Ramp met Challenger zet
ruimte-onderzoek stil
^yers,a9enheicJ
Christa McAulife was
beste van 11.146 kandidaten
Ockels: ruimtevaart
is geen waaghalzerij
CARAVAN+CAMPING RAI 86
'/NASA zoekt haastig
Siaar oorzaak ramp
Russen zien ongeluk op tv
Veel incidenten maar
nog weinig rampen
Challenger
„werkpaard"
van de
ruimteveer-
vloot
Buitenland
CcidócSouoont
WOENSDAG 29 JANUARI 1986 PAGINA 5
/erdriet en verslagenheid stond te lezen op de gezichten van de
eerlingen van de school van Christa McAulife. De 1.200 leerlin
gen volgden de lancering op de televisie. Net toen zij begonnen
P;e juichen over het geslaagde vertrek zagen zij hoe het ruimte-
I teer met hun lerares uiteen spatte.
n?
E CAPE CANAVERAL De directeur van het Ameri-
ios6^aanse ruimteveer-programma, John Moore, heeft op
ppn persconferentie nadrukkelijk ontkend, dat de
=NASA onder druk van het herhaaldelijke uitstel van
de lancering en de vrees voor nog meer achterstand op
het shuttle-programma met de start van de Challenger
Dverijld te werk zou zijn gegaan.
Ilet was gisteren in Florida extreem koud. Het had 's nachts ge-
roren, waardoor er ijsafzetting op het lanceerplatform was ont-
taan. De afgelopen dagen was het vertrek al tot drie maal toe
litgesteld. Overigens was het op het moment van het vertrek
17.38 uur Nederlandse tijd) op Cape Canaveral goed weer. Di
eet na de ramp is de NASA begonnen met een onderzoek naar
Ie toedracht.
/olgens sommige deskundigen is het mogelijk dat als gevolg van
iet koude weer metalen delen van het ruimteveer waren ge-
irompen. Toen er vervolgens verwarmde brandstof in de moto
en werd gepompt is er grote druk op het systeem gekomen,
/aardoor mogelijk een motor is opgeblazen, aldus een van de
verklaringen. Zij leidden dit onder meer af uit de vertraagde vi
deobeelden van de explosie, waarop vlak voor de ontploffing
lichtflitsen te zien zijn bij de bevestiging van het ruimteveer aan
de draagraket. Direct daarna veranderde jde ruimteveer-combi
natie in een enorme vuurbal doordat de met 1,9 miljoen liter
brandstof gevulde hoofdtank ontplofte. Daarbij werd de Chal
lenger in vele stukken uiteen gereten. Na de explosie vlogen de
Iwee stuwraketten, die op vaste brandstof werken, zwalkend
door de lucht met lange rookpluimen achter zich, om uiteinde
lijk in zee te storten.
Volgens de NASA gebeurde de ontploffing terwijl de astronau
ten de stuwkracht van de raketten tot het maximum opvoerden.
De twee stuwraketten brengen de ruimteveren gedurende onge
veer twee minuten omhoog. De drie eigen motoren van de
shuttle werken daarna nog eens ongeveer acht minuten. In de
Voorafgaande fase van de lancering was het vermogen van de
motoren tot 60 procent beperkt om het effect van de zwaarte-
kracht te verminderen.
^^De beide stuwraketten zijn eenvoudig van constructie: het zijn
>rote vaten gevuld met vaste brandstof. De hoofdmotoren van
ie shuttle zijn veel ingewikkelder: ze zijn draaibaar en regelbaar
n stuwkracht. Tijdens hun ontwikkeling hebben ze erg veel
)roblemen gegeven. Het zijn de eerste raketmotoren die meer
ian één keer kunnen worden gébruikt. Volgens de fabrikant
noeten ze honderd vluchten kunnen maken, maar sinds de vier
ihuttles vliegen, zijn er al verscheidene van die motoren ver-
rangen.
-let ongeluk gebeurde ook in een fase waarin de aërodynami-
iche krachten die op de buitenkant van het veer inwerken het
grootste zouden zijn. De vluchtleiding zei geen enkele aanwij-
:ing te hebben gehad van problemen in de motoren, de stuwra
ketten of enig ander systeem en dat de shuttle gewoon plotseling
ivas geëxplodeerd.
(ADVERTENTIE)
ALLES OVER CARAVflNNEN EN KAMPEREN EU VEEL TOERISTISCHE INFORMATIE
31 januari t/m 4 februari
10-17 en 19-22 uur Zaterdag en zondag 10-17 uur.
AMSTERDAM rai
GLENN: „GEWETEN DAT
DEZE DAG ZOU KOMEN"
(Vervolg van voorpagina)
WASHINGTON Over de hele wereld is met ont
zetting gereageerd op het verongelukken van het
ruimteveer Challenger. De verslagenheid in de VS
riep zelfs herinneringen op aan de reacties na de
moord op president John F. Kennedy. Senator John
Glenn, die in 1962 als eerste Amerikaanse astronaut
driemaal om de aarde cirkelde, verklaarde: Ik denk
dat we altijd geweten hebben dat deze dag een keer
zou komen. President Reagan richtte een deel van
zijn toespraak van vannacht speciaal tot de schoolkin
deren. „Ik weet dat het moeilijk te begrijpen is, maar
soms gebeuren dit soort pijnlijke dingen. De beman
ning van de Challenger voerde ons naar de toekomst
en we zullen hen blijven volgen". „Ik heb altijd groot
vertrouwen in en respect voor ons ruimteprogramma
gehad. Wat vandaag gebeurd is doet daar niets aan af.
We zullen ons onderzoek in de ruimte voortzetten".
„Ontsnappen onmogelijk"
HOUSTON De astronauten aan boord van
het Amerikaanse ruimteveer Challenger
konden zich, vanaf het moment dat het ruim
teveer was opgestegen, niet meer in veilig
heid brengen. Dat heeft een NASA-woord
voerder meegedeeld. Bij vluchten van de
ruimteraketten Apollo, Óemini en Mercury
en bij de eerste vier vluchten van een ruim
teveer kon de bemanning nog met behulp
van een schietstoel proberen te ontkomen.
Deze mogelijkheid werd echter geschrapt,
toen het ruimteprogramma de experimentele
fase ontgroeid was en de bemanningen steeds
groter werden, aldus de woordvoerder. Hij
betwijfelde overigens of een schietstoel of een
andere ontsnappingsmogelijkheid de beman
ning van de Challenger had kunnen redden.
„Na de lancering is er geen uitweg meer, be
halve een veilige landing", aldus de woord
voerder.
MOSKOU De bevolking van de Sovjet-Unie heeft
via tv-beelden kennis genomen van het ongeluk met
het Amerikaanse ruimteveer Challenger. Het ongeval
was daarvoor kort gemeld door het officiële persbureau
TASS. In een bericht uit New York meldde TASS dat
het ruimteveer „kort na de lancering is geëxplodeerd".
De Sovjet-ambassade in Washington heeft gisteren haar
„diepe gevoelens van medeleven" uitgesproken in ver
band met het ongeluk met het Amerikaanse ruimte
veer.
Ook de Poolse tv heeft beelden van het ongeval met
het Amerikaanse ruimteveer uitgezonden, maar daarbij
een verband gelegd met SDI, de Amerikaanse plannen
voor een in de ruimte te stationeren anti-raket-systeem.
Een commentator merkte op dat het „tragische ongeluk
met de Challenger, die door de Verenigde Staten als
een proeftuin voor ruimtewapens wordt beschouwd,
het bewijs is van de falende techniek van het Penta
gon".
Nederlandse
leraren sturen
condoléance
DRUNEN De Nederlandse Vere
niging van Leraren Maatschappijleer
heeft in verband met het veronge
lukken van de Amerikaanse lerares
maatschappijleer Christa Mcauliffe,
die aan boord was van de Challen
ger, een condoléancebrief gestuurd
aan de Amerikaanse ambassade in
Den Haag. Het bestuur van de vere
niging zegt geschokt kennis te heb
ben genomen van de tragische dood
van hun Amerikaanse collega en
verzoekt zijn deelneming aan de na
bestaanden van de vrouw over te
brengen.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Ondanks
problemen met de hittebesten
dige tegels en het landingsge
stel werden de vluchten van
het Amerikaanse ruimteveer
steeds meer beschouwd als
routinereizen. De vier ruimte
veren Columbia, Challen
ger, Discovery en Atlantis
hebben al 24 ruimtereizen ach
ter de rug. Het nieuwe ruimte-
vaartsysteem, dat na het
beëindigen van het Apollo-p-
rogramma werd uitgedacht ter
vervanging van de peperdure
wegwerpraketten, leek een
vrijwel perfect transportmid
del waarmee weinig of niets
mis kon gaan.
Tientallen personen en voor
vele miljoenen dollars aan ap
paratuur zijn ermee de ruimte
ingebracht. Doel van het
shuttle-programma is immers
het mogelijk maken van regel
matige ruimtereizen, niet al
leen voor regerings- of militai
re organisaties, maar ook voor
commerciële ondernemingen
en uiteindelijk voor gewone
burgers.
Gemakkelijk is de uitvoering
van het programma niet verlo
pen. Toen het eerste ruimte
veer de Columbia op 12
april 1981 van het ruimte
vaartcentrum Kennedy in Flo
rida vertrok, lag het project ja
ren achter op het schema. Het
ontwerpen en bouwen van een
vaartuig dat veilig uit de ruim
te kon terugkeren op aarde
voor nieuwe vluchten, bleek
veel moeilijker en kostbaarder
dan iemand had voorzien.
Vijf jaar na de eerste lancering
zijn er nog steeds technische
problemen. Lanceringen moe
ten dan ook nogal eens wor
den uitgesteld. Maar na 24
missies moest tevens worden
geconcludeerd, dat de techni
sche moeilijkheden altijd wer
den overwonnen en dat de
ruimteschepen hun opdrach
ten steeds weer naar behoren
uitvoerden.
NASA-functionarissen zeiden
altijd uiterste voorzichtigheid
in acht te nemen. Vrijwel ie
der mechanisch of elektro
nisch deel van het ruimteveer
heeft minstens één reservesys
teem. Alle sytemen moesten
perfect werken voordat het
ruimteveer aan zijn reizen
mag beginnen. Het gebeurde
herhaaldelijk dat een lance
ring werd uitgesteld na een
waarschuwing, zonder dat er
echts iets aan de hand was.
Soms signaleerden de compu
ters slechts enkele seconden
voor de lancering een mogelijk
defect en werd het aftellen ge
stopt. In dergelijke gevallen
had een missie toch zonder
problemen kunnen worden
uitgevoerd omdat reservesyte-
men het werk hadden kunnen
overnemen. Ondanks al die
voorzorgsmaatregelen is de
Challenger gisteren zonder
enige waarschuwing ontploft.
De ramp met de Challenger,
zo staat inmiddels vast, bete
kent een zeer ernstige terug
slag voor het Amerikaanse
ruimtevaartprogramma. De
•NASA had voor dit jaar niet
minder dan vijftien ruimte
missies op het programma
staan. De gisteren verongeluk
te vlucht van de Challenger
was de tweede.
Het verlies van de Challenger
;is ook een enorme financiële
aderlating. Een nieuw ruimte
veer kost ruim een miljard
dollar. Gegeven het feit dat
het ruimtevaartprogramma
toch al onder druk staat van
wege de ingrijpende bezuini
gingen voor dit en het komen
de jaar, mag worden verwacht
dat NASA de naaste toekomst
een veel beperkter programma
zal moeten uitvoeren. Overi
gens zal er voorlopig helemaal
geen sprake zijn van ruimte-
vluchten. Zolang de oorzaak
van het ongelkuk van gisteren
niet is vastgesteld, blijven alle
ruimteveren aan de grond.
Sommige Congresleden spra
ken de vrees uit, dat de ramp
'wel eens van invloed zou kun
nen zijn op het programma
van bemande ruimtevluchten.
Zij wezen erop, dat met name
in militaire kringen altijd gro
te weerstand tegen de beman
de ruimtevluchten heeft be
staan. De militairen zouden
veel meer voor onbemande
programma's voelen, met
praktisch-militaire doelen.
•u*
M.M1 FiMpK-s
Op deze tekening zijn de on
derdelen van de ruimteveer
combinatie goed te onder
scheiden. Naast het eigenlijke
ruimteveer bestaat de combi
natie uit de stuwraketten
(boosters) en de enorme
brandstoftank voor de moto
ren van het ruimteveer.
Zo'n programma zou boven
dien ook het strategisch De
fense Initiative (Star Wars)
kunnen versnellen. Overigens
zal het onderzoek voor het
SDI ongetwijfeld ook worden
.vertraagd door de ramp van
gisteren. De komende zomer
zou het ruimteveer Discovery
worden gelanceerd vanaf de
luchtmachtbasis Vandenberg
in Californië, om een militair
vluchtprogramma (ook voor
SDI) in te luiden dat geheel
vanaf de Amerikaanse west
kust zou worden geleid. Deze
vluchten zijn eveneens voorlo
pig van de baan.
WASHINGTON De ramp met het ruimteveer
Challenger gebeurde precies negentien jaar en één
dag na de ramp, die in januari 1967 aan drie Ame
rikaanse astronauten het leven kostte. Sinds 12
april 1961, toen Joeri Gagarin de eerste mens in de
ruimte werd, hadden zich tot dan toe geen onge
lukken voorgedaan waarbij ruimtevaarders om
het leven waren gekomen. Door de ramp van gis
teren is het aantal slachtoffers dat de ruimtevaart
heeft geëist in een klap verdubbeld: van zeven
naar veertien.
Op 27 januari 1967 vonden de Amerikanen Virgil Gris-
som, Edward White en Roger Chaftee de dood, toen hun
Apollo-cabine tijdens een proefneming op de lanceerbasis
Cape Kennedy in brand vloog.
Enkele maanden later viel de Sovjet-kosmonaut Vladi
mir Komarov met zijn Sojoez-1 te pletter, toen de parachu
te waarmee de capsule een zachte landing moest maken
niet werkte.
Op 29 juni 1971 stierven drie Sovjet-kosmonauten, Do-
brovlski, Wolkov en Patzaev, toen bij terugkeer van een
verblijf van 24 dagen in de ruimte naar de aarde de druk
in hun cabine wegviel.
Andere Amerikaanse en Russische ruimtevluchten liepen
ondanks incidenten nog goed af.
Op 21 juli 1961 verdween de Mercury-capsule van astro
naut Virgil Grissom in de diepte van de Atlantische
Oceaan. Enkele seconden tevoren had Grissom de capsule
echter verlaten. Hij werd door een bergingshelikopter op
gepikt.
Op 16 maart 1966 moesten Neil Armstrong en David
Scott een vlucht onderbreken omdat hun Gemini-capsule,
die met de laatste trap van een Agena-raket was verbon
den, „ongecoördineerde bewegingen" maakte.
Op 13 april 1970 werd de bemanning van de Apollo 13
geconfronteerd met de explosie van een zuurstofcylinder
in hun cabine. Zij keerde veilig naar de aarde terug, maar
van de voorgenomen landing op de maan moest worden
afgezien.
In april 1975 moest de vlucht van het Sovjet-ruimteschip
Sojoez 19 vlak na de start worden afgebroken. De kosmo
nauten Vassili Lasarev en Olek Makarov landden op de
Chinese zee.
In september 1983 explodeerde een Sojoez-raket kort
voordat het ruimteschip gelanceerd zou worden. De twee
kosmonauten konden zich in veiligheid stellen.
HOUSTON De bemanning
van de Challenger bestond uit
drie piloten, een expert op het
gebied van lasers, twee vrou
wen een docente en een
elektrotechnisch ingenieur
en een ingenieur van de vlieg
tuigfabriek Hughes.
Sharon Christa McAuliffe
(37) was lerares maatschappij
leer aan een middelbare school
in de stad Concord in New
Hampshire. Zij was de eerste
onderwijskracht die werd uit
verkoren om met een ruimte
veer mee te vliegen. Ze was
uitgekozen uit 11.146 leraren
die zich hiervoor hadden aan
gemeld. Als voorbereiding had
ze in het Johnson Ruimte
vaartcentrum in totaal 120 da
gen getraind. Ze zou vanuit de
Challenger les geven aan haar
de Amerikaanse schooljeugd.
De omgekomen bemanning van de Challenger. Van links naar rechts: Ellison Onizuka, Mike Smith,
Christa McAuliffe, Francis Scobee, Gregory Jarvis en Ronald McNair (onder) en Judy Resnik (bo
ven).
McAuliffe was getrouwd met
een advocaat en had twee kin
deren, een zoon van 9 en een
dochter van 6 jaar. Zondag
morgen nog verscheen een op
gewekte en breed lachende
Steven McAuliffe, de man van
astronaute McAuliffe, op de
televisie. Zijn vrouw was niet
bang, verklaarde hij. „Ze weet
zeker dat de Challenger niet
zal worden gelanceerd als niet
alles perfect is geregeld", ver
klaarde hij.
Francis Scobee (46) was de
gezagvoerder van de vlucht.
In 1979 werd hij uitgekozen als
astronaut en in 1984 maakte
hij zijn eerste ruimtevlucht.
Scobee was getrouwd en had
twee kinderen, een dochter
van 25 en een zoon van 21. De
piloot van de Challenger was
Mike Smith (40). Hij was of
ficier bij de marine. Het was
zijn eerste ruimtevlucht. Smith
was getrouwd en had drie kin
deren, een zoon van 17 en
twee dochters van 14 en 8 jaar.
Ronald McNair (36) deed
onderzoek naar lasers toen hij
in 1979 als astronaut werd uit
gekozen. Hij maakte zijn eerste
ruimtevlucht in 1984. McNair
was getrouwd en had twee
kinderen, een jongen van 3 en
een meisje van 1 jaar. Luite
nant-kolonel Ellison Onizuka
(39) had vorige maand al met
de Discovery meegevlogen op
een geheime vlucht voor het
ministerie van defensie. Hij
was getrouwd en had twee
kinderen, een dochter van 16
en een zoon van 10. Judy Res
nik (36) werd in 1978 als as
tronaut gekozen. Ze was ge
traind in het gebruik van de
robotarm van het ruimteveer
en tijdens haar eerste vlucht in
1984 maakte ze met de robo
tarm een stuk ijs los dat zich
aan de buitenkant van de Dis
covery had gevormd. Resnik
was niet getrouwd. Gregory
Jarvis (41) was een ingenieur
bij Hughes Aircraft en zou aan
boord van de Challenger tes
ten uitvoeren om de invloed te
onderzoeken van de gewicht
sloosheid op vloeistoffen in
tanks. Jarvis was getrouwd,
maar had geen kinderen.
SMIDJE VERHOLEN EN DE KNAP-MUTATOR
1196) Een goed kwartiertje later reed de be-
aarde wagen van Meyer en Vijfderibbe het
>leintje voor de smidse al op. „Een paar dagen
jeleden reden we hier ook zo naartoe, meneer
/erholen", zei Mauk Moker. „Maar toen stond
lier een Pegsof geparkeerd, weet u nog wel?"
h- „En of ik het nog weet", zei de smid. „Toen
jwaren de lichten allemaal aan, en ik moest nog
Deginnen aan een levensgevaarlijke opdracht.
Maar nu is alles donker en het dorpje Rijkhuy-
4 zen ligt verzonken in een eerlijke, diepe slaap.
Dat ga ik nu ook doen, Mauk. Aan een beetje
gezonde slaap in mijn eigen bed ben ik zo lang
zamerhand echt wel toe. Bedankt voor het weg
brengen, en... slaap wel!" Nog geen tien minu
ten later trok smidje Verholen de dekens van
zijn bed vol welbehagen over zich heen, en hij
qing heerlijk onder zeil, op één oor...
In de grote stad Gravendrecht waren op dat
moment enkele mensen nog klaar wakker. Een
van die twee was Sjeems Pond, die verschrikke
lijk verliefderig deed en zijn hand vertrouwelijk,
op de welgevormde schouder van de beeld
schone Theodora legde. Hij had al zijn listen en
lagen, handigheidjes en versiertruukjes in het
geweer gebracht en zei: „Nou..., gaan we mor
genavond samen lekker dineren bij Slah Blad
Ping? Met een gezellig drankje vóór?" „Een
zeer vererende uitnodiging", lispelde Theodora
listig. „Maar heeft u écht niets anders of beters
te doen?" „Natuurlijk niet!" loog de grote,
nobele 009. „Dan zal ik graag om acht uur
bij Slah Blad Ping zijn", antwoordde Theodora
en er blonken boze lichtjes in haar fluwelen
ogen. „En nou heb ik je aan de haak, vriendje",
dacht ze. „Met lijn en dobber en al!"
MAASTRICHT De Ne
derlandse astronaut Wub-
bo Ockels was gisteren in
zijn woning in Maastricht
volledig ondersteboven
van de explosie van het
Amerikaanse ruimteveer
Challenger. Hij kende zes
van de zeven omgekomen
astronauten goed, omdat
hij samen met hen was
opgeleid.
De anders zo zelfverzekerde
ruimtevaarder zocht ner
veus naar een nummer van
een taxibedrijf, omdat hij
dringend naar Tilburg
moest in verband met de
uitzending van het tv-pro-
gramma „Nieuws uit de
ruimte", dat gisteravond
werd uitgezonden. In dit
van tevoren opgenomen
programma zou hij het een
en ander vertellen over zijn
ruimtevlucht vorig jaar aan
boord van de nu veronge
lukte Challenger. „Na deze
ramp moet er natuurlijk
snel iets aan veranderd wor
den", aldus Wubbo Ockels.
De ruimtevaarder zei geen
zinnig woord te kunnen zeg
gen over de vraag, of de
ramp de ontwikkeling van
de ruimtevaart zal stagne
ren. „Maar zoiets mag nooit
meer voorkomenOckels
benadrukte echter dat de
ruimtevaart nu niet betiteld
mag worden als waaghalze
rij". Er wordt volgens hem
door de vele duizenden
mensen van de Amerikaan
se ruimtevaartorganisatie
NASA alles aan gedaan de
risico's van de ruimtevluch
ten zoveel mogelijk te be
perken. Er zal volgens hem
moeten worden doorgegaan
met de ruimtevaart, „maar
dan nog beter". Wubbo Oc
kels zei zich in het licht van
de „verdrietige" gebeurtenis
te schamen voor het enthou
siasme waarmee hij in het
tv-programma praatte. „Het
Wubbo Ockels maakte zijn
ruimtevlucht in de gisteren ver
ongelukte Challenger. De Ne
derlandse astronaut zei dat hij
ondanks de ramp op een twee
de ruimtereis blijft hopen.
is echter dezelfde motivatie
waarmee de zeven mensen
vandaag aan hun mislukte
ruimtereis waren begon
nen aldus Ockels.
NEW YORK Het ver
ongelukte ruimteveer
Challenger was het
„werkpaard" van de vier
Amerikaanse ruimteve
ren. De Challenger, de
tweede van de vier ge
vleugelde ruimtevaartui
gen, had de meeste ne
gen succesrijke retour
vluchten achter de rug
toen het noodlot gisteren
toesloeg.
Aanvankelijk was het toestel
bedoeld voor proefnemingen.
Maar toen het eerste ruimte
veer Columbia vier ruimte
vluchten had uitgevoerd, werd
alsnog besloten de Challenger
ook uit te rusten voor dienst
buiten de dampkring. De Co
lumbia is de zwaarste van de
vier, maar verder zijn alle toe
stellen bijna identiek van ont
werp en bouw. Iedere shuttle
heeft een lengte van 37 meter
en een spanwijdte van 24 me
ter. De vaartuigen zijn ont
worpen om in de ruimte te
kracht
vliegen
eigen l
op
aarde terug te keren. Daaren
tegen hebben zij hulp nodig
om in de ruimte te geraken.
Om te ontsnappen aan de
zwaartekracht van de aarde
wordt gebruik gemaakt van
hulpraketten.
In tegenstelling tot andere
ruimtecapsules bieden de
shuttles veel ruimte aan passa
giers en lading. Elke astronaut
heeft een privé-slaapruimte en
aan boord is ook een keuken.
Zelfs een toilet is beschikbaar,
zodat de astronauten zich niet
meer zoals vroeger moeten be
helpen met een plastic zak.
Het belangrijkste kenmerk
van de ruimteveren is echter
hun aanzienlijke vermogen om
zware ladingen mee omhoog
en ook weer mee omlaag te
nemen.
De Challenger, die in januari
1983 zijn eerste ruimtevlucht
zou maken, had destijds geen
goede start. De lancering kon
niet doorgaan wegens een lek
kage bij de hoofdmotoren
waarbij waterstof vrijkwam.
Dit euvel moest eerst worden
verholpen. Dit kostte erg veel
tijd, zodat de vlucht van het
toen gloednieuwe ruimteveer
pas in april van dat jaar plaats
vond.
