Overbelaste overheid is juist
gebaat bij minder ambtenaren
Ruding denkt toch
aan hogere accijns
Brits echtpaar wereld rond in 80 rampen
Chemische wapens in schuurtje te maken
CeidaeSou/tfMtt
DR. WOLTHUIS (TNO): VERDRAG NAUWELIJKS TE CONTROLEREN
Ai
ne
kl
N
Naam PSO
taboe voor
ex-PSP'ers
Ministers: stapsgewijs
herstel met Suriname
BINNENLAND/BUITENLAND
VRIJDAG 28 FEBRUARI 1986 PAGINA 4
BU
„S<
he
WAR
kijkei
geen
kunn
noch
heeft
van I
verbt
gistei
?p.ri>
Van den Bergh
(PvdA) mogelijk
uit de Kamer
DEN HAAG De PvdA'er H
van den Bergh (Defensiespeci
alist) dreigt zijn zetel in de
Tweede Kamer kwijt te raken.
Oorzaak daarvan is een be
stuursbesluit van het PvdA-
gewest Noord Holland-zuid om
Van den Bergh op een ont
werp verkiezingslijst een der
de plaats toe te delen. Indien
de gewestelijke vergadering
die plaats op 21 maart niet
verandert, komt Van den
Bergh alleen in de Kamer te
rug als de PvdA bij de verkie
zingen meer dan 53 kamerze
tels haalt.
LONDEN Een avontuurlijk aan
gelegd Brits paar dat drie jaar va
kantie heeft genomen om. de wereld
rond te reizen, komt op zijn interna
tionale weg praktisch niets anders
dan rampen tegen.
David Barrett en Heather Norbury (bei
den 30) waren al het slachtoffer van
straatrovers en oplichters; overstromingen
sneden hen de pas af en ze hebben ook re
voluties meegemaakt. Met nog twaalf
maanden voor de boeg, ziet de toekomst
er voor hen eigenlijk niet bepaald roos
kleurig uit.
Het is me 't wereldje wel, zeggen David
en Heather, die in Bangladesh op het nip
pertje ontsnapten aan de dood. De wervel
storm die daar net na hun aankomst be
gon te woeden, kostte het leven aan dui
zenden mannen, vrouwen en kinderen.
David en Heather overleefden deze na
tuurramp omdat ze logeerden in een ste
nen huis. Korte tijd later beleefden ze ter
reur in Nieuw Delhi, waar premier Indira
Gandhi werd vermoord net toen ze daar
aankwamen. De twee trekkers verscholen
zich bangelijk in hun hotel, terwijl de be
volking van Delhi oproer maakte in de
straten.
In Nepal waren ze lange tijd gestrand in
een afgelegen en praktisch onbewoonde
bergstreek. Dit kwam omdat de eigenaars
van de autobus, waarin ze zaten, hen eerst
van al hun geld hadden beroofd. Daarna
moesten de luid protesterende trekkers
uitstappen.
In Iran raakte het paar verzeild op een
front, waar bloedige veldslagen werden
geleverd tegen Iraakse strijdkrachten. Ho
pend dat ze uiteindelijk toch nog rust en
vrede zouden vinden, trokken David en
Heather dan maar naar de Filipijnen. Tij
dens hun verblijf stond daar alles op stel
ten en werd president Marcos ten val ge
bracht.
Heather en David hadden voor hun ver
trek uit Groot-Brittannie al hun aardse
bezittingen, inclusief hun huizen en wa
gens, verkocht om genoeg geld bij elkaar
te kunnen scharrelen voor de wereldreis
van hun leven. Davids moeder, Louise
Barrett, zei gisteren: „Ze schijnen de pro
blemen aan te trekken. Je weet nooit wat
ze in het volgende land zullen beleven!"
Dit jaar verwacht Louise Barrett nog
briefkaarten uit Australië, Tahiti en Zuid-
-Amerika, drie boeiende regio's waarvan
de bevolking ook vrij geregeld wordt ont
haald op natuur- en andere rampen en re
voluties.
Zuidafrikanen
verbranden zwarten
JOHANNESBURG Drie jpnge Zuidafri-
kaanse blanken zijn gisteren in staat van
beschuldiging gesteld wegens moord op
een onbekende zwarte man, die kennelijk
zonder enige aanleiding in brand was ge
stoken. In korte tijd zijn vier gevallen be
kend geworden waarbij blanken in het
wilde weg een aanslag pleegden op zwar
ten. Die aanvallen vallen samen met de op
richting van een uiterst rechtse burger
wacht-organisatie, de „Brandwag" en met
acties van blanken om zwarte wijken te
verwijderen uit de omgeving van blanke
wijken. De politie heeft gewaarschuwd dat
dergelijke burgerwachten niet getolereerd
zullen worden.
RIJSWIJK Het is niet
onmogelijk dat president
Reagan van de Verenig
de Staten en de Russi
sche partijleider Gorbatj-
sov nog dit jaar een ver
drag over chemische wa
pens sluiten. In een
prachtig protocol wordt
dan trots een verbod op
deze wapens aan de we
reld getoond. Maar wat is
zo'n verdrag waard? Dr.
Wolthuis van TNO: „De
naleving van een ver
drag is haast niet te con
troleren. Door de ont
wikkeling van de zoge
noemde binaire wapens
kan elk land met de
hand op z'n hart verkla
ren geen chemische wa
pens te maken. En dat
terwijl de produktie van
chemische wapens in
werkelijkheid in een
flink tempo doorgaat".
Wolthuis, hoofd farmacologie
en toxicologie van het me-
disch-biologisch laboratorium
van TNO in Rijswijk, legt
eerst uit wat binaire wapens
zijn: „Dat zijn projectielen die
uit twee compartimenten be
staan. Daarin zitten stoffen
die op zichzelf niet zo giftig
zijn, maar samen een zenuw
gas vormen. Bij het afvuren
vermengen de stoffen zich,
waarbij het gas ontstaat".
De hoeveelheden zenuwgas
sen die de Verenigde Staten
en de Sovjet-Unie hebben op
geslagen, lopen in de tiendui
zenden tonnen, zo meldt
Wolthuis. Maar zelfs als de
supermachten tot een contro
leerbaar akkoord en dus op
z'n minst een drastische be
perking van chemische wa
pens komen, betekent dat
nog niet dat die wapens de
mensheid niet kunnen be
dreigen.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit de
oorlog tussen Iran en Irak.
Zo'n 2.500 Iraniërs zijn het
slachtoffer geworden van
mosterdgas, waarschijnlijk
gebruikt door Irak. En zo n
100 Iraanse soldaten zijn nu
in het Westen voor medische
behandeling. Irak ontkent
het gas te hebben gebruikt.
Wolthuis verbaast zich er
overigens over dat mosterd-,
gas is ingezet. Mosterdgas
geen zenuwgas is name
lijk in militair opzicht min
der effectief dan de zenuw
gassen tabun, sarin en soman,
die door Wolthuis „kwaaie
rakkers" worden genoemd.
Dit „beruchte trio" schakelt
de vijand razendsnel uit.
„Deze gassen, die dwars door
de huid heen gaan en veel
giftiger zijn dan mosterdgas,
hebben binnen een paar mi
nuten aderverlamming tot
gevolg. Het slachtoffer sterft
dan door verstikking". Voor
al soman, dat de Sovjet-Unie
ruim in voorraad heeft, is
volgens Wolthuis heel slecht
te behandelen.
Zweren
Mosterdgas mag dan minder
giftig zijn, dat neemt niet
weg dat het een vreselijke
uitwerking heeft op slachtof
fers. „Het meest in het oog
springend, maar op zichzelf
minst ernstig, is het effect op
de huid. Het slachtoffer
krijgt allerlei zweren. Mos
terdgas dringt echter ook
door de huid heen en richt
dan verschrikkelijke schade
aan. Het gas is totaal onbe
handelbaar, je kunt alleen
symptomen bestrijden. Bij in
ademing heeft het grote
schade aan de longen tot ge
volg. Het veroorzaakt tal van
infecties omdat de witte
bloedlichaampjes, die nodig
zijn om het lichaam te verde
digen tegen bacteriën, niet
meer aangemaakt worden.
Iemand die het gas in zijn
ogen krijgt, kan blind wor
den", aldus Wolthuis.
„Dat van die Iraanse solda
ten, dat is een doodzielige
zaak, laten we eerlijk wezen.
Het is een trieste toestand als
je die mensen met Iraanse
vlaggetjes ziet zwaaien, een
portret van Khomeiny boven
hun hoofd, terwijl ze er zo
ernstig aan toe zijn. Het over
grote deel van die 2.500
slachtoffers kan het overle
ven, maar de effecten op lan
gere termijn ziin niet mis. De
longen zijn blijvend ernstig
aangetast en die mensen zijn
erg bevattelijk voor infecties
ontstekingen. Bovendien
hebben
op kanker".
Goedkoop
Verontrustend
grotere kans
sche wapens is vooral, dat de
aanmaak vrij simpel en goed
koop is. Wolthuis: „Elk insec-
ticidebedrijf kan chemische
wapens produceren. En twee
studenten zijn zelfs ooit be
trapt bij het aanmaken van
het zenuwgas sarin. Chemi
sche wapens kun je gewoon
in je schuurtje maken
Hij benadrukt hoe moeilijk
het is deze wapens uit te ban
nen door voorzichtig een the
orie op te zetten over een
verbod die, zo geeft hij direct
toe, vol lekken zit.
De TNO-ingenieur: „Mensen
zien chemische wapens als
iets mystieks, als iets dat ver
van ons afstaat. Maar die wa
pens zijn behalve in de Golf
oorlog eveneens gebruikt in
Ethiopië, in Jemen en waar
schijnlijk ook in Afghanistan.
Ik geloof dat chemische wa
pens een flinke dreiging vor-
m8n MARTIN VOORN
PAI
ring
Eur
die
keu
Wolthuis: „Elk insecticidebedrijf kan chemische wapens
DORDRECHT, De Partij
voor Socialisme en Ontwape
ning van het Tweede Kamer
lid Van der Spek mag de ver
kiezingen niet ingaan onder de
afkorting PSO. Dit heeft de
Dordtse rechtbankpresident
mr. Mijs bepaald tijdens een
kort geding dat was aange
spannen door de Utrechtse
studentenvereniging Progres
sief Studenten Overleg. De
studentenvereniging doet on
der de afkorting PSO al jaren
mee aan de verkiezingen van
de universiteitsraad. Nog voor
ex-PSP'er Van der Spek zijn
nieuwe partij oprichtte, vroeg
de studentenvereniging hem
de afkorting PSO niet te ge
bruiken. De politieke partij
ging niet op dit verzoek in.
Mr. Mijs noemde dat een Ver
velende houding omdat er
verwarring ontstaat als twee
groeperingen dezelfde afkor
ting hanteren.
Kijk op
Nederland
Minister
Brinkman van
wvc ontving
gisteren uit
handen van de
schrijver
Mohamed Nasr
een exemplaar
van het boek
„Minder over
meer". Het boek
geeft een kijk op
de Nederlanders
door de bril van
een Marokkaan.
Nasr woont sinds
'77 in Nederland.
DEN HAAG Naast een
bezuiniging van negen
miljard gulden op de
overheidsuitgaven moeten
de lasten voor burgers en
bedrijven in 1987 met vier
miljard omhoog om de te
genvaller van de aardgas
baten op te vangen. Minis
ter Ruding (Financiën)
heeft dit voorgesteld in
een brief aan zijn colle
ga's, die is bedoeld ter
voorbereiding van de be
groting voor 1987. Het ka
binet zal zich volgende
week voor het eerst over
de voorstellen buigen.
Ruding stelt voor de lasten
voor burgers met 1,5 tot 2 mil
jard te verhogen. Al op 1 juli
a s. zou de accijns op benzine,
LPG en diesel omhoog moeten
gaan; tegelijkertijd moet de
vermogens- en voorraadaftrek
voor het bedrijfsleven fors om
laag. gevolgd door een ver
mindering van de WIR-subsi-
dies op 1 januari 1987. Ruding
oppert ook een verhoging van
de btw.
Om de rijksbegroting met 9
miljard omlaag te brengen zou
het aantal ambtenaren met
één procent terug moeten. Ge
meenten en provincies moeten
bovendien minder uitgeven.
De salarissen van ambtenaren
en trendvolgers moeten op
nieuw bevroren worden, even
als de sociale uitkeringen. De
diverse ministeries moeten
volgens Ruding 3,5 miljard
gulden inleveren. Het gaat dan
vooral om Onderwijs (studiefi
nanciering), Volkshuisvesting
(huursubsidie) en Volksge
zondheid.
Minister Ruding acht het ove
rigens niet uitgesloten dat de
ombuigingsplannen nog zullen
moeten worden aangescherpt
Het Planbureau houdt er reke
ning mee dat de dollar, die nu
rond de 2,50 staat, verder zal
dalen tot 2,25. Dat alleen al
zou de overheid weer een mil
jard gulden aan gasbaten sche
len. Ruding wil echter pogen
om binnen de EG een red
dingsactie voor de dollar te or
ganiseren.
(Van
parlementaire redactie)
DEN HAAG Ons land zou stapsgewijze het band
met Suriname moeten herstellen. Daarbij is oko de
hervatting van de financiële hulp aan dat land aan de
orde. Dit is de strekking van een nota die de ministers
Van den Broek (Buitenlandse Zaken) en Schoo (Ont
wikkelingssamenwerking) over de relatie met Surina
me hebben gemaakt.
Het stuk is vandaag is het kabinet aan de orde geweest. In het
stuk gaan beide ministers ervan uit dat de Surinaamse leider
Bouterse zijn beloftes voor herstel van de normale verhoudingen
in zijn land zal waarmaken. De door Bouterse aangekondigde
opheffing van de noodtoestand achtten de ministers daarbij een
goede eerste stap. Indien Bouterse zijn beloften waarmaakt is hij
voor de ministers ook acceptabel als leider van Suriname. Suri
name heeft nog altijd recht op 1,4 miljard gulden aan financiële
steun. De betaling van dat geld werd in 1982 stopgezet nadat
vijftien leden van de oppositie in Suriname werden vermoord.
W itte- Huisarchief
Nixon openbaar
WASHINGTON Alle
op band vastgelegde ge
sprekken en correspon
dentie die oud-president
Nixon heeft gevoerd tij
dens zijn regeerperiode
zullen binnenkort worden
vrijgegeven.
De Amerikaanse regering
heeft de weg vrijgemaakt voor
toegapg tot de 40 miljoen blad
zijden en 4.000 uur opgenomen
gesprekken. Nixon en zijn
voormalige naaste medewer
kers hebben altijd geprobeerd
te voorkomen dat het archief
openbaar zou worden ge
maakt. Nixon probeerde het
over te brengen naar Califor-
nië, maar in een wet werd be
paald dat de banden- en pa
pierwinkel regeringseigendom
zijn. Tot nu toe was slechts een
deel van het archief openbaar.
SUSKE EN WISKE DE BONKIGE BAARDEN
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen-Weesp.
DEN HAAG Eén van de voor
nemens die CDA en VVD na de
verkiezingen bij voortzetting van
de huidige regeringscoalitie in
daden willen omzetten is een
vermindering van het aantal
ambtenaren. De VVD zegt in
haar verkiezingsprogram de
voorkeur te geven aan een klei
ner, goed opgeleid en goed be
taald apparaat. Dat betekent vol
gens de partij dat bepaalde taken
zullen moeten worden afgestoten
en worden overgeheveld naar
het bedrijfsleven. Ook het CDA
laat zich in dergelijke bewoor
dingen uit. Hoewel beide partijen
over de overheid spreken als een
log en inefficiënt apparaat, waar
(citaat VVD-program) „door ge
brek aan coördinatie langs elkaar
heen wordt gewerkt en vaak
dubbel werk wordt verricht",
wordt nergens aangegeven wel
ke taken de overheid uit handen
moeten worden genomen.
Die kritiek is ook steeds van de kant
van de centrales van overheidsperso
neel te beluisteren. De ambtenaren
bonden verdedigen zich, begrijpelijk,
met hand en tand tegen afkalvende
werkgelegenheid bij de overheid. Te
gen het streven naar een beter functio
nerend overheidsapparaat hebben zij
geen bezwaar, maar naar louter min
der ambtenaren alleen maar om de
kosten te drukken is voor de bonden
volstrekt uit den boze. Dat leidt alleen
tot meer zieke en overbelaste ambte
naren en schaadt de dienstverlening
aan het publiek.
In het huidige regeerakkoord wordt
uitgegaan van een jaarlijkse reductie
van het aantal mensen in overheids
dienst met twee procent. Desondanks
blijkt het aantal rijksambtenaren nog
steeds toe te nemen, zelfs als de banen
die ontstaan door arbeidstijdverkorting
buiten beschouwing worden gelaten.
Het gaat tussen 1985 en dit jaar om een
groei van bijna 2000, exclusief de her
bezetting. De Miljoenennota 1985 ging
uit van 174.849 plaatsen bij de over
heid, terwijl in de Miljoenennota 1986
melding maakt van een sterkte van
178.055 personeelsleden. De grootste
uitbreiding van het ambtenarenappa
raat bij de rijksoverheid vindt plaats
op de departementen Justitie (1.033
voor misdaadbestrijding), WVC (909)
en de belastingdienst (250).
Om een indicatie van het enorme leger
overheidsdienaren te geven: Het aan
tal rijksambtenaren op het ministerie
van landbouw per honderd land- en
tuinbouwers bedraagt 4,8. Daarentegen
zijn er op duizend belastingplichtigen
drie belastingambtenaren. Per hon
derd dienstplichtigen drukken 58 bur
gerambtenaren op de begroting van
Defensie.
Met het aantreden van het kabinet-
Lubbers zou een begin worden ge
maakt met een grootscheepse privati
seringsoperatie. Minister Ruding van
financiën schrijft op 25 mei 1983 in een
brief aan de Tweede Kamer dat „in
beginsel alle overheidsvoorzieningen
en -activiteiten op mogelijkheden tot
privatisering moeten worden bezien".
Een nader selectiecriterium wordt ech
ter niet gegeven. Eerder was in 1982
door de departementen een 14-tal. acti
viteiten geselecteerd die nog in deze
kabinetsperiode afgestoten zouden
kunnen worden. De balans opmakend
blijkt dat de ministerraad weliswaar
vijf principebeslissingen heeft geno
men, maar dat aan het einde van deze
kabinetsperiode geen enkele van die
veertien daadwerkelijk geprivatiseerd
zal zijn. Het wil dus nog niet zo erg
vlotten.
Planbureau
Niettemin blijkt uit een analyse van
het Centraal Planbureau toch dat er
banen verdwijnen bij de rijksoverheid.
Maar het zijn voornamelijk de laagst
betaalde rangen die worden wegbezui-
nigd en nog al eens worden samenge
smolten tot èèn beter betaalde, nieuwe
functie.
Een ander rapport dat onlangs ver
scheen van het Sociaal en Cultureel
Planbureau in samenwerking met het
CPB meldt, dat de personeelssterkte
van het ambtelijk apparaat bij de rijks
overheid in de periode 1975-1983 met
29 procent is gestegen. (Ter vergelij
king: het personeelsbestand in het
bedrijfsleven nam in die periode met
slechts twee procent toe). Verder blijkt
de afgelopen tien jaar de kostenstijging
en de personeelssterkte bij de overheid
en de niet-commerciële dienstverle
ning de groei van het aantal verleende
diensten ruimschoots te hebben over
troffen.
Uit het onderzoek komt ook naar vo
ren dat een kwart van de ambtenaren
niet voor de burger werkt maar voor
een andere ambtenaar. Bovendien valt
het op dat ondanks de geringe groei
van het aantal onderwijzers en een da
lend leerlingtal het aantal onderwij-
sambtenaren met 81 procent wel zeer
explosief groeide (het ministerie in
Zoetermeer is veel groter dan hetzelf
de ministerie in Groot-Brittannië?).
Het totale Nederlandse controlerende
en vergunninggevende apparaat is re
latief tweemaal zo groot als in België
en vier maal zo groot als in Duitsland.
Volgens ruwe berekeningen zouden de
apparaatskosten bij het wetenschappe
lijk onderzoek in ons land bijna vijf
keer zo hoog zijn als in de meeste EG-
landen. Kortom het beheerssysteem in
ons land is buitengewoon duur en de
voorstellen tot bezuinigingen zijn dan
ook niet onterecht.
Voortdurend
Een bijkomend argument voor privati
sering is dat een onjuiste werkverde
ling tussen overheid en bedrijfsleven
vaak leidt tot extra kosten. Aan beide
zijden wordt veel geld en menskracht
besteed aan voortdurend onderling
overleg om maar te kunnen voldoen
aan allerlei voorschriften. Een goed
voorbeeld is de bouw. Daar werd en
kele jaren geleden berekend dat tien
procent van de bouwkosten zou be
staan uit „overlegkosten" met allerlei
overheidsinstanties.
De vakbeweging is niet op alle fronten
tegen minder overheidsbemoeienis. Op
het gebied van het arbeidsvoorwaar
denbeleid, de trendvolgerssector, de
ziektewet en de sociale zekerheid en
het arbeidsvoorzieningenbeleid zou de
invloed van het overheidsapparaat
moeten worden verminderd ten gunste
van de sociale partners, menen zij.
Een dergelijke overheveling van taken
leidt niet alleen tot minder ambtena
ren en dus tot minder kosten voor de
overheid, maar ook tot een verininde-
ring van de werkzaamheden var
dames en heren politici. Een overbe
laste overheid gaat immers steeds min
der efficiënt werken. Ministers en ka
merleden die zich bezig houden met
nieuwe locomotieven, aftopping van
het vakantiegeld, salarissen van con
ducteurs en de plaatsing van bushaltes,
houden veel te weinig tijd over voor
politieke discussies over prioriteiten
van de overheidsuitgaven en de vraag
waar we met onze samenleving naar
toe willen.
MARGA RIJERSE
