Bonkevaart weer even
middelpunt van Nederland
Verbetering van commentaar bij NOS van groot belang
DENTOCHT '86
Geen problemen bij huisvesting
LEen toer om die machine recht op het ijs te houden
„Bij onze naam
denken de mensen
alleen aan ijs"
CeidócSowrmt
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1986 PAGINA 17
1 Zwartrijders op Friese ijs
EEUWARDEN Aan de veertiende Elfstedentocht
J vandaag ook een georganiseerde club „Zwartrij-
|ers" mee. Dat zijn mensen, die geen geldig startbewijs
Jonden bemachtigen, omdat ze geen lid zijn van de
lereniging De Friesche Elf Steden. De stemming on-
|er deze schaatsenrijders, die uit alle delen van het
|nd naar Leeuwarden waren gekomen, was uiterst ge-
frikkeld. toen gisteravond de officiële inschrijving
loot. Het bestuur van de Vereniging De Friesche Elf
lieden was niet te vermurwen om alsnog enkele tien-
lllen startbewijzen te verstrekken, waarop deze tour-
■jders besloten ..zwart" aan de tocht mee te zullen
loen „Ik heb alleen aJ zestig gulden reiskosten be
laid. want ik kom uit Oisterwijk", aldus één van deze
■Kaatsers. ..Nu wil er ook wat voor terug hebben,
laarom start ik; dan maar zonder startbewijs".
LEEUWARDEN Het bu
reau Huisvesting van de
gemeente Leeuwarden
neeft de afgelopen nacht in
totaal 2500 Elfstedentocht-
rijders bij gezinnen in
Leeuwarden kunnen on
derbrengen. De vraag naar
een tijdelijk onderdak
overtrof daarmee de ver
wachting, aldus gemeente-
voorlichter H. Bakker.
Met name aan het eind van de
middag kreeg het service-bu
reau met een stroom ajnvra-
gen te maken. Het feit, dat pas
veel rijders door de filevor
ming rond Leeuwarden pas
laat in de Friese hoofdstad ar
riveerden, was hier volgens
Bakker debet aan.
Het bureau had aanvankelijk
tweeduizend adressen tot zijn
beschikking. Via Radio Frys-
lón werden de Leeuwarders
gistermiddag opgeroepen om
nog meer slaapruimte be
schikbaar te stellen. Zo slaag
de men er alsnog in voor iede
re Elfstedentochtrijder een
f;ratis „béd en brochje" te rea-
iseren.
Vorig jaar had het speciale
huisvestingsbureu 4000 deel
nemers bij particulieren on
dergebracht. Veel schaatsers
hebben zich volgens Bakker
dit jaar weer bij hun „oude
adresje" gemeld, zodra het
doorgaan van de veertienle
elfstedentocht een feit was.
„Het is nu in elk geval veel
minder druk dan vorig jaar",
aldus Bakker.
PLICHT ROEPT
IJLST Politieman Hendrik Dijkstra uit
Woudsend. geboren schaatsliefhebber en al jaren
lid van de Vereeniging De Friesche Elfsteden,
verbijt voor de tweede achtereenvolgende keer
zijn woede en teleurstelling. Voor de 26-jarige
Friese agent roept andermaal de plicht, zij het nu
niet in net gezelschap van zijn collega's die zich
ondanks de bittere kou op het ijs van IJlst opper
best vermaakten. Werd vorig jaar nog het verlof
van alle politiemensen in het rayon Leeuwarden
ingetrokfcen of niet ingewilligd, ditmaal stond
het landsbelang voorop. Dijkstra diende zich
deze week op Schiphol te melden voor een oplei
ding tot luchthavenbewaker, een kortstondige
baan voor elke agent. Verzoeken om uitstel tot
aan de hoogste instanties in Voorburg toe haal
den niets uit. De Woudsendse schaatser had
maar te komen en te kijken naar instructiefilmp
jes over beveiliging en lijfvisitatie. Hij wacht
maar op de vijftiende Elfstedentocht.
Belg wil starten op
ijshockey-schaa tsen
LEEUWARDEN Met een ongelukkige blik in
de ogen stond de 22-jarige Lue Bijnens uit het
Belgische Hove nabij Antwerpen gisteravond in
de Frieslandhal in Leeuwarden. Met in de hand
een paar ijshockeyschaatsen wilde hij samen met
zijn vriend, de 18-jarige Peter Buurman, aan de
14e Elfstedentocht deelnemen. Insiders wezen
hem op de onmogelijkheid de ruim 200 kilomete'.
lange marathontocht op ijshockeyschaatsen te
volbrengen. Pogingen om Noren te lenen leden
evenwel schipbreuk. Peter Buurman had wel de
juiste schaatsen bij zich. Beide Belgen hadden
nauwelijks getraind voor deze Elfstedentocht.
Wel hebben we geschaatst op ijshockeybanen in
Antwerpen, maar niet lange afstanden gereden",
aldus Luc Bijnens. Beiden hadden de beschik
king over een geldige startkaart.
(Uünklompsokken
ewild artikel
EUW ARDEN Onverbid-
ielltjkc bestseller aan de voor-
vond van de veertiende editie
sn de Elfstedentocht waren
lünklompsokken. Een slim
ie zakenman vulde in een
land in de Frieslandhal zijn
akken met dat nieuwe arti-
el.
Een ideale bescherming voor
e schaatsen tijdens het kill
en", prijst hij zjjn koopwaar,
ie oogt als een simpele, waf
uim uitgevallen pantoffel,
an Er worden in de Fries-
indhal trouwens toch goede
aken gedaan. Vorige week
i og dreigden de speciale Elf
teden tocht 1986-t ruien voor
umpprijzen op de markt te
omen. maar sinds Elfsteden-
baas Sipkema het sein defini-
lef op groen heeft gezet, over-
reft de vraag het aanbod.
Twee Limburgse
:wartrijders
slapen in auto
.EEUWARDEN Dc Lim-
iurgers Jos Aarts en Mat
leuts sliepen in de nacht vóór
Elfstedentocht in hun auto,
ie in een buitenwijk van
ieeuwarden stond gepar
eerd. De twee zwartrijders
wamen rond half zeven in de
chtend het parkoers op, on
er de ogen van enkele con-
roleurs en vlak voor de Boxu-
nerdam, op vijfhonderd meter
ia de start.
)p de vraag hoever zii dach-
en te komen antwoordde het
weetal: „Tot in de pruimen-
iijd. Nee. eerlijk, we weten het
niet. maar er zal heel wat
gracht aan te pas moeten ko-
I men om ons van het ijs te ha-
len. want we houden het tem-
a hoog".
Uex Jansen
riet gestart
Ieeuwarden uidenaar
Tlex Jansen is vanochtend
liet vertrokken in de veer-
lende Elfstedentocht. De ta-
Intvolle marathonschaatser is
■een lid van de Elfstedenvere-
ftiging en kreeg daarom geen
ioestemming om alsnog deel te
lemen aan de wedstrijd, hoe
wel vooraf overwogen is een
jützondering te maken voor
ten beperkt aantal jonge, ta
lentvolle wedstrijdrijders.
LEEUWARDEN De
Bonkevaart, een tochtige
waterweg aan de rand
van een Leeuwarder
nieuwbouwwijk, is van
daag weer het middel
punt van Nederland. De
metamorfose had niet
groter kunnen zijn. In
het kale polderland,
naast de drukke E10,
verrees een klein elek
tronisch dorp, waarbij
zelfs was gedacht aan
lantaarnpalen langs het
ijs.
Gisteravond werden alle
voorbereidingen op het laat
ste nippertje afgerond, zodat
de finish vandaag beeldvul-
lend en uitgemeten in kran
tekolommen aan het Neder
landse vollf kon worden op
gedrongen. „Er staat daar zo
langzamerhand meer appara
tuur dan hier in Hilversum",
had Maartje van Weegen al
schertsend geroepen in een
eerder half zes journaal van
de NOS. In het kielzog van
Hilversum bouwde de KNMI
bij dé Bonkevaart een com
pleet meteorologisch insti
tuut. De skyline van de Frie
se polder, al beheerst door de
knalgele voelsprieten van de
NOS. werd vandaag aange
vuld door geavanceerde
windmeters, satellietontvan
gers en foto-seinapparaten
om vanuit De Bilt recht
streeks de laatste depressies
door te kriigen. „We zijn hier
op verzoek van de NOS",
zegt een KNMI-werknemer
bijna verontschuldigend in
een behaaglijk verwarmde
ruimte (het KNMI kent het
geheim van een aangenaam
Klimaat). „John Bernard
moet vanavond rechtstreeks
het weerbericht uitzenden
vanuit deze stek bij de finish.
De NOS meent dat-ie de laat
ste gegevens tot ziin beschik
king moet hebben
De lijfelijke aanwezigheid
van het KNMI heeft in ieder
geval tot voordeel, dat tem
peratuur, windrichting en
windsterkte de hele dag op
een felgekleurd bord in beeld
zullen blijven. Het immense
Zo begon het vanochtend op de Zwette in Leeuwarden, waar de wedstrijdrijders kort na vijven van start gingen.
Foto Milan Konvalinka.
bord. dat de gegevens digitaal
aan het volk toont, stond gis
termiddag grapje van de
technici in de bijtende kou
"op dertig graden boven nul.
Wat misplaatst oogde ook de
telefoonwinkel, die de Friese
PTT er met een plichtsge
trouw besef van service had
geparkeerd. Een woordvoer
der van de PTT ter plekke,
vindt dat nog helemaal niet
zo'n vreemde daad. Hij wijst
erop dat de telefoondienst
honderden lijnen voor radio,
televisie en schrijvende pers
heeft moeten aanleggen.
De vrijwillige EHBO-ers bij
de Bonkevaart constateerden
van tevoren al wat s
ze grote cracks als
en Van Benthem niet te zien
zouden krijgen in hun tochti
ge onderkomen. „Die gaan
rechtstreeks voor een plas
naar de Frieslandhal: doping
controle".
In een verwarmde politieca
bine, met riant uitzicht over
de nauwe vaart, zaten sinds
vanochtend vroeg al politie
mensen. „Dat was om drie
uur op en vannacht om drie
uur weer naar bed", vertel
len ze. „Maar och, wat geeft
het. Er zijn vervelender klus
sen te bedenken". De politie
stond voor de wel zeer zware
taak om vooral rond de fi
nish van de wedstrijdrijders
iedereen van de zwarte ijs
vlakte van de Bonkevaart te
houden. Het gekraak van vo
rig jaar, toen zowel Lubbers
als koningin Beatrix door het
ijs dreigde te gaan, had de
politie Jot betere voorzorgs
maatregelen doen besluiten.
Troost voor alle werkenden
bij de Bonkevaart bracht
wellicht de eerste onderne
mer. die net als zijn collega's
vandaag een slaatje uit de fi
nish wilde slaan. Hoewel: de
Friezen stonden bepaald niet
zo in de rij voor zijn nering,
die bestond uit verpakt fa-
brieksijs.
JELLE BOONSTRA
lotorrijder Camille Geets:
9?
:EUWARDEN Eén
ian reed vandaag de Elf-
lentocht voor de twee-
achtereenvolgende
lag. Camille Geets, de
ipathieke BRT-motor-
jder die vandaag voor de
edstrijd rijders uitreed,
had de tocht gisteren al
fcoor een groot deel per
tweewieler afgelegd. Zo
kon hij zien waar de
oeilijke stukken in de
joers zaten. „Het viel me
pcht niet mee. Het ijs is
pen stuk harder en glad
der dan vorig jaar en het
was een toer om de ma
chine recht op de baan te
louden", aldus Geets. De
otorrijder maakte deel
t van een ploeg
RT-mensen, die de mo-
iele televisiereportages
ogelijk maken. Terwijl
eets even uitpufte, hiel
den zijn collega's zich be
zig met het testen van de
verbinding tussen de mo
tor en de helicopter, die
boven het Friese sneeuw
landschap cirkelde.
Ergens ten noordwesten van
Leeuwarden, in het piepkleine
dorpje Finkum (volgens de
provinciale almanak van
Friesland wonen er 133 men
sen), stond Geets met zijn mo
tor midden op het ijs stil
Zwaar ingepakt in een zwari
motorpak en een bivaksmutj
op het hoofd rommelde hij wat
aan de zijspan van zijn BMW.
Enige toerrijders gaapten de
Belg aan, die een koude-drup-
pel aan het puntje van zijn
neus had hangen. Hij wees op
de spijkertjes, die voor de ze
kerheid in de banden waren
gemonteerd. „Vorig jaar reden
we nog helemaal zonder die
dingen, 't Ging telkens maar
net goed, maar aan ongeluk
ken heb ik geen behoefte.
Daar ben ik bij het wielrennen
gelukkig voor gespaard geble
ven en op het ijs vallen lijkt
me veel harder", aldus Geets.
De ervaring die de Belgen
hebben met reportages over
wielrennen is voor de NOS
onbetaalbaar, reden om Geets
en de zijnen na het succes van
vorig jaar ook ditmaal weer
een rol in het grote spel te
gunnen. Geets: „We deden 't
heel graag. Ik had het gevoel
mee te mogen werken aan iets
unieks. Maar het bleef arbeid
hè?"
En over de koude zei Geets:
„Die viel mij mee, ik ben wel
wat gewend. De wind had pro
blemen kunnen opleveren. Als
de motor een beetje uit balans
raakt, kunnen er ongelukken
gebeuren. Van m'n baas moest
ik midden op het ijs rijden,
maar ik reed liever aan de
kant, want daar lag de meeste
sneeuw. Dat gaf het wiel wat
Wie zich vandaag minder op
z'n gemak voelde was NOS-
-verslaggever Evert ten Napel.
Hij reed op een tweede
BRT-motor mee, om vanaf het
ijs het commentaar te leveren
bij de beelden. Gisteren werd
ook hij bij Finkum rillend in
een motorpak gehesen om de
generale repetitie van zijn op
treden mee te maken. Meer
malen bezwoer hij de Belgen
dat een klein stukje rijden
over het ijs toch wel voldoen
de zou zijn. „Die man doet het
in z'n broek", merkte een
technicus op. „Ik heb wel eens
eerder bij een motorrijder ach
terop gezeten, bij de Tour de
France. Maar dat was in korte
broek. Dit doe ik vast geen
tweede keer. Mart Smeets wist
wel wat hij deed toen hij voor
dit klusje paste", aldus gisteren
een toch wat angstige Ten Na-
Pe' ARJEN VAN DER SAR
BRT-motorrijder Camille Geets vond het ijs in Friesland harder
en dus voor gevaarlijker dan vorig jaar. Dat bleek gisteren, toen
hij het grootste deel van de route alvast verkende. „Het is een
toer om de machine recht op de baan te houden", aldus een
bezorgde Geets.
Foto Milan Konvalinka.
Staatssecretaris Joop van der Reijden. commissaris van de ko
ningin Hans Wiegel en voorzitter Jan Sipkema van de elfsteden
tochtvereniging tijdens de start vanochtend.
Foto Milan Konvalinka.
LAATSTE EENZAME DAG
VOOR MEVROUW SIPKEMA
SNEEK „Is dat een helicopter?" Mevrouw P. J. Sip-
kema-Van der Wal, de echtgenote van de voorzitter
van de Vereniging De Friesche Elf Steden, veert op uit
haar stoel als een helicopter laag over Sneek vliegt.
Zou de ingenieur weer zijn blik laten dwalen over de
route? Mevrouw Sipkema weet het niet. Wel weet ze,
dat haar man het vliegen erg leuk vindt. „Hij denkt
zelfs aan vlieglessen. Maar dat is er tot nu toe nog niet
van gekomen".
Brabantse Vught naar Friesland. In diezelfde periode werd Sip
kema tot voorzitter van de Vereniging De Friesche Elf Steden
gekozen. Dat dit voorzitterschap het leven van de Sipkema's zou
veranderen lag niet voor de hand. Al 22 jaar was er immers
geen Elfstedentocht verreden. „Het zou wel bij vergaderen blij
ven". Maar toen het in de winter van '85 serieus werd, kwam
Sipkema bijna dagelijks op de televisie. „Eerst zeiden we, oh wat
leuk, pappa op de tv. Later raakten we daar aan gewend", zegt
mevrouw Sipkema.
De Elfstedentochtvoorzitter werd niet alleen bekend, voor een
aantal mensen werd hij zelfs een idool. „We love Sipkema",
hoort men zijn supporters nu roepen. De heer Sipkema hoort nu
thuis in het rijtje van bekende Nederlanders. Mevrouw Sipkema
weet, dat dat niet altijd even leuk is. Tot zelfs in Spanje wordt
hij herkend. Bij tropische temperaturen wordt hem dan ge
vraagd of het bijna weer gaat vriezen. „Bij de naam Sipkema
denken de mensen alleen aan ijs en aan vriezend weer".
Wintersport
Vorig jaar heeft mevrouw Sipkema het grote feest moeten mis
sen. Ze was met haar kinderen op wintersport in Oostenrijk. Ze
vindt het jammer, dat ze de Elfstedentocht niet rechtstreeks
heeft gezien. „Maar daar moeten we niet dramatisch over doen",
zegt ze nu. Haar man bleef noodgedwongen thuis. Of de familie
Sipkema weer op wintersport gaat is nog de vraag. „We vonden
het zo zielig dat hij moest achterblijven
Het Elfstedentochtgebeuren beheerst momenteel het leven van
de familie Sipkema. Er werd de laatste dagen nergens anders
over gesproken. „Je leeft heel vreemd", laat mevrouw Sipkema
weten. De telefoon ging dagelijks enkele tientallen keren. „We
werden zelfs 's nachts wel uit bed gebeld. Maar mijn man bleef
vriendelijk". Sommige mensen belden wel drie keer per dag.
Steeds weer die brandende vraag: gaat de tocht nu wel of niet
door? „Een geheim nummer zou toch niet zo gek zijn".
Mevrouw Sipkema zal blij zijn als de tocht vanavond goed afge
lopen is. „Er is toch een stukje spanning". Maar niet alleen span
ning over de goede afloop, ook denkt ze aan zoon Sjouke (20),
die de tocht vandaag voor de eerste keer rijdt. Hij is om half
zeven gestart. „Zou je het nu wel doen, blijf maar gezellig bii
moeder thuis", had ze daags ervoor nog tegen haar zoon gezegd
toen deze enigszins met z'n been trok als gevolg van een valpar-
Weinig thuis
Mevrouw Sipkema heeft haar man tot en met vandaag erg wei
nig. Het was vaak al twaalf uur geweest als hij thuis kwam. Wat
de Sipkema's vanaf morgen gaan doen, weet mevrouw Sipkema
nog niet. In ieder geval wordt de op de video opgenomen Elfste
dentocht in alle rust bekeken. Sipkema zal 's avonds weer rustig
naar bed gaan. Het is dan niet meer nodig om met een aansteker
naar de thermometer te gaan om te kijken hoeveel graden het
vriest.
DISCUSSIE OVER WEDEROM VERSLAAN VAN TOERTOCHT
LEEUWARDEN „De beel-
den van vorig jaar waren
prachtig, maar over onze eigen
journalistieke inbreng waren
We verre van tevreden". Deze
Volmondige erkenning klinkt
uit de mond van NOS-verslag-
lever Mart Smeets, als hem
vordt gevraagd of de totstand
koming van de reportage van
pe veertiende Elfstedentocht is
gebaseerd op die van vorig
jaar. „Het grootste probleem
was de herkenning van de rij
ders. Niemand wist er eigen
lijk iets van", aldus Smeets,
die vandaag de titel „centrale
Eresentator voerde. Smeets
evestigde overigens dat bin
nen de Hilversumse gelederen
flink was gediscussieerd of
men de zogenaamde toertocht
wel weer op dezelfde wijze zou
moeten volgen. „Eigenlijk is
het na de finish van de wed
strijd tijd voor de Dick Pas-
schiers, maar daarvoor is niet
gekozen".
Aan de vooravond van het
openen van de hekken in de
Frieslandhal, evenals vorig
iaar verslagen door Smeets, is
net een heksenketel in de
ruimte waar het televisieteam
van de NOS onderdak heeft
gevonden. In de ruimte, nor
maliter in gebruik als kleedka
mer, beschikken de secretares
ses van Studio Sport over 150
perskaarten, 35 te weinig,
maar één telefoontje brengt de
oplossing. Het overleg tussen
Eddie Poelmann en Willibrord
Frequin wordt herhaaldelijk
onderbroken, zelfs door men
sen die willen weten waar de
ploegleiders zich moeten mel
den. Ondanks de talloze werk
zaamheden die ook Smeets en
de zijnen boven het hoofd
hangen, maakt hij tijd om te
praten over de inzet van de te
levisieploeg. „Er zijn 350 man,
van wie 15 verslaggevers en
zeven regisseurs, voor ons in
actie. Aan slapen komen we
niet toe", aldus Smeets. De
presentator hecht eraan te
melden dat de samenwerking
tussen alle NOS-gelederen de
zer dagen fantastisch is. „En
dan hebben we nog te maken
met veel zieken ook". Eén van
de afvallers op het laatste mo
ment was commentator Jack
van der Voorn, wiens plaats
langs het parkoers werd inge
nomen door Willem Bem-
boom. NCVR'er Aard Zeeman
werd op het laatste moment
gebombardeerd tot „stand-in"
van Bemboom als zogenaamde
„vliegende verslaggever". Niet
dat hij plaatsnam in de ter be
schikking staande helikopter,
maar wel om her en der waar
zich iets voordeed op te dra
ven. Smeets, net terug uit
Oost-Berlijn: „Iedereen heeft
griep en zelf loop ik ook te
bibberen op mijn benen. Maar-
ze werken zich allemaal rot".
Twijfels
Terug naar de twijfels die ook
Smeets bij de voorbereiding in
de greep namen. „Uit journa
listiek oogpunt vond een aan
tal, waartoe ik ook behoorde,
dat we het tot en met de wed
strijd zouden moeten volgen'
en dat het daarna gedaan zou- sentiëel om tot een acceptabel
moeten zijn. De toertocht heeft resultaat te komen. „Het moet
een hele andere sfeer en een andere koers zijn dan vo-
vraagt om een hele andere be- rig jaar, zodat we een andere
nadering toonzetting kunnen gebruiken.
Ook het feit dat er zo snel
weer een Elfstedentocht volg
de, beïnvloedde de mening
over de aanpak van het evene
ment. Boerhout noemt het:
„We kunnen het alleen maar
slechter doen". Voor Mart
Smeets was een sterkere in
vloed van „de elementen" es-
Vorig jaar zei zo'n beetje ie
dereen aan de finish dat het
zo'n eenvoudige tocht was en
dat het allemaal zo gemakke
lijk ging". Om niet in herha
lingen te hoeven vervallen zou
een „barre tocht" uitkomst
bieden.
ROB LANGEVELD
