TAFEL
Paus in India beschermd
door 'Zwarte Katten'
PÏTïïTl
Beter een kaars ontsteken dan de duisternis vervloeken
QeidócQowimd
Noordoosters houden
nietyan lippen.
kerk
wereld
op kerkelijke kalender
Evangelische Kerk wijst
relativering van huwelijk af
DE WAARDE VAN HET VOLKSGELOOF
Politiek opportunisme
ACHTERGROND
gikbe&Mruml
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1986 PAGINA 2
Kerk Salvador vraagt leger boeren te sparen Sipke van der Land naar de EO
De katholieke kerk in El Salvador heeft het door de Verenigde
Staten gesteunde leger, dat een operatie uitvoert tegen guerril
lakampen op de hellingen van de op 25 km van de stad gelegen
vulkaan Guasapa, gevraagd de boeren te sparen. Sinds het of
fensief begon zijn naar schatting 1000 boeren uit de omgeving
van de vulkaan gevlucht voor de felle gevechten tussen leger
en de guerrillastrijders. De regering begon drie weken geleden
aan operatie Phoenix om het verzet van de vulkaanhellingen
te verdrijven en de verbinding tussen het door de guerrilla
strijders beheerste provincie Chaletenango en San Salvador te
breken Het leger heeft inmiddels laten weten dat de burgerbe
volking niets zou worden aangedaan.
Sipke van der Land (48) heeft een contract gesloten met de
Evangelische Omroep, waarbij hij in free-lanceverband zal
meewerken aan de voorbereiding van televisieprogramma's.
Er zijn nog besprekingen gaande over vorm en inhoud van die
medewerking, maar vast staat dat het zal gaan om program
ma's op het gebied van kerk- en zendingsgeschiedenis. Sipke
van der Land is vooral bekend geworden door zijn religieuze
televisieprogramma's voor de NCRV, die ook in free-lancever
band tot stand kwamen. Van der Land is docent Nederlands en
godsdienst aan het christelijk lyceum te Leiden en doet publici-
teitswerk voor tal van christelijke organisaties.
ik weetniet vanwaar,
ik ben, ik weet niet wie,
ik sterf, ik weet niet
wanneer,
ik ga, ik weetniet
waarheen,
het verwondert me dat ik
vrolijk ben.
Middeleeuwse spreuk
Met het oog op het feit, dat
kerkelijke autoriteiten ten
minste drie ernstig te nemen
brieven hebben ontvangen,
waarin met aanslagen op de
paus wordt gedreigd tijdens
zijn vandaag begonnen be
zoek van tien dagen aan In
dia, zijn de autoriteiten over
gegaan tot het nemen van
strenge veiligheidsmaatrege
len. Daarbij zijn ook de
„Zwarte Katten" ingezet, een
speciale eenheid veiligheids
agenten, in 1984 gevormd
voor de bescherming van de
premier na de aanslag op In
dira Gandhi. Deze twintig
mannen in zwart gevechtste
nue zullen een menselijk
schild vormen rond Johannes
Paulus II.
Daarnaast is een heirleger
veiligheidsagenten en gewone
politie op de been. Veel niet
als zodanig herkenbare veilig
heidsmensen zullen zich on
der de menigten mengen bij
het pausbezoek.
Speciale aandacht gaat uit
naar de industriestad Ranchi
in het oosten van India, waar
tijdens het bezoek van de
paus een half miljoen mensen
worden verwacht. Maandag
kunnen daar moeilijkheden
ontstaan omdat de radicale
Hindoegroepering Jharkhand
Mukti Morcha een betoging
heeft aangekondigd.
De meeste christenen worden
in Madras verwacht, waar
speciale commando-eenheden
van de deelstaatpoli tie met de
Zwarte Katten zullen samen
werken. Hoewel de paus over
uit Italië aangevoerde gepant
serde „papamobiles" beschikt
op twee plaatsen, zal hij zich
soms ook per gewone auto
verplaatsen, afgezien van zijn
tochten per helicopter en
vliegtuig. In totaal bezoekt
Johannes Paulus II van 1 tot
10 februari elf steden en legt
hij ongeveer 15.000 km af in
India.
Het huwelijk is de aangewe- bliceerd document van de van op de hoogte dat 8 pro
zen vorm voor het samenle- Evangelische Kerk van Duits- cent van de burgers in de
ven van man en vrouw. Daar- land EKD, die in de Bondsre- leeftijdsgroep 18 tot 35 samen-
om wijst de Kerk relativering publiek rond 27 miljoen leden woont zonder een huwelijk te
of het ontwaarden van het telt. De commissie voor het hebben gesloten. Zij ziet geen
huwelijk van de hand. Dat gezin van de EKD, die het enkele aanleiding, andere
staat in een deze week gepu- stuk heeft voorbereid, is er- vormen van samenleven de
zelfde juridische rechten toe
te kennen als gelden voor hu
welijkspartners. Met het oog
op de druk die door verande
ringen in de samenleving of
in sociaal opzicht op het hu
welijk wordt uitgeoefend, zou
de Kerk er goed aan doen een
positief beeld van het huwe
lijk ingang te doen vinden,
waarbij de nadruk dient te
worden gelegd op de betrouw
baarheid van de huwelijks
band en de voordelen die het
nageslacht hierdoor onder
vindt.
De secretaris van de katholie
ke vredesbeweging. Jan ter
Laak, wil bekijken of in Pax
Christi-verband geen initia
tieven genomen kunnen wor
den om de vernietiging van
de joden te herdenken op een
wijze die hen recht doet en
passend is voor katholieken.
Hij denkt in navolging van de
Haagse deken J. Kwaaitaal
aan een plaats op de kerkelij
ke kalender van Jom Hasjoah,
de dag waarop de joden de
ondergang van het getto van
Warschau herdenken.
Ter Laak reageert hiermee
desgevraagd op de verklaring
van de secretaris-generaal
van de Duitse Pax-Christi,
zijn collega Ansgar Koschel,
die de bouw van een Karme-
litessenklooster in Auschwitz
heeft verdedigd met onder
meer het argument dat daar
ook andere bevolkingsgroe
pen zijn vermoord. "In
Auschwitz zijn weliswaar niet
alleen joden vermoord, maar
het is zozeer tot symbool ge
worden van de vernietiging
van de joden dat, ook al ge
zien de betrokkenheid van de
katholieke kerk in Polen bij
het het anti-semitisme, we
daar heel voorzichtig mee om
moeten gaan", aldus Ter
Jan ter Laak
Laak.
Hij heeft grote moeite met het
optreden van pater Weren-
fried van Straaten, die met
zijn Oostpriesterhulporganisa-
tie heeft bijgedragen aan de
financiering van de bouw van
het klooster in Auschwitz en
„een heel andere richting in
de katholieke kerk vertegen
woordigt dan wij voorstaan".
Ter Laak wil contact opne
men met de Duitse afdeling
van Pax Christi om samen
met andere afdelingen bij
kardinaal König, voorzitter
van Pax Christi internatio
naal, te pleiten voor opne
ming van de herdenking op
de kerkelijke kalender.
De volksreligie beleeft een
opmerkelijk reveil. Bedevaar
ten en processies, ze trekken
op diverse plaatsen als van
ouds door de straten. Tiendui
zenden sluiten zich aan. Kaar
sen, medailles en beelden.
Van Lourdes en Kevelaer tot
het eerbetoon aan Gerardus
Majella in Overdinkel.
„De belangstelling voor de
volksreligiositeit behoort tot
de eigenaardigheden van onze
dagen", stelt professor Ernst
Henau vast. Voor de Vlaming,
lid van de congregatie der
Passionisten en verbonden
aan de Hogeschool voor Theo
logie en Pastoraat in Heerlen,
is in de jaren zestig ten on
rechte de volkse vroomheid
terzijde geschoven.
„Wat is het verschil tussen
het woord en een processie?
Ook woorden zijn materieel.
Ze bestaan uit trillingen.
Waarom zou het woord bij het
woord moeten zweren? Be
trek bij het geloven maar de
hele zintuigelijke wereld.
De meeste theologen en pasto
rale werkers hebben moeite
met het verschijnsel volksreli
gie. Hoe lager opleidingsni
veau, hoe meer de mensen
het fenomeen waarderen. Ve
len zijn niet overtuigd van het
waardevolle in de volksreli
gie. In het slechtste geval is
men ronduit negatief. In het
beste geval sceptisch.
Helemaal ongelijk hebben ze
niet. Volksreligie is ambiva
lent. Het probleem van de
half volle en de half lege fles.
En vergeet niet dat volksreli
gie ook misbruikt wordt ter-
wille van restauratie. Dat ge
beurt op grove wijze door
mensen die volksreligie ge
bruiken als protest tegen de
liturgievernieuwing".
Pratend over volksreligie,
komt snel het Tweede Vati
caanse Concilie in beeld. Wat
velen ervoeren als welkome
stroomversnelling zagen an
deren als bedreigende vloed
golf. „Vaticanum II bracht
versobering. Allerlei devotie
vormen verdwenen. Denk
aan de kruisweg, de processie.
De evolutie na Vaticanum II
is zonder meer positief. Het
concilie heeft de religie toe
gankelijker gemaakt. Aan de
andere kant is te weinig reke
ning gehouden met de volkse
vroomheid".
In de jaren zestig schoven
godgeleerden en pastores de
volksreligie minachtend van
zich af. Het onderwerp werd
bezit van sociologen en volks-
kundigen.
Begin jaren zeventig keerde
het tij. De stroom publicaties
zwol aan. Opvallend zijn
daarbij geheel verschilende
definities van volksreligie.
Maldonado koos een histo-
risch-antropologische benade
ring en zag naast de officiële
en voorgeschreven religiosi
teit een geleefde vroomheid.
Hij wees naar het zuiden van
Spanje waar het volk uitbun
dig zijn semana sancta (de
goede week, voor pasen) vol
trekt in lege kerken.
Vanuit de Romantiek heeft
„volk" een goede klank. Heel
positief de drager van onge
repte intuïtie. Bij verder ana
lyseren komt volksreligiositeit
naar voren als een algemene
relogiositeit. Iets dat door alle
klassen heen gaat. Voor een
dergelijke opvatting spreekt
dat de vormen van volkse
vroomheid zich uitstrekken
tot over de grenzen van de re
ligies. Gebedssnoeren - onze
rozenkrans - komen we ook
tegen bij de Tibetaanse mon
niken en mohammedanen.
Bedevaarten, kaarsen en re
lieken zijn niet beperkt tot
het Christendom. De univer
saliteit wordt bevestigd door
historici die van mening zijn
dat sommige vormen van
volksreligiositeit te maken
hebben met slechts gedeelte
lijk gekerstende godsdienstig
heid en zelfs oeroude, heiden
se en naturalistische vormen
van religie die in een christe
lijk gewaad ook in de schoot
van de kerk aanwezig zijn".
Professor Henau noemt drie
aspecten van de hernieuwde
belangstelling bij theologen
voor de volksreligie. Aller
eerst de verwondering, dat
ondanks alle secularisatie -de
wereldse invloed - de religie
blijkbaar een taai bestaan
leidt. Daarnaast ligt de erken
ning dat religie niet iets is van
alleen het gezonde verstand.
Het gevoel vraagt ruimte. Als
derde punt schuift Henau de
rol van de Zuidamerikaanse
bisschoppen naar voren. De
volksreligiositeit zoals die in
1974 op de synode in Rome
ter sprake kwam, had haar
kiemen in een bijeenkomst
van bisschoppen in de Colum-
biaanse stad Medellin. Als een
van de drieduizend leden van
Bedevaart in Kevelaer
de congregatie der Passionis
ten, weet Henau dat het
zwaartepunt binnen de kerk
verschuift naar het zuidelijk
halfrond.
„Volksreligie is iets waar de
zintuigen Wat aan hebben.
Het oor, de ogen. Het geloven
is door de elite te gemakkelijk
teruggebracht tot het ratione
le. Maar het geloof is meer
dan een verzameling stellin
gen. Geloven betekent zich
toevertrouwen aan anderen
en dat heeft niet alleen met
het verstand maar ook met de
zintuigen iets te maken".
Bij een nadere beschouwing
signaleert Ernst Henau bij de
volksreligiositeit een vijftal
bijzondere spanningsvelden.
Principieel is door cfe mens
wording van Jezus binnen het
christendom de scheidslijn
tussen het heilige en het aard
se verdwenen. „Heilige plaat
sen, voorwerpen en personen,
spelen in de volksreligie een
voorname rol. Binnen het
christendom bestaan echter
geen uitgespaarde plekken,
sacrale figuren of heilige
voorwerpen". Waarmee He
nau niet wil zeggen dat een
scheiding tussen het aardse en
heilige zinloos is. De taal van
het geloof ligt besloten in
symbolen. „Eindpunt van een
bedevaart is meestal een hei
ligdom waar de pelgrim de
transcendentie en de genezen
de kracht situeert. God is
evenwel niet aan een bepaal
de tijd of plaats gebonden. Dat
relatieve karakter moet steeds
onderstreept worden. Steeds
opnieuw zal men bedevaarten
dienen te zien als instrumen
ten om terug te keren tot de
bron: het evangelie".
Volksreligie herbergt het ge
vaar in zich te leiden tot een
zeker fatalisme. Ogen worden
gesloten voor verknechtende
structuren, misstanden geac
cepteerd. Keerzijde is dat ook
sprake kan zijn van protest.
„Als een vrouw met haar zie
ke kind op bedevaart naar
Guadeloupe gaat, droomt zij
van een wereld waarin kinde
ren niet meer lijden. Droomt
ze van een rechtvaardige we
reld".
Niet zo lang geleden nam pro
fessor Henau een kijkje in het
drukbezochte geboortehuis
van de Amerikaanse presi
dent Kennedy te Boston. Als
aandachtig observator. Waar
zit het verschil mèt mensen
die heiligdommen bezoeken,
zo vroeg hij zich af. En waar
in onderscheidt - een stapje
verder - het opsteken van een
kaars door een arm gezin,
zich van het weekeinde uit
van de middenklasse terwille
van een betere verstandhou
ding binnen het huwelijk?
„Vanuit een bepaald gezichts
punt is volksreligiositeit ook
een verzameling van riten en
gewoonten. Let wel, gewoon
ten behoeven niet leeg te zijn.
Als men zegt, ik laat dat kind
communie doen omdat het al
tijd zo geweest is, is daar niets
verkeerds bij. Misschien acht
men de communie waardevol
maar kan dat niet onder
woorden brengen.
Een mooi voorbeeld ligt in de
priester die tot de man zei:
Het kind dopen? Maar je
komt nooit in de kerk. Waar
op de man antwoordde: Het
kind moet gedoopt worden.
En waarom ik niet in de kerk
kom, moet jij weten. Daar heb
je voor geleerd".
Een ander spanningsveld sig
naleert professor Henau tus
sen het gevoel en rede. De ge
wone gelovigen ervaren de
theoloog dikwijls als spelbre
ker of betweter. Een geleerde,
die het eenvoudige gering
schat. „Ten onrechte", verde
digt Henau. „Want het geloof
op zich is weliswaar eenvou
dig, maar de bewoording er
van niet. Hetzelfde geldt voor
de liefde en de esthetische
ontroering".
Ernst Henau zucht. Somt en
kele bedevaartplaatsen op.
Het Limburgse Wittem, in
België Veurne en Brugge.
„Tal van bedevaartgangers
komen weinig in de kerken.
Dat moet ons te denken ge
ven. Wat vinden de mensen
in Lourdes, wat we ze in onze
kerken niet kunnen geven?
Zoiets is toch minstens een
vraag waard.
Passionist Henau ziet in de
volksreligie een uitdaging.
Gevaren op de loer? Jawel,
maar put dan de goede ele
menten uit het wonderlijk fe
nomeen. „Een Chinees
spreekwoord zegt dat het be
ter is een kaars aan te steken
dan de duisternis te vervloe
ken. Sommigen zeggen: dan
maar terug naar de catacom
ben. Als een soort Gideons
bende. Daar doe ik niet aan
mee.
Daarom ook vraag ik aan
dacht voor de volksreligie. Ik
wil verhinderen dat de kerk
zich terugtrekt in de spleten
van de aarde. Hoe kun je dan
nog zoveel mogelijk mensen
met het evangelie laten ken
nismaken?".
THEO LEONÉ
Het pragmatisme is weer geheel terug bij D66 in de per
soon van de nieuwe lijsttrekker en partijleider, Hans van
Mierlo. Want die heeft het afgelopen weekeinde op het D66-
verkiezingscongres het pragmatisme weer uit en te na bele
den.
PRAGMATISME, wat is dat eigenlijk? Het woord stond in
de zestiger jaren voor het nieuwe elan, waarmee D66 de poli
tiek nieuw leven wilde inblazen, desnoods door al dat politie
ke gedoe finaal op te blazen. Geen politieke draaierij meer,
maar slechts een zakelijk handelen om er uit halen wat er
volgens D66 in zit.
In de loop van zijn geschiedenis raakte D66 echter zo be
trokken bij de huidige machtsstructuren, dat er van het oude
elan weinig overeind bleef. De kiezers merkten dat ook,
waardoor er zowat geen kiezers en partijleden meer overble
ven.
Om daar wat aan te doen is Hans van Mierlo, de partijleider
van het eerste uur, weer van stal gehaald. Op een manier,
die als twee druppels water leek op zijn aanpak uit jaren zes
tig, is hij aan de slag gegaan. D66 heeft daarbij kennelijk nog
niet in de gaten, dat het pragmatisme van weleér tot ondui
delijkheid in de tachtiger jaren leidt. Om maar niet te spre
ken van opportunisme. Want als er bij de stembusslag van 21
mei aanstaande één groepering is, waarvan de kiezer niet zal
weten wat die partij met zijn stem zal doen, dan is dat wel
D66.
De partij van Hans van Mierlo zal zich niet verzetten tegen
plaatsing van kernwapens in ons land, maar zal deze maand
in de Kamer nog wel tegen het plaatsingsverdrag stemmen.
D66 zal een voortzetting van het huidige kabinetsbeleid van
CDA en VVD na de komende verkiezingen niet steunen,
maar het sluit niet uit dat de partij met CDA en vvd in een
kabinet gaat zitten. D66 zou graag PvdA en vvd eindelijk
eens een keer samen in de regering zien. Maar op het partij
congres hebben Van Mierlo en zijn partijbestuur hun volge
lingen met alle kracht een motie ontraden, die zich vóór zp'n
combinatie uitsprak.
KORTOM Van Mierlo kan alle kanten uit. Hij heeft zijn en
thousiaste achterban kunnen vinden op een onduidelijk pro
gramma, mede dank zij het feit dat men in hem de enige ziet
die de partij nog aan zetels in de Tweede Kamer kan helpen.
Daarmee is het voornaamste oogmerk van de partij niet een
zuiver politiek doel meer, maar slechts het verwerven van
zetels in de Kamer. Niet het pragmatisme, maar het opportu
nisme viert op die manier binnen D66 op verlerlei wijze
hoogtij.
Doperwtensoep
Franse biefstuk met
witlofsalade en
gebakken
aardappelen
chocolademousse
Voor twee: stukje prei, 10 g
boter, 0,5 liter kippebouil-
Ion (poelet of tablet), 12 g
bloem, 2 lepels melk, 2 le
pels doperwten (diepvries
of blik), peterselie:
2 biefstukjes a 100 g, 15 g
boter, ui, zout, peper, 1 le
pel water, 1 lepel (wijnla-
zijn;
200 g witlof, 1 appel, peter
selie, 2 augurken, 1 plak
gekookte ham, 2 lepels
azijn, zout, peper, suiker,
mosterd, 1 lepel olie;
*/x tot 1 kg aardappelen,
olie, boter, zout
75 g pure chocolade, 1,5 le
pel water of likeur (cacao,
koffie, sinaasappel), 1£5 dl
dl slagroom, iets zout, pak
je vanillesuiker, 30 g bas
terdsuiker, kleurige taart
garnering.
KNMI: januari was een
ouderwetse k wakkelmaand
DE BILT Vorst, dooi, sneeuw, regen, storm, onweer en
opklaringen. Kortom, een ouderwetse kwakkelmaand. Zo
karakteriseert het KNMI in De Bilt het weer in januari
1986. Het was vooral een natte maand: met gemiddeld 110
millimeter neerslag (tegen normaal 64 millimeter) behoort
januari 1986 tot de vier natste januari-maanden van deze
eeuw. In De Bilt bestond een derde van de neerslag uit.
sneeuw. De zon scheen iets minder dan normaal, maar de
gemiddelde temperatuur was iets hoger dan gebruikelijk.
Tijdens de zachtere perioden trokken stormen over ons
land: van 11 tot 15 en van 19 tot 24 januari. Daarbij kwamen
windstoten tot 120 kilometer per uur voor.
Fruit kleingesneden prei
goudgeel in de boter. Voeg
de bouillon toe en laat de
soep vijf minuten trekken.
Bind haar met de met melk
aangemengde bloem. Warm
de doperwten op in de soep.
Strooi er fijngeknipte peter
selie over.
Bak de biefstukjes in hete
boter in vier a vijf minuten
bruin. Leg de laatste twee
minuten kleingesneden ui
naast het vlees en strooi er
zout en peper over. Houd de
biefstuk op een bord warm.
Laat de ui een paar minuten
sudderen met water en azijn
en leg hem op het vlees.
Meng fijngesneden witlof,
grofgeraspte appel, fijnge
knipte peterselie, stukjes au
gurk en ham met een sausje
van azijn, zout, peper, suiker,
mosterd en olie.
Laat de chocolade smelten in
een schaaltje dat in een pan
met zacht kokend water
staat. Doe er water of likeur
bij. Klop de room stijf met
zout, vanille- en basterdsui
ker en schep hem luchtig
door de afgekoelde chocola
de. Doe de mousse in mooie
glazen en zet die een paar
uur koud. Garneer het des
sert met taartgarnering.
Menutip voor maandag run-
derrolletjes met gesmoorde
knolselderij en aardappelen
koffie-bananen vla.
JEANNE
(ADVERTENTIE)
Labello helpt en heelt.
Opnieuw guur
Het is vandaag opnieuw een
gure dag. Hoewel de tempera
tuur in de middag toch 1 a 2
graden boven het vriespunt
ligt, voelt het weer onaange
naam aan. Dat komt door de
krachtige noordoostenwind,
die aan de kust hard en af en
toe zelfs stormachtig is. Er is
veel bewolking en het is mo
gelijk dat daaruit hier en daar
wat lichte sneeuw kan vallen
Het huidige weertype wordt
bepaald door een depressie die
momenteel boven het Middel-
landsezeegebied ligt Tezamen
met een hogedrukgebied bo
ven Rusland en Skandinavië
wordt met een sterke oostelij
ke stroming lucht uit centraal
Europa naar ons land gevoerd.
Ook de komende dagen komt
in deze situatie nog niet veel
verandering.
De vooruitzichten voor zondag
tot en met woensdag: wolken
velden en af en toe wat
sneeuw. In de nacht en och
tend lichte vorst. Middagtem-
peratuur in het algemeen iets
boven nul.
De weersvooruitzichten voor
diverse Europese landen, gel
dig voor morgen en maandag.
Zuid-Scandinavië en Dene
marken: wolkenvelden en aan
de oostzeekust en in het zui
den enkele sneeuwbuien. Ma
tige, plaatselijk strenge vorst.
Duitsland: wolkenvelden en
plaatselijk wat sneeuw, in het
zuiden en midden mogelijk
ook ijzel. In de nacht en och
tend meest lichte vorst. Mid-
dagtemperatuur om het vries
punt.
Benelux: wolkenvelden en
vrijwel overal droog. In de
nacht en ochtend lichte vorst.
Middagtemperatuur iets boven
nul.
Britse Eilanden: veel bewol
king en vooral aan de Noord
zeekust sneeuw- en hagelbui
en. Middagtemperatuur van 3
graden in Engeland en Schot
land tot 7 graden in zuidwes-
t-Ierland.
Frankrijk: veel bewolking en
nu en dan regen of sneeuw.
Middagtemperatuur van 2 gra
den in het noorden tot 8 gra
den aan de Riviera.
Spanje en Portugal: half tot
zwaar bewolkt en perioden
met regen, in het binnenland
plaatselijk ook sneeuw. Mid
dagtemperatuur van 5 graden
in het binnenland tot 15 gra
den aan de zuidkusten.
Alpengebied: veel bewolking
en vooral aan de zuid- en
westkant sneeuwval. Tempe
ratuur in de dalen iets boven
nul. Nul graden-nivo van 1000
meter aan de zuidzijde tot 2000
meter aan de noordkant.
Italië en de kust van Joegosla
vië: veel bewolking en perio
den met regen, plaatselijk ook
onweer. In het noorden tijde
lijk sneeuw. Middagtempera
tuur van 2 graden in het noor
den tot 14 graden op Sicilië.
Weerrapporten 31 januari 19 uur.
Zd Limburg l.bew.
Aberdeen motreg
Athene h.bew
Barcelona zw.bew
Dublin
Frankfort
Genève
Helsinki
Klagenfurtn
Lissabon
