajiv hen naar toe leidt,
Zolang zijn beleid succesvol
leek te zijn, werd de twijfel in
de ijskast gezet. Kritici werden
weggewuifd als gefrustreerde
relikwieën uit het verleden.
Nu Gandhi steeds minder re
sultaten op tafel kan leggen en
zijn greep op de situatie dreigt
tegenslagen wordt
met de dag langer. Het Pun-
jab-akkoord ligt aan flarden.
De regering is er niet in ge
slaagd Ghandigarh aan Punjab
over te dragen met instem
ming van Haryana, Punjabs
„tweelingstaat", waarmee de
hoofdstad gedeeld wordt. De
radicale sikhs zijn weer terug
in de Gouden Tempel van
Amritsar, het moorden en inti
mideren is weer begonnen.
Steeds vaker raken groepen
sikhs en hindoes slaags, iets
dat herinneringen oproept aan
de donkere dagen in 1983 "en
1984, toen de separatistische
terreur van de radicale sikh
leider Bhindranwale zich van
Amritsar naar Delhi uitbreid
de.
Dit alles valt bovendien samen
met een hervatting van de
strijd tussen hindoes en mos
lems in het noorden van India.
In Kasjmir zijn vorige week 22
heilige plaatsen (vooral hin
doe-tempels) geplunderd en in
brand gestoken. Het prompte
leger- en politieoptreden kon
het bloedvergieten beperken,
maar de crisis is nog lang niet
voorbij.
Tenslotte heeft premier Gand
hi miljoenen Indiërs van zich
vervreemd door de prijzen van
levensmiddelen, brandstof en
kunstmest te verhogen, zonder
deze prijsstijgingen aan het
parlement voor te leggen. De
oppositie heeft haar kans ge
zien en gegrepen en de bevol
king tot een nationale staking
opgeroepen.
Het Congres is in verwarring,
het vertrouwen in Gandhi is
ondermijnd door de slordige
manier waarop de ^gering
sommige prijsstijgingen weer
heeft herroepen onder druk
van het publieke protest en de
staatstelevisie heeft misbruikt
om net te doen alsof vorige
stakingsoproepen een misluk
king zijn geweest.
Na een korte wittebroodstijd
waarin ondernemingen en
thousiast inhaakten op het
vooruitzicht van een vrijere
economie, heeft de regering de
zakelijke wereld nu in grote
verwarring gebracht door de
grootste ondernemingen zware
belastingen op te leggen.
Deze catalogus van teleurstel-
lingen heeft de aandacht ge
vestigd op de onervarenheid
van Rajiv Gandhi als staats
man, zijn onvermogen om be
slissingen goed door te denken
of door te voeren en zijn af
keer van het lastige terrein"
van de politiek. Gandhi wordt
ervan beschuldigd elitair te
zijn en zichzelf te omringen
met zijn collega's van Doon
school, het Eton van India.
„Veel Congresleden zijn tot de
overtuiging gekomen dat de
Doon school net zo buiten de
werkelijke maatschappij staat
als de jongens die ervan af ko
men", zo schreef H.K. Dua in
de Indian Express. „Het is
daarom dat ze de Indiase poli
tiek niet begrijpen, noch met
een aanvaardbaar beleid voor
de dag kunnen komen".
Misschien is het premier
Gandhi's redding dat er geen
geloofwaardige rivaal is om de
regering of het Congres over
te nemen. Of het ook de red
ding zal betekenen van de
Indiase democratie staat in
middels voor niemand meer
vast.
ERIC SILVER
Copyright The Guardian
ROME Zal de traagheid van de Italiaanse justitie
aan een Nederlandse vrouw de vrijheid teruggeven?
De vrouw, de 49-jarige J.Q. uit Rotterdam, is op 8 juli
door een Romeinse rechtbank tot twaalf jaar veroor
deeld wegens heroïnebezit. In Italië moet binnen een
jaar na het eerste vonnis de zaak in hoger beroep zijn
afgehandeld.
Dezer dagen had het Romeinse Hof het hoger beroep
moeten behandelen. Maar door problemen met tol
ken en talen moest de zitting tot nader order worden
uitgesteld. Iedereen hoopt nu dat het er niet meer
van zal komen voor 8 juli, want dan zal mevrouw Q
vrijgelaten moeten worden. Gezien de traagheid van
de Italiaanse rechtspraak ziet het daar naar uit.
Mevrouw Q heeft de „koffertruc" toegepast. Of op
haar is de „koffertruc" toegepast. Dertien maanden
geleden, op terugreis uit India op het vliegveld van
Rome is in de voering van haar koffer twee kilo he
roïne gevonden. De koffer was haar, zo beweert ze,
„geleend" door een kennis in New Delhi. Haar eigen
koffer was op de heenreis in ongerede geraakt. Die
geleende koffer zou (zo was gezegd) later in Neder
land door iemand worden opgehaald.
Mevrouw Q hield voor de Romeinse rechter vol dat
ze de koffer eerst had nagekeken, omdat ze vreesde
als drugskoerier gebruikt te worden. Ze had toen
geen spoor van heroïne gevonden. Volgens de Itali
aanse wet kan voor een misdrijf niemand worden
gestraft die niet „wilde" of niet „wist".
Mevrouw Q kan niet bewijzen dat ze niet wist dat ze
heroïne vervoerde of dat ze dat in elk geval niet
heeft gewild. Ze kan ook niet aantonen dat ze alles
heeft gedaan om te voorkomen dat heroïne een
plaats in haar koffer kreeg. De enige reden om in
haar goede trouw te geloven zou haar blanco straf
blad kunnen zijn.
Het Nederlandse consulaat in Rome heeft de recht
bank met name gewezen op de onberispelijke levens
wandel van Mevrouw Q en op haar moeilijke, per
soonlijke situatie (vier kinderen). Maar het consulaat
onthoudt zich uiteraard van een oordeel over de (on-
)schuld van mevrouw Q.
De Romeinse rechter die haar heeft veroordeeld
twijfelt niet aan de schuld. En de appèlrechter zal
waarschijnlijk in herhaling treden als
geen nieuwe feiten aandraagt.
Maar hopelijk voor mevrouw Q komt het niet tot die
appel-zaak of althans niet voor 8 juli, de dag waarop
de maxjmale termijn van voorlopige hechtenis ver
strijkt. De behandeling was gepland voor afgelopen
dinsdag. Maar de Nederlandse tolk was wegens ziek
te niet in staat te komen.
Het Nederlands consulaat heeft goede hoop dat het
door de taalproblemen niet meer tot een vonnis
komt, voor de 9e juli. De spreekwoordelijke traag
heid van de Italiaanse justitie zal een handje helpen.
De advocaat van Mevrouw Q is er niet afkerig van
om alle vertragingsmiddelen die de wet toestaat voor
dat doel aan te wenden. En de officier van justitie is
niet van plan tegen te werken.
Maar wordt mevrouw Q op 8 juli vrijgelaten, dan is
ze nog niet terug in Rotterdam. Waarschijnlijk krijgt
ze haar paspoort niet terug, en dan zal ze in Italië op
het proces moeten wachten. Maar alles hangt ervan
af of de justitie deze zaak waard acht om tot aan een
eventuele behandeling in cassatie te blijven vervol
gen.
