Het sprookjeslandschap waar de apostel Paulus niet over repte Supervrouw" in YS heeft er genoeg van Oman wil moderniseren voordat oliedollars op zijn JE DENKT TOCH NIET DAT DE KERSTMAN ALLEEN VAN KERSTBOMEN HOUDT. Cappadociëschatkamer van christelijk geloofsleven: BUITENLAND £e*dóe Sowemt VRIIDAG 20 DECEMBER 198S PAGINA^ MUSKAAT Aan de monding van de Perzische Golf ligt Oman, een land met 1,5 miljoen inwoners dat tot vijftien jaar geleden nog door zijn leider in een Middeleeuw se staat werd gehouden, maar waar nu met man en macht wordt ge werkt aan de modernisering. Deze verandering is in gang gezet door de huidige leider, Sultan Qa- boos bin Said, die het land bestuurt als een absoluut vorst. De 45-jarige sultan, die een moderne opleiding genoot aan de Britse militaire aca demie in Sandhurst, kwam vijftien jaar geleden via een staatsgreep te gen zijn vader. Sultan Said bin Tai- mur, aan de macht. De oude sultan was in 1932 aan het bewind gekomen en had tot 1970 zijn land geheel afgeschermd voor buitenlandse invloeden, omdat hij vreesde dat die een verderfelijke invloed zouden hebben op de be volking. Radio's, buitenlandse lite ratuur en zelfs brillen waren voor de Omanis verboden. Zijn zoon heeft echter op rigoreuze wijze met dit beleid gebroken. Sul tan Qaboos noemt zijn beleid van verzoening en ontwikkeling de Na tionale Renaissance, en deze wordt gefinancierd met de inkomsten uit de olie-export, waarmee in 1967 werd begonnen. Oman produceert momenteel 550.000 vaten ruwe olie per dag. Die verzoeningsgezindheid blijkt vooral uit de houding van de sultan ten aanzien van de rebellen in de zuidelijke provincie Dhofar. In 1975 maakte hij een eind aan de al tien jaar slepende opstand. Hij bood echter amnestie aan en de Omanis die het land hadden verlaten vroeg hij terug te komen om mee te wer ken aan de opbouw van het land. Voor deze gastvrijheid was overi gens een pragmatische reden: de Omanis die inderdaad terugkwa men waren vrijwel de enigen die konden lezen of schrijven. Verwonderlijk was dit niet, in 1970 vormden drie lagere scholen met samen ongeveer 900 leerlingen de enige onderwijsinstellingen van het land. Nu zijn er volgens het minis terie van onderwijs meer dan 590 scholen met een totaal aantal leer lingen van 225.000, jongens en meisjes. Volgend jaar hoopt de re gering de eerste universiteit te ope nen, waar 500 studenten een plaats vinden. Er studeren echter al meer dan 5.000 Omanis in het buiten land, meestal aan universiteiten in Egypte, Jordanië, Groot-Brittannie en de Verenigde Staten. De moderniseringsdrang van Qa boos heeft soms schilderachtige ge volgen. De bedoeïenen hebben hun kamelen verwisseld voor Japanse vrachtauto's en hoewel ze nog steeds in tenten wonen, hebben ze tegenwoordig vaak uitzicht op een volgstation voor communcatie-sa- tellieten, die het land een venster verschaffen op de rest van de we reld. Ook de gezondheidszorg is voortva rend aangepakt; vroeger hielden ouders er rekening mee dat twee van de drie kinderen overleden aan een of andere ziekte. Tegen woordig is er gratis medische hulp beschikbaar in een van de goed- -geoutilleerde ziekenhuizen. Deze welvaart heerst echter voor alsnog alleen in het heuvelland in het oosten van het land. Ongeveer tachtig kilometer naar het westen wonen nog duizenden Omanis in hutjes van stenen en leem in oases in de woestijn. Van regeringswege wordt toegegeven dat er nog veel te doen is, en de daling van de olie prijzen heeft veel van de ambitieu ze regeringsplannen op losse schroeven gezet. Daarbij wordt nu al rekening gehouden met het mo ment waarop de olie-rijkdom van het land zal zijn uitgeput, ook al ligt dat moment nog vijftig jaar verwijderd. De grootste zorg van de regering is dat de opbouw van de infrastructuur en de ontwikkeling van de landbouw, de koper- en chroom- en marmerwinning nog niet voltooid zullen zijn als de olie bronnen zijn opgedroogd. Cappadocië, gelegen halverwege Ankara en de Middellandse Zee en uit de bijbel reeds bekend als vroege christengemeente, heeft een toerist heel wat schoons te bieden. Behalve een sprookjeslandschap met tufstenen puntmutsen en paddestoelen dat veler fantasie tart ook nog een schat aan oudchristelijke cultuur. Eind november bezocht Homme Krol dit gebied waar de massatoerist nog geen stempel heeft gedrukt op het alledaagse leven van de Turkse moslims zoals dat daar al eeuwen doordommelt. Stenen paddestoelen en puntmutsen zijn de kunst werken van zon, wind en regen in Cappadocië. CAPPADOCIË Cappa docië is overrompelend. Zeker als je in de och tendnevel komt aanrijden en aan de andere kant van de berg wordt die sluier plotseling wegge trokken. Alsof je op de maan gedropt bent, zo on aards doen de grillige tufsteenformaties aan, vooral de kegels met hun gekke hoedjes van bazalt, die hier feeënschoorste- nen genoemd worden. Begrijpelijk, want het is ook een sprookjeslandschap, die versteende compositie in de tere tinten zachtgeel, licht groen en roze, het geheel ge vat onder een strakblauwe koepel. Ook de apostel Paulus en zijn metgezellen moeten met stomheid geslagen zijn toen zij op een van hun zen dingsreizen door dit landschap trokken. Als de bijbel ook als toeristengids geschreven zóu zijn, was de bizarre schoonheid van Cappadocië, waar een van de eerste christengemeenten wortel schoot, er zeker in be zongen. In het hart van Cappadocië ligt de zondoorbakken, weer barstige vallei van Göreme. Om meer dan landschappelij ke redenen is Göreme een openbaring. Behalve duizen den holwoningen die vooral christenen in moeilijke tijden tot toevluchtsoord dienden, zijn hier ook nog een kleine vierhonderd kerken, kapellen en kloosters in de (zachte) tufsteenwanden uitgehakt: met hun magnifieke ikonen en fresco's stuk voor stuk schat kamers van vroeg-christelijke cultuur. Lang niet allemaal even gaaf bewaard, maar toch nog altijd een kleurrijk en beeldend getuigenis van geloof en aanbidding, een Ere zij God in de holen kun je zeggen. In Cappadocië zijn twintig jaar geleden ondergrondse steden ontdekt. Er zijn er zo'n slordi ge vijfhonderd, die nog niet zijn uitgegraven. Wel is proef ondervindelijk vastgesteld, dat ze hier en daar twintig verdie pingen tellen en waarschijnlijk allemaal met elkaar in verbin ding staan. Luchtverversing Hier leefden in tijden van oor log en vervolging duizenden mensen bij elkaar in een gi gantische doolhof van gangen en vertrekken, tot zeven, acht verdiepingen onder de grond. Dankzij eigen bronwater, gro te voedselvoorraden en een vernuftig stelsel van luchtver versing konden de bewoners het er jarenlang uithouden. De toegangen tot de stad waren met een simpele doch zware molensteen tegen vijanden af te sluiten. Meerdere uitbarstingen van de bijna 4000 meter hoge vulkaan Erciyas deden miljoenen jaren geleden het landschap ont staan. Uit de gestolde lava ont stond de poreuze tufsteen, die door wind, zon en regen in de meest vreemde vormen werd gebeeldhouwd: huizenhoge paddestoelen, puntmutsen en pyramides. Sommige tufsteen kegels hebben griezelig dunne „nekken" die zware blokken bazalt torsen. Erosie heeft die nekken afgeslankt, maar het veel hardere bazalt nauwe lijks. Eén duwtje, zo lijkt het en de blokken ploffen omlaag. Maar dat kan nog wel een paar honderd jaar duren. Binnen in de honderden hol woningen is het in de verzen gend hete zomers lekker koel en in de barre winters het plateau ligt 1200 metr hoog aangenaam warm. De christe nen hebben het er honderden jaren in uitgehouden, aanvan kelijk op de vlucht voor de Romeinse keizers, in later eeu wen voor opdringende Arabie ren. Het is overigens nog niet zo lang geleden dat mensen in deze holen hun vaste onderko men hadden. Geesteszieken Al afdalende in een van die Hoewel de toerist ook deze streek heeft ontdekt, is het nog niet echt druk in de vallei van Göreme. steden genaamd Derinkuyu blijkt er zich een uitgestrekt doolhof te bevinden. Door een vernuftige bewerking blijkt de afsluitende molensteen alleen van binnuit te bedienen te zijn. Eenmaal dicht, is er geen millimeter speling in te krij gen. Onder de gelijkvloerse verdieping stuiten we op een ruim uitgehouwen klooster, dat tevens als het oudste gek kenhuis ter wereld geldt. Het is uitgerust met verscheidene werkplaatsen, opslagplaatsen en een kamer waar men gees teszieken vastbond. Zo behan delde men enkele duizenden jaren geleden neurosen. In deze vluchtstad met haar acht toegankelijke verdiepin gen, waar tienduizend mensen het jaren konden uithouden, hebben niet alleen bedreigde Christenen geleefd. Uit vond sten van allerhande vazen en andere voorwerpen leiden we tenschappers af dat hier al Hittieten (2000 - 1200 v. Chr.) en Romeinen geleefd moeten hebben, die hun bovengrondse holenstad aan hun belagers prijs gaven en zich onder gronds verschansten. Voorzo ver hun aanvallers raad wis ten met de molenstenen was het voor een vreemdeling ha chelijk vechten in zo'n dool hof. Wie het allemaal uitgehakt mogen hebben; bewonderens waardig is het in elk geval. Tot dertig, veertig meter diep zijn complete kruiskerken te vinden, waterbronnen, graven, biechtstoelen, zelfs een martel kamer waar aan de zuilen nog te zien is hoe daar gevangenen werden vastgebonden. Rond uit verbazingwekkend is het stelsel van 52 verticale lucht- kanalen, waarvan sommige tot ruim 80 meter diep reiken. Het onderste deel diende als waterdepot. Holenkerken De naam Derinkuyu betekent ook diepe bron. Heldere vraag: waar liet men het afval bij langdurig verblijf Zeker weet men het nog niet, maar men heeft aanwijzingen dat in het westelijk deel van de vier vierkante kilometer grote stad een beek moet hebben gelo pen. die dit probleem waar schijnlijk heeft opgelost. Tegenwoordig worden veel woningen gebruikt als opslag plaats van aardappelen en fruit. De woningen in de rode rotswand Zelve biedt ook en kele uitgehouwen kerken, en een klooster uit de Byzantijnse tijd. Interessant zijn de kerken in wat tegenwoordig het open luchtmuseum van Göreme heet. Hier gaan de schatka mers open voor wie belang stelt in vroegchristelijk ge loofsleven. De holenkerken van Göreme zijn vaak met de prachtigste fresco's beschilderd, maar gro tendeels niet meer in gave staat. Een enkele plaatselijke cultuurbarbaar, maar vooral de opkomende massatoerist heeft reeds op menig symbool van godsvrucht zijn visite kaartje gekalkt. Met geld van de Unesco en hulp van Franse en Italiaanse restaurateurs is de Turkse overheid thans be zig de aangerichte schade te herstellen. Althans zoveel mo gelijk, want tientallen fresco's zijn onherstelbaar verwoest. Men hoopt overigens nog heel wat moois te ontdekken, want naar verluidt zijn er boeren die holenkerken gewoon als stal gebruiken. De vallei van Göreme, nauwe lijks dertig vierkante kilome ter, moet zo'n vierhonderd ho lenkerken geteld hebben. Ruim honderd zijn er inmid dels teruggevonden. Sommige dateren al uit de zevende eeuw, maar de meeste zijn tus sen de elfde en dertiende eeuw uit de rotsen gehakt. In die pe riode beleefde de streek haar grootste bloei als bezinnings- oord en verstervingsparadijs voor monniken en kluize naars, die de wereldse geneug ten van het in christelijk ver val verkerende Byzantium meer dan zat waren. Overi gens had Cappadocië toen al een groots kerkelijk verleden achter zich. Het allereerste pinksterfeest in Jeruzalem waarop de aposte len de bezoekers volgens het bijbelverhaal in hun eigen taal aanspraken, werd al door ver scheidene Cappadociërs mee gemaakt. En in de vierde eeuw leverde de streek al ze ven bisschoppen voor het Con cilie van Nicea (het tegen woordige Iznik). Pottenbakkers In het openluchtmuseum Gö reme staat ook de Yilanli Kili- se (kerk met de slang) met een fresco waarop een vrouwenfi guur met fraaie borsten en een baard te zien is. Volgens de le gende is dit de mooie Onophi- rios, die niet aan een verfoei lijk manspersoon uitgehuwe lijkt wilde worden en God om hulp smeekte. Met een fikse baardgroei werd haar gebed verhoord, waarop een razende vader haar vervolgens liet doodknuppelen. De knuppel is fraai afgebeeld, maar het on gelukkige manwijf is flink be schadigd. De kerk ontleent haar naam aan het fresco waarop Sint Jo ris in gevecht met een slang, is afgebeeld. Ook is er een mooi geschilderde afbeelding van keizer Constantijn en keizerin Helena met een kruis in hun handen. Opvallend hoe spre kend de kleuren nog zijn na zoveel eeuwen op zo'n betrek kelijk zachte ondergrond. Een fraaie rit langs de flauwe hellingen met taaie druiveran- ken voert twaalf kilometer verderop naar Avanos. Een dorp met z'n driehonderd pot tenbakkers, die al sinds drie duizend jaar voor Christus op dezelfde manier met handen en voeten werken en hun bak ovens nog immer met zaagsel, druiveschillen en pitten sto ken. Ook een dorp van tapijt- wevers en onyxbewerkers. De ambachtslieden moeten het hier nog voornamelijk van de eigen Turkse bewoners heb ben, wat de toeristen aan de spotprijzen merken. Het dorpsleven dommelt er nog op de routine van grootva ders heugenis. De mannen spelen domino en drinken thee op het plein. Gesluierde vrouwen zeulen aan ezels met een zware last takkebossen en verzamelen duivepoep als mest- en brandstof. En de ta pijtenhandelaar laat zijn kle den 's nachts nog gewoon bui ten hangen. De vraag is hoe lang nog. Want de massatoerist rukt snel op in Turkije. Vooral aan de stranden van de Middellandse Zee, maar toch ook waarneem baar in het dun bevolkte Cap padocië. Het zal nog wel even duren voor al die ondergrond se steden hun geheimen prijs geven. Er valt nog heel wat te ontdekken, ook voor toeristen die die het leuk vinden om zich een metertje of wat in ge schiedenis te verdiepen. HOMME KROL SAN FRANCISCO Carol Orsborn placht als zakenvrouw en moeder van twee kin deren een Amerikaan se „supervrouw" te zijn. Maar na een aan tal succesrijke jaren als hoofd van haar eigen bedrijf wil ze volgens haar zeggen niet meer de belichaming zijn van de „droom van de moderne vrouw". De laatste paar iaar heeft „superwomanin de Verenigde Staten de betekenis gekregen van een „bevrijde" vrouw, die een volledi ge carrère buitenshuis nastreeft en tegelijker tijd moeder en vrouw probeert te zijn. „Een supervrouw probeert alles voor iedereen te zijn: vrouw, moeder, dochter, werknemer of werkgever, organisatri ce, voorzitter van com missie zus en raad zo", aldus de 37-jarige Ors born. Carol Orsborn werd geboren in een slaap stad van Chicago voor beter gesitueerden met geldingsdrang. Zij stu deerde aan de universi teit van Californië in Berkeley in de storm achtige jaren zestig en richtte vervolgen haar eigen public-relations- -bedrijf op. Het succes bleef niet uit. Zij en haar man Daniel, pre sident van de firma en daarnaast musicus, trokken in een „droomhuis" met uit zicht over de baai van San Francisco, met sauna, drie openhaar den, glas-in-lood-ra- men en een weelderige tuin, zo groot dat men Het bedrijf had een omzet van ruim een half miljoen dollar per jaar. Maar Orsborn bleef een onbevredigd gevoel houden, slacht offer van teveel eisen en te weinig genoeg doening. „Ik hoorde de hele dag 'Hoe maakt U het?' Ik voelde me steeds beroerder. Ik bleef maar mensen te genkomen met een kwart van wat ik had die gelukkiger waren". Ruim een jaar geleden veranderde Carol Ors born van inzicht. Zij en haar echtgenoot ver kochten het droomhuis en verhuisden naar iets dat de helft kleiner was. Zij gaven de in wonende dienstbode op en beloofden elkaar dat ze niet langer dan 30 uur per week meer op kantoor zouden door brengen. Haar bedrijf werd winstgevender nadat zij haar werku ren had ingekort en de algemene kosten had gedrukt. Vier maanden geleden stichtte Orsborn een organisatie voor hulp aan andere '„super vrouwen" die de enor me vaart van hun le ven willen afremmen. Haar organisatie heet „Superwomen's Ano nymous", naar "Alco holics Anonymous" voor alcoholverslaaf den die van de drank af willen. De organisa tie geeft een nieuws brief uit, maar heeft geen medewerkers, houdt geen vergaderin gen en heeft maar één enkele drijfveer: „Ge noeg is genoeg". (ADVERTENTIE) BLOEMEN HOUDEN VAN MENSEN.^: Britse stormloop op Franse winkel ei ;ls{ LONDEN Je kan een Brit happy of een merry Christmas t HA A wensen. Happy legt het accent B he geluk en voorspoed; merry ro (SC 1 een gezellig sfeertje op. Veel Enp (scha; sen leggen de nadruk op het laai st als en geven er een hele nieuwe rnoet mensie aan. fcn bei Dat blijkt bij „Christmas shoppir\ le) vv dat overigens al weken aan de gi kaart is. De Britse kerst-stormloop gesel winkels en warenhuizen tart e ilijk beschrijving. Je zou echt niet z ie ro< gen, dat ze nog steeds in econoi één sche problemen zitten. de c Britten die kerstinkopen doen, vt), V ren kennelijk allemaal hetzel, man motto in hun blazoen: alles opkI); Ri pen. De toonbanken worden ieflgdam) lijk schoongeveegd, niet alleen Groot-Brittannie zelf, maar ook t Calais en Boulogne. Naar beide Noord-Franse ki plaatsen trekken nog tot Kerstij iedere dag grote horden koop lus i I ge Britten, die van plan zijn b^JI Christmas heel „merry" te mak met reusachtige vrachten „coi nental booze". Drank is in Groot-Brittannie alt ontzettend duur geweest, wat v - Britten helemaal niet belet ges— geld erg diep in het glas te kijkfj M Voetbalvandalen hebben pas J m laatste jaren aan de Britse dratl zucht internationale ruchtbaarhè gegeven, maar in Groot-Brittanij zelf is hij als probleem werkefy oeroud. Ondertussen is de bekende /'ngeljJCH ren afkeer van de Britten voor bjtduit tenlanders en andere vreemde d^0ud gen nog steeds van kracht. Tog*^ gaan deze eilanders erg graag h reis. Goedkope trips hebben fijf0 geleerd, dat in vele landen de „6<jS€rie ze" heel wat minder kost dan (Lt, het paradijs van Thatcher. |e n Bovendien moeten alle reislustigen Britten om van hun eigen grond»^ bied aan de overkant te kunnL. komen altijd een veerboot of e|"infa vliegtuig nemen. Voor straffe drjjtatie kers is dat een feest. Dergelifcers vervoermiddelen zitten immers In iet barstens toe vol „duty free"-dram^n waaraan praktisch geen enkele 4 lander kan weerstaan. De veerdiensten richten al jan spotgoedkope dagreisjes in tuss\s Be Dover en de Noord-Franse ku Vele Britten maken zo'n overtoc alleen om naar hartelust te kunnu wa; boemelen. De reis naar Frankr) cjag< duurt nauwelijks anderhalf u%kam maar ze zijn al dronken voor f v boot aanlegt. In de café's van Call tus of Boulogne hijsen de Britse dr ^er kebroers voort; tijdens de ten twan tocht ronden zij hun boemelfest T e£ af met nog meer borrels en bier.^Tsch De laatste tijd worden dergel ij *°°r' korte trips echter niet alleen maakt om op zee „duty free" wer kunnen drinken, maar ook s Pai vanwege de naderende kerst in eerste plaats om grote vracht ;r goedkope „booze" te kunnen wt esiej halen uit de hypermarkten van K lais of Boulogne. Vf°5 In december kost vanuit Dover tl" Folkestone een retourtje n< If V Frankrijk maar zeven pond persoon. Per touringcar komt retourreis van centraal Lon(\ naar Calais op 16 pond. Voor i wagen met vier volwassenen. i fin. ver-Calais retour, vragen de ve$n 1 diensten 40 pond. Wie zo'n tripje maakt heeft wel lange dag voor de boeg, maar nomisch gezien loont het de moelfë Reizigers die aankomen in Do\ a of Folkestone mogen vrij impoi ren: 50 liter bier, acht liter wi 300 sigaretten en voor 207 pond dere goederen, waaronder pai merien, die in Groot-Brittani schandelijk duur zijn. tef tusse Irhoi Pilsjes kosten in de supermarkten d van Calais en Boulogne driem,i nat minder dan in Britse slijterijm Pi Een redelijke Bordeaux, waarvoA om in Londen gauw zes pond worfcr vi gevraagd, kost in Noord-Frankr^erkt maar de helft. Gewone tafelwkwaa van 50 pence de fles in Calais koiï0 in Londen nog op minstens enJcëChijr pondjes. (t 13' Ook Frans bronwater, kaas, koe&en jes, chocolade en bonbons zijn bij 4rsne Britse dagjesmensen erg in trek. At in kopen potten, pannen en andeta nc Franse dingen voor de keukegezo zeeppoeder, kledingstukken en dtho licatessen. Le Continent, de hypeül r markt van Calais, en Auchan, dek. van Boulogne, doen gouden zaket Zij openen ook 's zondags hun ren voor kooplustige Britten. Afgelopen week verkocht Auchan op een dag genoeg bier er 38 grote vrachtwagens mee vullen. De Britse kopers reizen n alleen met hun eigen auto's, zij vi len ook de bagageruimen van to,-, ringcars. Wie te voet komt, brertf^' karretjes, grote winkeltassen r10* rugzakken mee. Het zijn niet alllrp maal Engelsen uit Londen en hf^tt zuiden; de kooplustigen komè m zelfs uit Schotland. rtin Ook sterke drank wordt door 4van; Britten in Frankrijk gekocht, oitrs dat die daar eveneens goedkoperksei dan bij hen thuis. Hetzelfde gek tor voor likeuren. In Groot-Brittanri$b.&r heft de gulzige staat 5,75 pond f»ht lasting op een fles whisky en Aten pence op 20 sigaretten. Een dagreL p, je naar Calais of Boulogne is dL^a erg voordelig, vooral voor me/?s£des die een heel merry Christmas <|m j het oog hebben. tede- De Britse dagjesmensen lopen nt£ Ja tuurlijk wel het risico van bij hJhoc terugkeer in Dover of Folkestone v wantrouwig onder de loep te wol toer den genomen door hun bloedeigé1 v douane. Laatst had zich een drugiwak mokkelaar verscholen tussen bok. l-[ fide-dagjesmensen. In zijn 192 bffletbz flesjes zat geen pils maar wel herofeikt ne Ifjnj En een lieve oude dame smokkeljyp^ onder haar kleren een hele vracLecj tabak. Want de controle is njLus overdreven streng. In Dover om de 13 minuten een andere veaT J boot aan; zouden de heren douaiI er te nieuwsgierig zijn, dan za\. 1 deze drukke haven kompleet ïfiilaaf vallen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 8