Vakbonden: meer loon bij NS
Conflict over gastarieven
bedreigt prijsverlaging
Dure koffie
zonder schaarste
Rapport Melchior baart Aruba zorgen
Adviesraad kraakt
ontwerp woningwet
minister Winsemius
CekbeCowont
JI
ERA-gevangenen
dienen beklag in
Miljoenen verliezen
geding tegen Bukman
ATARI
i ƒ250.-
BINNENLAND/BUITENLAND
VRIJDAG 24 JANUARI 1986PAGIN,
AMSTERDAM De drie leden van het
Ierse Republikeinse Leger (IRA), die vori
ge week in Amsterdam werden gearres
teerd. hebben bij monde van hun advo
caat mr. W.J. van Bennekom geprotes
teerd tegen hun behandeling in de gevan
genis. De drie maken bezwaar tegen het
feit dat zij door justitie in isolatie zijn ge
plaatst en niet aan kerkdiensten mogen
deelnemen. Van Bennekom heeft namens
hen een beklag ingediend bij de commis
sies v«n toezicht van de de huizen van be
waring in Amsterdam en Maastricht. De
drie werden vorige week aangehouden in
een flat in de Amsterdamse wijk Buiten-
veldert.
UTRECHT Nu het
NS-personeel sinds 1 janu
ari 1986 geen trendvolger
meer is, willen de vak
bonden dat de NS-directie
dit jaar met een loonsver
hoging van circa drie pro
cent over de brug komt.
Maar volgens de spoor
wegvakbond FSV wil NS
die eisen tot nu toe niet
inwilligen met het argu
ment dat minister Smit-
-Kroes (verkeer en water
staat) dan waarschijnlijk
zal ingrijpen.
Volgens FSV-voorzitter J
Kruze zijn de verlangens van
de vakbonden nogal beschei
den. „We willen een deel te
rug vcan de koopkrachtkor
ting van ruim vier procent die
in 1982 werd toegepast. Verder
eisen we een loonsverbetering
van één procent, zo veel gaan
de werknemers in het paticu-
liere bedrijfsleven er dit jaar
ook op vooruit".
Een NS-woordvoerder zei dat
het bedrijf wat de arbeidsvoor
waarden betreft geen volledi
ge onderhandelingsvrijheid,
omdat de directie met Verkeer
en Waterstaat een bepaald
budget overeen is gekomen.
Eind volgende maand praten
de bonden weer met de NS.
Kruse hoopt dan dat er alsnog
iets uitkomt. „Als dat niet
lukt, dan denken we aan ac
ties". De grootste vakbond, de
Vervoersbond FNV, doet ove
rigens niet mee aan de onder
handelingen omdat die bond
destijds de huidige NS-cao te
mager vond. De FNV-bond
denkt erover om naar de rech
ter te stappen als er geen „fat
soenlijk resultaat" op tafel
komt. „NS moet over de brug
komen en een gebaar is meer
dan gerechtvaardigd", stelt de
bond in een pamflet.
DEN HAAG De stichting Miljoenen Zijn Tegen
(MZT) uit Bilthoven heeft haar kort geding tegen
CDA-voorzitter Piet Bukman verloren. De president
van de rechtbank in Den Haag, mr. M.R. Wijnholt,
wees de eis van MZT af dat het Bukman wordt verbo
den druk uit te oefenen op de Tweede-Kamerfractie
van zijn partij als het gaat over goedkeuring van de
plaatsing van kruisraketten in Nederland. MZT eist
volgens mr. Wijnholt dat de rechter zich bemoeit met
de totstandkoming van een verdrag tussen staten. Die
bevoegdheid heeft hij niet, want die is voorbehouden
aan koning en Staten-Generaal. Eergisteren diende in
Rotterdam een kort geding van Miljoenen Zijn Tegen
waarin van CDA-fractievoorzitter De Vries wordt ge
ëist dat hij geen druk zal uitoefenen op de fractie om
eensgezind te stemmen. Woensdag volgt de uitspraak
in dit geding.
Kermissen ni< ;e
veilig genoeg ee
DEN HAAG Kermisattr !EIS
ties zijn niet voldoende veil
In de afgelopen vijf jaar zijn
op kermissen drie doden
vallen. Twee mensen heb! L
zodanige verwondingen
lopen dat zij later overled j
Er gebeurden voorts 900 on|
lukken die behandeling in 1
ziekenhuis nodig maakten.
Een onderzoek van de Sti<!ai
ting consument en veiligh<
heeft dit uitgewezen. Per j; -
worden er 1600 kermissen
houden. De resultaten zijn t
teren door staatssecretaris v
Zeil (Economische Zaken)
Amsterdam bekend gemaak
ere
GASUNIE EN VEGIN KUNNEN HET NIET EENS WORDEN
DEN HAAG Een me
ningsverschil tussen de
Gasunie en de Vereniging
van gasbedrijven (Vegin)
over de berekeningsme
thode voor de gasprijs van
gezinnen en kleine bedrij
ven, bedreigt een even
tuele prijsverlaging op 1
juli. Eén en ander blijkt
uit reacties van beide par
tijen na de mededeling
van minister Van Aarden-
ne (economische zaken)
dat de gasprijs mogelijk
met enkele centen omlaag
kan.
De Vegin heeft inmiddels la
ten weten dat de gasprijs met
circa 15 cent per kubieke me
ter omlaag moet, als de ont
wikkelingen op de stookolie-
markt op een redelijke manier
verwerkt worden in de aard-
gasprijzen. De Gasunie neemt
evenwel, net als de minister,
de prijsontwikkeling van huis
brandolie als basis. De prijs
voor huisbrandolie zou een
veel geringere tariefverlaging
rechtvaardigen.
Vegin en Gasunie zullen hun
meningsverschil, dat overigens
al ruim een jaar speelt, in
maart aan de orde stellen als
beslist moet worden over de
prijsverlaging in juli. Volgende
week al, wil de Vegin beslis
sen of men vasthoudt aan de
oude wens de gaspriis aan de
stookolietarieven te koppelen.
Blijft de Vegin bij zijn stand
punt, dan zullen de lopende
processen tegen de Staat en
Gasunie doorgang vinden, en
is een overeenstemming met
de Gasunie over een prijsver
laging vrij onwaarschijnlijk.
In 1984 bereikten Gasunie en
Vegin overigens bijna over
eenstemming over een andere
berekeningswijze voor het gas,
waarbij de gastarieven voor
kleinverbruikers gekoppeld
werden aan een mengprijs van
stookolie en huisbrandolie. De
overeenkomst sprong echter af
op de concrete prijs voor het
gas. Het meningsverschil be
trof toen een kwart cent.
Na PvdA en CDA heeft giste
ren ook D'66 aangedrongen op
een verlaging van de gastarie
ven. De democraten zien het
liefst een aanzienlijke prijsver
laging per 1 maart. De VVD-
fractie is evenals minister Van
Aardenne van mening dat
eerst de verdere ontwikkeling
van de oliemarkt afgewacht
moet worden. De vakcentrales
van de FNV en het CNV me
nen beide, dat de gasprijs voor
gezinnen op zo kort mogelijke
termijn verlaagd moet worden.
(ADVERTENTIE
68000
7 megabyte
CPU:
1 Ram:
I Drive: 740 kilobyte I
Scherm: 640x400 pixels I
prijs: n.o.t.k.
I Nederlandse handleiding
n.l. garantiebewijs en j
voeding
(geen parallel-import!)
I Voldersgracht 26, 2611 EV Delft I
I fêiëfööfT(5l 5) 134429
i" Poseidon Databank 1
1200/75 baud 015/135181
Important
heerschap
Onderzoekers bekijken
het skelet van een
twee meter lange man
die omstreeks de tien
de eeuw op de plaats
van de huidige Sint
Servaaskerk moet zijn
begraven. Recente
vondsten, gedaan tij
dens restauratiewerk
zaamheden aan de
Sint Servaaskerk. wij
zen er op dat reeds in
de karolingische tijd
aan het Vrijthof in
Maastricht een kerk
moet hebben gestaan.
Het gaat daarbij om
een twaalfhoekig ge
bouw met in het mid
den een zeshoekige
koepel.
Het graf met het skelet
vond men midden in
de centraalbouw uit de
negende eeuw in een
gemetseld graf met
een lengte van drie
meter. Volgens stad
sarchivaris Panhuysen
moet het letterlijk en
figuurlijk een impor
tant man geweest zijn,
anders was hij niet
midden in de karolingi
sche kerk begraven.
DEN HAAG Drie eeu
wen en vijfendertig jaar
na de ontdekking van de
stimulerende koffie-
drank in Europa is Ne
derland per* hoofd van
de bevolking de grootste
koffiegebruiker ter we
reld. Een bakkie staat
gelijk aan het typisch
Nederlandse begrip ge
zelligheid (samenzijn).
Koffie is dus een emotio
neel beladen drug voor
de Nederlander. Wie dan
de prijs per pak met een
gulden tot 4,95 gulden
verhoogt, treft de als
spaarzaam bekende Ne
derlander wel erg diep.
Namelijk in zijn hart èn
portemonnaie.
Het gemopper van de koffie-
branders dat de hamsterwoe
de van de consument de
markt nog verder ontwricht,
was hier dan ook aan dove*
mansoren gericht. Afgelopen
woensdag stond eigenbelang
voorop en waren de schap
pen met koffie in de winkels
in een mum van tijd leeg.
Wie achter het net viste en
nu (gemiddeld) bijna vijf gul
den voor een pak koffie moet
neertellen, zal extra verbaasd
zijn over de berichten dat er
geen sprake is van schaarste.
Waarom dan toch prijsstijgin
gen?
Even terug naar 1975. In dat
jaar werden grote delen van
de koffieplantages van enke
le Zuidamerikaanse landen
door droogte, aardverschui
vingen, zware regenval en
planteziekten verwoest. Het
bracht de prijs van een pak
koffie na een aantal maan
den op de top van 6,75 gul
den.
Dat rampjaar voor de koffie
heeft de handelaren grote
verliezen bezorgd en dat ligt
vers in hun geheugen. Van
daar dat zij nu extra be
nauwd aankijken tegen de
extreme droogte die de plan
tages in Brazilië al maanden
lang treft. Bovendien is in
Brazilië de periode aangebro
ken dat de struiken de gena
deslag kunnen krijgen door
een flinke nachtvorst. Kort
om, onder invloed van de
aanhoudende alarmerende
berichten en uit vrees voor
een herhaling van 1975 zijn
de prijzen opgedreven.
„Er zit veel sentiment in de
markt" heet dat in het jargon
van de goederen- en termijn-
markten van Londen en
New York, waar de meeste
koffie verhandeld wordt.
Een typisch wereldje van
handelaren, beleggers en spe
culanten, waar winsten van
meer dan honderd procent
mogelijk zijn en even gro
te verliezen.
Risico's
De handelaren kunnen er op
termijncontract koffie kopen
en verkopen. Dat wil zeggen,
tegen een (drie maanden)
van tevoren vastgestelde
prijs. Door een verkoopcon
tract op de termijnhandel af
te sluiten kan de handelaar
risico's van tussentijdse prijs
dalingen afschermen. Want
wat hij verliest op het koop
contract, kan hij winnen op
een verkoopcontract. Koffie
is echter evenzeer een inte
ressant speculatiehandel ge
worden nu de tinhandel in
Londen is gesloten, en beleg
gers gokken op de mogelijke
schaarste.
Al met al zijn de prijzen in de
termijnhandel vanaf oktober
vorig gestegen van 120 dol
larcent per pound tot 234
cent op 7 januari. De prijs ligt
nu rond de 200 cent en is dus
alweer aan het dalen. Dat de
consument desondanks een
fikse prijsstijging voor zijn
neus krijgt, heeft te maken
met het feit dat de prijzen die
de koffiebranders en de con
sumenten betalen, dertien
weken achterligt. Tussen een
transactie op de wereldmarkt
en het afrekenen bij de klant
ligt een periode van drie
maanden.
Het is de consumentenorga
nisaties duidelijk in het ver
keerde keelgat geschoten dat
de prijsstijgingen op de ter-
mijnmarkt veel eerder zijn
doorberekend naar de consu
ment. Zij wijzen erop dat de
prijzen op de termijnmarkt
louter het gevolg zijn van
speculatie en niet van een
heersend tekort bij de hande
laren of op de wereldmarkt.
Het is namelijk niet zeker dat
de oogst in Brazilië zal mis
lukken en bovendien is er
momenteel voldoende koffie.
Volgens het Amerikaanse
ministerie van landbouw zal
er dit jaar zelfs meer worden
geproduceerd dan geconsu
meerd en ligt er een omvang
rijke wereldvoorraad.
Er is koffie zat en koffie die
goedkoop is ingekocht, mag
niet duur worden verkocht,
vinden de Consumentenbond
en Konsumenten Kontakt.
De Vereniging van Neder
landse Koffiebranders- en
Theepakkers heeft dergelijke
beschuldigingen al diverse
D
keren van de hand gewezenLj
Volgens een woordvoerder-
van de vereniging wordt di
kostprijs van een pak koffii
berekend aan de hand van di
gemiddelde inkoopprijzen. H I
jrcb
Loslaten
Wat er in de komende i
den met de koffieprijzen gaait'
gebeuren hangt niet alleen ag,
van de oogst in Brazilië. De pr
Internationale Koffie Orga*ecj(
nisatie, waarbij de meestX n
zijn aangesloten, zal vanaf
februari voor onbepaalde tij<kla<
het systeem van opgelegd^ ze
export-quota loslaten. Aljj foj
deze landen hun voorradem.
dan ongeremd op de wereldf
markt loslaten, zal een fikse,
prijsdaling het gevolg zijn|La*
Het ligt echter meer voor drn
hand dat ze hun reserves star"
voor stap lossen teneinde deuit'
prijzen stabiel en hoog te
houden. Tenslotte varen zir
wel bij een hoge koffieprijs. r.n
Want wellicht kan het dj1"1
consument troosten, als h^-
zijn dure bakkie drinkt, da,,
koffielanden vaak ook ontlJ
wikkelingslanden zijn die de
hogere inkomsten uit hua
koffie-export zeer goed kunL
nen gebruiken. Zo niet, daip
kan de consument nog altijl
zijn heil zoeken bij oploskoffl
fie. Een aftreksel waarvan c
consumptie in ons land c
laatste jaren als gevoljPri
van het gestegen aantal één
en tweepersoonshuishouden!
opmerkelijk is toegenoJ
men tot ruim één miljartfi
kopjes per jaar. Dat wil ze
gen één kopje oploskoffie t
gen twaalf kopjes conventiol
nele koffie.
HENK ENGELENBURCjien
udc
IgeL
izu
Sbei
rek
BESPREKINGEN TWEE WEKEN OPGESCHORT
ORANJESTAD De be
sprekingen tussen de Aru
baanse regering en de
Limburgse ondernemer
Leon Melchior in Oranje
stad zijn twee weken op
geschort. Melchior keerde
gisteravond terug naar
Nederland. De beslissing
om te schorsen is geno
men door de Arubaanse
regering. De regering is
tot de conclusie gekomen
dat „overleg met de Ne
derlandse regering nood
zakelijk wordt geacht".
Het rapport dat Melchior heeft
ingediend, „baart ons politiek
gezien de nodige zorgen", zo
verklaarde de Arubaanse pre
mier Henny Eman. „We heb
ben contact gezocht met minis
ter Jan de Koning (Antilliaan
se Zaken, red.) om over het
rapport te pratep, maar dat is
niet gelukt omdat hij in Spanje
zit". Melchior diende afgelo
pen maandag zijn eindrapport
getiteld „Aruba: inkomsten
bronnen plus werkgelegen
heid" in bij de Arubaanse re
gering. Over de opdracht aan
Melchior om te onderzoeken
welke mogelijkheden er zijn
ter verbetering van dfe Aru
baanse economie, is in de
Tweede Kamer de nodige poli
tieke beroering ontstaan, toen
bekend werd dat Melchior een
bedrag van één miljoen dollar
zou krijgen.
Eman wilde niet zeggen waar
om het rapport-Melchior de
Arubaanse regering politiek
zorgen baart. In regeringskrin
gen op Aruba werd echter in
formeel vernomen dat het rap
port gebaseerd is op een „uit
eindelijk onafhankelijk Aru
ba". De huidige Arubaanse re
gering is tegen een volledige
staatsrechtelijke onafhanke
lijkheid en heeft hierover juist
een referendum aangekondigd
in haar regeerprogramma.
Melchior ontkende in het dag
blad Amigoe politieke bedoe
lingen te hebben gehad met
het rapport over mogelijkhe
den tot economisch herstel
voor Aruba. Verwijten in die
richting wijst hij dan ook van
de hand. Melchior zegt te zijn
uitgegaan van de „feitelijke
staatsrechtelijke situatie bin
nen het Koninkrijk der Ne
derlanden", waarbij de onaf
hankelijkheid is vastgekoppeld
aan de aparte status. „Wij heb
ben gegeven dat feit, en los
van enige politieke stellingna-
me onzerzijds, gezocht naar
maximale financieringsbijdra-
gen, door de fondsen te bena
deren die bereid zijn Aruba te
zien als een zelfstandige staat
in wording", aldus Melchior.
„Ons is gebleken dat men van
vele kanten bereid is om Aru
ba te helpen om een financiële
basis te leggen voor haar eco
nomische opbouw". Een ver
andering in de Arubaanse
houding ten aanzien van de
onafhankelijkheid, betekent
volgens Melchior dat „geen
uitvoering kan worden gege
ven aan het advies in ons
Melchior bevestigt dat hij
heeft aangeboden de Arubaan
se mijnmaatschappij op te
richten. Hij zegt bereid te zijn
het maatschappelijk kapitaal
vol te storten en derhalve alle
aandelen te bezitten. De Aru
baanse mijnmaatschappij zou
zich in eerste instantie richten
op de goudwinning op Aruba.
Ook zou op'' .i zocht worden
wat de mogelijkheden zijn van
fosfaatwinning en die van an
dere delfstoffen.
SUSKE EN WISKE DE MOOIE MILLIREM
(c) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weesp.
Minister Winsemius
DEN HAAG De raad
voor de volkshuisvesting
heeft gisteren in zijn ad
vies aan minister Winse
mius niet veel heel gela
ten van het voorlopige
ontwerp voor een nieuwe
woningwet, die voor het
laatst in 1962 gewijzigd is.
De raad vindt dat de
wetsherziening uitblinkt
in het ontbreken van een
goede kijk op de proble
men van volkshuisvesting.
De minister gaat bijvoorbeeld
voorbij aan de onderhoudsach-
terstand van een groot deel
van de woningen in Neder
land, waaraan voor dertig tot
veertig miljard gulden moet
worden verspijkerd, zo stelt de
raad. De raad voor de volks
huisvesting, het belangrijkste
adviesorgaan op dit gebied in
Nederland, stelde vast dat
Winsemius begrippen als de
centralisatie, deregulering en
privatisering te pas en te on
pas gebruikt en ze meer als
doel dan als middel hanteert.
Over de positie van huurders
en huiseigenaren is ook niets
te vinden in de nieuwe wet,
constateert het orgaan met
spijt.
De raad waarschuwt voor een
toenemend optreden van
beynhazen bij het ontwerpen
van nieuwe gebouwen en wo
ningen als het welstandstoe
zicht wordt afgeschaft. De
raad wijst erop dat in d^e huidi
ge situatie al tachtig procent
van de ingediende bouwplan
nen niet van architecten af
komstig is.
Winsemius vindt de wel
standscommissies niet neutraal
in hun oordeel. Zo heeft hij
nog een rij bezwaren. Overi
gens is de raad het in het alge
meen wel met hem eens. Hij
adviseert echter om gemeen
ten zelf te laten bepalen of zij
toezicht willen (laten) uitoefe
nen op de visuele aspecten van
bouwplannen.
(ADVERTENTIE) [ébl
I Computers Hard- Soffw<r®R
\.Wacorh
COMPUTER'
Uw
Acorn Electrort'
I "jwijl
i. is meer waardmg
i dan u denkt!..
Bij aanschaf van
j meesterlijke jjng
BBC B PLUS
(64 K ram-32 K rom)|l
1 INRUILPREMIE
Computers Hord- Softwc l^er1
l ms
I Voldersgracht 26, 2611 EV D
TelefQon"(Ql5) 134429* is-ii
I Poseidon Databank^'
1200/75 baud 015/135181
