Fokker kandidaat voor
deelname in Boeing 7j7
Belastingklimaat blijft
mild voor multinational
Nedlloyd Tankers
vaart nieuwe koers
Beurs van Amsterdam
!«6_ ECONOMIE
Ecidóe Goutcmt
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1986 PAGINA 9
Handelsoverschot
Japan naar record
TOKIO Japan heeft in 1985 een recordo
verschot geboekt op zijn lopende rekening
van de betalingsbalans van 49,27 miljard dol
lar. In 1984 was het overschot nog 35 miljard
dollar. Ook op de handelsbalans, die samen
met de dienstenbalans de lopende rekening
vormt, werd vorig jaar een recordoverschot
behaald. Bedroeg het handelsoverschot over
1984 nog 44,26 miljard dollar toen een re
cord over 1985 was dat maar liefst 56 mil
jard dollar; tegen de huidige koers 151,2 mil-
C1 gulden. Ter vergelijking: Nederland
kte over 1985 volgens voorlopige cijfers
een handelsoverschot van tien miljard gul
den.
Kerncentrales
leveren 15% van
alle energie
WENEN Kernenergie heeft op het
ogenblik een aandeel van ongeveer
vijftien procent in energievoorzie
ning over de gehele wereld. Dat
blijkt uit een mededeling van het In
ternationale Bureau voor Kernener
gie (IAEA). Er waren eind 1985 in to
taal 374 kernreactors in exploitatie,
verspreid over 26 landen, met een ge
zamenlijk vermogen van 248.577 me
gawatt. In het afgelopen jaar kwa
men er 31 reactors bij met een totaal
vermogen van 29.152 megawatt.
„Toestellendokter"
in Amsterdam
AMSTERDAM De eerste zogenoemde
Primafoonwinkel van de PTT in Amster
dam krijgt mogelijk een „toestellendokter".
Het publiek kan defecte telefoons in dat ge
val 's morgens brengen en 's middags gere
pareerd ophalen. Zo'n service „wordt se
rieus overwogen", aldus Amsterdams Peil,
het blad van de PTT in de hoofdstad. De
eerste Primafoonwinkel in Amsterdam
wordt binnenkort geopend in Amsterdam-
-Noord. Er komen uiteindelijk drie van
deze nieuwe inloopzaken van de PTT in
Amsterdam. In Den Bosch, Den Haag,
Leeuwarden en Rotterdam „zijn deze zaken
al aardig ingeburgerd", zo weet de PTT in
Amsterdam te melden.
Daling olieprijzen leidt (nog)
niet tot lagere vliegtarieven
SCHIPHOL De daling van de prijzen van ruwe olie zal
voorlopig nog niet leiden tot lagere vliegtarieven. De ver
laging van de olieprijs is zo recent dat het nog veel te
vroeg is om te zeggen of het om een incident of een trend
gaat. Zelfs al is het laatste het geval, dan is het nog zeer de
vraag of dat tot goedkopere vliegreizen zal leiden. Dit
heeft een KLM-woordvoerder gisteren gezegd in een reac
tie op de vele vragen die de KLM de afgelopen dagen heb
ben bereikt. Velen meenden dat wat opgaat voor auto
brandstof, ook opgaat voor vliegtuigbrandstof, en ver
wachtten dus ook goedkopere vliegtickets. De vaststelling
van de vliegtarieven is volgens de woordvoerder zo ge
compliceerd, dat verlaging van brandstof niet vanzelf een
verlaging van de ticketprijs inhoudt. Een substantiële ver
laging van kerosineprijzen over een lagere periode, kan in
het gunstigste geval bijdragen tot een matiging van de ta
riefsverhogingen.
Damrak in iets
beter humeur
AMSTERDAM Nadat Wall
Street onder invloed van voor
al winstnemingen was gezakt
kon het Damrak gisteren juist
ien iets beter stemming
openen dan de afgelopen da
gen. Toch was de dollar een
paar cent lager door het vorig
jaar tot recordhoogte gestegen
tekort op de Amerikaanse
handelsbalans. Bij de grote
fondsen kregen de winsten
licht de overhand, maar veel
stelde het allemaal nog niet
Akzo, die donderdag met
fraaie cijfers kwam, kwam na
een dieptepunt van 155 op
1,80 winst met een koers van
159. Twee kwartjes winst
?n weggelegd voor Hoogo-
Unilever en Koninklijke
Olie en een dubbeltje voor
Philips. Bij de internationale
waarden viel KLM uit de toon
een daling van 1,20 op
59,60.
In de financiële sector zakte
Westland Utrecht een gulden
weg naar ƒ84 en Aegon 1,20
r 107,50. ABN kwam op
winst van 7,50 op 576,-
VNU werd een rijksdaalder
r op 284,50 en Gist-
Heineken raakte ƒ2
ƒ217 en Wessanen 1,5(3 op
250.
De lokale markt gaf weer een
mat beeld te zien en er was
sprake van een enigszins ver
deelde stemming. Er mocht
niet worden gehandeld in
Goudmsit in verband met een
te verwachten bericht. Don
derdag was het fonds flauw
gestemd.
Crédit Lyonnais ging 4 voor-,
uit naar 105,50 en Audet 6
naar 156. Beers kon eenzelf
de bedrag aan de koers toevoe
gen op ƒ264. Brink/Molyn was
2 beter op ƒ72,50. Van der
Giessen-De Noord 12 hoger
op 290 en Reesink 10 op
450. Wolters Samsom rukte
9 op naar ƒ341.
Aan de andere kant verloor
Thomassen Drijver bijna 2
op ƒ56,10. Textiel Twenthe
raakte 3,50 kwijt op 123,50
en Smit Internationale f 1,90
op 41,10. Certificaten Wyers
werden 2 goedkoper op 79.
ROTTERDAM Ned
lloyd Tankers heeft een
nieuwe koers uitgestip
peld. Zes van de twaalf
schepen varen voortaan
met een zekere regelmaat
op een vaste route en ne
men als „stofzuigers" de
chemische produkten mee
die onderweg als vracht
worden aangeboden. Dit
systeem, dat het midden
houdt tussen lijndienst en
chartervervoer, wijkt af
van het tot nu toe gevoer
de beleid. Tot voor kort
werden de schepen door
de makelaars in vracht in
principe steeds voor eén
reis vercharterd op de
open markt en vaak lagen
de schepen daar werkloos
op te wachten.
Directeur M. van de Ree van
Nedlloyd Tankers schrijft in
het personeelsblad van het
concern dat in verband met de
nieuwe koers twee Joegoslavi
sche schepen voor een jaar zijn
gecharterd. Nedlloyd Tankers
is een werkmaatschappij van
Nedlloyd Bulk, eén van de ne
gen divisies van het concern.
Deze divisie werkt met verlies,
terwijl het hele concern winst
maakt. In de zogeheten droge
buikvaart werd twee jaar gele
den het roer al omgegooid. Er
werd meer op contractbasis
gewerkt, een rationalisering
uitgevoerd en het verkoopap
paraat aangepast. De resulta
ten verbeterden, maar zijn nog
steeds niet „bevredigend".
Nedlloyd Tankers speelt nu in
op een gewijzigde situatie. In
1984 en 1985 zijn grote chemi
sche industrieën vin produktie
gekomen in gebieden waar die
voorheen niet bestonden,
vooral in de Perzische Golf en
aan de Zuidamerikaanse oost
kust. Daardoof ontstonden
nieuwe belangrijke vervoers
stromen van de Golf naar Ja
pan en Europa, terwijl ook het
vervoer vanuit Zuid-Amerika
in de richting van India, het
Middellandse-Zeegebied en
het Verre Oosten toenam.
Van de Ree denkt met het
nieuwe systeem tegen een
„goede vrachtprijs" te kunnen
varen en stelt dat een regel
matige dienst voor producent
en verladers aantrekkelijk is.
Ze zouden er de produktie en
de opslag op kunnen afstem
men. Om regelmaat mogelijk
te maken zijn de twee Joego
slavische tankers ingezet. De
makelaar behoudt overigens
zijn bemiddelende rol. Het
nieuwe systeem is erg bewer
kelijk, omdat het per scheeps
lading om zes tot tien klanten
kan gaan en omdat voor elke
partij telkens een contract
moet worden gesloten.
Koersen Wall Street
naar nieuw record
NEW YORK De aandelen-
koersen op de effectenbeurs
van Wall Street zijn gisteren
gestegen tot een nieuwe re
cordhoogte. De Dow Jones-in-
dex voor industriële aandelen
steeg ten opzichte van donder
dag met 18,81 punten tot
1570,99 punten. Daarmee werd
het vorige record van 7 janua
ri met 5,27 punten overtroffen.
Er werden 143.839.000 aande
len verhandeld tegen
125.340.000 op donderdag.
goud en zilver
iringen van goud en zilver
30.530-31.030
(30.750-31.250).
bewerkt verkoop: 32.590
Zilver onbewerkt: 495-565
(500-570).
bewerkt verkoop 600: (600).
MARKTEN
Zanussi
grootste
witgoed
producent
MILAAN De Italiaanse wit
goedfabrikant Zanussi, onder
deel van het Zweedse Electro-
lux-concern, heeft vorig jaar
vier miljoen koelkasten,
400.000 afwasmachines, ander
half miljoen wasmachines en
800.000 magnetronovens ge
produceerd. Daarmee was de
Italiaans-Zweedse combinatie
de grootste witgoedproducent
ter wereld. Hun marktaandeel
in Europa bedroeg negentien
procent. Tweede op de Euro
pese ranglijst staat Philips-
-Bauknecht met een belang
van 10,2 procent en derde het
duo Bosch-Siemens met 6,6
procent.
Zanussi verwacht na jarenlan
ge verliezen in 1986 weer
winst te boeken. Vorig jaar
leed Zanussi bijna 45 miljoen
gulden verlies, nadat over 1984
ingrijpende
Van de vijfdui-
ge arbeidsplaat
sen zijn er inmiddels driedui
zend geschrapt, een verdere
afslanking moet nog dit jaar
plaatshebben.
DEN HAAG De Neder
landse vliegtuigfabriek
Fokker is een serieuze
kandidaat voor deelname
in het Boeing-miljarden-
project 7j7. Bij de ontwik
keling van dit middelgro
te toestel met circa hon
derdvijftig stoelen, wordt
intensief gezocht naar
partners niet alleen in
de VS en Japan, maar ook
in Nederland, zo heeft een
woordvoerder van Boeing
bekend gemaakt. Met
Fokker wordt al enige tijd
onderhandeld over een
mogelijke participatie in
het project.
Halverwege dit jaar zal Boeing
aan de Amerikaanse westkust
de eerste testvluchten uitvoe
ren met de revolutionaire
nieuwe voortstuwing, die van
de 7j7 een verkoopsucces moet
maken. De afgelopen drie jaar
investeerde de Amerikaanse
motorenbouwer General Elec
tric al ruim negen miljard gul
den in deze „straalpropellor-
motor" ofwel „propfan", die
naar verwachting ruim veertig
procent zuiniger is dan con
ventionele straalmotoren. Ook
Rolls Royce, Pratt en Whitney
en Allison hebben propfans in
ontwikkeling.
Uit grondtests met de propfan
van General Electric is vol
gens Boeing-directeur Del
Hoffman inmiddels gebleken
dat de nieuwe motor, met te
gengesteld draaiende schoe
penraderen aan de achterzijde,
veel stiller is dan tot nu toe
werd aangenomen. Volgens
Hoffman ziet het er dan ook
naar uit dat de doelstelling om
de eerste 7j7 in 1992 vliegklaar
te hebben, gehaald zal worden.
Hoffman: „Het technisch pro
bleem is de afgelopen jaren in
grote lijnen al opgelost".
Voorloper
Boeing is concurrerende vlieg
tuigbouwers ver vooruit met
de ontwikkeling van een prop-
fan-toestel. McDonnell Dou
glas overweegt de MD-80 met
propfan-motoren uit te rusten,
maar heeit nog niet, zoals
Boeing, een geheel nieuw ont
werp voor het propellortoestel
klaarliggen. Fokker heeft zich
tot dusverre altijd terughou
dend opgesteld, hoewel de
propfan volgens directeur
Swarttouw eind jaren negentig
wellicht een aantrekkelijke al
ternatieve krachtbron kan zijn
voor het nieuwe Fokker-toe
stel F-100, dat qua grootte en
ontwerp al veel weg heeft van
de 7j7.
Deelname van Fokker in de
7j7 is niet alleen uit oogpunt
van omzet, maar ook in tech
nologisch opzicht van grote be
tekenis. Wat de omzet betreft:.
Boeing verwacht uiteindelijk
iets meer dan de helft van de^
produktie uit te besteden aan
derden, waarbij met Japanse'
producenten onlangs principe-
contracten zijn afgesloten voor
de toelevering van ongeveer
een kwart van het materiaal.
Ook een procentueel beschei
den deelname kan voor Fok
ker van grote betekenis zijn,
aangezien het gehele project in
de miljarden loopt. Zo is met
de ontwikkeling van de 7j7 in
clusief de motor al bijna ze
ventien miljard gulden ge
moeid. Uiteindelijk denkt
Boeing minimaal vijftienhon
derd 7j7's te verkopen, voor
circa 75 miljoen gulden per
stuk. Bij een deelname van
slechts één procent zou Fok
ker dus al ruim 1,1 miljard
gulden voor zijn rekening ne-
Technologie
Voor Fokker is de 7j7 echter
vooral interessant uit oogpunt
van nieuwe technologie. Zo
worden voor de elektronische
besturing van het toestel glas
vezelkabels gebruikt, die veel
gewicht en ruimte besparen en
de betrouwbaarheid ten goede
komen. De cockpit zal groten
deels met platte kleurendis-
plays worden uitgerust, die
nog geen vijf procent wegen
van de huidige meetinstru
menten. Nieuwe computerpro
grammatuur moet het moge
lijk maken dat het toestel on
danks allerlei weersomstan
digheden toch op de minuut
binnen het vluchtschema kan
landen. Bij de assemblage
wordt verder laserapparatuur
gebruikt die voor het Space
Shuttle-programma was ont
wikkeld en ook de nieuwe ge
neratie elektromotoren voor
de besturing van vleugelklep
pen en andere mechanische
onderdelen komen uit de
ruimtevaart-technologie. Ten
slotte wordt in de 7j7 een scala
aan nieuwe materialen toege
past, zoals thermoplastics,
composietmaterialen en een
aluminium/lithium-legering,
die sterker en liefst twintig
procent lichter is dan gewoon
aluminium.
Ijskast
Gisteren kwam Boeing, de
grootste vliegtuigbouwer ter
wereld, overigens met goed
en slecht nieuws voor Fokker
Nederland. Het goede nieuws:
Boeings plannen om een con
current voor de Fokker-100 te
ontwikkelen zijn voorlopig in
de ijskast gezet. Boeing heeft
de komende jaren zijn handen
vol aan de onlangs gepresen
teerde verlengde 767-300 en de
7j7-propfan. Teleurstellend
voor Fokker was het bericht
dat Boeing er toch in geslaagd
is de Canadese vliegtuigbou
wer De Havilland over te ne
men. Fokker had via het Ca
nadees consortium Rimgate
Holdings een bod op deze fa
briek gedaan, maar uiteinde
lijk koos De Havilland toch
voor Amerika's grote broer.
De Havilland was voor Fok
ker een ondersteuning geweest
bij zijn ambitieuze F-50 en F-
100 programma, waarvoor
deze week van de Nederlandse
overheid nog eens honderd
gulden is losgeweekt.
KOOPMAN
miljoen
PAUL 1
DEN HAAG Betalen
de multinationals in Ne
derland wel genoeg belas
ting? De vraag die onlangs
werd opgeworpen in het
VPRO-programma Gou
den Bergen wordt door
sommigen ontkennend
beantwoord. Zeker is, dat
ons land voor internatio
nale ondernemingen gun
stige regelingen kent. Uit
opmerkingen van staatsse
cretaris H. Koning (Finan
ciën), blijkt dat het huidi
ge kabinet de belasting
wetten redelijk vindt. Ho
gere lasten kunnen desa
streus zijn voor de export,
vinden ook veel financiële
experts.
De grote, internationaal opere
rende bedrijven hebben hier
en daar in ongunstige zin
naam gemaakt. Zo zouden de
Nederlandse moederbedrijven
weinig of geen belasting beta
len
die
het
buitenland door de „dochters"
worden gemaakt. „Een schan
dalige zaak" wordt soms ge
roepen, alsof er strafbare han
delingen worden verricht.
Maar de Wet op de Vennoot
schapsbelasting is duidelijk, er
wordt niets illegaals gedaan.
Hoe werkt de Nederlandse
vennootschapsbelasting? De in
het buitenland door Neder
landse bedrijven behaalde
winst, wordt in principe hier
belast. Dat levert echter pro
blemen op als ook in het bui
tenland belasting moet worden
betaald. Wat overblijft na die
belasting kan worden doorge
schoven naar het Nederlandse
moederbedrijf. Maar als hier
de fiscus nog eens de vennoot
schapsbelasting van 43 procent
zou heffen, zou er uiteindelijk
weinig winst overblijfen.
Om in dat probleem te voor
zien heeft Nederland er al
lang geleden naar gestreefd
(tweezijdige) verdragen te slui
ten om dubbele belasting te
voorkomen. Ook zijn er zoge
noemde eenzijdige besluiten
dubbele heffing te voorko-
En die verdragen en be
sluiten gelden ook als de belas
ting in het buitenland zeer
laag is. Het zou voorstelbaar
zijn dat de Nederlandse fiscus
dan een aanvullende belasting
heft, zodat op de totale buiten
landse winst eigenlijk toch die
43 procent belasting drukt.
Zo'n constructie wordt in vele
andere landen waaronder bij
voorbeeld Italië daadwerkelijk
toegepast. Maar zo'n systeem is
ook niet altijd even gunstig.
Een moederbedrijf kan uitein
delijk een ander land als vesti
gingsplaats uitzoeken, waar
een heffing zoals in Nederland
geldt. In Italië bijvoorbeeld
schijnt dat merkbaar te zijn.
In ons land biedt overigens
niet alleen de zojuist geschet
ste situatie voordeel aan be
drijven. We kennen sinds 1969
een deelnemingsvrijstelling,
die ervoor zorgt dat de divi
denden (uitkeringen) op aan
delen van buitenlandse bedrij
ven in veel gevallen onbelast
zijn. Tenzij het om bijvoor
beeld een beleggingsmaat
schappij gaat, die juist op die
aandelen wil verdienen. En
ook hier weer: het maakt niet
uit hoeveel belasting er in het
buitenland al op wordt gehe-
En zo wordt het duidelijk: vrij
stellingen van belasting en
verdragen moeten „onrecht
vaardigheid" voorkomen als
een ander land al veel belas
ting heft. Maar die regeling
heeft een interessante bijkom
stigheid als een ander land
•weinig heft. Het Nederlandse
moederbedrijf kan dan relatief
veel van de buitenlandse winst
in eigen zak steken. Bedrijven
«proberen dan zoveel mogelijk
kosten voor onderzoek (bij
voorbeeld voor laboratoria) in
Nederland af te boeken, ter
wijl aan de hier ontwikkelde
vergevorderde technologie in
het buitenland vervolgens fors
wordt verdiend. Het wekt dan
ook geen verbazing dat grote
nationale ondernemingen, die
de vleugels tot over de gren
zen uitslaan, vooral in landen
met een relatief lage belasting
druk zijn neergestreken. Dat is
niet alleen slim, maar ook vol
strekt legaal. De wet wordt
niet ontdoken, er wordt han
dig gebruik van gemaakt.
Waarmee natuurlijk nog niet
is gezegd dat de Vereniging
van Belastinginspecteurs er
blij mee is.
Handel
Staatssecretaris Koning stemt
de huidige situatie duidelijk
meer tot tevredenheid. „De
Nederlandse bedrijven moeten
het hebben van de internatio
nale handel", meent hij, waar
mee hij aangeeft dat de moe
derbedrijven die hier zijn ge
vestigd, moeten worden ont
zien. „Óns belastingstelsel is er
op gericht het bedrijfsl
voldoende ruimte te vers
fen voor het ontplooien
winstgevende activiteiten",
dus Koning.
Het ziet er kortom niet n;
uit dat het huidige kabinet
belastingdruk wil verhogen.
Een verhoging van die druk is
ook volgens financiële "specia
listen een slechte zaak.
Overigens zijn de kosten die
het Nederlandse bedrijfsleven
moet maken voor haar werk
nemers relatief hoog. Voor een
werknemer met een nettoloon
van dertigduizend gulden be
taalt een bedrijf in feite onge
veer zeventigduizend gulden.
Die hoge loonkosten vormen
een probleem voor de concur
rentie met het in dat opzicht
meestal goedkopere buiten
land. De geleverde kwaliteit is
daarom enorm belangrijk.
Duidelijk is dat een lastenver
hoging een rem op de export
kan zetten, iets waar Neder
land beslist niet mee gebaat
zou zijn.
Te stellen dat Nederland een
belastingparadijs voor multi
nationals is, gaat te ver. Niet
alleen vanwege de betrekke
lijk hoge loonkosten, maar ook
omdat andere landen inmid
dels door hebben hoe het
werkt. In Groot-Brittannië bij
voorbeeld is de vennootschaps
belasting al verlaagd van 51
naar 35 procent. Deskundigen
hoofdfondsen
Helneken
Hol.Bet.Gf.
136.00
157.20
219.00 217,20
145)30 146.00
Nedlloyd Gr.
Océe-v.d
Philips
133.00 133.50
37700 379]00
overige aandelen
ACF-Hokling 286,00 288.00
Asd Rubber 10.65 10.60
Amsl.Rijluig 534,00 529.00
AnLVerfl. 28700 287)oO
Boe'oeK
BorsumyWehry
Mulder Bosk.
MynbOuvik.W.
ÜBMBouw
id.Scheepsh.
Stol- Slot-
«30-1 Murs31-1
115.00 115.00
12,90 13.20
Ned.Springst 1270000 11750)00
Nyv.-TenCate
Pont. Kon.
Burgman-H.
Cafvóe-Demc
Catvéepref.c
2930.00
38700
21300 20800
27700 29700
3100.00 3055,00
1680.00 1680,00
240.00 243.00
79000 79o)oO
14700 14l]40
30700 30700
59700 59500
v.enGudde
jr.Glaslabr. 73000
div'86 270)00
76,00
33800
beleggingsfondsen
70.50
28.50
Industr. My 97.00
Ing.Bur.Kondor 547.00
Kempen Beg. 14500 14700
880,00
220,00
78.10
78.50
13600
130.00
Koppelpoort Hold. 261.00 260.00
190,00 188,00.
405,00 403,00
KlenesSuik. 880.00 870,00
"SS ^SO
KBBicenj 78.50 78.50
KBBfpref.) 31,00 31.00
Kon.Ned.Pap. 136,00 137.70
nNed.Pap.div.86 130.00 131.50
32.30
15750
Goldmines(l) 1220.00 1160.00
Holland Fund 63.90 63.70
Japan Fi*id ^3780 ^3790
1540Ï0O 154000
Sa/Tech
TokyoPacj
747.00
9450.00 9510.00
2100.00 2100.00
139,20 139.20
11720 115*70
2-92 122,80
6.50NL68-93-2
6.25NL67-92
NL 80-95 108,30 108,30
10600 10600
5.75NL65-90-2 98.90 98.90
505NL64-89-2 9s)50 9750
97^20 97)20
96,80 96.30
95>0 9570
105.40 105.40
108*00 108*00
NL84-94-2 11370 11700
NL84-91-2 10740 106,40
NL84-91-3 107.00 107.00
NL77-93 10700 10700
NL83-93 105)50 105)50
NL84-94 106,90 106,90
NL77-97 10760 10760
3 50NLSt47-87 97.30 97.30
3.50NL56-86 99.30 99.30
3.25NLB48-98 91.20 91.20
3.25NL50-90 95,50 95.50
3.25 NL54-94 9730 93.30
3.25NL55-95 93.00 93.30
buitenlands geld
(100)
(100)
(10.000)
(100) 111,01
1.000) 15.51
(100) 1.51
(ioo) 35)51
NL73-98 101,00 101,00
103)20 103)20
ios)so 105)30
(100)
(100)
(100)
I (100)
(100)
Finse mark (100)
J.Slav. Dinar (100)
Deense kroon (100) 28.75 31.75
Oostenr. sch. (100) 15.88 16.38
Spaanse peseta (100) 1.64 1,89
Gr. drachme (100) 1.35 2.05
(100) 48.50 51.50
3)26 3'.56
beurs van New York
