Scandinavië onweerstaanbaar
Burchten, ruines en
vulkanen stofferen
landschap A uvergne
Duttend naar het zuiden
bet Binnenhof1
Finale
NOORD-EUROPA PROBEERT
WEER NEDERLANDERS TE TREKKEN
ZATERDAG 1 MAART 1986
OSLO - Als het toerisme minder
bezoek oplevert dan wenselijk
wordt geacht, kan daar altijd nog
een mooie draai aan worden gege
ven. In Noordeuropese landen ver
staat men als geen ander de kunst
om van deze nood een deugd te
maken. Daar wordt voortdurend
gehamerd op de rust en stilte. De
eeuwig ruisende bossen, zichzelf
bespiegelende fjorden, meren zon
der tal en toendra's met rendieren
worden aangeprezen als een para
dijs voor individualisten.
Van massatoerisme zal niet gauw sprake
zijn in de Scandinavische naties. Vooral
Nederlanders laten het er de laatste jaren
lelijk bij zitten. Daarbij speelt de bereik
baarheid een rol, sinds de directe verbin
ding over zee vanuit Amsterdam is weg
gevallen. De levensstandaard reikt er bo
vendien zo hoog, dat vakanties in deze
landen voor veel gezinnen vrijwel onbe
taalbaar zijn geworden.
De ANWB berekende onlangs dat voor
een pakket boodschappen dat in ons
land zestig gulden kost, in Denemarken
90,50 gulden betaald moet worden. Zwe
den maakte het nog bonter met 106,50
gulden en Noorwegen spande de kroon:
114 gulden. Daarmee stonden deze lan
den, na Zwitserland, aan de kop van de
Europese prijslijst. Toch wordt de soep
van het goedkoopste drie-gangenmenu
in Noorwegen (dertig gulden) minder
heet opgediend dan deze cijfers suggere
ren. In toenemende mate worden che
ques verstrekt om de hotels en restau
rants in Scandinavië een beetje goedko
per te maken.
Op herhaling
Veel reizigers naar deze landen zijn in
tussen getraind in de kunst van zelfver-
zorging en weten precies wat zij moeten
meenemen om de ergste pieken in het
prijsniveau te omzeilen. Onder hen zijn
de verstokte minnaars van deze gewes
ten zeer talrijk; mensen die er telkens op
herhaling gaan.
Om aan de teruggang in het toerisme
vanuit Nederland een halt toe te roepen
(Bureau Zweden incasseerde in 1984 al
een verlies van achtentwintig procent
ten opzichte van het voorgaande jaar)
wordt er van alles en nog wat onderno
men. Zo heeft Zweden een bijzonder
mooie brochure beschikbaar (prijs 3,75
gulden) waarin diverse kortingen op ho-
telprijzen worden aangekondigd. Nie
mand minder dan Björn Borg is inge
huurd als propagandist voor het toeris
me naar dit land.
Uiteraard proberen de noorderlingen
duidelijk te maken dat zij goed zitten
met de trend tot „individualisering" van
de vakanties, een drang naar meer vrij
heid, intensief speurwerk in de natuur
en sportief bezig zijn. Een sterk argu
ment, zeker voor Zweden met al die
wouden en in een oneindige ruimte ver
zonken meren, ideaal voor trekkers met
tent en caravan, voor hengelaars eri bos-
bessenplukkers, rugzak-wandelaars en
zeilers. En Jan Pelleboer is er bijgehaald
om te orakelen over de zonnige en droge»
zomermaanden.
Magisch
De nieuwe directrice van het Noors Ver
keersbureau in ons land, Elisabeth Hey-
erdahl-Jansen, ontleent haar hoop op
meer Nederlandse toeristen aan de titels
van in ons land veelgelezen trilogieën
met hun odes aan de natuur. Vooral
„De weg tot elkander" uit het oeuvre
van E. Gulbranssen spreekt haar wel
aan. Voor veel van onze landgenoten
blijft Noorwegen immers een toch bijna
magische bestemming, onvergelijkbaar
met welk ander reisdoel dan ook. De
„hytter" of trekkershut, thans ook aan
bevolen als ideaal onderdak in Gelder
land of Brabant, biedt in Noorwegen al
jarenlang een goedkoop alternatief voor
gezinnen. Automobilisten kunnen aan
de hand van routebeschrijvingen van
hut tot hut trekken.
Wie eenmaal via de Hurtigrute een reis
heeft gemaakt langs de westkust van
Noorwegen, tot in Kerkenes boven de
poolcirkel, komt voorgoed in de ban van
dit fascinerende waterfront. De schepen
onderhouden er een beurtdienst in het
schijnsel van de middernachtzon en leg
gen daarbij heen en terug vijfentwintig
honderd zeemijlen af. Het aantal hutten
voor toeristen is echter beperkt. Uit de
arrangementen van Norske Turist Servi
ce in Amsterdam blijkt dat zo'n reis (in
clusief vliegen naar Oslo en de treinrit
ten Oslo-Bergen en Trondheim-Oslo)
niet goedkoop is: in het hoogseizoen on
geveer vierduizend gulden, maar de er
varingen tijdens deze dertiendaagse mo
gen dan ook uniek genoemd worden.
Er is voor de betrekkelijk kleine groep
reizigers naar het noorden toch keus uit
een grote variatie accommodaties en
(doe)vakanties, zo blijkt uit diverse bro
chures. Dit geldt evenzeer voor Finland,
bepaald ook geen massabestemming en
om soortgelijke redenen in trek bij men
sen die aan rust en ruimte de voorkeur-
geven. Maar ook Helsinki is, dank zij
goedkope aanbiedingen van rederijen als
de Finnjet Line en de Silja Line een be
kend reisdoel geworden. De bekende
oceaanstomer Finnjet vaart rusteloos
heen en weer tussen Travemünde en de
Finse hoofdstad met tamelijk veel land
genoten aan boord. In het nieuwe sei
zoen zullen de prijzen voor deze vaart
gemiddeld twintig procent lager worden.
De kilometerteller van dit legendarische
vaartuig geeft intussen een stand aan die
overeenkomt met zesenvijftig rondjes
om de aardbol.
Andersen-jaar
De Denen laten het er evenmin bij zit
ten. Dit landje is door de natuur met
een wat zachtere hand gekneed. Lieflijk
glooiend ontvouwt zich hier het land
schap en aan alle kusten ziet men het sil
houet van veerboten op weg naar de ei
landen. Hans Christian Andersen, de
grote sprookjesverteller, gaat hier dit
jaar voorlezen uit eigen werk. Het thema
„Denemarken, het modernste sprookjes
land", spreekt boekdelen. Overal in het
met vriendelijke provinciestadjes bezaai
de land zal men dit jaar uitkijken naar
de boeren, landjonkers, schoorsteenve
gers en ambachtslieden uit de sprookjes
ter gelegenheid van het feit dat Anders-
ens eerste boek honderd vijftig jaar gele
den van de pers kwam.
Zijn geboorteplaats Odense op het
eiland Funen is vanouds een pelgrim
soord voor ouders met kinderen, die dan
meteen even Legoland op hun program
ma nemen. Daar worden namelijk reliëfs
opgebouwd van de bekende steentjes,
ontleend aan lokaties in de sprookjes.
Het museum in Odense is een top-be-
zienswaardigheid.
Odense organiseert verder „sprookjes
wandelingen", voert door de meester ge
schreven openluchtspelen op en heeft
routes voor drie en vier dagen uitgezet
langs de plaatsen waar hij zijn sporen
heeft nagelaten. In het spoorwegmuseum
wordt aandacht gevraagd voor „Reizen
is leven", ook al een aan Andersen ont
leend motief en Andersen-lezingen kan
men gaan beluisteren op diverse kastelen
en landgoederen.
Een brochure in het Engels, verkrijgbaar
bij het Deens Verkeersbureau in Den
Haag, vermeldt alles wat er te doen is in
de steden en op het platteland vol heg
gen, struiken en korenvelden. Wie zoekt
naar een vakantiebestemming voor het
hele gezin kan dus nergens beter terecht
dan in Andersens sprookjesland.
ultzoekerij
De mogelijkheden om voor genoemde
landen een keuze te maken zijn bijzon
der gevarieerd, maar soms ook tamelijk
ingewikkeld omdat zoveel rederijen hun
diensten aanprijzen voor het vervoer
van passagiers en auto's. Ook een flink
aantal reisorganisaties biedt kant-en-
klaarvariaties aan, maar het blijft toch
een hele uitzoekerij om de goedkoopste
methode eruit te halen.
Een nieuwe touroperator voor de noor
delijke gewesten is Bureau Scandinavië,
ontstaan door een fusie van Bureau
Zweden, Info Scandic en Scandinavian
Artie Sunway. Het biedt nu één pro
gramma aan van tachtig pagina's, met
een compleet overzicht van alle verbin
dingen per veerboot, bus, trein en vlieg
tuig, inclusief luchtreizen naar IJsland,
cruises met de „Leonid Brezhnev" in de
Scandinavische wateren en reizen met
de Plancius, onder meer naar Spitsber-
Er is ook een ruime keus uit avontuurlij
ke vakanties, zoals een sneeuwscoote
r-expeditie over Spitsbergen, gebundeld
in de gids Sunway Outdoor.
Voor informatie: Bureau Scandinavië,
Vijzelgracht 17, 1017 HM Amsterdam;
Fins Verkeersbureau, Stadhouderskade
69, Amsterdam 020-719876; Noors Na
tionaal Verkeersbureau, Zuidermolen
weg 25, 1069 CE Amsterdam 020-
106725; Zweeds Verkeersbureau, Laan
Copes van Cattenburch 131, Den Haag
070-638919.
LEO LEEUWIS
De natuur in de Auvergne zorgt voor fascinerende blikvangers met de trechters van
uitgedoofde vulkanen.
Rust en ruimte is ook in Finland een toeristenlokker.
VICHY - In het groene hart van
Frankrijk, zoals de Auvergne wei
eens genoemd wordt, wachten on
geveer vijfhonderd kastelen op een
bezoek. Zij het dat men in veel ge
vallen alleen nog maar een drem
pel in de open lucht kan overschrij
den. In zo'n geval gaat het om een
van de talrijke ruïnes in dit gebied,
bestaande uit sombere steenklom
pen of een schamel restant puin en
fundamenten waarboven raven
krassen.
Deze teloorgang is vooral te wijten aan
de vernielzucht van Richelieu, die tij
dens zijn strooptochten veel kastelen
met de grond gelijk maakte. Verkruime
lende muren op de bergtoppen en de res
ten van torens illustreren op sinistere
wijze de geschiedenis van het gewest.
Maar zeker honderd van deze monu
menten hebben ongeschonden de eeu
wen getrotseerd, voldoende voor de vor
ming van een vereniging (association)
die zich ervoor inzet de kastelen toegan
kelijk te maken voor het publiek.
De charmante Isabella, dochter van ba
ron De Maison Rouge, reist stad en land
af om aandacht te vragen voor dit histo
risch erfgoed. Twee jaar geleden hebben
twaalf bewoners van kastelen het initia
tief genomen om een toeristische kaste
lentocht uit te zetten. Zij dienen daar
mee het toerisme in Auvergne, maar
hebben ook hun eigen belang op het oog.
Door de poorten open te stellen voor
vreemdelingen, hun te laten zien hoe
warmpjes zij er bij zitten achter die dik
ke muren en hoe fraai de vertrekken
soms nog gemeubileerd zijn, kunnen zij
het (peperdure) onderhoud blijven be
kostigen. Reeds twintig kasteelheren
hebben zich nu bij de vereniging aange
sloten. Zij zorgen voor bewegwijzering
van de route en geven de bezoekers waar
voor hun geld, niet alleen door de inte
rieurs te tonen. Er worden ook vaak spe
ciale exposties gehouden en bijzondere
verzamelingen gepresènteerd.
Blikvanger
De kastelenroute draagt veel bij aan het
welslagen van een ontdekkingsreis door
Auvergne, ooit door de streekschrijver
Henri Pourrat getypeerd als een verloren
paradijs. Niet alleen de burchten, kaste
len en ruïnes stofferen dit bergland
schap. De natuur zelf zorgt voor fascine
rende blikvangers met de trechters van
uitgedoofde vulkanen in het Pare Natu
rel Régional des Volcans d'Auvergne.
Diepe kraters, basaltzuilen die als reus
achtige orgelpijpen een front vormen en
grillige pieken en meertjes imponeren de
reiziger. Elders in de regio zorgen natuur
en landschap voor een vrediger aanblik:
grazige weiden met roodbont vee, dorp
jes, kerken in de oeroude, romaanse
bouwstijl en tal van riviertjes. Dit arca
dische schouwspel heeft eeuwenlang pel
grims geïnspireerd om door te zetten op
hun zware weg naar Santiago de Com-
pastela in de Spaanse Pyreneeën, die
door dit gebied voerde.
De Auvergne wil overigens niet alleen
het oog bekoren. Veel kuuroorden hou
den zich aanbevolen voor de koestering
en genezing van het ganse lichaam, in de
warmste bronnen van het Europese vas
teland. Geen kwaal, of er kan hier een
poging worden gedaan die te genezen.
Een naam als Vichy is een begrip gewor
den voor alles wat er over heilzaam wa
ter te vertellen valt.
Genoemde plaats is een van de drukst
bezochte in het departement Puy de
Döme, waar trouwens grote industrieste
den als Clermont-Ferrand en zönes met
veel walmende schoorstenen van fabrie
ken doen vermoeden dat ook hier de na
tuur niet ongeschonden is gebleven.
Toch valt voor de Nederlandse vakan
tieganger nog veel te ontdekken. Zo
biedt het gewest Cantal weer een andere
variatie op het landelijke thema, met
uitgestrekte weidegebieden en de am
bachtelijkheid van een zuivelproduktie
bij de bron. Op de hoeve dus, waar kaas
en boter naar oud recept worden bereid,
zolang de vooruitgang nog niet heeft toe
geslagen.
Op de vraag wat Auvergne nog meer te
bieden heeft kan antwoord worden gege
ven door het Frans Verkeersbureau,
Prinsengracht 670, 1017 K.X Amsterdam,
telefoon 020-247534.
LEO LEEUWIS
De auto-
slaaptrein
naar Biarritz,
waarop sinds
kort trouwens
ook motoren
kunnen
worden
vervoerd.
DEN BOSCH - „Het aardigste ho
tel onderweg" wordt de autoslaapt-
rein in NS-brochures genoemd. De
veelgebruikte couchettes blijven
weliswaar kleine kamertjes waar de
zitplaatsen verdwijnen en er zes
bedjes voor in de plaats komen,
maar er blijkt weer meer belang
stelling te bestaan voor deze vorm
van vervoer. Vorig jaar zijn onge
veer twaalf procent meer auto's en
reizigers vervoerd. Voor dit jaar
hoopt de NS de groei te kunnen
vasthouden. Daarvoor zijn de tarieV
ven verlaagd, vooral op de Franse
bestemmingen.
Een aardige geste is de mogelijkheid om
met z'n vieren - als gezin bijvoor
beeld - zo'n couchette-appartement te
huren, tegen betaling van slechts één
kinderkaartje extra. Vorig jaar hebben
1580 passagiers daaraan de voorkeur ge
geven. De andere variaties om horizon
taal te reizen - in een echt slaaprijtuig -
variëren in prijs van 148 tot 516 gulden
per persoon retour, afhankelijk van de
vraag of men zo'n compartiment met
z'n drieën, samen of alleen betrekt.
Toch zullen veel automobilisten nog te
rugdeinzen voor de autoslaaptrein, die
in veler ogen een dure en elitaire vorm
van transport blijft. Maar het loont de
moeite om de de werkelijke kosten van
de autotocht tegenover de prijs van de
treinkaartjes te zetten. Wie alleen maar
de benzine in rekening brengt is gauw
klaar met de prijsvergelijking. Maar
wordt voor de tuto een reële kilometer-
prijs aangehouden van bijvoorbeeld vijf
tig cent en worden daarbij de kosten van
de overnachting opgeteld, dan kan de
conclusie heel anders uitvallen. Zeker als
men buiten het hoogseizoen reist, wan
neer de kortingen erg groot zijn.
Waarschijnlijk mede door het dure ima
go blijft deze vorm van vervoer een
marginaal gebeuren in de grote vakantie-
caroussel. Vorig jaar reisden nog geen
tienduizend auto's en circa zevenentwin
tigduizend reizigers op deze manier naar
stations in Frankrijk, Zwitserland, Oos
tenrijk en Joegoslavië. Onder de passa
giers waren nogal wat landgenoten die
op het nippertje reserveerden, toen het
in eigen land maar niet ophield met re
genen.
Het meest in trek zijn de vier treinen die
onder mooie namen als Gascogne Ex
press, Provence Express, Dordogne Ex
press en Costa Express door Frankrijk
rijden. De Dordogne Express is nieuw
en rijdt door het groene, golvende land
schap van Midden-Frankrijk via Brive
en Toulouse naar Narbonne. Hiervan
daan, op circa dertienhonderd kilometer
afstand van Utrecht, beginnen de auto-
slaaptreinreizigers de autoreis naar hun
Spaanse vakantiebestemming. De Azur-
ro Express en de Istra Express koersen
naar Zwitserland, Italië, Oostenrijk en
Joegoslavië.
In het vorige seizoen zijn ook motorrij
ders en hun machines „op proef' meege
nomen, in totaal 171 personen. Dit aan
tal bleek toereikend om hen definitief
toegang te verschaffen tot de autoslaapt
rein. Zij betalen voor het veiwoer van
hun motoren de halve autoprijs.
Den Bosch blijft het laadstation voor
alle trajecten en op 28 maart zal de eer
ste autoslaaptrein weer naar het zuiden
vertrekken. Sinds een kwart eeuw gele
den de eerste auto's verladen werden,
zijn in totaal tweehonderdduizend voer
tuigen op de trein gezet. Het seizoen
loopt tot eind oktober, zo blijkt uit de
brochure „Autoslaaptrein 1986", die gra
tis verkrijgbaar is op de NS-stations.
