^■DE SFEER
VAN HET PARADUS
2X PER WEEK NAAR
COLOMBO BI HET
VERRE OOSTEN.
iegtuigbouwers in Amerika
Vrezen Europese concurrentie
tl
ederlandse export groeit
terker dan wereldhandel
OEING, DOUGLAS EN AIRBUS STRIJDEN OM AMERIKAANSE MARKT
^Ss
Beurs van Amsterdam
^CONOMIE
CeidócSouACint
ZATERDAG 7 DECEMBER 1985 PAGINA 7
(^STERDAM Economi-
Zaken is optimistisch
de ontwikkeling van de
Iport van ons land. Volgens
K. de Jong, algemeen di-
de Exportbevor-
>rings- en Voorlichtings
|enst (EVD), zal de uitvoer
land dit jaar uitko-
tussen de 232 en 235 mil-
gulden tegenover 210
iiljard gulden vorig jaar.
port groeit daarmee
i de wereldhandel,
terwijl die er vorig jaar nog
bij achter bleef. De prognoses
over de wereldeconomie
stemmen De Jong optimis
tisch voor volgend jaar, hoe
wel dan de weerslag van de
daling van de dollar voelbaar
zal worden en ook de sterkte
van de gulden remmend kan
werken. Ir. de Jong zei dit
gisteren in Amsterdam, waar
een Japanse handelsdelegatie
van 24 personen uitgeleide
werd gedaan na
bezoek aan ons land. Hij be
aamde dat de kloof tussen de
Japanse export naar ons land
en de export van ons land
naar Japan het afgelopen jaar
groter is geworden en de ver
houding nog steeds ongeveer
drie tegen een is. Maar, zei
hij, onze export naar Japan
groeide met negen procent en
de export van dat land naar
ons land met zeven procent.
Aandelen Ashley
flink gestegen
LONDEN De aandelen
van het Britse kleding- en
woninginrichtingbedrijf
Laura Ashley zijn op de
eerste dag van hun note
ring op Londense effec
tenbeurs fors in waarde
gestegen. Vorige week
werden 46,5 miljoen aan
delen aan particuliere be
leggers verkocht voor on
geveer 5,65 gulden per
stuk. Donderdag steeg de
koers op de effectenbeurs
bij het begin van de han
del tot 8,15 gulden. Later
volgde een geringe terug
val tot 7,90 gulden.
AEA vraagt om een Europees
toestel voor lange afstand
BRUSSEL Twintig Europese luchtvaartmaatschappijen
der de KLM, hebben de grote vliegtuigbouwers verzocht een
nieuw type toestel voor de lange afstand te ontwikkelen. De maat
schappen hebben via hun Organisatie van Europese Luchtvaart
maatschappijen (AEA) de fabrikanten gisteren een gemeenschap
pelijke lijst van specificaties gestuurd van de eisen waaraan het
vliegtuig moet voldoen. De maatschappijen willen gezamenlijk op
treden teneinde de kosten per toestel te drukken. Daardoor zal de
noodzaak om de kosten door te berekenen in de tarieven vermin
deren, aldus AEA. Volgens deze organisatie moet het toestel uitge
rust worden met drie of vier motoren en aan maximaal 330 passa-
fiers plaats bieden. Ook moet er meer ruimte komen voor de hand-
agage van de passagiers, evenals voor speciale voorzieningen voor
invaliden. Het vliegbereik zou in elk geval zo groot moeten zijn dat
non-stop vluchten naar de Verenigde Staten mogelijk zijn. De te
vergeven orders zullen worden uitgespreid over de komende vijf
jaar. De eerste vliegtuigen zouden in 1990 moeten worden afgele
verd.
in
in Direj
binneni
ij haarlj
lit te k
gen, waEN HAAG De Ame-
aan3^aanse vliegtuigbouwers
n Bergf°einë en Douglas Air-
ht wél |raft Company gaan span-
s. lende jaren beleven.
vermf/ant in hoeverre zullen
ad bestjgt Europese consortium
rbus en in mindere
De propfan motor is
een grote door
braak in de vlieg
tuigindustrie. De
motor zal waar
schijnlijk evenveel
vermogen hebben
als een straalmotor,
maar aanzienlijk
minder brandstof
verbruiken. Hetgeen
onder meer bereikt
wordt, door de twee
tegengesteld draai
ende serie propel
lerbladen.
kaanse markt. En gezien de opgesteld. Daarnaast verschil-
tendens dat ook de grote Ame
rikaanse maatschappijen zich
in toenemende mate op het re
gionale vliegverkeer (korte en
middellange afstand) werpen,
verwacht Fokker enorme af
zetmogelijkheden op dit conti
nent. Hier immers bevindt
zich de helft van het totaal
irlrien.P3!6 0^ fokker, yerder aantaj vliegtuigen van de
ïld. Maa
De weten door te dringen op terse wereld. Maar tegelijker-
ij gepaje Amerikaanse markt? tijd vraagt Fokker zich af
neldin#00r een deel zal die
ïe'ë ViTraaS beantwoord worden
an poli001" in Parijs,
id. Te pOnn en Washington,
auto's Maar ook de technische
hoeverre haar toekomstmoge
lijkheden gedwarsboomd zul
len worden door marktbe-
schermende maatregelen.
grijjjrooruitgang die de afzon
derlijke vliegtuigfabri-
Grote belangen
Dat er grote financiële en han
delsbelangen op het spel staan,
anten maken, zal een -
•tig woordje meespelen. I^Doug^r Ks
der "l
Voorlopig volgen de Verenig
de Staten met bevend hart de
positieve ontwikkelingen van
jUrbus en Fokker. Dat bleek
irorige maand weer eens toen
Je Boeing-maatschappij presi-
lent Reagan vroeg stappen te
>ndernemen tegen de „oneer-
>ek eeijjke concurrentie" van Airbus
e hanindustrie in Toulouse,
n wall/olgens de heren uit Washing-
m®* z%n heeft de Amerikaanse
ctiticeirjjegtujgjn(justrie door de
tekomst van de Airbus 320, een
k betatoestei voor de korte en mid
dellange afstanden dat om-
?n kafttreeks 1988 operationeel
welijktyordt, al meer dan honderd
dt zicforders gemist. De komende
he actiën jaar zou de „oneerlijke
indersconcurrentie" van Airbus het
m ookrerlies van zo'n vijftigduizend
gegreBrbeidsplaatsen tot gevolg
zogkunnen hebben, zo menen zij.
Volgens Boeing-topman Dean
Thornton hebben de eigenaren
e™aFSfcn Airbus (West-Duitsland
aKelijJj37?g%)i Frankrijk (37,9%),
rroot- Brittannië (20%) en
ipanje (4,2%)) in totaal dertig
...iiiiljard -gulden in het concern
onde^estopt zonder daarbij te letten
)p de winstgevendheid. Ge-
n het gigantische handelste-
rt van de Verenigde Staten
het volgens hem hoog tijd
-voor beschermende maatrege
len voor de Amerikaanse
vliegtuigindustrie.
Volgens de afspraken die zijn
gemaakt in het kader van de
GATT (Algemene Overeen
komst inzake Handel en Tarie-
?n atfiren) mogen regeringen hun
naar Vliegtuigindustrie steunen, als
tewing tenminste geen averechts
hij hpffect ontstaat. „We hebben
had flgëen behoefte aan een nieuwe,
>edreifclecht draaiende industrie', al-
ijna l^dus Thornton, daarmee doe
ken fend op de weggevaagde Ame-
rikaanse autoindustrie. Hij
"iwilde evenwel niet zo ver
officiële klacht
e dienen tegen Airbus,
protectionistische uitspra-
van de Boeing-topman,
bedrijf meer dan vijftig
t van de westerse we-
handen heeft,
;eroepen door het
bs van Airbus,
maatschappij heeft zowel
Europa als in het Verre
Oosten en de VS vaste grond
onder de voeten gekregen. Op
het Noordamerikaanse conti
nent kwam de definitieve
doorbraak door de verkoop
van in totaal zo'n vijftig vlieg
tuigen aan PanAm en Conti
nental. En er zullen ongetwij
feld nog meer orders volgen,
ten nadele van de Boeing 757
i 767.
Overigens heeft ook Fokker
heeft in het verleden verschei
dene malen te maken gehad
met protectionistische maatre-
gelen van de Amerikanen. Zo
ging onder druk van het
bedrijfsleven en politici een
lucratieve order van de Ame
rikaanse overheid voor de le
vering van een aangepaste
F-28 voor de US Navy niet
door. Deze vliegtuigen zouden
kunnen starten en landen op
vliegdekschepen. Om politieke
redenen gaf het Pentagon de
voorkeur aan Amerikaanse fa-
briëken.
Met de verkoop van twintig
vliegtuigen van de Fokker-100
optie van nog eens
twintig van deze toestellen aan
de Amerikaanse maatschappij
USAir, had de Nederlandse
vliegtuigbouwer een mooie
binnenkomer op de Ameri-
Boeing schat dat er tot het
jaar 2000 ongeveer 3500 ver
keersvliegtuigen verkocht
kunnen worden met een totale
lende de belangen van de drie
ondernemingen nogal. Boeing,
met zijn wereldwijde mono
polie op het terrein van de su-
pergrote straalverkeersvlieg-
tuigen, gaat uit van een min of
meer gesloten Amerikaanse
markt, plus afzetmogelijkhe
den buiten de Verenigde Sta
ten. Douglas moet het naast de
militaire luchtvaart, vooral
hebben van de kleine tweemo-
torige straalvliegtuigen, aange
vuld met de DC 10 en diens
toekomstige opvolger, de
MD11. Airbus tot slot, is een
nieuwkomer en rekent op een
deel van de marktaandelen
van Boeing en Douglas te kun
nen afknibbelen.
Techniek
Een belangrijke in dit machts
spel is de technische vooruit
gang bij de afzonderlijke on
dernemingen. Airbus Industrie
uiteindelijk
ny, bouwer van onder
DC-10 en de DC-9, denkt dat belang kan zijn
er tot de eeuwwisseling be- Onder meer als gevolg
hoefte is aan 4700 verkeers
vliegtuigen, die
lijke waarde van 630 miljard
gulden zullen vertegenwoordi
gen. Airbus schat het markt
potentieel op 6700 vliegtuigen
met een waarde van 825 mil
jard gulden.
De schattingen liggen zo ver
uit elkaar omdat het gaat om
prognoses, die elk afzonderlijk
en ongetwijfeld met hier en
daar afwijkende gegevens zijn
'ezenlijk
energiecrisis zijn de lucht-
gezamen- vaartmaatschappijen energie-
bewust geworden, hetgeen
vooral blijkt uit de steeds lich
tere vliegtuigconstructies en
motoren. Douglas meent met
zijn MD87 (die in 1987 op de
markt verschijnt) en met zijn
MD89, die in twee jaar later
operationeel wordt, sterke
troeven in handen te hebben
in de klasse van vliegtuigen
met 130 tot 150 zitplaatsen.
Airbus stelt daar de A320 te
genover, welke wordt be
schouwd als het meest geavan
ceerde vliegtuig op het gebied
van benzineverbruik, passa-
gierscomfort en vrachtcapaci
teit.
Jim Worsham, president direc
teur van de Douglas Aircraft
Company zegt: „Onze toekom
stige groei moet voornamelijk
komen uit de MD87 en de
MD89, maar de grote door
braak, dat is volgens mij de
propfan motor".
De propfan motor, ook unduc-
ted fan engine (UFE) ge
noemd, is een variant op de al
oude propellermotor. De prop
fan zal naar wordt verwacht.
hebben als
een straalmotor,"maar aanzien-
hjk minder brandstof verbrui
ken. Samen met Italiaanse en
Chinese ingenieurs probeert
Douglas nu de grootste proble
men onder de knie te krijgen:
de geluidsoverlast en de ver
wachte vermoeidheid van de
vliegtuigromp, die kan ont
staan door de zware geluidsre
sonantie van de twee tegenge
steld draaiende serie propel
lerbladen.
De propfan heeft het tot nog
toe gebracht tot de windtunnel
„en in 1987 worden de eerste
proefvluchten verwacht, aldus
Walt J.Orlowski, leider van
het propfan-ontwikkelings-
team van Douglas. De eersre
commerciële vliegtuigen zou
den in het begin van de jaren
negentig met de propfan uitge
rust kunnen worden. Dat zeg
gen althans de bouwers, of het
lukt moet natuurlijk maar blij
ken. Tót die tijd lijkt Airbus
met de A320 en de grotere
A310 op rozen te zitten. Maar
of het Europese Airbus erin
zal slagen de omvangrijke
Amerikaanse markt te verove
ren, zal al met al, eerder af
hangen van de Amerikaanse
politici, dan van de vliegtuigen
zelf. En dat geldt, gezien de re
cente ervaringen met de Cana-
dadese maatschappij The Ha-
villand, ook voor Fokker.
A irLanka vliegt u 2x per
week vanaf Amsterdam mar
het Verre Oosten. U kunt
iedere woensdagen vrijdag
vertrekken en arriveert dan
de volgende ochtend vroeg
op Sri Lanka. Vandaar
bieden wij doorverbindingen
naar belangrijke bestem
mingen als Singapore,
Kuala Lumpur, Bangkok,
HomgKong, Tokyo, India,
en de Malediven.
Voordat U Uw reis naar
het Verre Oosten voortzet.
kunt Ugebruik maken van de
goedkope Stopover-faciliteiten
op Sri Lanka ofü kunt eerst
een strandvakantie op de
Malediven in Uw reis
Maar hoe U Uw reis met
A ir Lanka ook uitstippelt,
U zult genieten van het
comfort aan boord van onze
747- en Tristar-toestellen
en van de warmte en
vriendelijkheid van hen die
ti de sfeer van
AIRLAIMKA?
v Reisbureau of Air Lanka, Pamassusweg 210-212,1076 Av Amsterdam, Tel: 020-717733.
Kalm en verdeeld
AMSTERDAM Een kalme
effectenbeurs is de laatste
beursdag van de week in een
verdeelde stemming begon
nen. Impulsen van buitenaf
waren er niet; Wall Street was
anderhalve punt lager uitge
komen. Bij de internationale
waarden noteerde Hoogovens
tegen het middaguur 1 hoger
en verliet Kon. Olie 1,40
duurder de markt. Unilever
en Philips moesten licht ter
rein prijsgeven, KLM zag het
verlies groeien tot 1,30. Ver
der bleven de verschuivingen
beperkt tot dubbeltjes. Akzo
noteerde onveranderd 137.
Bij de banken liet ABN 1,50
liggen en NMB 2,50. Elsevier
moest 2 afstaan. HBG werd
twee kwartjes beter verhan
deld. Nedlloyd verloor 1
evenals Gist-brocades. Elders
op de markt was de situatie
eender. Wel opvallend gedroeg
zich Meneba die 5 omhoog
ging. Beers won ƒ6, Van der
Giessen-De Noord ƒ7 evenals
Westhaven. Naeff en Palem-
bang werden beide weer 5
hoger opnieuw tevergeefs ge
vraagd. Op de parallelmarkt
.stond Public Storage enigszins
onder druk. De staatsfondsen-
markt, nagenoeg onveranderd
begonnen, gaf later een wat
wisselend beeld te zien met
winsten en verliezen die erg
beperkt bleven.
goud en zilver
De goud- en zilverprijzen van
gistermiddag, tussen haakjes de
vorige notering. Goud (ijnetaal
29.300-29.800; (29.300-29.800).
Bewerkt 31.290 laten; (31.290 la
ten). Zilver fijnmetaal 520-590;
(520-590). Bewerkt 620 laten;
(620 laten).
MARKTEN
(ADVERTENTIE)
hoofdfondsen
Bührm.Tet-85
DordtscbeP.
Bsevter-NDU
Fokker
FrieschGr.H.
Steit- Skrt-
b«urs5-12 t*un6-12
111,00 110,20
75,70 75,50
137,00 136,50
142>0 142,70
80,30 79,30
117JX) 116#)
16870 164j)0
6470 63)70
252,50 24970
217.50 215,00
12L50b 12L50»
75,30 75.50
SM-
Sfcrt-
176,00
81.60
221,50 219,00
WUK*"1
Nurs5-12 tMure6-12
53,50
81,50
20570
378,00 300.00
29.70 29.60
5740 57*10
13470 135)00
4670 46)80
389 00 388.00
27870 27970
2970 2970
227.00 225,00
80,00 8870
overige aandelen
A CF-Holding
Amst.RIjtuig
beurs6-l2
261,00
8,85
42570
71000
116)50
MynbouwteW.
Naar den Int
Naeff
NBMBouw
Ned.Scheepah.
Ned-Springst
Nutrids
Nyv.-TenCate
Pont,Kort^
b»urs5-12 beurs6-12
110,00 105,00»
129,00 12870
924070 925070
213.00 21370
2225,00 2275,00
Schuttêrsv.
Spörth.Centrumc,
ErikshokL
Gamma Holding
355,00 355,00
18070 177,50
53)40 52)50
102,60 99.00
6970
570
28.10
VRGGem.Bat
Wegener's
Wegen, o
219,00a 21970»
254.00 25270
168)00 168)00
GojdnrUneafl)
.Japan Fund
271,00 270,00
114,50 122,00
24)40 2470
6800)00 985070
2100.00 2050.00
9470
obligaties
12.75NL81-9
127ONL01-9'
12.25NL81-88
12.00NL81-88
11.50NL81-9^
1175NL81-96
10.00NL80-90
10)WNL8||«
970NL80-95
975NL79-89
9.00NL79-94
Slcrt-
beun6-i2
SW-
beurs5-12
Slot-
Murs6-12
139,50
11875
110,20
13970
11875
110,20
7.50 NL 72-97
L50NL7678-1
10170
10270
10170
102)00
114,80
107,70
113,90
113.90
L50NL83-9Q-2
10370
102,40
102,90
103,00
10270
113 80
lK>
121,90
lie) 10
121)00
rloNL 85795
10270
102)905
102)40
106)90
106.90
MSSLSS
tol»
10000
113)90
110,90
124.90
113,70
110,90
12570
j)75NL78-98
5.75NL1-285-95
99)50
9970
113,50
12L70
105,40
113.50
3)50NL68-93-2
5.50NL68-94
575NL67-92
93)30
99)10
107)70
112,30
123)30
112)30
575NL6^9^2
9870
98,30
9670
98,30
109)00
104,70
109)80
104,70
575NL64-89-2
570NL64-94
95)10
95)l0
108,00
11270
10870
11270
L50NL63J3
9670
9670
95,80
105)80
109,40
105)80
109,40
475NL63^3-1
9670
94,50
94)50
105,00
104,80
109,30
10470
L00NL61-86
9570
98)80
95,00
94.50
100,40
10570
105)20
L50NLSM74I7
96)90
9|10
103)60
107,50
103,60
107,40
tiEsF
95)40
112)10
108,90
108)90
375NL55-95
92)70
10570
103.70
105,70
10370
buitenlands geld
103)10
104,50
104)50
merikaanse dollars 2.78
"TO
106,60
107,00
106.60
107,00
ngelse pond
elglsche fr.
4,05
(100) 5,37
4.35
100)40
103,00
10370
al. lire (10.000) 15*,65
ort. escudo (100) 1.50
117)65
2,00
102,70
10270
102,50
102,30
^anadese dollar
r. frank
(100) ^35)75
2,09
38,75
105)70
101,10
105)50
(100) 35)25
(100) 35,50
1!
100,70
102,60
103.00
103.80
104,20
(100) 29,25
(100) 15,79
(100) 1,70
(100) 1.25
(100) 50.25
1l)|5
101,70
101,00
10170
eSTpS"
(100) 0.50
3)62
beurs van New York
61 5/8 61 1/2
mac don douglas 71 3/4 72
boelng co.
Canadian pacific
goodyoar
hewlett-pack.
nablsco brands
owens Illinois
rca corp.
royal dutch
sears roebuck
sfe-south.pac.
unlroyal
us steel
united technolog
54 5/8 53 3/4
35 5/8 35 3/8
