Beiden vertrouwd
met bijbel en cabaret
„Dit was niet het werk
van één gek, maar van een
generatie moordenaars'
RADIO/TELEVISIE
Ceidae Commit
DINSDAG 31 DECEMBER 1985 PAGINA f -
FREEK EN SETH:
HILVERSUM Vanavond
oudejaarsavond twee ca
baretiers op de buis, die van
huis uit vertrouwd zijn met de
bijbel en als vertrouwelingen
van het woord voor het caba
ret hebben gekozen. Nochtans
vanavond niet aangeduid wen
sen te worden als dagsluiters.
Door zendtijdruil verschijnt
Freek de Jonge een uur lang
op VPRO-tv op Ned. II om
21.30 uur met een programma,
dat hij „Finale" noemt en dat
kan worden beschouwd als
een uitbouwsel van zijn thea
tershow „De Bedevaart",
waarmee hij twee jaar lang
door Nederland trok, laatste
lijk in het Eindhovense win-
tercircus.
Nadien op hetzelfde net om
22.40 uur Seth Gaaikema bij
VOO-tv. Tot tien voor twaalf
zal hij werkend in de geest
van Wim Kan en onder de ti
tel „En waarom zeg ik dit?"
vooral de politiek kiezen als
het terrein waarop hij zijn hu
mor, zijn satire kwijt kan.
Deze uitzending staat op de
band en werd verleden week
opgenomen in het Haagse Dili-
gentia.
Freek de Jonge bewaarde tot
vandaag het absolute stilzwij
gen over zijn optreden. In de
laatste week van december
trok hij naar Eindhoven, waar
hij in overleg met de VPRO
zijn intrek nam in het winter-
circus aldaar. Ook daar stelde
hij zich op als een kwetsbare
bedevaartganger temidden
van het geroezemoes rond het
zaagsel. In zijn Bedevaart-
show zagen we Freek op zoek
naar zijn uiteindelijke bestem
ming. Hij persifleerde daarin
de zoon te zijn van een domp
teur die het met een leeuw aan
de stok kreeg. Als eens Daniël
in de leeuwenkuil. Op het to
neel leidde dit uiteindelijk tot
een ferme schertsworsteling.
Die doem komt op de zoon te
rusten. Deze kiest om zich
daaraan te onttrekken voor
een tocht langs bedevaartsoor
den als Managua, waar hij ten
dode toe verzeild raakt in re
volutionair geharrewar, in
Lourdes waar hij hersteld
raakt van alles wat lam in
hem ligt en in Betlehem waar
hij voor het leven getekend
wenst te worden.
Of we dit alles ook op tv te
zien krijgen, blijft tot het laat
ste moment onbeslist, omdat
de Jonge in de afgelopen da
gen zijn nieuwe verhaal „Fi
nale". waarin hij ook zijn af
wezigheid de komende twee
jaar bespeelt wegens film- en
showwerkzaamheden in Cana
da en Amerika, op geestigheid
en publieke reacties heeft ge
toetst. Freek de Jonge stelt
aan zichzelf de hoge eis niet
alleen als mens, maar ook als
artiest te willen existeren, uit
drukking te geven aan zijn
persoonlijk levensgevoel. Hij
biedt ook eigenlijk geen pro
gramma, in elke voorstelling
staat hij zichzelf te wezen en
te geven. Dit alles in de cos-
tuums van Hella de Jonge en
op muziek van Henny Vrien-
Regisseur Jop Pannekoek ver
schijnt met groot materiaal op
de pisterand, minstens een ca
mera of zes, om geen enkel ri
sico te lopen er iets van te mis
sen. Hij zegt de zaalvoorstel
lingen vooraf uitvoerig te heb
ben bekeken, ook overleg te
hebben gevoerd met Freek
over wat wel en wat niet in
zijn oudejaarsavondshow te
recht komt. Zegt Jop Panne-
koek: „Vooralsnog blijft dat
voor mij ook een verrassing.
En dat moet ook nog recht
streeks de lucht in, direct van
uit de piste".
Seth
Het komende jaar van de ver
kiezingen biedt Seth aankno
pingspunten genoeg om huis te
houden in het porselein van
het kabinet. Hij kreeg de zaal
mee met zijn onderscheid tus
sen Ruud en het Ru-ding, met
grootogige Edje die altijd met
zijn mond openstaat voor het
geval er een verstandig woord
uitrolt en hij tekent den Uyl
als de enige reutelende AOW-
er die zijn eigen premie op
brengt. Als reformatorisch
christenmens moet Seth niet
veel van de H. Vader hebben,
maar hij compenseeert dat
door zich oecumenisch gezind
genoeg op te stellen ten over
staan van bisschop Bekkers
aan wie hij welwillende woor
den wijdt.
Kan Seth Kan doen vergeten?
Dat is de hamvraag. Wij zou
den het Seth kwalijk nemen
als hem dat lukte. Hij probeert
wel op de grote meester te lij
ken, bijv. door er een spiekpa
piertje op na te houden. Maar
Kan verslond zijn prooien met
huid en haar. Seth bijt er al
leen maar in als een spitsge-
bekte keffer.
TON OLIEMULLER
j Radio Nederland
VANDAAG
14.05 VOO: Radio Europa (2).
19.05 VPRO: Boaken.
21.02 EO: De beste wensen van be-
22.02 Oud en toch nieuw.
23.02 tussen Oud en Nieuw.
00.02 VARA: De verrukkelijke 85 van
13.30 VPRO: Het Gebouw.
16.03 Een uur Ischa.
16.54 Vrije Geluiden.
17.03 Het Pandemonium.
18.03 Bulten Beeld.
19.00-07.00 Zie Radio 1.
RADIO 3
leder heel uur nieuws (NOS).
07.03 VARA: VARA's zware opdracht.
Actieprogramma t
voor hun nieuwjaarswensen
RADIO 4
13.30 TROS: Belcantorium.
16.00 NCRV: Literama.
16.50 Platennieuws.
17.30 Populaire soloconcerten.
18.00 Nieuws.
18.02 Lied van de week.
18.15 Leger des Heilskwartler.
18.30 Muziek In vrije tijd.
19.30 Amsterdams Kamerorkest.
20.00 Nieuws.
20.02 IKON: Oudejaarskerkdienst.
20.45 NCRV: Het NCRV Vocaal En
semble en het Amsterdams
Kamerorkest. Werk van Bach.
21.30 Literama: Het begon in de
22.30 Concertante orgelmuziek.
23.10 Kamermuziek.
23.50 Toespraak i
Thljmen D. Jansen.
Worte, Mendels-
16.00 NOS: Op de rand van het
16.30 NOS-Ombudsman.
17.25 Anders dan anderen.
17.46 Overheidsvoorlichting.
17.56 Mededelingen en Nieuws.
18.10 NCRV: Lilerama-poëzie.
18.20 Uitzending van D'66.
18.30 NOS: Radio Thuisland.
19.00 Nieuws voor buitenlanders.
20.30 TELEAC: Biotechnologie over
DNA en genetische manlpula-
22.00 Grafische
NIEUWJAARSDAG
RADIO 1
leder heel uur nieuws (NOS).
07.03 VARA: George Gershwin.
I jaar Is ten einde, het
12.03 Oud-Nieuw: zwart-wlt.
13.08 TROS: TROS Aktua.
13.20 Journallstenforum.
14.00 De nieuwe hoop.
16.02 EO: EO-Metterdaad Hulpverle-
NOS Podium van de Neder
landse lichte muziek.
KRO: Het eiland Aruba.
NOS: Akkoord.
Met het oog op morgen.
NCRV: Late Date.
Romance.
Nachtexpress.
06.07 Non stop lichte muziek.
RADIO 2
leder heel uur nieuws (NOS).
07.00 VOO: Ook Goeiemorgen.
19.00-07.00 Zie Radio 1.
07.03 EO: Ronduit music-time.
09.03 Muziek motief.
10.30 Gospelsound.
11.03 Country Trail.
14.03 De Wilde V
18.04 NOS: De Avondsplts.
21.02 Backline.
22.02 Gonzo Radio.
23.02 Heartlands.
t levende Woord.
11.45 Contra
12.05 Orkestmuziek van Bach (11
12.40 Promenadeconcert.
13.02 EO: Lunch concert.
14.00 Songs of praise.
14.30 Solisten.
15.00 AVRO: Telefoonnummer 3
tijdelijk buiten gebruik.
17.00 Muziektheater.
18.00 Nieuws
18.02 NOS: Het betere werk.
19.00 Tsjechische componisten.
09.03 NOS: NOS-Sportief..
09.25 Waterstanden.
09.30 RVU: RVU Taairevue.
11.00 Geachte jubilaris.
12.00 Nieuws.
12.05 IKON: Het oog van de naald.
15.00 Wat zing je daar dan?
16.00 TROS: De Pina Colada Show.
16.30 TROS Huiswerklijn.
17.56 Mededelingen en Nieuws.
18.10 Gelukkig Nieuwjaar.
18.20 PP: RPF.
18.30 TROS: Tempo Doeloe.
19.00 NOS: Nieuws
21.00 NOS: NOS-Culti
REGIONAAL
Radio Rijnmond:
Nieuwjaarswenser
het Rijnmondgebied bellén
.00-17.00 Verre
goeds voor '86. Omroep Rijnland:
(Alleen op de Leidse kabel) Non-stop
muziek met om 16.30 Leiden Lokaal.
17.30 Nieuws en Actualiteiten. 18.30-
19.30 Geestelijk leven.
DONDERDAG
12.05 De Burgemeester Is jarig.
13.08 AVRO's
14.05 Toppers
13.08 AVRO's Radiojournaal.
bestond nog r
15.05 Hi
16.05 KRO: Echo-politiek,
17.08 Echo-magazine.
RADIO 2
leder heel uur nieuws (NOS).
07.03 NCRV: Het levende woc
07.10 Vandaag... donderdag.
09.03 Plein publiek.
10.30 Kletsmajoor
10.40 Het blijft Hollands.
11.30 Twaalfuurtje.
12.30 Middagpauzedienst.
13.03 Hier en nu.
13.20 NCRV - Globaal.
16.03 Studio 55.
RADIO 3
leder heel uur nieuws (NOS).
07.03 TROS De Havermoutshow.
09.03 De Nederlandstalige top tien
13.02 Nederland Muzieklanc
RADIQ 5
09.00 Nieuws
09.02 NOS: NOS-Sportief.
09.25
09.30 RVU: Nou en...
10.00 KRO: M/V Special.
12.05 Sporen in het achterland.
12.30 De derde wereld.
13.00 Nieuws.
13.10 KRO/RKK: Kruispunt.
oudere kunstenaars.
REGIONAAL
Radio Rijnmond: 07.30 i
magazine. 16.30 Middagmagazine:
Reportages, spel, weer. verkeer, cul
tuur, sport. Omroep Rijnland: (Alleen
op de Leidse kabel) Non-stop muziek
met om 11.00-12.00 Ouderen.
^adioJBelcjië^
VANDAAG
18.55 Beiaa
19.10 Actue
19.31 Apo i
22.03
gramma met „Happy Music".
02.00 Champagne voor, maagzout
BRT 2
16.00 Rockkaffee.
17.00 Focus.
17.10 Radio twee.
22.05 Je weet het maar nooit.
02.00 Overname BRT-1.
18.15 Home-made.
19.10 Actueel en
19.30 Kamermuziek.
20.30 Om het Bach-H3ndel-Scarlatti-
jaar te besluiten: Symfonieor-
Stockhausen. trompet:
Frledhelm Doehl. 3. Magnifi
cat-Variaties, voor Bach-trom-
pet en strijkers, opus 40 (1963)
- Bernhard Krol. 4. Mutationen
In honorem J. S. Bach, voor
groot orkest, opus 82 (1983)
Fritz Leitermeyer.
22.00 „Visje, hoe moet dat nu met
22.30 Kamermuziek.
23.00 Blues en jazz.
NIEUWJAARSDAG
BRT 1
06.31 Met 1 wakker.
08.10 Gelukkig Nieuwjaar!
19.10 Folkuur.
22.05 't Chanson.
23.10 Crooners en
23.30 Twee tot twe
07.12 Klaproosters. OntbijtradidT
08.12 Servicetelefoon.
10.03 Met de deur in huis.
12.00 Regioprogr.
17.00 Nieuws.
22.05 Radio Tropical.
08.15 Ochtendconcert.
10.00 Nieuwjaarsmatinee. 1. Variaties
op „II carnevale di Venezia",
Niccolo Paganini. 2. Briljant
Rondo op een Russisch thema,
van Meyerbeer. Frédéric
pin. 6. Fantasie, opus 79,
13.30 Tafelmuziek.
14.30 Prelude tot het concert. I
15.00 Concert van het radio-symld
Moessorgski. 2. Concerto r
Alexander Glazoenof. 2.
derer-Fantasie voor jJian
orkest Franz Liszt. 3/ Ros:
na - Orkestsuite, Ottorlno
pighl.
18.15 Orgelmuziek.
Uit de Roman
Nieuwjaarscor
BRT-Filharmonisch
rigent: P. Strauss. „Danse
met de meesters". 1. Polona
se uit „Eugen Onegin". Peh
Tsjaikofski. 2. Valse tr 71
opus 44. Jean Sibelius. 3.
vische mars In c, opus 72,
Antonin Dvorak. Allegro i
ce. 4. Menuet antique. Maurk
Ravel. 5. Rituele vuurd;
„El amor brujo". Mam
Falla. 6. Circus-polka, lg<
Stravinski. 7. Matrozendans
„De zee", Paul Gilson.
21.00 Offenbach „La vie Parislenne'
opera buffa van Offenbach.
DONDERDAG
BRT 1
05.31 Met 1 wakker.
08.20 Uit de band.
11.30 Het vermoeden.
13.00 Nieuws.
13.10 Actueel.
13.33 Tussendoor.
14.03 Accordeonmuziek
15.03 Zo d'ouden zongen.
BRT 2
05.30 De eerste ronde.
09.00 Kunstkrant.
09.15 Belletjes.
17.00 Focus.
10.30 Cuba Libre! Espafia ole!
Oude Spaanse liederen (Anda
loesie) Federico Garcia Lorca
11.00 Frederick Delius (7) (herhalin
van 29/12-1985).
12.05 Tafelmuziek.
13.10 Aktueel.
13.30 Kamermuziek, 1) Sonate
Strauss.
io. opu;
i, Richai
14.00 Hommage aan Leo Brouwer., 23.55*
16.30 Wel thuis met Lyndon Baglin)
Filmer Cla ude Lanzmann over mensen vernietiging door Nazi "s:
.r>
HILVERSUM Opnieuw
zingt hij zijn lied, een lied
over lente, liefde, meisjes
en soldaten. Hij doet dit
op aandringen van de
Franse filmer Claude
Lanzmann, die in zijn tien
uur durende film „Shoah"
(Hebreeuws voor vernieti
ging) een verklaring zoekt
voor de moord op zes mil
joen joden. VPRO-tv
zendt deze film uit op de
zondagen 5 en 12 januari,
tweemaal avondvullend
tot diep in de nacht.
Die zingende man is Simon
Strebnik, destijds inwoner van
het Poolse stadje Chelmno,
waar op zijn dertiende jaar de
nazi's verschenen. Vanaf dat
moment werd door de SS die
hele streek uitgekamd op jo
den. Er woonden er velen. Die
opgejaagden werden in een
vrachtauto geladen, waarvan
de uitlaat was doorverbonden
met de hermetisch gesloten
vrachtruimte. De koolmo-
noxyde deed zijn dodelijk
werk, waarna werd gestopt bij
-een massagraf, waar de
„vracht" werd uitgeladen. Wat
nog bewoog kreeg een hart-
schot.
Simon was toen dertien, een
jongen met een prachtige sop
raan. Hij was door een cyni-
sche SS-er uitverkoren om in
leven te blijven. Op diens be
vel moest hij dag in dag uit
zijn liedjes zingen. Zo zag hij
zijn vader, zijn moeder, zijn
broertjes, zusjes en vriendjes
levehloos in het massagraf
verdwijnen, terwijl hij zong,
pioest zingen. Voor de rest van
de tijd moest hij helpen op de
boerderij, waar de SS zijn in
trek had genomen. Hij moest
de dieren verzorgen, eten
klaar maken en wijn aandra
gen als de heren een feestje
vierden.
Toen in 1945 de Russische le
gers naderden, kreeg hij een
nekschot van de laatste vluch
tende SS-er. Er mocht nie
mand overblijven die iets kon
navertellen over wat daar aan
is aange
daan. Uren later werd Simon
wakker. Hij kroop naar een
boerderij, trof er een Russische
legerarts die hem genas.
Simon, nu 60, woont in Israel.
Uit geestelijk zelfbehoud moet
hij leren vergeten, maar Lan
zmann hoorde zijn naam en
vond hem terug in Israel. Hij
nam hem mee naar de plaats
waar het allemaal gebeurde.
Laat hem zijn verhaal vertel
len en zijn lied weer zingen.
Dan verstikt zijn stem en lo
pen hem de tranen uit de
ogen.
Lanzmann zegt dat hij deze
film moest maken. Uit de ja
ren tussen '33 en '39 bestaat, zij
het mondjesmaat, foto- en
filmmateriaal over het eerste
optreden van de nazi's tegen
de opgejaagden. Nadien viel er
een publicitaire stilte over Eu
ropa, met alleen luid hoorbaar
de Duitse legerberichten. Na
de oorlog kwam de ontstellen
de werkelijkheid aan het licht.
Het gemis aan historisch mate
riaal over dit dieptepunt in de
geschiedenis van Europa, van
Duitsland, bracht Lanzmann
aan het filmen. Hij filmde in
veertien landen, waar hij de
mensen opzocht die het nog
kunnen navertellen. Hij schoot
350 uur film en bracht dit te
rug tot tien uur. Hij onder
vroeg uren lang, soms dagen
lang, drie soorten getuigen: zij
die de rampspoed overleefden,
boeren in de buurt van de ver
nietigingskampen en nazi's, de
bedrijvers van het kwaad. Na
de verhalen vallen er soms
stiltes. Het is dan of men de
ijle schreeuw van de doden
nog verneemt.
Machinist
Tien kilometer van het
moordkamp Treblinka van
daan vond Lanzmann de Pool
se machinist terug, die jaren
lang veewagens vol opgejaag
den naar Treblinka reed. een
katholieke man, die vreed
zaam met zijn vrouw woont in
een gezellig huis met in elk
vertrek een kruisbeeld. Na een
lang gesprek bleek de man be-
Tien uur
film op
VPRO-tv
NEC
09.30
14.00
juist tot
reid met hem mee te gaan
naar de ingang van het kamp
en daar weer plaats te nemen
op een locomotief. Opnieuw
rijdt die trein langzaam het
kamp binnen.
Tussen lange stiltes door blijft
Lanzmann vragen. De machi
nist zegt nooit geweten te heb
ben wat er in dat kamp met al
die mensen gebeurde. Hij
kwam nooit verder dan de
poort. Lanzmann vond in Je
rusalem een andere overle
vende die dat wel weet. Bij
aankomst van de trein van
veewagens met dicht opeenge-
propte mensen gingen pas de
deuren open. Zij kregen het
bevel zich uit te kleden voor
desinfectie. Zij waren niet de
eersten. Er waren al tien me
ter hoge bergen van kleding
en schoenen. Tegen een van
hen, de overlevende, zei een
SS'er, dat hij zich niet hoefde
uit te kleden. Hij zou een taak
als verzorger krijgen. Trein na
trein bleef komen. De machi
nist weet van niets. Hij is nooit
binnen het kamp geweest, kon
geen weet hebben van wat er
gebeurde. Dat herhaalt hij
voortdurend. Bij aankomst
moest hij zijn trein op het em
placement zetten en zijn loco
motief achter de trein plaat
sen. Die werd dan het kamp
binnengereden. De locomotief
Filmer Claude
Lanzmann:
„Een
holocaust is
een
natuurramp
waar de mens
zich niet tegen
verweren kan.
De vernietiging
van de joden is
door mensen
aangericht".
bleef buiten. Keerde terug om
lege wagens mee te nemen.
Heeft hij het geschreeuw van
de slachtoffers nooit gehoord?
Nee, dan was er het geraas
van de locomotief. Maar er
stond eens een boerenjochie te
kijken. Aan hem hadden de
opgejaagden gevraagd wat er
met hen binnen het kamp zou
gebeuren. Er waren taalmoei
lijkheden, maar het jochie had
toen het gebaar gemaakt van
„kop er af". Had de machinist
nooit een compliment gekre
gen van de SS voor zijn punc
tuele werk? Ja, dank zij hem,
hadden zij gezegd, kon de fa
briek blijven doordraaien. De
moord fabriek met de dood als
produkt.
Staande bij zijn locomotief,
niet in staat Lanzmann de
waarheid te vertellen, zakt
zijn hoofd na lang vragen
langzaam neer, als in een staat
van ontreddering. „Wat is er
met u aan de hand, wordt u
niet goed?", vraagt Lanzmann.
De machinist stamelt: „Ik vind
het zo verschrikkelijk, dat ik
zoveel mensen naar de dood
heb toegereden".
Zo gaat de film voort. Gestaag.
Het ophalen van de vreselijk
ste herinneringen ter plekke
waar het gebeurde. Ook oud
nazi's worden achterhaald.
Aan hen stelde Lanzmann
Simon Strebnik (midden) die als jongen van dertien jaar lenteliedjes moest zingen, terwijl zijn fami
lieleden in het massagraf werden geworpen".
toekori
voorkomen dat dit weer j
beurt.
In een begeleiding op zijn filij
liet Lanzmann weten, dat
moeite heeft met het begri
„Holocaust" en nog
de eerdere Amerikaanse fili(
van die naam. Onder e
locaust verstaat hij et
tuurramp waartegen
menselijk verweer mogelijk i
En wat hij onderzoekt,
shoah, kan „niet het werk
van één moordlustige gela
maar van een hele moörd«
naarsgeneratie" die met heo
in de pas liep. De film „HoIm
caust", die hij overigens ees
grote waarde toekent, heeft m
nadeel dat daartegen de ex-na
<9
17.30
17.41
geen gewetensvragen. Dan
klapten zij dicht. Hij infor
meerde slechts naar de tech
niek van hun werk. Die nuch
tere verhalen tussen de emo
tionele reacties van de overle
venden door geven deze film
een kil makende werking.
Vraag aan de vrouw van een
ex-nazi-docent of zij enige
weet heeft hoeveel opgejaag
den werden vermoord? De
vrouw: „Vierhonderd, vier
honderdduizend?" Lanzmann:
„Het waren er wel wat meer".
De vrouw: „O, dan zat ik met
die „vier" toch goed".
Een oud-nazi-ambtenaar, be
last met de administratie in
Treblinka, waar honderddui
zenden werden vergast en de
vlammen van de verbran
dingsovens zich aftekenden te
gen de donkere hemel: „Als ik
uit het raam had gekeken, had
ik misschien geweten, dat er
verschrikkelijke dingen ge
beurden. Daar kwam ik niet
toe. Ik werd tezeer
genomen door mijn papieren
rompslomp".
Een woordvoerder van het
Joods Maatschappelijk Werk
liet weten, dat het goed is dat
deze film werd gemaakt. Die
moet elke tien jaar een keer
vertoond worden, over hon
derd jaar nog. De oorlogsge
troffenen met een trauma zul
len het er moeilijk mee heb
ben. Het advies: die moeten
dan maar niet kijken, gaat niet
op. Bij het wezen van hun
ziekte, hun trauma, hoort dat
ze er naar toe gezogen worden.
Omdat ze het onbegrijpelijk
verschrikkelijke alsnog willen
leren begrijpen. Zij zullen het
opnieuw zeer moeilijk hebben.
Daarom zullen tijdens de uit
zending bij herhaling de twee
telefoonnummers worden
meegezonden waarop men di
rect te woord zal worden ge
staan: 030-73.08.11 en 020-
73.06.29.
Tegenstrijdig
Als, zoals onlangs, tijdens een
discussie over dit onderwerp
een meisje van 20 zegt, dat zij
zich nooit door de SS'ers uit
haar huis zou hebben laten ha
len, gelijk in die jaren gebeur
de, dan heeft het zin die film
te blijven vertonen. Zij heeft
er bijv. geen weet vai
i het uitkammen
Amsterdamse straat het be
richt kreeg, dat er ergens nog
een opgejaagde man 'of vrouw
verborgen moest zitten. Tien
tot de tanden bewapende SS-
ers er op af. Zij vonden een
oud vrouwtje, dat zich beverig
aan haar tasje vastklemde. Zij
werd in de legerwagen gewor
pen. Weg. Naar de dood. Dat
willen vertellen en vertonen
het om een drama, een fictie'
een verzonnen verhaal gaal
Hij ziet zijn eigen documentai
re film als een historisch nood
zakelijke aanvulling op dij
speelfilm.
In Chelmno, waar de klein#
Simon jaren lang aan de ranj
van het massagraf zijn liefdes
liedje moest zingen, werd hj
soms overstemd door marchej
rende SS'ers, op weg naar hei I
roept tegelijk toch tegenstrijdi- kamp om hun werk te doi
i hoe de
ge gevoelens op. Men zou zulk
een jongere bekend moeten
maken met de duivelse
moordlust van de nazi's, dit als
het ware opnieuw op moeten
roepen. Maar de diepste be
doeling van deze film is nu
Ook zij zongen, in woord
als: „Wij lachen hétjeven t
altijd dapper en opgewekt,
wij naar ons werk marchers
Voor ons is er Treblinka,
zijn wij geschapen".
TON OLIEMUL
De toegang tot het kamp Treblinka. waar elke dag volle veewagens arriveerden met een dodelijke
bestemming.
