„Nederland slap en dubbelhartig"
Israëliërs kopen
massaal vuurwapens
voor zelfverdediging
WESTERSE INVLOEDEN „BEDREIGEN" ALBANESE JEUGD
Heftige woordenstrijd/
rond restauratie
van Vrijheidsbeeld
Uitgever in F5 maakt engelstalige
CekbcSoiwatit
EX-PREMIER CHIN A SEN KRITISEERT HOUDING TEGENOVER SURINAME
BUITENLAND
ZATERDAG 7 DECEMBER 1985 PAG
WENEN De stalinistische autoriteiten van Albanië zijn onge
rust over de „vreemde" invloeden die door het ideologische
scherm rondom het Balkan-staatje doorsijpelen en de jeugd van
het land beïnvloeden. Dat „gevaar" is extra groot, omdat Alba
nië zegt het land te zijn met jongste bevolking van Europa. Van
de 2,9 miljoen inwoners is 35 procent jonger dan vijftien jaar,
terwijl dit cijfer in de meeste Europese landen op ongeveer
twintig procent ligt.
De banden van Albanië met de buitenwereld nemen geleidelijk
in belang toe. Dit jaar werden twee nieuwe grensposten aan de
grens met Griekenland geopend en werd een vrachtverbinding
over zee met Italië in gebruik genomen. Toeristen zijn al geen
zeldzaamheid meer in Albanië. Bovendien zal het Albanese
spoorwegnet waarschijnlijk volgend jaar via Joegoslavië op het
Europese net worden aangesloten. Verder staat de uitbreiding
van het telecommunicatie-net op het programma.
99
Sinds de dood van Enver Hoxha in maart, na een bewind van
veertig jaar genadeloos orthodox stalinisne, heeft ook zijn opvol
ger Ramiz Alia zich bekend tot hetzelfde starre onafhankelijke
pad. waarbij zowel de „revisionisten" in het Oosten als de „im
perialisten" in het Westen het moeten ontgelden. Maar de Alba
nese leiders hebben tevens duidelijk gemaakt dat zij zich bewust
zijn van de dreiging die uitgaat van buitenlandse radio- en tele
visiezenders, van toeristen en andere contacten. De officiële me
dia lijken er niet van overtuigd, dat de leuzen van communisme
en nationalisme meer tot de verbeelding van de jongeren spre
ken, dan het ongecompliceerde ritme van de westers pop-cul
tuur.
Het partijblad schreef onlangs: „Wij staan bloot aan een voortdu
rende ideologische ondermijning via radiogolven, post, reclame,
toeristen en andere bezoekers. Het is een feit dat zij vergiftigde
zaden weten te planten in sommige onrijpe jongeren. Nauwelijks
verminderen wij onze ijzeren waakzaamheid of jonge mensen
menen dat zij strakke broeken moeten dragen en hun haar tot
op hun schouders kunnen laten groeien".
De snel veranderende trend in kleding en muziek, een aanvaard
verschijnsel in de Westeuropese maatschappij, heeft tot nu toe
weinig invloed gehad op Albanië. Volgens bezoekers aan het
land is de kleding ultra-conservatief en overheerst binnen de
muziek de traditionele folklore-muziek van Albanië.
De Albanese autoriteiten zijn in het verleden verder gegaan dan
enig ander communistisch land bij de bestrijding van religie. Re
ligieuze plaatsen van zowel christenen als moslims werden in de
iaren '50 veranderd in bioscopen, schuren en musea, terwijl het
beleiden van een geloof verboden werd.
Maar uit commentaren in de Albanese media viel onlangs ook
op te maken, dat er in het land enige vrees bestaat voor een
religieuze opleving. „Op het moment dat wij onze strijd tegen
rtligie en tegen reactionaire propaganda verwaarlozen, treedt
een herleving van verschillende religieuze gebruiken aan het
licht", aldus het partijblad.
Morgen is het precies
drie jaar geleden, dat
vijftien tegenstanders
van het bewind-
Bouterse in
Paramaribo in koelen
bloede werden
vermoord. Ter
Surinaamse
organisaties
morgenmiddag een
fakkeloptocht langs
het Surinaamse
consulaat in
Amsterdam, gevolgd
door een bijeenkomst
in het Cartesius
Lyceum in de
hoofdstad. Een van de
sprekers is drs. Henk
Chin A Sen, de
voorzitter van de Raad
voor de Bevrijding
van Suriname, die
onder meer
commentaar zal geven
op de recente
gebeurtenissen in zijn
land. Zoals bekend
hebben de „oude"
politieke partijen een
akkoord gesloten met
het militair gezag, dat
zou moeten leiden tot
herstel van
democratische
verhoudingen vóór
1987. In Nederland is
voorzichtig positief op
dat akkoord
gereageerd. Tot
ongenoegen van Chin
A Sen, zoals blijkt uit
onderstaand interview
met de leider van het
Surinaamse verzet in
Nederland.
AMSTERDAM „Slap en dubbelhartig. Zo zou ik de
houding van de Nederlandse regering tegenover Suri
name willen typeren. Goed, de ontwikkelingshulp ligt
stil, maar er wordt geen druk uitgeoefend om het par
ticuliere handelsverkeer met het land te beperken.
Ook „vergeet" Nederland te protesteren bij andere EG-
landen die nog steeds geld naar Suriname sturen".
Chin A Sen: „Het stervend monster van de militaire dictatuur had
zuurstof nodig, en dat heeft het nu gekregen, tot april '87".
Henk Chin A Sen, voormalig
premier van Suriname en nu
leider van de Surinaamse Be-
vrijdingsraad, is verontwaar
digd. Zijn gezicht wordt iets
vrolijker als hij vervolgt: „In
middels heeft Bouterse het
toch moeilijk gekregen. Hij is
er niet in geslaagd om wortel
te schieten bij het volk. Bij
massameetings kreeg hij nooit
meer dan tweeduizend
schreeuwende militairen op de
been. Nu heeft hij zich aan zijn
laatste strohalm vastgegrepen:
een zogenaamde dialoog met
de oude politieke leiders, die
hij altijd verguisd heeft". Het
doet Chin A Sen genoegen dat
twee weken geleden, bij de
viering van de tiende verjaar
dag van de onafhankelijkheid,
maar liefst dertigduizend Suri-
namers op de been waren.
„Dat kwam doordat de belang
rijkste politici, Lachmon van
de VHP en Arron van de NPS,
nu ook speeches hielden. Het
is echter jammer dat hun
woorden zo vaag waren. Ik
denk dat ze te angstig zijn om
harde eisen tegen het militaire
regime te stellen".
Blaffende honden
Een bezoek aan huize Chin A
Sen in Amsterdam begint met
het wild blaffen van twee gro
te honden. „In verband met de
dreigementen van Bouterse
komt het me wel goed uit, dat
ze zo waaks zijn", zegt de oud
premier. „Om diezelfde reden
hebben we ook het naamplaat
je van de vorige bewoner op
de deur laten zitten. Ach, ik
ben niet bang van Bouterse,
maar je moet de realiteit onder
ogen zien. Die is dat er al eens
mensen via België naar Neder
land waren gekomen om mij
uit de weg te ruimen".
Sinds begin 1983, na de decem-
ber-moorden in Paramaribo, is
ex-premier Chin A Sen voor
zitter van de Raad voor de Be
vrijding van Suriname. Hij
stippelde de „lijn van de ge
weldloosheid" uit. Binnen de
raad vlogen echter wilde plan
nen over tafel: een eigen trai
ningscentrum ter voorberei
ding van de machtsovername,
het inschakelen van huurlin
gen; Chin A Sen wees ze alle
maal af.
De laatste tijd is het wat stiller
geworden rond de Surinaamse
Bevrijdingsraad. Vanuit zijn
woning in Amsterdam luister
de de oud-premier verleden
week maandag naar de spee
ches van zijn vroegere colle
ga's, die het verbond met de
militairen zijn aangegaan,
„ïk ben erg pessimistisch over
de huidige ontwikkelingen.
Het stervend monster van de
militaire dictatuur had zuur
stof nodig, en dat heeft het nu
gekregen, tot april '87. Met an
dere woorden: ik zie dat hele
akkoord als een stukje toneel
van Bouterse. Zogenaamd is
die periode tot '87 nodig om
een nieuwe grondwet te ma
ken. Maar het is gewoon tijd
rekken. Die dialoog stelt niet
veel voor. Bouterse heeft nog
geen enkele concrete toezeg
ging gedaan. Een voordeel van
de verzoening is natuurlijk,
dat de politici weer kunnen
meedoen in de besluitvorming.
Maar tegelijkertijd steken ze
ook hun nek uit: ze laden veel
verantwoordelijkheid op zich.
Het Surinaamse volk heeft nu
alle hoop op hen gevestigd. Ze
hebben immers een „waarach
tige democratie" beloofd? Het
valt me trouwens tegen dat
Lachmon en Arron geen har
de eisen hebben gesteld. Ik
vind dat ze zich veel te mak
kelijk hebben laten inpakken.
Dat is duidelijk die angst die
ik ook gevoeld heb, toen ik
zelf daar was en met de mili
tairen moest onderhandelen.
Arron en Lachmon zullen
waarschijnlijk denken: laten
we eerst de rechtsorde maar
zien te herstellen, daarna zien
we wel verder".
December- moorden
den. Als je ooit wilt spreken
van een volledige democratie,
dan zullen eerst de december
moorden onderzocht moeten
worden Anders bouw je op
drijfzand. Dan leg je een dun
laagje vernis over iets wat zal
blijven broeien en er vroeg of
laat toch uitbarst".
Lachmon en Arron werken nu
samen met de militairen. Maar
van een verzoening onder de
Surinamers in Nederland is
nog lang geen sprake. Vooral
de Creoolse ex-minister And ré
Haakmat en Chin A Sen zitten
elkaar dwars en ook binnen de
Bevrijdingsraad is er onenig
heid. Veel leden van de raad
zijn voor een hardere aanpak
dan die van Chin A Sen. „Ik
heb daarover gezegd: als de
meerderheid van jullie dat wil,
dan pak ik m'n biezen, want
ik ben er principieel op tegen.
Het is trouwens ook niet zo lo
gisch om op achtduizend kilo
meter afstand van Suriname
een militaire actie voor te be
reiden. En de buurlanden in
Zuid-Amerika zullen je nooit
toestemming geven om hun
land als basis te gebruiken".
hditi
n ti
Samen met Bouterse de recht- Isolement
sorde herstellen dus. Maar
houdt dat in, dat wat Chin A
Sen betreft de december
moorden zomaar mogen wor
den vergeten?
„Nee, natuurlijk niet. Die mo
gen ook nooit vergeten wor-
In plaats van geweld koos
Chin A Sen, en met hem de
Bevrijdingsraad, voor een
politieke isolatie van Surina
me. De Nederlandse regering
deed dat ook. Maar niet
krachtig genoeg vt£ri
Chin A Sen. Hij noenr
Nederlandse beleid diLne(
hartig: „De ontwikkeLe(j{
hulp is stopgezet, maaLeüj
handelsverkeer van bijL bu,
beeld KLM, ABN en jnjng:
met Suriname gaat ,Wens
steeds gewoon door. Ij
zelfs zo dat het land eer
se schuld heeft bij de t
Nou, waar blijft dan die^ 0:
landse nuchterheid om, trai
iets tegen te doen?"
Betekent de verzoenii
Surinème nu dat de E
dingsraad in een isoli
raakt? Chin A Sen vine
niet. „Het is maar de
wat er nu in Surinami
gebeuren. Dat wil niet
gen, dat wij hier stil
zitten. Stel dat de politie
land inderdaad in een
positie weten te brengei
zullen wij dat van h.
dersteunen. Ik wil me
der geval blijven
voor een rechtsstaat in
name. Persoonlijke
speelt daarbij geen rol
gaat er niet om dat wij
in Suriname belangrijk»
sities willen bekleden. E
lijk hè, eigenlijk zou il
liefst weer gewoon in
ziekenhuis werken. I
dan wél in Suriname ni
lijk". J
PETER TETTEJ
OPGESCHRIKT DOOR TERRORISTISCHE AANSLAGEN
JERUZALEM Opgeschrikt door de golf van terroristische aansla
gen van de laatste tijd besluiten steeds meer Israëliërs voor hun eigen
veiligheid te zorgen en een handvuurwapen te kopen. Moshe Weiss,
hoofd van de afdeling wapenvergunningen van het ministerie van
binnenlandse zaken, zei dat de aanvragen sinds oktober meer dan
verdubbeld zijn tot 1.200 aanvragen per maand.
Sinds het begin van dit jaar
zijn zestien Israëliërs om het
leven gebracht Sommigen
toen zij stonden te liften en
anderen toen zij inkopen de
den op een drukke Arabi
sche markt. De laatste slacht
offers tot nog toe was een
jong echtpaar dat in oktober
in een bos bij Jeruzalem
werd vermoord.
De aanslagen veroorzaken
vooral zoveel paniek omdat
ze gericht zijn op individuele
personen. De Israëlische au
toriteiten hebben burgers
aangeraden om zich te wape
nen wanneer ze naar Arabi
sche gebieden zoals de West
oevers gaan. In kranten en
tijdschriften zijn artikelen
verschenen met adviezen
over de aanschaf van wa
pens.
Veel Israëliërs vinden dat de
ervaring leert hoe effectief
een eigen wapen kan zijn.
Toen Palestijnse guerrilla
strijders in 1979 een inval de
den in de noordelijke plaats
Nahariya, werd een van hen
door een inwoner doodge
schoten toen hij een deur in-
ramde. En toen Libanese
schutters ruim anderhalf jaar
geleden enkele burgers in
het centrum van Jeruzalem
aanvielen, waardoor 48 men
sen gewond raakten, werd
een van hen door een burger
gedood en sloegen de ande
ren op de vlucht
Volgens Moshe Weiss zijn
180.000 Israëliërs in het bezit
van een wapen. Daarnaast
zijn er nog de Israëliërs die
actief of in reserve bij het le
ger dienen. Daarom zal men
in een straat altijd wel een
automatisch geweer of een
pistool in de hand van een
geüniformeerde soldaat of
een paramilitaire vrijwilliger
zien. Vreemd genoeg is het
niet gemakkelijk om een wa
penvergunning te krijgen.
Hysterie
„De laatste maanden zijn
honderden mensen bij ons in
de winkel gekomen", vertel
de Yitzhak Mizrahi, de eige
naar van een wapenwinkel
in het centrum van Jeruza
lem. „Maar ondanks de hys
terie brengt dat bij ons niet
meer geld in het laatje, want
niet iedereen die een wapen
wil kopen, kan dat ook. Tot
vier iaar geleden was de aan
schaf van een wapen geen
enkel probleem voor mensen
zonder strafblad of een psy-
chatrisch dossier. De paradox
is dat wanneer de veilig
heidssituatie meer gespannen
wordt, de vraag toeneemt,
maar dat de vergunningsre-.
gels strikter worden ge
maakt", aldus Mizrahi.
.Iedere maand worden 500
tot 600 vergunningen ver
strekt", zei Moshe Weiss
„voornamelijk aan mensen
die in bezet gebied of bij de
Libanese grens wonen. Jour
nalisten en buschauffeurs
komen in aanmerking voor
een vergunning, omdat zij
door hun werk in gebieden
komen waar veel Arabieren
wonen. En ook juweliers en
geldlopers ondervinden geen
moeilijkheden vanwege het
risico dat hun vak met zich
meebrengt. Maar dan nog
moeten zij bewijzen dat zij
met een wapen om kunnen
gaan".
vi Shalev, een bewakingsad
viseur die zelf al zestien jaar
een .22 Beretta heeft, zei te
betwijfelen of wapens in ge
val van gevaar van nut zijn,
vooral als de eigenaars niet
regelmatig oefenen. „Ieder
een die een wapen koopt,
doet dat alleen maar voor
het gevoel van veiligheid",
zei hij. „Ik ga al anderhalf
jaar niet meer naar de West
oever, want een pistool is
niet veel waard. Ook bewa
pend ben ik daar nog bang".
meeste mensen proberen
hun aanschaf van een wapen
zo min mogelijk ruchtbaar
heid te geven. De belangrijk
ste reden daarvoor is de vei
ligheid. Hoewel wapens offi
cieel altijd achter slot en
grendel moeten worden be
waard en niet in onbeheerde
voertuigen mogen worden
achtergelaten, worden iedere
maand zo'n honderd hand
wapens gestolen. Sommige
Israëliërs vertrouwen op
messen. „Toen de film Ram-
bo in Jeruzalem in de biosco
pen kwam, heb ik de eerste
week dertig van die Rambo-
-messen gekocht", zo vertel
de Mizrahi.
David Chan Is chirurg, maar gaat niet naar zijn werk zonder zijn
machinegeweer naast zich op de autobank.
1EN
teek
NEW YORK Ogen
schijnlijk wekt de restau
ratie van het Vrijheids
beeld slechts enthousias
me in de Verenigde Sta
ten. De giften blijven toe
stromen, het werk vordert
en de Amerikanen berei
den zich voor op een groot
feest in juli volgend jaar,
het moment waarop het
Vrijheidsbeeld honderd
jaar bestaat.
Maar er zijn wat onvolko
menheden in dit patriottisch
elan. In de pers en zelfs ook
in het Congres worden
vraagtekens geplaatst bij de
overdreven vercommerciali
sering van het Vrijheids
beeld en bij de persoon van
Lee Iacocca, de grote man
van het Chrysler-concern en
hoofdverantwoordelijke voor
het restauratieproject.
Het televisienetwerk CNN
merkte kortgeleden op dat
Iacocca's image als redder
van het Vrijheidsbeeld even
als dat van de redder van
van het autoconcern Chrys
ler hem geen windeieren zal
leggen bij zijn ambitie voor
het presidentschap. Voor an
deren is het duidelijk, dat de
Het Vrijheidsbeeld moet vol
gend jaar in de oude luister
zijn hersteld.
restauratie van het beeld
slechts een „Iacocca-show"
is.
Een van de scherpste aanval
len is gedaan door het blad
The Nation. In een artikel
beschuldigde het blad kort
geleden de stichting waarvan
Iacocca voorzitter is, dat men
fchilt
ers
het Vrijheidsbeeld „aar05,
volk heeft ontnomen eiJs c
het grootkapitaal heeft lA^rs
leverd". Het blad schrijftak
de grote Amerikaanse bfraai
ven niet uit liefdadighefc da
voornaamste geldschijn g
zijn geworden maar oi^n»
beschamende wijze wini
maken, door gebruik ter.
ken van dit nationale
bool. Grote bedrijven rr!e r
zich in ruil voor een bij<fcgg<
van drie tot tien miljoerfl a
lar sieren met de titel it v
ciële sponsor". Ruim ta|oms
bedrijven hebben aan
roep gevolg gegeven. Guor
is dat het Vrijheidsbeeld,
overal wordt verkochr,
fototoestellen, op kiste®
graan, op een bier-etik» 6'
auto's, T-shirts en asbaktuil
Overigens kan men hetrote
van de grote sponsors een
missen. Aanvankelijk t>nk<
het om een kleine opteors
beurt van het beeld, feluk
schatte de kosten op of
veer 20 miljoen dollar,
project nam evenwel K
sale vormen aan toen II
ten werd om ook Ellis IoU
op te knappen. Daar zi
de loop der tijd zo'n z^rr,
tien miljoen immigranteij^»
gevangen alvorens ze Lrc
den toegelaten tot de V! f I
WASHINGTON Nu
het stof boven Genève is
opgetrokken en andere
zaken de aandacht vra
gen, is de stroom infor
matie over Oost-Westre-
laties, die rond de top
conferentie zijn hoogste
punt bereikte, langzaam
opdroogd tot het gebrui
kelijke dunne straaltje
nieuws. Daar komt ech
ter binnenkort verande
ring in. Vanaf 1 januari
1986 zal Charles Cox, een
ondernemende uitgever
uit St. Paul, Minnesota,
wekelijks de Pravda uit
gaan geven, vertaald in
het Engels door Russi
sche emigranten en stu
denten. Een abonnement
zal 630 dollar per jaar
gaan kosten.
Volgens de uitgevers is er
veel belangstelling voor het
project en niet alleen van
de zijde van officiële en
academische instanties,
maar ook van de kant van
de „gewone Amerikaanse
burger", die meer wil we
ten over het dagelijks leven
in de Sovjet-Unie, de cul
tuur en de niet-politieke
problemen van deze staat.
De Sovjet-ambassade in de
Verenigde Staten heeft la
ten weten het initiatief te
zullen ondersteunen „mits
de vertalingen correct zijn".
Daar hoeft echter niet aan
getwijfeld te worden. De
zes tot acht pagina's zullen
overigens vanwege hun
ideologische inslag geen ge
makkelijk leesvoer zijn.
„Dit is niet alleen een zake
lijke, maar ook een avon
tuurlijke onderneming. Het
geeft me een hoop plezier
en voldoening om te weten
dat we een informatie-gat
op gaan vullen", aldus de
64-jarige uitgever Cox, die
voor dit project zijn pensi
oen even heeft opgeschort.
De over het algemeen nega
tieve berichtgeving over de
Sovjet-Unie op de Ameri
kaanse tv en radio contras
teert scherp met de positie
ve manier, waarop China in
Htiti
het nieuws naar vorè?
wordt gebracht sinds de
en China dichter tot elka
zijn gekomen. De berichtg
ving in de belangrijks
grote nationale kranten, 2
als de New York Tim<
Wall Street Journal en i
Washington Post is weli
waar vaak goed, ma
zoals wel vaker in i
journalistiek vaak o<
onvolledig en voornameli
georiënteerd op het Krer
lin, wat ten koste gaat v<
de berichtgeving over alg
menere zaken als industrie
en onderwijs.
:)S
