TAFEL
mèMEm
S
RK Kerk alleen geloofwaardig
bij terughoudend leiderschap
WELK ONDERWIJS VERDIENEN WE?
HL*
Hmm
kerk
wereld
Canadese Gereformeerden
bezorgd over koers
Nederlandse geloofsgenoten
Schoolwijzer
ACHTERGROND
£ekbc(3outtmt
VRIJDAG 13 DECEMBER 1985 PAGINA
,IN
Goeree's dienen klacht in
Het evangelistenpaar Lucas en Jenny Goeree uit Zwolle heeft
bij de officier van justitie in Leeuwarden een klacht tegen het
Fries Anti Fascisme Komitee (FAFK) ingediend. Volgens het
paar heeft het FAFK zich aan een strafbaar feit schuldig ge
maakt, doordat het Komitee zaalverhuurders onder druk zou
hebben gezet om aan het evangelistenpaar geen zalen te verhu
ren. Ook zou voor de evangelisatiedienst in Koudum zijn ge
dreigd met acties om de dienst te verstoren, zodat zelfs de re
cherche moest worden ingeschakeld. In een persverklaring
zegt het echtpaar, tegen wie een aanklacht is ingediend wegens
anti-semitische uitlatingen in woord en geschrift, dat hun om
streden gospelblad bij het deur-aan-deur gaan gretig aftrek
vindt. De oplage zou inmiddels zelfs verdriedubbeld zijn.
Parochie Dordrecht genoemd naar Titus Brandsma
De parochie Dordrecht Zuid Hoekse Waard Oost in Dor
drecht zal vanaf 1 januari Titus Brandsma-parochie heten. De
officiële naamswijziging werd deze week op verzoek van het
parochiebestuur goedgekeurd door mgr. R.Ph. Bar, bisschop
van Rotterdam. De parochie wordt sedert 1959 bediend door de
paters Karmelieten, die ordegenoot zijn van de in november
zalig verklaarde Titus Brandsma. De parochie heeft de be
schikking over twee kerken, twee kapellen en een kerrkgele-
genheid. „de Hoeksteen" eveneens in Dordrecht. Om de
naamswijziging van de parochie kerkrechtelijk mogelijk te ma
ken werd de naam van Titus Brandsma verbonden aan de
kerkgelegenheid „de Hoeksteen".
Opvoeding bestaat
voornamelijk uit wat
we hebben afgeleerd
PROF. DR. WALTER GODDIJN BU AFSCHEID:
Als de katholieke kerk in de
westerse cultuur niet opnieuw
een terughoudend leiderschap
uitdraagt, blokkeert zij zich
zelf op den duur in drievou
dig opzicht. Zij kan niet veel
bevrijdends zeggen en doen.
omdat zij binnen haar eigen
instituut veel vrijheid aan
banden legt. Zij kan niet' tot
de humanisering van de we
reld bijdragen, omdat zij de
waarde en de grondrechten
van de mens te weinig waar
deert. Tenslotte kan zij Jezus
niet geloofwaardig uitleggen
en vertegenwoordigen, omdat
het haar te weinig om de zaak
en te veel om zichzelf gaat.
Dat betoogde dr. Walter God-
dijn vanmiddag tijdens zijn
afscheidscollege als hoogle
raar in de sociologie van kerk
en godsdienst aan de theologi
sche faculteit Tilburg. Kardi
naal Alfrink, met wie pater
Goddijn lange jaren samen
werkte was bij zijn afscheids
college aanwezig. In zijn rede
onder de titel „Variaties in
kerkelijk leiderschap" kwam
Goddijn tot de conclusie dat
het begrip collegialiteit, dat
sinds het Tweede Vaticaans
Concilie zo vaak binnen de
RK Kerk wordt gebruikt,
weinig inhoud heeft. Hij be
toogde dat alle bisschoppen
samen alleen maar als collegi
ale bestuursvorm kunnen
functioneren, als hun onder
linge communicatie wordt ge
volgd door een zekere coördi
natie in regionale overlegor
ganen en door een „georgani
seerde opinievorming met
steun van secretariaten en ad
viseurs". Maar hij stelde vast
dat pogingen in die richting,
alsmede samenwerking van
bisschoppen in bisschoppen
conferenties en bisschoppen
synodes door de huidige paus
en de Curie worden afge
zwakt. „Het Concilie wilde de
positie van de bisschoppen
herstellen, maar het para
doxale gevolg is geweest dat
de persoonlijke verantwoor
delijkheid van de bisschoppen
nu ten onder gaat in bureau
cratische structuren en in
door adviseurs goed voorbe
reide en gladgestreken docu
menten". Daardoor wordt col
legialiteit in feite terugge
bracht „tot een individuele
deugd van hartelijkheid on
der elkaar", zonder dat bis
schoppen in synodes of ande
re verbanden kritiek op paus
en Curie laten horen en dur
ven verdedigen, zo meende
Goddijn.
Paulus'VI
Goddijn maakte een vergelij
king tussen het bestuur van
paus Paulus VI en de huidige
paus. Hij noemt Paulus VI.
die de kerk van 1963 tot 1978
bestuurde, een paus die veel
heeft gedaan voor de hervor
ming van de Curie en een
groot begrip toonde voor de
wetenschap en de cultuur van
het westen. Voorts zijn er vol
gens Goddijn duidelijke aan
wijzingen dat Paulus VI grote
waarde hechtte aan de dialoog
en dat hij op algemene disci
plinaire regels, zoals de celi
baatsverplichting voor pries
ters, uitzonderingen wilde
toestaan.
Nadat Paulus VI was overle
den kregen conservatieve bis
schoppen en Curieleden die
zijn beleid te aarzelend von
den. de overhand. Zij wilden
de kerk naar buiten weer pre
senteren als één instituut, dat
innerlijk niet verdeeld was.
De Poolse paus Johannes
Paulus II zou dit streven ten
uitvoer moeten brengen. God
dijn typeert de bestuursopvat-
ting die nu in Rome heerst als
„een streven om van de kerk
een alternatieve cultuur te
maken, soms zelfs een tegen
cultuur, die een meerwaarde
zou hebben ten opzichte van
de westerse democratische
cultuur". Goddijn spreekt van
een „papalisering van de
kerk, een presidentieel regi
me, waarin de paus het enige
politieke subject is in de kerk,
die centralistisch wordt ge
leid". Daarvoor is discipline
nodig van de bisschoppen, re
ligieuzen, priesters en gelovi
gen. Verder past in dat beleid
dat in die landen waar de de
mocratische cultuur sterk in
de beleving van het kerk-zijn
is doorgedrongen, zoals Ne
derland, een nieuw netwerk
van bisschoppen tot stand
wordt gebracht die dit beleid
van paus en Curie met hart
en ziel ondersteunen of min
stens niet willen belemmeren,
aldus Goddijn. Het gevolg is
dat de meeste katholieken de
kerk gaan ervaren als een
massaorganisatie die een pak
ket diensten aanbiedt waaruit
men naar believen kan kiezen
of dat men probeert op reli
gieus gebied zoveel mogelijk
voor zichzelf te zorgen. Het
bureaucratisch centralisme
stimuleert dan niet meer het
persoonlijk geloof maar werkt
eerder als belemmering, zo zei
Goddijn in zijn afscheidscolle-
Kerkvemieuwer
De franciscaan Walter God
dijn, in 1921 geboren in Lei
den. heeft een belangrijke rol
gespeeld in de kerkelijke ver
nieuwing in de jaren zestig in
Nederland.
Elf jaar lang was hij tot de op
heffing ervan in 1972 direc
teur van het Pastoraal Insti
tuut van de Nederlandse
Kerkprovincie (PINK), het
nationale wetenschappelijk
Prof. Walter Goddijn
adviesbureau van de bis
schoppen. Van 1965 tot 1970
was Goddijn secretaris-gene
raal van het Pastoraal Conci
lie. Na de benoemingen van
de bisschoppen Gijsen en Si-
monis werd zijn positie gelei
delijk aan onhoudbaar. Na de
opheffing van het PINK werd
Goddijn gepasseerd voor de
nieuwe functie van secretaris-
-generaal van het Nederland
se RK Kerkgenootschap. De
belangrijkste reden leek te
zijn dat Goddijn een belang
rijke bijdrage had geleverd
aan het priesterrapport voor
het Pastoraal Concilie dat zo
wel in Rome als bij enkele
Nederlandse bisschoppen gro
te reserves had opgeroepen.
In 1972 werd Goddijn be
noemd tot hoogleraar in de
sociologie van kerk en gods
dienst in Tilburg.
Goddijn is secretaris van de
Mariënburgvereniging, die ij
vert voor de voortzetting van
de vernieuwing in de Neder
landse katholieke kerk.
Nieuw document Vaticaan
over bevrijdingstheologie
De Vaticaanse Congrega
tie voor de geloofsleer
zal waarschijnlijk in fe
bruari het tweede docu
ment over de bevrij
dingstheologie publice
ren. Daarin komen voor
al „de christelijke vrij
heid en bevrijding in po
sitieve zin" aan de orde
komen. Dit deelde de
Westduitse kardinaal
Ratzinger, hoofd van
deze invloedrijke Con
gregatie, gisteren in het
Vaticaan mee.
Vorig jaar september gaf de
Congregatie „Instructies over
enige aspekten van de bevrij
dingstheologie" uit, waarin
de marxistische tendenzen in
bepaalde stromingen ervan
werden veroordeeld. Latijns-
amerikaanse theologen en
bisschoppen zeiden hierop
dat deze Instructies meer lie
ten zien over de vooroorde
len van Ratzinger dan over
de bevrijdingstheologie.
Ratzinger ontkende donder
dag dat de buitengewone bis
schoppensynode die afgelo
pen zondag in het Vaticaan
werd gesloten, zich met het
nieuwe document had bezig
gehouden. Wel voert de Con
gregatie overleg met de
meest betrokken bisschop
penconferenties, zo zei hij.
Gevraagd over een nieuwe
publikatie van de Braziliaan
se bevrijdingstheoloog Leo
nardo Boff, die van het Vati
caan een jaar lang moet zwij
gen. zei Ratzinger. dat dit een
zaak is van de orde. Boff is
Franciscaan en moet, net als
alle andere leden van zijn
orde, voor publikatie toe
stemming van zijn overste
vragen.
De Gereformeerde Ker
ken in Canada („Christi
an Reformed Churches")
zijn diep bezorgd over
Filipijnse bisschop roept om hulp
Als de internationele hulpverlening niet spoedig op gang
komt zullen op het Zuidfilipijnse eiland Negros zeer veel
mensen de hongerdood sterven. Dat heeft bisschop Antonio
Yapsutco Fortich van Bacalod verklaard. Zijn diocees heeft
al 41 gaarkeukens in bedrijf, maar de bisschop vreest dat dit
slechts een druppel op een gloeiende plaat is. Rond 20.000
kinderen kunnen voedsel halen Sn deze keukens, maar toch
is 67 procent van de 230.000 kinderen tussen de nul en zeven
jaar in dit bisdom ondervoed en lijdt van hen drie procent
aan hongeroedeem. De voedselhulp van de regering loopt
via de grootgrondbezitters en gaat dus naar dat deel van de
bevolking, dat bij de overheid in een goed blaadje staat, ver
klaarde de bisschop. De gezinnen van arbeiders die het wa
gen voor hun rechten op te komen en deswege worden ont
slagen, grijpen overal naast. Naar de bisschop betoogde is de
hongersnood op Negros absoluut niet te wijten aan natuur
rampen, maar aan het onrechtvaardige grootgrondbezit en
het overmatig gebruik van de grond voor de suikerproduk-
Nederlands Hervormde
Kerk
Beroepen te Zwolle, W.Tijink
te Ommen.
Aangenomen naar Klooster
ter Apel (buitengewone wijk-
gemeente De Kapel), J.Bak-
ker te Kolderveen en Dinx-
terveen.
Beroepen door de generale
synode van de Nederlands
Hervormde kerk tot predi
kant voor buitengewone
werkzaamheden, belast met
de arbeid als secretaris voor
educatie van de Raad van de
Zending, N.van Oosterzee te
Rotterdam.
wat zij zien als radicale
veranderingen in de Ge
reformeerde Kerken in
Nederland, waaruit ze
zijn voortgekomen. Hier
door is de vrees ontstaan
dat deze veranderingen
ook de Canadese Gere
formeerde Kerken zul
len beïnvloeden.
De Christian Reformed
Churches (CRC) volgen een
andere koers dan de Gerefor
meerde Kerken in Neder
land. Dit staat in een verkla
ring, die werd opgesteld tij
dens een bijeenkomst van de
Christian Reformed Chur
ches in Canada, vorige
maand in Burnaby (Brits Co-
lumbië). Rapporten van de
Canadese Gereformeerden
over de Schriftuitleg, homo
seksualiteit, huwen en schei
den, en het ambt verschillen
hemelsbreed van de Neder
landse rapporten, speciaal de
wijze waarop de Nederlan
ders omgaan met de bijbel en
en de belijdenissen.
De tegenstellingen zijn niet
te herleiden tot typische Ge
reformeerde of Nederlandse
eigenzinnigheden. „Het is de
wereldwijde kanker van de
secularisatie die via de maat
schappij ons beïnvloedt.
GKN en CRC hebben een ge
meenschappelijke vijand. Zij
moeten van elkaar leren hoe
ze deze vijand moeten bestrij
den." In de verklaring wordt
overigens ook melding ge
maakt van de weldadige in-
yloed die de Gereformeerde
Kerken in Canada hebben
ondervonden van de histori
sche banden met de Gerefor
meerde Kerken in Neder
land. „De Canadese Gerefor
meerde Kerken waren en
worden in belangrijke mate
gevormd door de theologi
sche en bijbelse kennis van
generaties Nederlandse gere
formeerde theologen."
De verontrustende berichten
over ons onderwijs blijven
aanhouden. Niet alleen over
de kwaliteit ervan, ook over
de (te) zware belasting van
hen die dat onderwijs moeten
geven. En er is veel kritiek op
de bewindslieden van Onder
wijs in Zoetermeer.
Ongeveer 27 miljard gulden
geven wij per jaar uit aan ons
onderwijs. Dat kost ons dus
per persoon 2000 gulden. Daar
zou je wel het een en ander
voor mogen verwachten, zal
menigeen zeggen. Nu heeft
het Nederlandse onderwijs,
ook internationaal gezien, ja
renlang een goede naam ge
had. Maar de laatste tijd
kraakt het. De kritiek (die er
natuurlijk altijd wel was)
neemt toe. De kranten publi
ceren het ene verontrustende
bericht na het andere. Menig
een herinhert zich de slechte
berichten over de kwaliteit
van ons onderwijs. Het heette
zelfs, dat 7% van hen die de
basisschool verlaten praktisch
analfabeet zou zijn. Je moet
zulke verhalen, resultaat van
beperkte onderzoeken, altijd
met een korreltje zout nemen.
Toch blijven ze verontrus
tend. Temeer daar wel con
troleerbaar zijn de gegevens
dat tienduizenden leerlingen
jaarlijks het voortgezet onder
wijs verlaten zonder een en
MP»*
door drs.
K. de Jong Ozn.
i'-Sfc 3
kel diploma. Daarbij komen
de berichten over de zeer vele
zittenblijvers en ook over de
toename van het aantal spij
belaars. Voeg daarbij de ver
halen over onderwijsgeven
den die het niet meer aan
kunnen en vroegtijdig er mee
op moeten houden. Ook de
bewindslieden van Onderwijs
moeten het in dezen ontgel
den. Dat is nooit anders ge
weest, zal iemand zeggen.
Toch zijn er een aantal nieu
we klachten. Zo bijvoorbeeld
over de nog steeds toenemen
de bureaucratie in het onder
wijs met name van de 3700
ambtenaren van het ministe
rie van Onderwijs. „Kan het
niet eenvoudiger, kan ér niet
meer aan de scholen worden
overgelaten?" zo vraagt men
allerwegen. Ook klaagt men
over opgedrongen fusies in
het voortgezet en hoger be
roepsonderwijs, alsmede over
een gebrek aan perspectief
voor het voortgezet onderwijs:
Komt er nu voortgezet basis
onderwijs of niet?
Ook tevredenheid
Gelukkig heeft de medaille
ook nog een andere kant. Uit
een recent onderzoek bleek
bijvoorbeeld dat het overgrote
deel van de leerlingen toch
met plezier naar school gaat,
die school ook waardeert. Het
gemiddelde cijfer dat de
school in dezen krijgt is een
6 1/2, en dat is niet slecht! En
verder las ik onlangs over le
raren die eens uitdrukkelijk
wilden laten weten, dat zij on
danks de drukte en de span
ning, toch met heel veel ple
zier hun werk doen. Onder
wijs geven is en blijft een ide
alistische bezigheid, waar je
wel in moet investeren, maar
waar je vaak ook veel voor te
rug krijgt!
En als ik dan geregeld op
christelijke scholen kom en ik
constateer met hoeveel inzet
men daar ook probeert echt
christelijk onderwijs te geven,
dan moet dit toch ook ver
meld worden, naast alle
klachten die er zijn.
Maar toch. Bij zulk een over
vloed aan klachten is er wel
zoveel aan de hand, dat ze
maar al te serieus moeten
worden genomen. In de eerste
plaats door de scholen zelf.
Men kan nu wel gaan af
wachten wat er in het lande
lijk beleid aan gedaan wordt,
nodig is ook dat men per
school nagaat wat men er zelf
(nog) aan kan doen. Als men
constateert dat de resultaten
van het leerproces sterk ach
teruit gaan, als men merkt dat
tal van onderwijsgevenden
het steeds moeilijker krijgen,
kan men toch op de scholen
niet werkeloos blijven toe
zien? De verantwoordelijk
heid ligt in dezen allereerst
bij de scholen zelf. De onder
wijsorganisaties hebben hier
bij boter op het hoofd. Zij slui
ten zich, begrijpelijkerwijs,
aan bij veel kritiek, maar ze
zouden toch ook de hand in
eigen boezem moeten steken.
De bladen van vele organisa
ties worden nu al vele, vele
jaren toch overheerst door
kritiek op het onderwijsbe
leid. Vaak terechte kritiek.
Maar op den duur gaat dit
averechts werken. Op de ei
gen leden die er moedeloos
van dreigen te worden. Op de
politiek die dreigt te gaan zeg
gen: ze zijn het toch nooit er
gens mee eens. Bovendien zijn
die organisaties onderling
zeer verdeeld. Als de regering
een stap naar links zet, krijgt
ze het ene deel tegen zich, bij
rechts het andere. Dit is één
van de oorzaken waarom het
onderwijsbeleid op een aantal
punten in het slop dreigt te
raken. In het onderwijsveld
zal men meer bereid moeten
zijn compromissen met elkaar
en met de regering te sluiten.
Kabinetszaak
Maar ook de politiek heeft
hier een grote verantwoorde
lijkheid. Die heeft goedgevon
den, dat er de laatste jaren
immens bezuinigd is op on
derwijs. Onderwijs heeft jaren
gehad dat het bijna 25% van
de rijksuitgaven kreeg, dat
gaat nu in de richting van
15%. De grote vraag is, of dat
zo door kan gaan. Een samen
leving krijgt het onderwijs,
dat het verdient. Nu niet al
leen in het onderwijs zelf,
maar ook in de samenleving
er steeds meer klachten over
dat onderwijs zijn, is het
woord aan die samenleving.
Dat wil zeggen dat het in „de
grote politiek" een hoofdrol
moet spelen. Het gaat hier
niet meer om het beleid van
een minister alleen, maar om
beleid van het hele kabinet.
Wat heeft dat over voor goed
onderwijs?
£eidóe@outa/n
Koekje van eigen deeg
Klc
De eerste gevolgen van het loslaten van de officiële o
prijs door de OPEC, de organisatie van de olie-exporterei ®an
landen, hebben niet lang op zich laten wachten. De pani
stemming, die vrijwel onmiddellijk op de oliemarkten in iesty
Verenigde Staten en Europa is uitgebroken, zal ook wel w
vrij snel achter de rug zijn. Maar dat betekent geenszins
ons geen verrassingen meer te wachten staan. j^ang
j de
De laatste jaren hebben de bij de OPEC aangesloten lam
getracht door produktiebeperking de prijs van hun ruwe i
op een hoog peil te houden. Sinds maandag voeren ze
omgekeerde politiek: door de produktie te verhogen wilekc
ze voortaan proberen hun inkomsten veilig te stellen.
wilde prijsdalingen op de internationale markt van de laat»*
dagen konden daardoor niet uitblijven.
i d
In 1973 hanteerden de Arabische sjeiks het oliewapen
Nederland te straffen voor onze steun aan Israël. Autol
zondagen en distributie van benzine waren aanvankelijk A-k;
gevolg. De prijs van een vat olie steeg van ruim onder d< 'jj
dollar tot 35 dollar in 1982, terwijl voor de betere kwalitei >aa^
zelfs tot 38 dollar per vat werd betaald. De oliesjeiks verc
zaakten een wereldwijde crisis, maar hebben daarmee
eigen macht Overschat.
DaT bleek toen de geïndustrialiseerde wereld voor
energie afhankelijk van olie allereerst reageerde
energiebesparende maatregelen, voorts met het gebruik
andere vormen van brandstof waaronder kernenergie
tenslotte ook met het aanboren van nieuwe oliebronnen,
op de Noordzee. Even snel als de wereld minder afhanke
werd van de OPEC, daalde de macht van die organisatie,
dat bovendien niet aan de OPEC gebonden landen meer
gingen produceren, werd steeds duidelijker dat de organ
tie zich uit de markt had geprijsd. Zodra leden van dit
kartel werden geconfronteerd met sterkere inkomstenda
gen, waardoor zelfs het rijke Koeweit in de problen
kwam, werd duidelijk dat de OPEC niet langer in staat
de prijzen te dicteren. De OPEC krijgt nu dus een koekje
eigen deeg.
De uiteenlopende gevolgen op langere termijn zijn moei
te voorspellen. Sommige landen kunnen in grote moeilijl
den raken als ze hun olie niet meer tegen lonende prij
kwijt kunnen. Voor Groot-Brittannië bijvoorbeeld is het
ernstige tegenslag. Elders zal van de prijsdaling juist wor
geprofiteerd, zoals in de landen van de Derde Wereld, v
zover ze niet zelf olie exporterenvDe economie zal in som je)
ge delen van de wereld opleven en in andere gebieden i ;j*j
teruitgaan. ctie
1
VOOR ons land ligt de zaak nog wat ingewikkelder. Orrei
aardgasprijs is gekoppeld aan die van de olie en de da vc
van de olieprijs zal ertoe leiden, dat de overheidsinkomi tari
drastisch teruglopen. Weliswaar heeft een prijsdaling v de
olie een verlaging van de inflatie in de industriële werelc idsv
gevolg, maar die is in ons land al zó gering, dat de kanófen
deflatie niet denkbeeldig is. Prijsdaling over de gehele 1 'D
lijkt aantrekkelijk voor de consument, maar kan tevenftije
economie onder druk zetten. Er is geen enkele aanleidinÉmil
paniek, maar het blijft de vraag of er straks uitsluitend rel of
is blij te zijn als de benzine een dubbeltje goedkoper is. ketv
)rg<
dat
imu
nser,
zijn
tn
rd
aspc
leve
la
er
1 r
V
Geen sneeuw
dichtbij huis
DEN HAAG Sneeuwlijn
ANWB/KNMI met een over
zicht van de wintersportmoge
lijkheden naar de situatie van
gisteren.
België, Duitsland
In de Ardennen, de Eifel, de Harz en
het Sauerland zijn geen wintersport
mogelijkheden.
cm; St.Moritz tot 4C
50 cm; Veysonnaz ti.
19; 12 gesloten, Zermatt 20 - 50 <|will
Noord-Italië:
Breuil-Cervinia 20 -
Brunico 10 - 50 cm
Campo Tures 10 - 50 cm; Corvaijjgt
- 40 cm; Courmayeur 10 - 20 cm ocje
ten zijn niet in gebruik; Dobiacco,
40 cm; Livigno 40 - 70 cm; Ortis
- 45 cm; San Christina 15 - 45
Selva 15 - 45 cm; Sesto 30 - 70
Valdaora 10 - 50 cm; La Villa 20
In Frankrijk ligt de sneeuwgrer
1500 meter. Boven dit niveau
Badgastein 20 - 50 cm; Bad Klein- beperkte wintersportmogelijkl
Omdat het seizoen nog niet ec
gonnen is, zijn de meeste pistt
gesloten.
gr;
cm; Ischgl 10 - 55 cm; Kuehtai 50 - 70
cm; Leeh 25 - 40 cm; Mallnitz 30 - 100
cm; Mariapfarr 25 - 40 cm; Nauders
10 - 20 cm, loipes nog niet gespoord;
Pertisau tot 20 cm, alleen langlauf-
mogelijkheden; Saalbach/Hintergler-
glemm 20 - 30 cm; St.Anton tot 10
cm; St.Jakob im Deferregental 50 -
80 cm; Wildschoenau 15 - 25 cm, geen
langlaufmogelijkheden.
Weersverwachting geldig tot zater
dagmiddernacht: eerst nog sneeuw.
Nulgradengrens langzaam stijgend
van 600 nu naar 2000 meter zaterdag.
Telefoonnummers sneeuwlj Rn
ANWB/KNMI: Ljq
Belgische Ardennen/Eifel/lw..
/Sauerland: 06 - 910 910 20; Oor
rijk 06 - 910 910 30; Frankrijk/2
seriand/Italië 06 - 910 910 40.
Langlaufmogelijkheden Nedei^-
en KNSB-schaatstoertochten op
tuurijs 070 - 26 46 46.
glaufmogelijkheden; Arosa 30 - 40 EeW® zwbew.
cm; Crans Montana geen winter- n'en Hdder
sportmogelijkheden meer; Davos 20 - Rotterdam zw bew.
40 cm; Kandersteg tot 25 cm, alleen Twente zw'bew!
langlaufmogelijkheden; Klosters 20 - Vlissingon zw.bew.
35 cm; Saas Fee 15 - 60 cm; Sils tot 40 Zd. Limburg zw.bew.
Kapucijner
feestmaal
kwark vla
vegetarisch
De benodigdheden voor
twee zijn: 250 g gedroogde
kapucijners, zout;
2 uien, 1 lepel olie, zout, pa
prikapoeder, oregano;
1 kleine selderijknol, zout,
20 g margarine, 50 g ge
raspte kaas, selderijblad;
kg aardappelen, zout,
melk, 10 g margarine, pe
per, nootmuskaat; augur
ken of komkommer-zoet
zuur; piccalilly;
2,5 dl melk, 12 g custard, 15
g suiker, 225 kwark, limo
nadesiroop.
Was vanavond de kapucij
ners een keer en zet ze ruim
onder koud water met wei
nig zout weg. Kook de peul
vruchten morgen in
weekwater gaar in anderlt
uur.
Snijd de uien in dunne
gen en bak die in de
langzaam, zodat ze gaar k
nen worden, lichtbn
Maak de uien op smaak
zout, paprikapoeder en
gano.
Snijd de knolselderij in d
ne plakken, schil en was
Kook de groente tien mi
ten in weinig water met
en laat haar vervolgens
lekken. Bak de plakken
de margarine bruin en
dakpansgewijs op een sc
tel. Bestrooi de groente
kaas en zet de (vuurva
schotel desgewenst onder
hete gril om de kaas te la
smelten. Garneer met sel
rijblad. Geef bij dit feestm
verdere aardapj.
gurken of komkommer-zt
zuur en piccalilly.
Meng in dc pan custard, i
ker en weinig melk en
dun dit papje met de rest
de melk. Breng het men[
roerende aan de kook,
de vla even koken en daa
onder af en toe roeren afk
len. Meng de kwark door
vla. Garneer met limonad
roop.
JEA
oud
vas'
ver!
de
