Omwegen
Heetgekookte studies over
Leidens betreklwlij
ondergang in de 18e eeuw
Alkemade geeft 85.000 gulden
uit voor Derde Tuinbouwgebied
Geen concessies voor Leiderdorpse Essenparkbewoners
CeidaeComcwt
Leiden wil Stichting
Burcht financieel helpen
BARTELS LIJSTTREKKER
VAN GEMEENTEBELANGEN
Minister wil glastuinbouw concentreren
'AGINA:
en
DEN OMGEVING
DINSDAG 17 DECEMBER 1985 PAGINA 13-
ert. Als
en, sluii
ende eij
eurt te
ring k'
en aan
;en m«
artsubsii
angs opj
t subsi<
r het ji
verenig
iber koi
iring ten
en de pa )Utje
Negen he
louwing jongeman was met zijn
i een eindje achteruit
den op de Strandweg
"itwijk. Een personen-
zo vermeldde de dag-
ling, maar dat klopte
„Dat is een foutje,
ik reed daar met een
tlbus", zei de Katwijk-
igeman. Dat achteruit
klopte wel. Hij
it met zijn bestelbus
heuveltie op. In één
lukte dat echter niet
ij had een „aanloopje"
imen. Heel langzaam
hij de auto achteruit
zakken, totdat hij
■ling een mevrouw
horen roepen dat er
ind onder zijn auto
De Katwijker bleek
iiidere dame over het
te hebben gezien. Ze
met een hersen-
Iding, een gebroken
en verwondingen aan
hand naar het zie-
iuis gebracht worden,
heb haar niet gezien",
leende de jongeman. „Ik
nog in mijn buiten
gels gekeken, maar
gemerkt dat er ie-
id stond". Hij begreep
iwens niet wat die me-
uw daar deed. „Ik reed
langzaam achteruit,
ze moet de bus toch
ommiss van te voren hebben
aankomen". Kanton-
hter Rigters vond dat
n argument. „Als je on-
f doende zicht hebt, moet
•eerst uitstappen om te
ten of de weg vrij is of
Iers iemand voor je la-
n beroi kijken", sprak hij bele-
neenteb d. De Katwijker vond
g gegaa d kon komen. „Die
J.M. Ho uw moet daar op haar
ssie tui ken hebben gezeten",
e verv( onderstelde hij. Een
merkwaardige ge-
P. Klefhtengang, want waar-
zou een oud dametje
ipoorts
fleineki
e Burg ir
de Katwijkse Strand-
aan i door de knieën gaan.
ft iedi
i tis lol
ieder geval, hij had
aangereden, dat
id vast. „Vindt u het
Ondéd als ik die personen-
urtsE^4to in de dagvaardiging
de WPm\ verander in een be-
i.M. vëlauto", vroeg Rigters.
ndijk llest hoor", zei de Katwij-
ïd aa Ir joviaal. Hij ging er
nelijk vanuit dat je de
ihter af en toe gelijk
;t geven om hem gun-
te stemmen.
id
yïdferruptie
kaart-fr wordt niets ge wij-
endolft' schalde er echter
mgstelytseling een stem door
ouw idrechtszaal. De interrup-
A was afkomstig van een
een keurig pak gesto-
heerschap, dat zich
fcder bij de bode had ge-
feld als werkgever van
jongeman. „Recht is
rht, er wordt niets ge-
Kat\jzigd", herhaalde hij nog
ravonóp> keer op dreigende
'iteitemVerstoord keek Rig-
is erp de zaal in. „Meneer,
kerst-flt u uw mond houden",
r. vry-pte de bode. Waar Rig-
ur ee/ib aan toevoegde: „An-
zafer-p moet ik u laten ver-
fverVo-Ijderen". Boos mompelde
10 uur.) werkgever nog wat in
i hoteffhzelf. Hij had het zijn
iauffeur op vrijdagmid-
Ig waarschijnlijk nog zo
j pegd. Bedremmeld was
jongen het kantoor bin-
ngekomen, de dagvaar-
ig verfrommeld in de
„Baas, ik moet
landagochtend voorko-
°Sonrnn*n voor d'e aanrijding",
Mede d hÜ zachties «ezegd.
.aat die dagvaarding
Chris-,ar eens e£fe zien" had
c 'n baas geantwoord.
looi, daar staat perso-
nauto, maar dat moet
n bestelbus zijn. Foutje
de dagvaarding, jongen,
zitting liep het nu alle-
aal even anders. Een eis
n de officier van justitie
basis van een foutieve
igvaarding kan uiteinde-
Ie vrijspraak opleveren,
ie echter te vroeg de
Hille- ut meldt dus voordat
ielaan officier van justitie zijn
n met 5 heeft uitgesproken
kerst- eft de rechter en de offi-
neeste tr de gelegenheid de
\kt in igvaarding te corrigeren.
brei-1 dat gebeurde nu dus.
roorts t officier van justitie eis-
is da- 200 gulden boete, Rig-
n 9.00 rs maakte er 150 van.
17.00 )ok als u niet had toege-
?mber aan om de dagvaarding
wijzigen, had ik het
ch gedaan", vertrouwde
de Katwijkse jongeman
i toe. Dat was natuur-
k niet meer dan een
avals- ;hxale troost. De Katwij-
imers :r ^eP bedrukt naar de
een 'f8anê Daar ontmoette
,r ajje 'j zijn baas, die met een
van rakke blik de deur voor
artier em °pen hield. Daar zou
straat ermoedelijk nog een har-
vang woordje over gespro-
en worden.
PAUL VAN DER BIJL
„ARMOEDE EN SOCIALE SPANNING" ALS WELKOM GESCHENK
Op mijn omwegen door stad én land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
door Ton Pirlrrs
Bijna 200 bladzijden aaneen
gesloten boeiende armoede,
morele erupties en stedelijke
neergang; verlucht met veel
grafieken, plattegronden en
een paar kopergravures. Ze
verschenen bij de uitgeverij
Verloren te Hilversum. Laat
nomen hier geen omen zijn.
„Armoede en sociale span
ning; sociaal-historische stu
dies over Leiden in de 18e
eeuw", heet het boekwerk,
ingenaaid, gebrocheerd en al
Doffe ellende, maar verruk
kelijk om te lezen, omdat je
je zit te verkneukelen. Al
weer verhelderend deel 17
(XVII) in de reeks „Holland
se Studiën". Een plechtig
heid, gistermiddag, in de
Burgerzaal van het Leidse
stadhuis, waar burgemeester
Cees Goekoop van wie een
vermoedelijke, maar dan zeer
verre verwant, althans bijna-
naamgenoot, in die 18e eeuw
aangemerkt werd als een
ouwe zwerver (old rover) die
het binnen Leiden te bont
maakte en naar buiten de re
gio verbannen wierd waar
de almaar geobserveerde
burgervader dus een eerste
exemplaar van het resultaat
van modern onderzoek in te
amwork, met medewerking
van de computer, in ont
vangst moest nemen. En niet
eens contre coeur. Waarnaar
de overdracht, temidden van
een bont gezelschap van vor
sers, auteurs, gemeentelijke
ambtenaren en een enkele
politicus, spiritueel en met
omhaal van woorden beze
geld werd met het ledigen
van een glas of wat. Na tien
minuten waren de zoute
koekjes ook al op.
Armoe en plezier
Wie er ook heeft zitten
wachten op de titel „Armoe
de en sociale spanning", zes
auteurs (van RU Leiden en
Erasmus, Rotterdam) hebben
zich helemaal uitgeput, ten
einde wetenschappers en toe
kijkend volkje van historisch
belangstellenden te plezieren.
De Haven, een buurt waar prostitutie in Leiden veel voorkwam aan het einde der 18e eeuw.
En werkelijk: het werd kos
telijke, gefundeerde lectuur
omtrent stakingen, opsluiting
en prostitutie. Een naslag
werk, ter waarde van ƒ59, en
ƒ32,50 voor de leden van de
Historische vereniging Hol
land, die de zaak op touw
heeft gezet. Hoe Leiden eco
nomisch tenonder ging. Af
zakkend van 70.000 inwoners
rond 1670, tot een 30.000 in
de buurt van 1760. Een stad
in verval. Niemand die van
daag nog daar pijn aan heeft,
want Leiden krabbelt met
handen en voeten weer op en
restaureert („privately") bij
het leven; in die mate, dat je
ervan staat te kijken; het is
bijna net zo gloedvol als bij
onze Vlaamse buren gebeurt.
18e eeuwse
aberaties
Bij de presentatie van het
boek vermeide de gemeente
archivaris mr. Schelhaas zich
lustig in straffen die een
kolfje naar z'n hand waren.
Naast de uiteenzettingen
over de beroepsstructuren en
sociale stratificaties en de ar
beidsconflicten in de 18e
eeuw komen de criminele
aberaties als bijna weldadig
over. Ik pik er maar het
meest saillante tussen uit.
Naast alle sexuele activiteiten
die niets verschillen van
de tegenwoordige had je
de arbeidsconflicten. Ze sta
ken elkaar allemaal. Leiden
telde in die regententijd 24
herbergen, 92 vaantjes (bier-
of taphuizen) en 32 kroegen.
En dat gaf problemen, uiter
aard. Maar er is geen nieuws
onder de zon. De historie
herhaalt zich, zoals ook mr.
Cees Goekoop het uitdrukte.
U moet de studies er maar
eens op nalezen: drie jaar
tuchthuis was nog niets, net
zo min als tien jaar verban-
Burgemeester Goekoop neemt het boek van de ondergang van Leiden vriendelijk in ont
vangst. „Het college gaat zich erin verdiepen".
ning buiten Leiden en het
Rijnland. Tucht- en werkhui
zen, dat was de remedie.
Ik noem geen voorbeelden: u
zult het zelf maar moeten le
zen. Maar je kon in die 18e
eeuwse omstandigheden nog
geen poepje laten ruiken, of
de bestraffende overheid zat
al op je dak. Als je goed leest,
zie je dat twee eeuwen gele
den het allemaal net zo was
als nu, mutatis mutandis. En
je zegt dan: hoe 's het moge
lijk! Maar zo ging Jantje van
Leiden naar de duvel toe. En
dan moet je nagaan, dat meer
dan 96 procent van de Leidse
prostituees uit hervormde
kringen kwam. „Seksualiteit
werd in de 18e eeuw bij pro
testanten vrijer beleefd", zeg
gen de studies. „Maar van
1780 vielen in de naaste om
geving van de Leidse hoer
tjes steeds vaker geluiden te
horen die het gedrag van de
prostituée afkeurden. Zo ver
weet een broer zijn zuster
niet te deugen en onderhield
een moeder haar dochter
over haar slechte gedrag en
sloot het meisje daarom maar
thuis op". In onze dagen is
zoiets wereldnieuws, dat. uit
Italië of zo komt. Als ik het
boek echt goed doorgelezen
had maar ik moest gaan
eten en het was allemaal
mooi geweest had ik er
nog veel meer uit kunnen
peuren. Maar ik blijf erbij,
dat deze uitgave een schril
maar tevens helder licht
werpt op de gedragingen en
hare uitwerkingen van een
neergaande bevolking die
Leiden, nog afgezien van zijn
academische input, klein en
naderhand weer groot heeft
gemaakt. En dan is het altijd
weer een genoegen te lezen
over „het agrarisch-ambach-
telijk voortplantingspatroon
van Hofstee". Ideeën achter
af, maar erg bruikbaar voor
de toekomst die graag achter
uit kijkt. En dat is geschiede-
LEIDEN Wethouder P. Bordewijk (financiën) heeft
zich bereid getoond de Stichting Burcht financieel te
gemoet te komen. Na een gesprek met de noodlijdende
stichting heeft Bordewijk toegezegd de stichting een
vergoeding toe te kennen voor de gedane investerin
gen in de Burchtzalen en de achterstallige huur kwijt
te schelden. Na verdere onderhandelingen met de
stichting zal hij de gemeenteraad een dergelijk voorstel
doen.
De Stichting Burcht, die ongeveer een jaar bestaat, huurt de
Burchtzalen voor 90.000 gulden per jaar van de gemeente,
om er allerlei activiteiten in te organiseren. Onlangs liet het
bestuur van de stichting weten de huur niet meer op te kun
nen brengen. Reden daarvoor was dat de baromzet en het
aantal donateurs lager was dan verwacht. Zo had de stichting
op 1000 donateurs gerekend terwijl er uiteindelijk niet meer
dan 600 werden gevonden.
Enige weken geleden had een gesprek plaats tussen het be
stuur van de stichting en de wethouders F. Kuijers (sociaal
cultureel werk) en Bordewijk. Het college besloot daarop de
stichting te helpen. De achterstallige huur beloopt bijna
50.000 gulden terwijl de gedane investeringen naar schatting
meer dan een ton hebben gekost. Het college is bereid de
stichting voor deze bedragen tegemoet te komen en zal dit de
gemeenteraad binnenkort voorstellen.
Als reden voor dit douceurtje geeft wethouder Kuijers op dat
de stichting activiteiten van een kwalitatief hoog niveau or
ganiseert. Activiteiten die voor Leiden onmisbaar zouden
zijn. Bordewijk zei gisteravond er niets voor te voelen de
stichting failliet te laten gaan omdat de gemeente dan hele
maal geen inkomsten ipeer uit de Burchtzalen zou krijgen.
„Ik kies voor het kleinste verlies", aldus Bordewijk. Overi
gens verwacht de stichting dat de komende jaren financieel
beter zullen verlopen.
ALKEMADE De ge
meenteraad besloot gister-
vond bijna 85.000 gulden
ter beschkking te stellen
als voorbereidingskrediet
ten behoeve van een ont
sluitingsplan voor het zo
genaamde Derde Tuin
bouwgebied in Nieuwe
Wetering. De voorberei-
dingskosten voor het op
stellen van een plai^voor
de aanleg van een in-
steekweg bedragen bijna
20.000 gulden. Stiveen
heeft de daarvoor beno
digde grond al van de
Nieuwe Weteringse agra
riër Van Diemen gekocht.
De kosten van het opstel
len van een reconstructie
plan komen op ruim
50.000 gulden. In totaal is
dat, inclusief BTW, bijna
85.000.
De rijkssubsidie van 70 pro
cent van de kosten van uitvoe
ring van de genoemde werken
zal pas worden vastgesteld als
het definitieve reconstructie
plan voor de oude glastuin
bouwgebieden van Roelofa-
rendsveen is vastgesteld.
Voorts stelt het rijk de voor
waarde dat tenmiste zes kwe
kers die uit een reconstructie
gebied moeten worden ge-
plaats, grond hebben gekocht
in het derde tuinbouwgebied.
B en W stelden daarom gister
avond voor te wachten met de
opdracht aan de Grontmij voor
het opstellen van een ontslui
tingsplan totdat de reconstruc
tiecommissie heeft laten weten
of de rijkssubsidie wordt ver
leend. En die subsidie komt
echter alleen rond als mini
maal zes kwekers uit het re
constructiegebied de genoem
de groncjen hebben gekocht.
Om echter niet onnodog tijd te
verliezen vroeg het college gis
teravond aan de raad vast het
voorbereidingskrediet be
schikbaar te stellen en dat te
putten uit de reserve „winst op
grondverkopen", waarvan
4.500 gulden is gereserveerd
voor publieke werken die in
het Derde Tuinbuwgebied
moeten worden uitgevoerd.
T.H. Akerboom (CDA) pleitte
er gisteravond namens zijn
partij uitvoerig voor het zo
spoedig mogelijk geven van
een opdracht aan de Grontmij
voor het opstellen van een
ontsluitingsplan. „Niet af
wachten, niet vertragen, maar
doen", advisseerde de chris
ten-democratische kweker.
Volgens Akerboom kunnen
overigens op het land van Van
Diemen hooguit vijf kwekerij
en worden geplaats en is een
zesde bedrijf er vanwege de
beperkte oppervlakte niet eens
haalbaar. J. Koek (VVD) en S.
Schoonderwoerd (PvdA) wa
ren het daarmee eens. „Ander
half tot twee hectare per be
drijf is tegenwoordig een mini
male vereiste". De PvdA en
VVD wilden echter in geen
geval de kans lopen de 70 pro
cent subsidie mis te lopen en
adviseerden het college daar
om in overleg te treden met de
desbetreffende overheidsin
stantie om de voorwaarden te
laten versoepelen. Volgens
wethouder N. Verhaar loopt
de subsidie hoogst waarschijn
lijk geen gevaar. Uiteindelijk
werd besloten het voorstel van
Akerboom aan te nemen met.
op suggestie van H. van Tol
(PPR) de toevoeging: „no cure
no pay", ofwel: er hoeft niet
betaald te worden wanneer
het plan niet wordt uitge
voerd.
RIJNSATERWOUDE De Kiesvereniging Gemeentebelan
gen Rijnsaterwoude heeft het raadslid ing. G. Bartels voor de
derde keer als lijsttrekker voor de verkiezingen van de ge
meenteraad gekozen.
De huidige wethouder L. Bruins staat nummer twee op de
lijst. Een nieuw gezicht is W. Kuijpers op de derde plaats. G.
Franse en Jaap Molog nemen achtereenvolgens de vierde en
vijfde plaats in. Nieuw is ook F. van Wijngaarden op num
mer 6. Ir. R. Jellema sluit de rij op nummer 7.
DEN HAAG De glastuin
bouw dient in de huidige ge
bieden, met name het West-
land, geconcentreerd te blij
ven. In deze gebieden zullen
ook mogelijkheden om de op
pervlakten van de bedrijven te
vergroten gevonden moeten
worden. Of de uitbreiding tot
stand komt is een zaak van de
ondernemers zelf. Het beleid
van de rijksoverheid is er niet
op gericht om de oppervlakte
glastuinbouw nu te vergroten.
Minister Braks (Landbouw en
Visserij) heeft dit in een brief
aan de Tweede Kamer ge
schreven. De minister wijst er
op dat de winstgevendheid
van de sector al enige jaren
onder druk staat. De oppervla-
ke glastuinbouw neemt dan
ook niet toe. De hoeveelheid
produkt wel door een stijgende
produktiviteit. Het beleid
speelt daar op in door het sti
muleren van een betere kwali
teit van produkten en het ont
wikkelen van nieuwe mark
ten. Kostenverlaging wordt
gesteund via rentesubsidies op
leningen om bedrijven te ver
beteren, steun bij energiebe
sparing en geld voor de recon
structie van oude glastuin
bouwgebieden, aldus Braks.
Bij energiebesparing worden
pogingen gesteund om be
staande bedrijven gebruik te
laten maken van de rest- en
afvalwarmte.
LEIDERDORP Het Leiderdorpse college
van burgemeester en wethouders heeft gis
teravond het bestemmingsplan Wilgenpark
ongeschonden door de raad gekregen. Een
viertal amendendementen werd afgewezen
en het ongewijzigde bestemmingsplan werd
goedgekeurd na stemming met tien raadsle
den voor en acht raadsleden tegen. Die
stemverhouding was bij de amendementen
ook steeds tien tegen acht. De VVD en D66
wilden wijzigingen aanbrengen en stemden
tegen het plan, CDA, PvdA en PPR waren
voorstander van een ongewijzigd plan. Wet
houder mevrouw I. Gehner (VVD) speelde
een beslissende rol: zij verbrak de eensge
zindheid binnen het college niet en stemde
anders dan haar partijgenoten.
De bewoners van het Essenpark (even zijde)
zullen derhalve hun heil bij provincie en
Raad van State moeten zoeken om nog iets
aan het bestemmingsplan te veranderen. In
het kader van het bestemmingsplan Wilgen
park kunnen 66 woningen worden gebouwd
op het terrein van het voormalige tuincen
trum Bloemendaal aan de Hoogmadeseweg.
Die woningen zullen grenzen aan de achter
tuinen van de woningen aan het Essenpark.
Met name de toegestane nokhoogte van ne
gen meter stuit de bewoners tegen de borst.
Een voorstel van R. Stam (D66) om daar ze
ven meter van te maken werd afgewezen,
evenals zijn voorstel om de besluitvorming
uit te stellen naar een volgende raadsverga
dering. De suggestie van R. Kruidenier
(VVD) om geschakelde bungalows met
nemen, haalde het ook niet. Wethouder J.
Bezemer, die optrad naipens de afwezige
wethouder A.H. Meerburg, stelde dat de
bouwplannen met dergelijke beperkingen
niet meer haalbaar zouden zijn.
Sternstraat
De gemeenteraad ging gisteravond ook ak
koord met het bestemmingsplan Sternstraat.
In het kader van dat plan kunnen acht wo
ningen worden gebouwd op de plaats van de
voormalige kleuterschool „Op t Meijeweit-
je". Omwonenden betreuren vooral het ver
lies van de speelplaats (het voormalige
schoolplein) in de wijk. Wethouder Bezemer
verklaarde te zullen bekijken of dit verlies
toch nog kan worden gecompenseerd. Dit
bijvoorbeeld door van een restant van het
schoolplein nog een speelplaats te maken of
door elders in de wijk wat ruimte voor de
kinderen te scheppen.
De gang van zaken rond het uitlenen door
de gemeente Leiderdorp van het schilderij
„Molen de. Stier, bezien van de Herensingel
te Leiden" van de hand van J.C. Roelandse
aan het Leidse Museum De Lakenhal werd
door het raadslid E. Klerks (VVD) fel bekri
tiseerd. De gemeente Leiden heeft deze uit
leen bedongen in ruil voor het uitlenen van
bodemvondsten door De Lakenhal ten be
hoeve van de Leiderdorpse Oudheidkamer.
Klerks vreesde dat het schilderij van Roe
landse nu voorgoed in het bezit van de
„hebberige grote broer Leiden" is gekomen.
Wethoyder Gehner deelde die angst niet,
maar wel werd afgesproken dat er over de
bruikleenovereenkomst zal worden gedis-
cussieerd in de commissie bestuurszaken.
Gisteravond kwam pok een voorstel aan de
orde om de bevoegdheid van de gemeente
raad om voorwerpen met een culturele of
historische waarde in bruikleen te geven
over te dragen aan het college. In afwach
ting van de discussie over dat onderwerp
werd de overdracht nog even uitgesteld.
Hetzelfde gold ook voor de overdracht van
de bevoegdheid van de gemeenteraad om
gronden in erfpacht uit te geven. De raads
leden willen zich hier ook nader op bezin
nen. Wel werd het college toevertrouwd om
gemeentegarantie te geven voor de aankoop
van woonwagens.
