1
Op het
spoor
van
geheime
krachten
na
I
Bestrijding
plagiaat
kost
duizenden
banen
Ceidóe Sou/tont'
Uitgedokterd
PARANORMALE GENEESKUNDE
ONDER DE LOEP
Camera's
Schuw
■fi
ZATERDAG 18 JANUARI 1986 PAGINA 25
Heeft de paranormale geneeskunde een
meetbare uitwerking? Voor het eerst in
de geschiedenis gaat er langs zuiver
wetenschappelijke weg een antwoord
jge/ocht worden op die vraag. Eveneens
voor het eerst betaalt de overheid eraan
mee. Een dubbele doorbraak. In Utrecht
moet het gebeuren en drs. Hans Attevelt
heeft de leiding. „Wanneer die meetbare
uitwerking er is, zal de paranormale
geneeskunde wettelijk erkend dienen te
worden", vindt hij.
'Prt
9 tW
UTRECHT - Twaalf paranormale
genezers zullen met ingang van
april onder het strengst denkbare
medische toezicht honderdtwintig
lijders aan hoge bloeddruk gaan be
handelen. Dat wil zeggen: veertig
patiënten zullen, daar in het ge
bouw van de Rijksuniversiteit te
Utrecht, lijfelijk de handen voelen
van de magnetiseurs, zoals ze in
een verouderd en onjuist taalge
bruik heten. Een andere groep van
veertig wordt behandeld op een af
stand van anderhalve meter, maar
zal dat niet weten omdat de gene
zer wel de patiënt ziet, maar de pa
tiënt niet de genezer; ze zijn ge
scheiden door zogenaamd eenzijdig
spiegelglas. De derde groep van
veertig tenslotte gaat helemaal niet
behandeld worden en zal dat even
min weten door dezelfde truc met
cjat glas.
De proef wordt uitgevoerd door de vak
groep Parapsychologie van de Utrechtse
universiteit en staat onder leiding van
drs. Hans Attevelt (38) die tevens voor
zitter is van de Organisatie van Paranor
male Genezers. Het doel: voor eens en
vóór altijd langs zuiver wetenschappelij
ke weg vast te stellen of paranormale ge
neeswijzen werken of niet. Daarom heb-
bén ze in Utrecht ook voor patiënten
met hoge bloeddruk gekozen. Attevelt:
..Hoge-blocddrukmcters kunnen niet lie
gen". Hoe de uitslag, verwacht in de
voorzomer van volgend jaar, ook zal lui
de». vast staat al dat het als een volko
men uniek onderzoek in de medische ge
schiedenis bijgcbockt zal worden. ..Ik
denk dat er tot nu toe nog geen enkele
overheid of geen enkele wetenschappelij
ke instelling rijp voor is geweest. Dit
wfrdl het eerste onderzoek van deze
sotrt ter wereld. Schrikbarend eigenlijk
da| cr nog nooit eens goed naar het ver
schijnsel gekeken is. Wc weien al jaren
da,t het bestaat. We weten dat er talloze
paranormale genezers actief zijn in de
gezondheidszorg. Kwakzalvers? Door
wetenschappelijk onderzoek te verrich
ten. ireed je juist tegen kwakzalvers op,
want die melden zich natuurijk niet aan.
Het werkt zuiverend".
De cijicrs. Volgens ofTicieuzc schattingen
zijn er in Nederland vijfhonderd para
normale genezers werkzaam, maar Atte
velt zegt: „Naar mijn smaak moet dat
getal veel hoger liggen. Hoewel er slechts
honderdzestig georganiseerd zijn. tref je
cr in elk stadje of fatsoenlijk dorp wel
centje aan. Nou, daar zijn cr tweedui
zend van, dus ik vermoed dat het aantal
boven de duizend zal liggen. Hoeveel
kwakzalvers ertussen zitten? Dat zijn er
in elk geval minder dan de helft. Kwak
zalvers herken je meteen. Je herkent ze
aan de buitensporig hoge prijs die ze re
kenen, echt uitzonderlijke bedragen, en
bovendien kramen ze er tijdens een con
sult de gekste dingen uit, zo van: Ik ben
de grootste genezer".
Eveneens volgens officieuze schattingen
doen cr jaarlijks een tot anderhalf mil
joen Nederlanders een beroep op de ga
ven van paranormale genezers. Attevelt
heeft tijdens een drie jaar durend, in
1981 afgesloten onderzoek getracht deze
grijze medische markt statistisch in
kaart te brengen. „De mensen denken
dat alleen onbestemde klachten als mi
graine of rugpijn bij zo'n genezer te
rechtkomen. maar dat is niet zo. Ik heb
gevonden dat de genezers maar liefst
vierhonderd verschillende aandoeningen
behandelen. In eenenvijftig procent van
de gevailen gaat het om echte pijnklach-
len. niei om flauwe kul dus. De gemid
delde dtur van de klacht is zes tot zeven
laar; die patenten zijn dus vaak al uitge
dokterd. Vijfentachtig procent van de
patiente» zegt baat gevonden te hebben
bij de piranormale behandeling. Dat is
bijzonder hoog en het ligt voor alle vier
honderd aandoeningen waarmee mensen
naar een paranormale genezer gaan, on
geveer gelijk".
Attevelt noemt de uitkomsten van zijn
statistische veldwerk uitdagend. „Als je
de cijfers ziet, moet je er bijna wel van
uitgaan dit je iets vindt als je het ver
schijnsel zuiver wetenschappelijk gaat
onderzoeken. Misschien vind je psi -
dat is de benaming van de kracht waar
mee mensen volgens de parapsychologie
elkaar op afstand kunnen beïnvloeden.
Maar als je psi niet vindt, zul je in elk
geval vinden hoe belangrijk de factor
van de psychologische beïnvloeding bij
de genezing van patiënten kan zijn. Dan
heb je tenminste dat gevonden. Ook een
genezing die op suggestie berust, is een
genezing en daar gaat het de patiënt om.
•Toch heb ik zo het gevoel dat er psi uit
'zal rollen, wat psi dan ook verder moge
zijn. Na alles wal ik bij mijn veldstudie
gehoord heb. zou je bijna zeggen: er
moet. iets zijn. De gemiddelde patient
die volhoudt op paranormale wijze gene
zen te zijn, is echt geen overspannen
type. Het zijn mensen die voldoende af
stand kunnen nemen van hun eigen be
vindingen, heb ik ontdekt".
Een wetenschappelijke doorbraak wordt
er met het Utrechtse onderzoek gefor
ceerd. Maar ook een beetje een politieke,
want om de proef mogelijk te maken,
heeft het ministerie van wetenschap,
volksgezondheid en cultuur een subsidie
van 400.000 gulden beschikbaar gesteld.
Attevelt: „Dat is pas echt uniek. Nooit
eerder ergens ter wereld heeft de over
heid financiële steun gegeven aan para
normaal onderzoek. Ja, ooit een keertje
in Amerika. Maar nooit zo grootschalig
voor dit type onderzoek. We lopen in
Nederland toch al voorop, hoor. De
Utrechtse leerstoel in de parapsychologie
die door de universiteit en de overheid
gezamenlijk gedragen wordt, dat is echt
uniek in de hele wereld. Maar dat we nu
die subsidie krijgen, is een dporbraak. ja.
In zijn rapport over alternatieve genees
wijzen uit 1981 heeft de commissie
Muntendam gepleit voor de oprichting
van een compleet wetenschappelijk in
stituut om gedegen onderzoek mogelijk
te maken. Onderzoek dat zich uitstrekt
over jaren, want aan kleine projectjes
heb je weinig; die blijven hangen. Dit
onderzoek zou een stootje in de goede
richting kunnen geven. Ik denk dat het
voor het ministerie een soort testcase is,
een proefballon. We moeten hier in
Utrecht nu maar eens laten zien dat we
verstand hebben van methoden en tech
nieken om op paranormaal gebied zui
ver wetenschappelijk werk te kunnen
verrichten. Ze hebben me op het minis
terie dan ook het hemd van het lijf ge
vraagd voordat ze het geld gaven".
Drie groepen van elk veertig patiënten.
Groep A - door Attevelt de optimale
groep genoemd - die daadwerkelijk de
hand krijgt opgelegd of bestreken wordt;
groep B waarvan de behandeling op af
stand geschiedt en groep C die helemaal
niet behandeld wordt. De groepen B en
C in het ongewisse of ze al dan niet be
handeld worden. Artsen controleren
voortdurend de meters. Camera's con
troleren alles. Wat kan er üit komen rol
len? Attevelt tekent het voor op een pa
piertje. „Als we alleen bij groep A, de
optimale groep, effecten van de behan
deling vinden, weten we nog niks behal
ve dat er sprake geweest moet zijn ofwel
van normale psychologische beïnvloe
ding ofwel van psi, de geheimzinnige pa
ranormale kracht. Als we bij groep A en
bij groep B iets vinden en bij groep C
niets, dan hangt het er van af. Vinden
we bij groep A meer dan bij groep B
- hetgeen ik verwacht - dan valt het
meerdere bij groep A toe te schrijven
aan normale psychologische beïnvloe
ding, en moet het antwoord op het ge
meenschappelijke van de groepen A en
B gezocht worden bij psi. Vinden we bij
groep C ook iets, maar duidelijk minder
dan bij groep B, dan berust datgene dat
we bij groep C vinden, op suggestie
- want die werd niet behandeld - en
moet het meerdere bij groep B op psi be
rusten, want die wist niet of er al dan
niet behandeld werd".
Bent u er nog? Het onderzoek werkt, po
pulair gezegd, als een filter dat drie fac
toren probeert uit te zuiveren: inbeel
ding, psychologische beïnvloeding en
psi. De verwachting van drs. Attevelt is
dat men er inderdaad in zal slagen de
factor psi uit te zuiveren. Hij heeft op
kleinere schaal al een soortgelijke proef
genomen bij lijders aan astma. De uit
komsten daarvan stellen hem in staat
over vier maanden te promoveren tot
doctor. Hij wil er verder niets over
kwijt. Alleen: „Het heeft aanleiding gege
ven op de ingeslagen weg voori te gaan".
Hetgeen voor de goede verstaander bete
kent: „Ik denk dat ik psi op het spoor
ben". In eigen woorden: „We proberen
psi zeker te vinden. Nu tasten we nog in
het duister omdat we niet eens weten of
die kracht wel bestaat, maar wanneer het
bestaan ervan systematisch is aange
toond. wordt een totaal nieuw weten
schappelijk terrein ontsloten".
Wat zou dit betekenen? Voor de para
normale genezers zelf allereerst? Atte
velt: „Het zou betekenen dat ze maat
schappelijk serieus genomen gaan wor
den, dat ze het odium van kwakzalver
kwijtraken. Het zou op den duur zelfs
tot wettelijke erkenning moeten leiden.
Nu zijn paranormale genezers krachtens
een wet uit 1865 nog strafbaar, hoewel
ze bijna nooit meer worden vervolgd.
Maar wanneer wordt aangetoond dat
hun geneeswijze meetbare effecten heeft,
net als de geneeswijze van artsen, dan
zal dit dienen te leiden tot wettelijke er
kenning, want anders zou er sprake zijn
van discriminatie. Wel zal die erkenning
volgens mij gekoppeld moeten zijn aan
een opleiding. Want er komen moeilijke
gevallen binnen, hoor. De paranormale
genezer zal een zekere medische basis
kennis tot zijn beschikking dienen te
hebben. Hij zal moeten kunnen zien: hé,
hier heb ik een ernstig geval van tbc; dat
moet meteen door naar een arts. Maar
belangrijker is misschien nog de vor
ming. Hij staat een club van oude, wijze
genezers voor ogen die iets van hun er
varing op aankomende genezers over
kunnen brengen. Dingen van fatsoen.
Want er worden soms rare bokkespron-
gen gemaakt door jong, onschuldig ta
lent dat te hard van stapel loopt omdat
het ontbreekt aan zelfkritiek. Je kunt nu
eenmaal niet alles wat je door krijgt,
meedelen aan de patient. Want stel dat
je een verkeerd ziektebeeld door krijgt
en je vertelt het. Dat zou onethisch zijn.
Daarom is vorming belangrijk".
De betekenis van een doorbraak voor de
patiënt? „Ik heb eens een oude genezer
gesproken die zei: de patiënten zijn zo
schuw; ik zie ze eerst de straat op en
neer kijken voordat ze bij mij naar bin
nen durven glippen. Dat zal tegenwoor
dig minder zijn, maar drempelvrees is er
nog steeds, denk ik. Welnu: als de para
normale geneeskunde werkelijk effect
heeft, is het wenselijk, want in het be
lang van de patiënt, dat de drempelvrees
wordt weggenomen. De patiënt komt
dan vrijer in zijn keuze te staan en krijgt
bovendien meer mogelijkheden om uit
te kiezen. Hij zal ook minder remmin
gen hebben; de familie zal bijvoorbeeld
niet meer kunnen zeggen: hoe durf je je
met die onzin in te laten? Voorts kan er
kenning van de paranormale geneeskun
de de patiënt sterken in zijn geloof dat
de behandeling werkt en daarvan kan
weer een gunstige invloed op de therapie
uitgaan".
De wetenschap tenslotte. Welk profijt
kan die van de doorbraak hebben?
„Nieuw inzicht", zegt Attevelt. „Het leu
ke is namelijk dat je als wetenschapper
altijd over paranormale genezers kunt
beschikken. Ik bedoel: de spontane tele
pathische ervaring van bijvoorbeeld een
helderziende kun je niet vangen. Maar
psi kun je vasthouden, want psi is door
lopend aanwezig. Paranormale genezers
hebben gewoon hun praktijkuren; de
gave openbaart zich niet lukraak. Per
soonlijk heb ik er geen enkel idee van
wat psi zou kunnen fijn. Maar als we
het bestaan ervan kunnen aantonen, be
tekent dit een geweldige uitdaging voor
de wetenschap om uit te zoeken wat
voor mechanisme er achter zit. Het
breekt nieuwe terreinen open. Ik ver
wacht er een universele doorbraak van
op heel het paranormale gebied. Een
doorbraak waarbij een wetenschap als de
natuurkunde niet aan de zijlijn zal kun
nen blijven toekijken. Want dan zal het
blijken te gaan om iets zeer fundamen
teels dat bij onze werkelijkheid hoort".
PIET SNOEREN
DEN HAAG - Een heer houdt van een
dame en hij zoekt voor haar verjaardag
een cadeau. Hij weet dat zij veel van
bloemen houdt en hij koopt daarom be
halve een ruiker ook een bloemengieter.
Niet zo maar de eerste de beste. Nee, hij
koopt een roestvrij stalen gieter die ont
worpen is door de wereldberoemde Arne
Jacobson. Een klassiek ontwerp uit de
jaren zestig. De prijs van het gietertje is
niet mis: rond de tweehonderd gulden.
De heer troost zich met de gedachte dat
het gietertje erg mooi is en zeker een
mensenleven meegaat.
De dame heeft per ongeluk het handvat
van haar oude gietertje afgebroken en
besluit (zonder weet te hebben van het
gekochte cadeau) een nieuw exemplaar
te kopen. In een warenhuis vindt ze een
aardig model. Van plastic maar met een
mooie vorm. Voor nog geen tien gulden
wordt ze de eigenaresse van het ding.
Als op haar verjaardag de stalen gieter
van Arne Jacobson uit het papier wordt
gehaald is de verrassing groot: dat ont
werp uit de jaren zestig is vrijwel iden
tiek aan het plastic gietertje dat pas
sinds twee jaar gemaakt wordt. Door een
Nederlandse fabrikant. Plagiaat? De fa
brikant zegt van niets te weten maar
vindt de overeenkomst van de modellen
wel frappant.
Dit is maar één voorbeeld van deze bij
zondere vorm van roof waarbij niet een
voorwerp gestolen wordt maar een
vormgegeven idee. Wie er goed op let
kan in zijn omgeving talloze voorbeel
den van plagiaat ontdekken. Zo worden
regelmatig verpakkingen van succesvolle
produkten nagemaakt; een Drentse
schoenenfabrikant moest onlangs nog
van de rechter schoenen uit de handel
nemen die bedrieglijk veel leken op het
produkt van een bekend merk en lief
hebbers van Lacoste-kleren weten dat er
veel namaaktruien en -shirtjes zijn met
het krokodilletje er op. Die krokodille
tjes worden hier en daar zelfs los ver
handeld. Voor twee kwartjes kan een
goedkoop truitje „duur" worden ge
maakt door het beeldmerkje er op te
naaien. Wie denkt dat dit onschuldige
praktijken zijn die niemand schade be
rokkenen. heeft het mis.
Een commissie uit het Europees parle
ment, die zich al enige tijd met deze pi
raterij bezighoudt, beweert dat de aan
koop van namaakprodukten nadelige ge
LINKS:
Cartier is een
merk dat bij
namakers
zeer geliefd is.
Links een
echte Cartier
rechts een
RECHTS:
Namaak is er
op allerlei
gebieden. Ook
voor deze foto
geldt:
links de
originele
artikelen,
rechts het
plagiaat.
volgen heeft en soms zelfs gevaarlijk kan
zijn. Nadelige gevolgen heeft zo'n aan
koop als het namaakprodukt van slechte
kwaliteit blijkt te zijn. Gevaarlijk wordt
het als het gaat om geneesmiddelen of
auto-onderdelen. De commissie noemt
een aantal voorbeelden:
In Engeland zijn namaak-remvoenngen
op de markt gebracht die na een tiental
keren te zijn gebruikt niet meer werkten.
Degenen die deze remvoeringen kochten
en die afgingen op de bekende en ver
trouwenwekkende merknaam (die dus
ook gestolen was) konden hun auto's
niet meer op tijd stoppen.
Verleden jaar werden in de Verenigde
Staten meer dan een miljoen nagemaak
te anti-conceptiepillen (die niet werkten)
uit de markt genomen. Er zijn namaak-
onderdelen aangetroffen in zeshonderd
aan NAVO-landen geleverde helikop
ters. Tijdens een geruchtmakend proces
in ons land is eerder dit jaar de verkoop
van namaak-parfums onder bekende
Franse namen verboden. In de afgelopen
jaren zijn hele kofTic-oogsten in ontwik
kelingslanden mislukt door toepassing
van bestrijdingsmiddelen van een infe
rieure kwaliteit die onder een bekende
merknaam werden verkocht.
Vorig jaar verschenen in Engeland, vlak
voor Kerstmis, poppen op de markt die
bedrieglijk veel leken op de speelgoed
poppen van een bekend merk, maar van
een zeer brandbaar materiaal waren ge
maakt. Op de Duitse markt zijn na-
maakgeneesmiddclen gesignaleerd waar
van de werking onbekend is.
Onderzoek heef! inmiddels aangetoond
dat de meeste van deze namaakartikelen
afkomstig zijn uit Zuidoost-Azié, Zuid-
Amerika en Afrika. De commissie uit
het Europees parlement heeft ook becij
ferd dat de handel in namaakprodukten
jaarlijks 180 miljard gulden bedraagt. De
Franse industrie rekent met een jaarlijk
se strop van twee miljard gulden door de
piraterij.
Om te voorkomen dat zijn goede naam
door namaakartikelen wordt aangetast,
heeft de Amerikaanse spijkerbroekenfa
brikant Levi's er jaarlijks een bedrag van
drie miljoen dollar voor over om de zo
genaamde „Levi-artikelen" te laten op
sporen door detectivebureaus en de ma
kers ervan voor de rechter te slepen. Die
kosten komen op den duur weer voor re
kening van de consument. Het verlies
aan omzet dat merkfabrikanten door
handel in namaakprodukten lijden, heeft
ook negatieve gevolgen voor de werkge
legenheid. Schattingen over 1982 in de
Verenigde Staten reppen over een verlies
van ongeveer honderddertigduizend ar
beidsplaatsen. In Europa ligt de schat
ting op minstens honderdduizend per
jaar.
