Lange verlanglijst
van hyacintkwekers
1
":3h
I
IN EN OM DE KAS
binnen de perken
Tulp komt steeds
vroeger op de markt
dtikh<ttoéiU»éd*idl1tÈÊid£ÉiètttéliéÈ/it±
trr<
al
Papieren bloemen
LAND EN TUINBOUW
CeicWSouamit
VRIJDAG 27 DECEMBER 1985 PAGINA 16 INI
'I I
De aanvoer van tulpebloemen is sinds 1970 met bijna 80
procent toegenomen. Vooral in het begin van de jaren ze
ventig was de toename sterk, veel sterker dan die van
1980 tot 1985 (respectievelijk 105 procent, 20 pro
cent). Op een enkel jaar na kan worden gezegd dat ook
de omzet elk seizoen is gestegen, zelfs wanneer rekening
wordt gehouden met de inflatie. De laatste tien jaar was
de reële omzetstijging circa 30 procent. In het nieuwe sei
zoen dat in juni is begonnen, was tot en met november
een uitzonderlijk grote aanvoer. De tendens om steeds
vroeger aan de markt te zijn zet zich door. Het grootste
deel van de veilingaanvoer is bestemd voor de export,
waarvan ongeveer 80 procent van januari tot en met mei
wordt verwezenlijkt.
Voor buitenlanders is de tulp nog steeds een puur Hol
lands produkt. Binnen onze landsgrenzen wordt de tulp
zowel voor de bol als voor de bloem geteeld. In dit mark-
toverzicht wordt de tulp als snijbloem onder de loep ge
nomen. Na roos (21 procent), chrysant (16 procent) en an
jer (10 procent) neemt de tulp 7 procent van de totale
snijbloemenomzet voor z'n rekening. In Noord- en Zuid-
Holland worden de meeste tulpen geteeld en gebroeid; op
de veilingen in Aalsmeer en Rijnsburg wordt 80 procent
van alle tulpebloemen aangevoerd.
Tot nu toe zien we nog steeds een stijgende lijn in de vei-
lingomzet van tulpen. Het laatste seizoen, dat liep van
juni 1984 tot en met mei 1985 was de veilingomzet 178
miljoen gulden, 6 procent meer dan die van '83/'84. Ook
de aanvoer is bijna elk jaar groter, hoewel het bollena-
reaal al sinds 1980 rond de 6000 hectare schommelt.
Doordat de prijzen van tulpebloemen en -bollen steeds
verder uit elkaar komen te liggen, is het voor de teler
aantrekkelijk een gedeelte van zijn bollen zelf af te
broeien. In 1970 bracht een bol gemiddeld 8 cent per stuk
op tegen een bloem 13 cent per stuk; in 1984 was dit res
pectievelijk 10 en 27 cent, een verschil van maar liefst 17
cent. Vooral na een jaar met een grote bollenoogst zak
ken de bollenprijzen en is de tulpenbroei een extra bron
van inkomsten voor de teler. In 1984, toen de bollenprij
zen goed waren, heeft circa 25 procent van de bollente-
lers zelf tulpen afgebroeid, andere jaren wel rond de 30
procent. In totaal waren er 1100 bedrijven, die het sei
zoen '83/'84 tulpen broeiden, 50 procent van de bedrijven
lag in de Bollenstreek. Voor het laatste seizoen zijn deze
cijfers nog niet bekend gemaakt.
De hyacintkwekers hebben
een verlanglijst die er niet
om liegt. Er bestaat grote be
hoefte aan nieuwe rode en
gele hyacinten die geschikt
zijn om in deze tijd in bloei te
worden getrokken. Daar
naast is een modernisering
van het assortiment noodza
kelijk. Er moeten niet alleen
meer en nieuwe kleuren ko
men, maar ook andere typen
zoals langstelige aanwinsten
die geschikt zijn om te bossen
en ook heel laagblijvende
potcultuur. En niet te verge
ten: aanwinsten die bestand
zijn tegen geelziek, virus en
liefst ook tegen fusarium en
pythium.
Op het Instituut voor de Ver
edeling van Tuinbouwgewas-
sen in Wageningen is heel
wat werk verricht. Met name
door dr. Jaap van Tuijl is
moeizame pioniersarbeid op
dit terrein gedaan. Maar het
vak toonde voor zijn aanwin
sten niet zo veel belangstel
ling en dat werkte in hoge
mate frustrerend. Nu zijn de
klimatologische omstandig
heden voor de teelt van hya
cinten allesbehalve optimaal.
De kans op besmetting met
virus is daar vele malen gro
ter dan in het westen van het
land. Het leek er dan ook op
dat de collectie nieuwe hya
cinten van het IVT aan di
verse ziekten en kwalen ten
onder zou gaan. Maar de
Breezandse bloembollenkwe
ker Jan S. Pennings stak een
reddende hand uit. Hij ver
klaarde zich bereid de nieu
we hyacinten van Jaap van
Tuijl in het Noordelijke
Zandgebied te gaan telen en
de bollen in de zomer de ver
eiste schuurbehandeling te
geven. Hij^deed dat volko
men belangeloos en redde
daarmee de collectie voor het
hyacintenvak.
Geld op tafel
Merkwaardig genoeg neemt
de laatste twee jaar de be
langstelling voor het verede
len van hyacinten weer toe.
Maar inmiddels had het IVT,
het i
op
Een hyacintennagel wordt gestript om de bestuiving
mogelijk te maken.
gezien de tot dan toe matige
interesse van het vak, beslo
ten om het onderzoek snel af
te bouwen. Toen dat bekend
werd snelde een delegatie
van het bestuur van de Vere
niging De Hyacinth ijlings
naar Wageningen om de he
ren van dat voornemen af te
houden. Ze zouden juist
graag zien dat het IVT het
veredelingsonderzoek van
hyacinten zou intensiveren.
Men had dat in Wageningen
natuurlijk wel graag wat eer
der
Maar.er was inmiddels wel
wat veranderd. De bezuini
gingen van de overheid gin
gen het IVT in Wageningen
niet voorbij. Een hernieuwd
veredelingsonderzoek voor
hyacinten kon wel plaatsheb
ben, maar dan diende het
bedrijfsleven wel te rekenen
op een extra prijskaartje. Dat
wilde dus zeggen dat het IVT
wel aan de gang kon, mits de
kwekers zelf een extra be
drag op tafel legden. Daar zat
het bollenvak wel wat tegen
aan te hikken. Begrijpelijk
als men weet dat deze bran
che jaarlijks al vele miljoe
nen voor onderzoek op tafel
legt via de vakheffing.
Op eigen houtje
In het recente verleden
trachtten verschillende groe
pen in Wageningen bouwste
nen aan te dragen voor on
derzoek dat men graag wilde.
dat de groepen die het meest
in Wageningen op de stoep
stonden, ook het meeste be
reikten. Op verzoek van de
Koninklijke Algemene Vere
niging voor Bloembollencul
tuur is aan dat op-eigen-
houtje-werken nu een eind
gekomen. En werd een Vere-
delingscommissie geïnstal
leerd, die alle wensen en ei
sen bundelt en naar Wage
ningen doorseint.
Het IVT wil dus mede-finan
ciering van het veredelings-
werk, maar het vak staat niet
te trappelen om daar geld
voor beschikbaar te stellen.
Het is niet op de eerste plaats
een bezwaar tegen het geven
van een bijdrage maar vooral
acht men net een principiële
kwestie. De Wageningse in
stituten worden reeds door
het vak medegefinancierd
via de vakheffing. Extra geld
op tafel leggen voor het IVT
is één. Je weet echter wel
waar je begint en niet waar
men eindigt.
Der dagen zat
Toch zal er op korte termijn
wat moeten gebeuren. De
vernieuwing van het assorti
ment heeft de laatste decen
nia op een laag pitje gestaan.
Tal van cultivars zijn oud en
der dagen zat, om met Job te
spreken. Vooral de behoefte
ren is groot. De individuele
veredelaar kan op de vele
vragen geen pasklaar ant
woord geven. De veredeling
van hyacinten is trouwens al
tijd al het moeilijkste onder
deel van het bloembollenvak
geweest. Alleen in Wagenin
gen zal men door een veel
groter „know how" kans zien
werkelijke doorbraken tot
stand te brengen. En daar zal
geld voor moeten komen. De
grote vraag is nu: wie zorgt
voor dat extra bedrag? De
overheid of het bedrijfs
leven? Of moeten die twee
samen voor een oplossing
zorgen?
RIJS
ifdve
ivoeri
een e
derer
irt te
>r p:
JSSEl
prod
neensi
reëel
In deze stille tijd in de tuin eens aandacht voor papie
ren bloemen. Daarvan zijn er verschillende soorten.
Overal ter wereld worden bloemen op kunstige wijze
nagemaakt en soms gebeurt dat zo bedriegelijk dat je
de blaadjes eerst moet voelen voor je kunt zien dat je
met imitatie te maken hebt. Knappe artiesten op dit
gebied komen voor in Mexico en andere Middenameri-
kaanse landen. Ook in Polen is een levendige folklore
waarbinnen papieren bloemen een belangrijke rol spe
len. Er zijn daar kunstenaars en kunstenaressen die
niet alleen het uiterlijk van de bloem verbluffend kun
nen nabootsen in papier, maar ook het inwendige van
de bloem exact namaken. Papieren bloemen dus die als 1
het ware bilologisch en botanisch verantwoord in el-
kaar zitten.
Een ander soort papieren bloemen zijn de gedrukte. Daar willen
we hier even dieper op ingaan bij de verschijnini
merkwaardig boek. Dat boek bestaat uit een inleidende tekst ge
volgd door zestien vellen met bloemmotieven bedrukt
Die vellen kunnen uit het boek gescheurd worden om als luxe Het
pakpapier te dienen voor een geschenk. Het bijzondere aan datjni
pakpapier is dat het ontworpen is door William Morris. Een
middels wereldberoemd geworden kunstenaar en ontwerper
van drukletters, boeken en aanverwante zaken.
Morris werd geboren in 1834 en begon in 1853 college te lo[
Oxford. Met enkele vrienden gaf hij daar vanaf 1856 het Oxford
en Cambridge Magazine uit. In het begin was hij druk doende Iking,
met architectuur maar later schakelde hij over op schilderkunst.
Na zijn studie trouwde Morris en begon een eigen zaakje in het
ontwerpen van behangpapier. De eerste ontwerpen dateren van
1862 en zijn van een wonderlijke schoonheid.
Ook op politiek terrein was hij actief. In 1883 verklaarde hij in
het openbaar dat hij socialist was, toentertijd niet geheel zonder
land
minde
proci
USK
Hij schreef zijn eerste gezangen voor socialisten
stichtte in 1890 de uitgeverij Kelmscott Press. Bij die uitgeverij
kwamen van Morris zelf enkele belangrijke boeken uit waaron
der News from Nowhere (Nieuws van nergens) en een bijzonder
mooi verzorgde uitgave van Chaucer.
Het behang dat Morris ontwierp werd van houten blokken met
de hand gedrukt. Dat moest, in verband met de vaak grote hoe
veelheid kleuren en drukgangen, uiterst precies gebeuren. De
reprodukties die het boek met pakpapier bevat zijn uiteraard
niet met de hand gedrukt maar aan de ontwerpen
hoeveel zorg aan het geheel is gewerkt.
In Engeland zijn verschillende buitenhuizen en villa's te vinden
waar het behang uit zijn drukkerij de muren nog siert. Die oude
resten zijn voor gewone schepselen met een modaal inkomen
onbetaalbaar.
In zijn ontwerpen maakte hij graag en veel gebruik van de vor-jjihlh.-
menpracht die de natuur ons te bieden heeft. Er bestaat een
prachtig ontwerp waarin de pimpernel de hoofdrol speelt en !$Lm
hetzelfde geldt voor bloemen als irissen, tulpen en lelies. Maar ™en i
ook eenvoudige madeliefjes worden op het papier vorstelijke
bloemen en zelfs simpele, onooglijke grasplantjes krijgen door de
herhaling van het patroon op het papier een charmante dimen
sie. Vogels en andere natuurlijke zaken nemen eveneens een be
langrijke plaats in.
Wie belangstelling heeft voor de papieren natuur van William
Morris kan het boek voor een paar tientjes in de boekhandel ko
pen.
Nog meer natuur op papier: het Groenten en Fruit Magazine
van de Stichting Propaganda Groenten en Fruit is een nieuw
blad dat eens per kwartaal gaat verschijnen. In het tijdschrift
komen alle produkten van de teelt, de handel en de industrie
aan de orde. Dat betekent dat zowel verse als geconserveerde
produkten uit binnen- en buitenland terug te vinden zijn in het
kwartaalblad. Het eerste nummer is inmiddels verschenen. De
prijs vana het blad is 1,75. Elke groenteman heeft het.
r k
«fetdl
zondagsmissen
en avondmissen
LEIDEN Pastorie O.L.Vr. Hemel-
Parochie H. Leonardus
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
Zo. 29 Dec.: 9.00 u. Euch. viering;
10.45 u. Gregoriaanse Hoogmis.
Parochie H. Middelares
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u. Hoogmis; 11.30
Parochie H. Lodewijk
1.30 u.; 18.00 u.; 19.00 u.
Parochie St. Antonius van Padua
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u.; 11.00 u. Hoog-
Parochie H. Petrus
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Euch. viering.
Zo. 29 Dec.: 9.00 u. Euch. viering;
10.30 u. Hoogmis.
Parochie O.L.Vr. Onb. Ontv.
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Gelezen H. Mis.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u.; 10.45 u. Hoog
mis, gemengd koor; 12.15 u.
Oude Katholieke Kerk
ALPHEN AAN DEN RIJN Parochie
H. Pius
Za. 28 Dec.: 19.00 u. met zang.
Zo 29 Dec.: 9.00 u.; 10.30 u. Hoog-
Parochie H. Bonifatius
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 9.45 u. Hoogmis; 11.30
Zo. 29 Dec.: 10.00 u. Hoogmis.
LANGERAAR Parochie H.H. Adria-
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u. Dameskoor;
11.30 u.
LEIDERDORP Parochie H. Mens
wording
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 10.00 u.; 11.30 u.
LEIMUIDEN Parochie St. Jan de
Doper
LISSE Parochie St. Agatha
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Euch. viering.
Zo. 29 Dec.: 10.00 u. Hoogmis; 11.31
Mariakerl
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 8.30 u.; 10.00 u. Hoog-
Engelbewaarders
is; 11.45 i
Parochie H.
Za. 28 Dec.: 19.C
Zo. 29 Dec.: 9.30 u. Hoogmis; 11.00
NIEUWKOOP Parochie O.L.Vr. He-
NIEUWVEEN Parochie H. Nicolaas
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 9.00 u.; 11.00 u.
NIEUW VENNEP Parochie Mario
Onbevl. Ontv.
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
Zo. 29 Dec.: 10.00 u. Gebeds-kom-
munie dienst.
NOORDEN Parochie St. Martinus
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
Zo. 29 Dec.: 9.00 u. H. Mis; 10.30 u.
Hoogmi
VOORSCHOTEN Parochie H. Lau-
Parochie ..H. Moeder Gods"
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Euch. viering,
rganger G.P., organist.
29 Dec.: 10.00 u. Euc
rganger G.P., organist.
WARMOND Parochie St. Matthias
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 8.30 u.; 10.00 u. Hoog-
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 10.00 u.
ZEVENHOVEN Parochie Heilige
Johannes Geboorte
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
Zo. 29 Dec.: 9.00 u. Stille Mis; 10.45
u. Hoogmis.
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 10.00 u. Hoogmis m(
Gemengd koor; 11.30 u. met orgel e
Zo. 29 Dec.: 9.30 u. Hoogmis i
Evang. Gemeensch.: 29 Dec. 10.00 u.
dhr. Dikkes.
Evang. Centrum, Zijlsingel 2a: 29
Dec. 10.00 u. Evang. J. P. H. Zijlstra,
meente: 29 Dec. 10.00 u. ds. G. van
Driel.
Geref. Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. A.
Verburg. Oegstgeest, 18.30 u. ds. M.
J. Wattel.
Chr. Ger. Kerk: 29 Dec. 9.30 u. ds.
W. van Sorge, 16.00 u. ds. W. van
Roetman, Waddin
Buikema, Zw
ABBENES Herv. Gemeente: 29
Dec. 9.30 u. ds. W. H. B. ten Voorde.
ALPEN AAN DEN RIJN Herv. ge
meente
Opstandingskerk: 29 Dec. 10.00 u.
ds. J. J. v.d. Heiden. 18.30 u. ds. Z.
de Graaf.
Adventskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. A.
L. Laprè; 17 u. ds. R. van Laar.
Kruiskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. A. de
Geref. Kerk
Maranathakerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
J. Drost. 18.30 u. ds. F. J. Boer.
Salvatorikerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. F.
J. Boer. 18.30 u. ds. P. Huisman.
Baptistengemeente: 29. Dec. 10.00
/roegindeweij, 18.00 u. ds. D. Drie- ds. J. Bovenberg.
BH
Roon.
Pnielkerk: 29 Dec. 9.30 u. ds. D.
Driebergen, 18.00 u. ds. J. Vroegin-
deweij.
Kapel Overduin: 29 Dec. 14.15 u. ds.
H. v.d. Beid.
Geref. Kerk
Open Hof: 29 Dec. 10.00 u. ds. P. C.
i Breevoort, 17.00 u. ds.
KOUDEKERK A.D. RIJN Herv. Ge
meente: 29 Dec. 10.00 u. ds. H. W.
Hemmes, Oegstgeest, 19 u. ds. A. L.
Laprè. Gez.dienst Ger.kerk.
Geref. Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. J.
Niemantsverdriet, Moordrecht, 19.00
u. ds. A. L. Laprè. gez.dienst.
LEIDERDORP - Herv./Geref.
Dorpskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. G.
Stegeman, 18.30 u. ds. J. J. v.d.
Born.
Hoofdstraatkerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
A. W. J. A. Knorth.
Scheppingskerk: 29 Dec. 9.00 en
10.30 u. ds. J. J. v.d. Born.
LEIMUIDEN Herv. Gemeente: 29
Dec. 9.30 u. dhr. Drijver.
u. ds. G. de Lange.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gemeente: 29 Dec. 9.30 u. ds.
H. B. v. 't Hof, Noordw.hout.
Geref. Kerk: 29 Dec. 9.30 u. en 17.00
u. ds. J. de Vos. Marken.
RIJNSATERWOUDE
RIJNSBURG - Herv. Gemeente
Grote Kerk: 29 Dec. 9.30 u. ds. Van
Niel, 17.00 u. ds. Smaling.
Bethel Kerk: 29 Dec. 9.30 u. ds.
Maranathakerk: 29 Dec. 19.30 u. ds.
Snel. 17.00 u. ds. Czirra.
Petrakerk: 29 Dec. 9.30 u. ds. Baay-
en, 17.00 u. ds. Snel.
Chr. Geref. Kerk: 29 Dec. 9.30 u.
Dienst des Woords, 17.15 u. ds. W.
i Sorge.
Chr. Gerf. Kerk: 29 Dec. 10.00 en
17.00 u. ds. J. M. Aarnoudse.
VALKENBURG Herv. Gemeente:
29 Dec. 10.00 u. prof.
v.d. Berg. Bodegraven.
E - Herv. GemeenU
skerk: 29 Dec. 10.C
B. C. de Gelder.
Pauluskerk: 29 Dec. 10.00 u.
C. t Hooft. 19.00 u. ds. B. C. i
NOORDWIJK-BINNEN Parochie DE ZILK Parochie Heilige Hartkerk
Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE Parochie
Maria ter Zee
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 10.30 u.
NOORDWIJKERHOUT Parochie
St. Victor
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Gebedsdienst
o.l.v. medeparochianen.
Zo. 29 Dec.: 10.30 u. Hoogmis, Da-
ALPHEN NOORD - Herv./Geref. dien-
Zeeuw. 19.00 u. Zondagskring
i 17.00 Dorpskerk.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u. en 11.00 u. in de
kerk.
HAZERSWOUDE-DORP Parochie
H.H. Engelbewaarders
Za. 28 Dec.: 19.00 u. H. Mis met or-
OEGSTGEEST Parochie St. Willi-
brord
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
HILLEGOM St. Jozefparochie
11.30 u. Ned. liederen; Feest v.d. H.
Familie.
Parochie H. Martinus
Za. 28 Dec.: 19.00 u. met zang.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u. met zang; 11.00
u. Exoduskoor.
HOOGMADE Parochie O.L.Vr. Ge-
Za. 28 Dec.: 19.00 u.
Zo. 29 Dec.: 10.00 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN Parochie u. King's Combo.
H. Johannes de Dooper
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Euch. viering
OUDE ADE St. Bavokerk
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
Zo. 29 Dec.: 8.30 u. Gez. Mis; 10.30
..Maria Presentatie"
Parochie ..St. Petrus Banden"
RIJPWETERING Parochie O.L.Vr.
Geboorte
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Avondmis.
Zo. 29 Dec.: 9.00 u. Hoogmis; 10.30
SASSENHEIM Parochie St. Pan-
1 Pa-
t volkszang.
29 Dec.
hiekoor;
volkszang.
Dep. Rijnsburg
Za. 28 Dec.: Geen dienst.
Za. 28 Dec.: 16.00 u. Jubileumviering.
Za. 28 Dec.: 19.00 u. Gebeds en
Kommuniedienst.
Zo. 29 Dec.: 9.30 u.; 11.00 u. Gebeds
en Kommuniedienst.
STOMPWIJK Parochie „H. Lauren-
tius" (43)
VOORHOUT Parochie Bartholo-
Maranathakerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
L. C. Rietveld.
Regenboog: 29 Dec. 9.30 en 11.15 u.
pastoor J. A. A. van Well.
Bethlehemkerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
H. E. Sterringa, Winterswijk.
Bevrijdingskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
K. J. Jansen.
Vredeskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. J.
Stevenshof: 29 Dec. 10.00 u. Kand.
H. P. de Roest.
Eglise Wallone (tijdelijk Rapenburg
6): 29. Dec. 10.30 u.: pasteur D. Ribs.
LEIDEN Geref. Kerken en andere ker-
Vredeskerk: 29. Dec. 10.00 u. ds. J.
Petrakerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. H.
Hortensius.
Oude Vest: 29 Dec. 10.00 u. ds. R. J.
Koolstra.
Maranathakerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
L. C. Rietveld.
Bevrijdingskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
K. J. Jansen, 17.00 u. ds. R. J. Kool
stra.
Bejaardenhuis Groenhoven: 29 Dec.
10.00 u. ds. V.d. Zwaan.
Chr. Ger. Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
G. C. den Hertog, 17.00 u. ds. P. N.
10.00 u. ds. C. De Putter. 17.00 u. ds.
P. Houtman.
Doopsgez./Remonstrantse K.: 29
G. Bosveld.
Ev. Luth. Kerk: 29 Dec. 10.15 u. it
W. T. V. Verhoeven. A'dam.
Nieuw AposL Kerk: 29 Dec. 9.30 u
De Bron: 29 Dec. 9.15 u. ds. F. Moll,
10.15 u. ds. G. Mulder, 18.30 u. ds. R.
Nieuwenhuis.
Ashramcollege: 29 Dec. 10.00 u. ds.
J. Verheul.
Sionskerk: 29 Dec. 9.30 u. ds. H.
Koudstaal, Baarn, 18.30 u. ds. J. Ou-
wendijk.
Geref. Gemeente: 29 Dec. 10.00 en
16.00 u. leesdienst.
Ned. Geref. Kerk Salvatori: 29 Dec.
10.00 u. Leesdienst, 17.00 u. ds. A.
NIEUWKOOP Herv. Gemeente: 29
Dec. 9.30 u. ds. J. T. Zwart, Hekelin
gen, 18.30 u. ds. T. S. Fahner (Renes-
i. ds. S. v.d. Veen, Rijswijk.
Chr. Geref. Kerk: 29 Dec. 9.30 u.
Dienst des Woords, 19.00 u. ds. P.
Geref. Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. A.
K. v.d. Schoot. 19.00 u. ds. A. K. v.d.
Schoot.
„De Ontmoeting": 29 Dec. 10.00 u.
ds. J. D. A. de Zwart.
WARMOND Herv. Gem.: 29 Dec.
10.00 u. ds. J. Muis.
WASSENAAR - Herv. Gemeente
Dorpskerk: 29 Dec. 10.00 u. vicaris
R. H. L. Fechner, 16.30 u. ds. L.
Maasland. Waddinxveen.
Kievietkerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. G.
Salvatorkerk: 29 Dec. 9.30 u. ds. R.
J. v.d. Hoef. 18.30 u. hulppred. A.
Heij. Krimpen a.d. IJssel.
Bethlehemkerk: 29 Dec. 9.30 u. ds.
J. Kooien, IJsselstein, 18.30 u. ds. J.
A. Wegerif, Nieuwkoop.
J.'Pol, 18.30 u. ds. W. A. Vlasblom.
De Stek (Herv. Ger.): 29 Dec. 9.30 u.
Chr. Geref. Kerk: 29 Dec. 9.30 u. ds.
P. N. Rlbbers, 17.00 u. drs. G. C. den
Hertog, Leiden.
HAZERSWOUDE Herv. Gemeente:
29 Dec. 9.30 u. ds. W. Dekker,
R'dam, 18.30 u. ds. Z. de Graaf.
Geref. Kerk: 29 Dec. 10.00 u.
DE KAAG Herv. Gem.: 29 Dec.
10.00 u. dhr. Hoffenaar.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gem. Dorpskerk: 29 Dec. 10.00 u.
luikema.
NIEUWVEEN Herv. Gemeente: 29
Dec. 9.30 u. ds. L. F. de Graaft, 18.30
u. ds. M. D. Geuze.
NIEUW-VENNEP Herv. Gemeente:
29 Dec. 9.30 u. ds. M. Bergsma.
Chr. Geref. Kerk: 29 Dec. 9.30 u
16.30 u. ds. D. Visser.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente
Grote Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. A.
Rothfusz, Hillegom, 17.00 u. kand. M.
Kuijt.
Kerk aan Zee: 29 Dec. 10.00 u. ds.
W. v.d. Lee, H.D.
De Rank: 29 Dec. 10.00 u. ds. A. van
10.00 u. ds. R. S. Elgt
Vinkenlaankerk: 29 Dec. 10.00 u. ds.
J. J. Kuiper.
Stichtingskerk: 29 Dec. 11.00 u.
nendaal, 18.30 u. ds. Z. de Graaf, Ha-
18.30 u. drs. J. Broer, Ter
ZEVENHOVEN Herv. Gemeente:
29 Dec. 9.30 u. dhr. De Haan.
Geref. Kerk: 29 Dec. 9.30 u. ds. P.
Huisman, Hazerswoude, 19.00 u. ds.
J. Haitsma, Boskoop.
ZWAMMERDAM Herv. Gemeente:
29 Dec. 10.00 u. kand. H. v. Dalen,
A'foort, 18.30 u. kand. F. Schipper.
ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan.
Zwijnenburg, Meyer, R. van
Verhage, Groeneveld
Van
Cruis: za. dr.
Bergmeijer, tel. 121701, zo. dr. Van
Luyk. tel. 122522, nieuwjaarsdag dr.
Taytelbaum, tel. 120266. Groep 3:
Pleiter, J. van Leeuwen, Smit, W. de
Bruijne, J. de Bruijne, Stolk, Jurgens
Fogelberg: za. dr. Smit. tel.
huis. Roos, Boer, Van de Waard en
Arnou: za. dr. Roos, tel. 766123, zo.
dr. Arnou, tel. 311414, nieuwjaarsdag
De Jong, Prince. Reinders. D. Ham-
Jasperse, tel. 124961, zo. dr. Prince,
tel. 761754, nieuwjaarsdag dr. Rein
ders, tel. 760947. Oegstgeest: van
af za. 10 uur: dr. De Haan, tel.
170605, nieuwjaarsdag dr. Held, tel.
174955. Patiënten van dr. Steenho
ven of dr. Voorzaat: bellen naar
176867. Spreekuur za. en zo. 11.30-
891037. Spreekuur van 12.30 tot
13.00. Voorschoten: za. dr. Vrijen-
hoek, zo. dr. Tromp, nieuwjaarsdag
dr. Meijer. Warmond Voorhout:
za. en zo. dr. Lempers, tel. 02522-
Walenkamp, tel. 01711-10030.
Noord wijk: Groepspraktijk tel. 19300.
Noordwijkerhout Lisse: dr. Van
Heesch, oud en nieuw dr. Van Grie
ken, spreekuur 12.00 en 17.00 uur.
Ten Hove, tel.
kenburg: dr. Hagen. tel. 13222, oud
en nieuw dr. Van de Water, tel.
12921. Sassenheim: dr. De Graaff,
tel. 12479, oud en nieuw dr. Muller,
tel. 1177. Alkemade - Rijnsater-
woude: dr. Van Dongen, tel. 01713-
4044, oud en nieuw dr. Beekhuis, tel.
01712-8202. Praktijk Saeys/van Mier-
dag dr. Wijnmaalen. Hazerswoude
Koudekerk: dr. Harkes, tel. 01728-
8790, oud en nieuw dr. Sprangers/dr-
kemade. open: zat 12-10.-17.00 i* y
zon feestdagen 12.30-13 en 17.30-
18 u. Noordwijk - Katwijk: Katwijk-
se Apotheek. Noordwijkerhout: za
geopend van 9-13. u. en van 17-18 u.
en zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoe-
drecepten tel. 3511 of dienstbel.
Sassenheim: 02522-10169.
WIJKVERPLEGING - Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor
hout: tel. 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids-
tel. 02520-16217,
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
DIERENARTSEN
Roest. tel. 890405.
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuls polikli-
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
huis).
lut<
18.30-19.30 u
11.15-12.00 u. Kraamafdelin<
i 15.00-16.00 u
16.00 t
18.30 tot 19.30 i
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas-
dagelijks van 14.00-14.45 u
klasse-afdelingen
'SS an^
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbëwaklng)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00- ^LPH
19.30 u. Intensieve verpleging: dag. in
van 14.00-14.30 u. en van 18.30- en
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-zïekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgtrs-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
feestdag.
16.45-17.45
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A, C en D: dag. tot 21.00 u. met
erste
let do
e tele
;erstdc
uagenjKs i4.ib-ib.oo u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-.,
maturenafdeling dagelijks van 14.J
14.45 u. en 18.30-18.45 u. Voor t
ders en familie is voortaan doorlo-
pend bezoek mogelijk. Bezoek aar* H
ernstige patiënten: wanneer a
stige patiënten doorlopend bezoelT
wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaar
ten verstrekken. De bezoektijden van
de kinderkliniek zijn dagelijks 15.0p-
15.45 u. en 18.30-19.00 u. De be
zoektijden van de kinderafdeling (af-
079-313737, oud
tel. 01727-2136. Langeraar -
Nieuwveen - Ter Aar - Woubrugge:
dr. Nooter/dr. Vreyling, tel. 01729-
8104, oud en nieuw dr. Van
Sprang/dr. Zandstra, tel. 01722-2811.
Nieuwkoop - Noorden: dr. Brink-
tel. 01725-9301,
Essens, tel. 01724-
dr. J. Reugebrink.
Groene Kerkje: 29 Dec. 10.00 u. drs.
G. D. M. Schwencke.
Pauluskerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. L
M. Verseput.
Gemeentecentrum: 29 Dec. 10.30 u.
ds. L. H. C. Friederlch, 19.00 u. ds. H.
J. v. Achterberg.
Oude Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. J. Acad. Ziekenhuis: 29 Dec. 10.15 u.
L. Boer, 18.30 u. ds. E. Bouman.
KATWIJK AAN ZEE - Hervormde Ge
meente
Nieuwe Kerk: 29 Dec. 10.00 u. ds. C.
Alkemade Leimuiden: eigen tand
arts bellen voor 15.00 uur. Leid-
schendam: voor spoedgevallen tel.
974491. Bollenstreek: dr. Leyfeld,
tel. 02520-22842, oud en nieuw dr.
Van der Weerdt, tel. 02520-21100.
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Apo
theek Zuid-West In Leiden en Apo
theek Boehmer in Leiderdorp, oud en
nieuw Apotheek Centraal In Leiden
en Apotheek Voorschoten in Voor
schoten. Alkemade: Apotheek Al- vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.).
hoofdverpleegkundige)
zijn dagelijks van 14.15-15.00 u. en
van 18.30-19.00. Rijnoordzieken-
huis: Dagelijks 14.30-15.15 u. en
18.30-19.30 u. Extra bezoek hartbe-
waking: 11.00-11.30 u. Extra bezoek
vaders kraamafdellng: 19.30-20.30 u.
Kinderafdeling 15.00-1580 u. alleen
voor ouders 18.00-18.30 u.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau. Ketelboeters-
steeg 10, tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, sfde-
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15 -
fo-128 30-20 3°' P™'2
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst. tel. 071-125202. Voor allen die
in moeilijkheden verkeren of eenzaam
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be-
reikbaar.
GEZINSVERZORGING Stichting
gezinsverzorging Leiden. Aanvragen )PLO
hulp voor bejaarden en langdurige f
zieken en gezinsverzorging. Rem-
brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. f--
rtAGI
«teken
verp
cheeps
erblijve
