TAFEI
Herroeping Edict van Nantes plechtig in Delft herdacht
Ruimte voor iedere
groep, ook voor moslims
Jezuïet Roothaan plechtig herdacht
Christelijk onderwijs moet vredesonderwijs zijn
Ccidac Commit
kerk
wereld
Hervormde predikant
mag politiek actief zijn
Bhagwan heeft genoeg van
de wereld en gaat mediteren
weer
bnl
ACHTERGROND
MAANDAG 18 NOVEMBER 1985 PAGINA 2
„Hervormd en geformeerd samenspel is verouderd"
Als alleen de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gerefor
meerde Kerken in Nederland samen op weg gaan, wordt er
slechts 150 jaar kerkgeschiedenis herhaald. Hervormd-gerefor
meerd samenspel alleen is zinloos en verouderd. Dat zei dr.
G. W. Reitsema tijdens de algemene vergadering van de Vere
niging van Vrijzinnig Hervormden. „Nu de Evangelisch-Lu-
therse Kerk heeft gevraagd als participant in het Samen-op^
-Weg-proces te worden aanvaard, is het mogelijk dat er kerk
geschiedenis wordt gemaakt. Ook de Remonstranten zouden
nu mee moeten gaan doen. Als het de bedoeling van Samen-
-op-Weg is dat de gereformeerden een beetje ruimer en de her
vormen een beetje strenger worden, dan is het resultaat alleen
„verergering van hetzelfde".
Alfrink niet naar Rome
Kardinaal Alfrink zal om ge-
zondsheidsredenen niet naar
Rome reizen voor het bijwo
nen van de buitengewone Lis-
schoppensynode, die daar van
25 november tot en met 8 de
cember wordt gehouden. De
kardinaal, een van de leidende
figuren op het Tweede Vati
caanse concilie dat tijdens de
synode wordt besproken, was
als bijzondere gast daartoe uit
genodigd door paus Johannes
Paulus II.
Amerikaans-Russische vredesdienst in Genève
„De heren Reagan en Gorbatsjov hebben dringend behoefte
aan onze gebeden". Dat verklaarde secretaris-generaal Arie
Brouwer van de Nationale Raad van Kerken in de Verenigde
Staten, zondag in Genève, in een gezamenlijk met de Russi-
sch-Orthodoxe Kerk belegde vredesdienst. Naar de mening
van Brouwer gaat het bij de deze week te houden topontmoe
ting om het weer hoop geven aan een wereld die aan vrees ten
prooi is gevallen. In een samen met Brouwer uitgesproken ge
bed verklaarde metropoliet Filaret van Minsk, voorzitter van
de buitenlandse afdeling van het Moskouse patriarchaat, dat
Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov „de sleutel in handen
hebben voor een mogelijke nucleaire vernietiging van de we
reld".
De beste wijze om iets
te leren is er les in te
geven.
DELFT Met een
plechtige kerkdienst in
de Oude Kerk in Delft is
zondagmiddag op plechti
ge wijze de driehonderd
ste veijaardag van de
herroeping van Edict van
Nantes door de Waalse
kerken herdacht. De
dienst werd bijgewoond
door tal van autoriteiten
onder wie koningin Bea
trix, staatssecretaris van
buitenlandse zaken W.
Van Eekelen, de Franse
minister mevrouw C. La-
lumière, vertegenwoordi
gers van protestantse ker
ken uit binnen- en bui
tenland en door de am
bassadeurs van Luxem
burg en Zweden.
De Franse predikant R. Gi-
gandet ging uitvoerig in op de
gevolgen van de herroeping
van het Edict van Nantes
door koning Lodewijk XIV,
die een eind maakte aan de
reeds beperkte bewegingsvrij
heid van de protestanten in
Frankrijk en die leidde tot de
vlucht van vierhonderddui
zend protestanten naar Ne
derland, Luxemburg, Zweden
en andere landen.
Gigandet prees de democrati
sche en tolerante geest waar
het Huis van Oranje driehon
derd jaar geleden al blijk van
gaf door de Franse protestan
ten hier gastvrij onderdak te
verlenen. Hij verheugde zich
erover dat de herroeping van
het Edict door beide landen
kan worden herdacht nu bei
de landen democratie en tole
rantie in hun staatshandelen
respecteren. Daarbij verwees
hij naar de Franse president
Mitterrand die onlangs de
staat' garant stelde voor de
persoonlijke gewetensvrijheid.
De Waalse predikant J. Ris-
seeuw hoopte op de spoedige
verwezenlijking van een ver
enigd Europa waarin de
staatsgrenzen zijn weggeval
len en waar iedereen vrijelijk
zijn godsdienst kan beleven.
Met het zingen van drie cou
pletten van het Wilhelmus
werd de dienst besloten.
De tolerantiegedachte keerde
ook terug in de toespraken
die zaterdagmiddag in de
Waalse kerk werden gehou
den door de Parijse hoogle
raar in het recht Jean Car-
bonnier en zijn collega André
Gounelle van de theologische
faculteit van Montpellier.
Carbonnier behandelde de pe
riode tussen 1589 en 1685
waarin de door het Edict van
Nantes beloofde godsdienst
vrijheid langzamerhand werd
uitgehold. De katholieke cle
rus eiste een scrupuleuze na
leving van het Edict door de
protestanten die van ketterij
werden beschuldigd, totdat zij
vrijwel iedere bewegingsvrij
heid verloren. Toen Lodewijk
XIV, die er op het eind van
zijn leven een religieuze mis
sie op nahield, het Edict in
1685 in Fontainebleau her
riep, baseerde hij zich volgens
Carbonnier op twee overwe
gingen. Het ging slechts om
een voorlopige maatregel en
ten tweede was hij er door de
Assemblee van de clerus van
overtuigd dat er geen protes
tanten meer waren en er dus
geen reden meer was om het
Edict van Nantes te handha
ven. Volgens schattingen wa
ren er op dat tijdstip in
Frankrijk ongeveer een mil-
Koningin Beatrix bekeek na
afloop van de kerkdienst sa
men met predikant R. Gi
gandet een grafsteen van
vier kleinkinderen van prins
Willem van Oranje, die in
1950 tijdens de restauratie
van de Oude Kerk werden
ontdekt.
joen protestanten op een be
volking van twintig miljoen.
Zij hadden niet het recht te
emigreren en hun goederen
mee te nemen. Hen reste
slechts de gedwongen beke
ring of vervolging.
Professor André Gounelle
ging in op de taak van het
protestantisme vandaag. Dit
heeft volgens hem een dubbe
le taak. Zij moet het protest
leiden tegen de vervlakking
en de gejaagdheid van het
moderne leven waarin voor
overdenking en diepgang
geen plaats meer is, de dialoog
met andere godsdiensten be
vorderen en, ten tweede, pro
testeren tegen obscurantisti
sche godsdienst en bijgeloof.
Van de kant van de aanwezi
gen werd erop gewezen dat
protest alleen niet voldoende
is en dat leidende figuren in
de samenleving ook behoefte
hebben aan een ethiek van de
verantwoordelijkheid bij hun
handelen.
PREMIER LUBBERS:
Belangrijk is dat we el- Uit die organisaties kwamen
kaar waarderen en ruim- nogal wat klachten
tenteit en verlangens in- Eén ervan luidde dat
houd te geven. Funda- godsdienstige culturele orga-
menteef voelt het CDA
minder gemakkelijk of
zich door het geloof in geen subsidie krijgt, terwijl
één God met de Islamie- ee,n "iet-godsdienst,ge eultu-
tcn vprhenrlpn Deye stel- rele organisatie die wel krijgt,
ten verbonden. Deze stel De bewjndsman kreeg ook de
lingen heeft premier vraag voorgelegd
ringe mogelijkheden voor
godsdienstonderricht en het
verhinderen dat de Turks-Is
lamitische groepering in ons
land zendtijd krijgt. In ons
land verblijven thans bijna
200.000 Turken, die naar hun
gevoelen worden behandeld
als tweederangs
Lubbers in Rotterdam
verkondigd op een bij-
vrije verkeer blijft
Europa wonenende Turken.
eenkomst van vertegen- Algemeen werd aandacht ge-
woordigers van 87 orga- vraagd voor het probleem
nisaties in ons land die bij
de Turks-Islamitsche Cul
turele Federatie zijn aan
gesloten.
Andere klachten betroffen
onder meer het ontbreken
van medewerking om gebeds
ruimten in te richten, de ge-
ADVIES AAN SYNODE:
Een absoluut verbod op het bekleden van staatsrechtelijke
functies door Hervormde predikanteiT is geen goede zaak. Tot
deze conclusie komt een speciale commissie, die de Hervorm
de synode daarom voorstelt het betreffende artikel in de Ker
korde te schrappen. Mede gezien de situatie in de Gerefor
meerde Kerken, die een dergelijk verbod niet kennen, stelt
de commissie voor in voorkomende gevallen een sterkere rol
aan de plaatselijke kerkeraad toe te kennen en de Kerkorde
in die zin aan te passen.
Tegen het aanvaarden van politieke functies door predikan
ten zijn in de loop der tijden altijd twee argumenten gehan
teerd. Het politieke werk zou te veel tijd gaan kosten. Boven
dien wordt de combinatie van pastorale arbeid met politieke
activiteiten ongewenst geacht.
Een discussie over het lidmaatschap van de Tweede Kamer,
waar het verbod in eerste instantie op sloeg, is volgens de
commissie overbodig geworden doordat dit inmiddels een vol
ledige dagtaak is. Verder is de commissie van mening dat in
veel gemeenten een eventuele politieke nevenfunctie van de
predikant niet tot problemen zal leiden. Veel predikanten
maken nu al geen geheim van hun (partij-)politieke voor
keur. Bovendien zijn er predikanten die bestuursfuncties bij
politieke partijen vervullen.
beroepingen
Nederlandse Hei
Boven-Hard in
meerde Gemeenten
te Oude Menne. J Mijl
Veenendaal; te Enkhuize
Weer Herrnhutters
gearresteerd in
Zuid-Afrika
Met een dringende oproep tot
het geven van een „moedig
en scherp antwoord dat niet
voor tweeërlei uitleg vatbaar
is aan de regering in Preto
ria" heeft ds. Martin Wessels,
voorzitter van de regio West
van de Herrnhutter Broeder
gemeenten in Zuid-Afrika,
bericht over de arrestatie van
nog eens zes leden van deze
Kerk. In zijn tot de Duitse
broeders gerichte boodschap
verklaart de predikant, dat
deze arrestaties zijn gevolgd
na het uitbreiden van de
noodtoestand in Kaapstad en
omgeving. De arrestanten
variëren in leeftijd van 15 tot
70 jaar.
Naar het oordeel van ds.
Wessels kan in de Bondsre
publiek Duitsland, waar ook
het zendingsgenootschap van
de Herrnhutters is gevestigd,
nu niet meer worden vol
staan met het zich beroepen
op „algemene christelijke
principes". Het thans georga
niseerde noodfonds van de
Zuidafrikaanse Herrnhutters
heeft behoefte aan steun van
de Duitse partnerkerken en
organisaties, aldus de bood
schap.
„Ik heb schoon genoeg
van de wereld en ga mij
terugtrekken aan de voet
van de Himalaya, waar ik
geen nieuwe commune ga
stichten maar verder zal
mediteren en bij gelegen
heid volgelingen ontvan
gen".
Dat heeft Bhagwan Shree
Rajneesh zondag na aankomst
in de hoofdstad van India
verklaard, alvorens verder te
vliegen naar de staat Hima-
chal Pradesh, waar hij zich in
de zomerresidentie Manali of
Kulu zal vestigen. Alleen zijn
lijfarts, tandarts, koks en een
uitgelezen groep sannyasins
blijven bij hem. Acht naaste
discipelen hadden hem verge
zeld op zijn 24 uur durende
reis uit de Verenigde Staten,
die via Bahrein verliep.
De in een muisgrijze mantel
geklede Bhagwan, het hoofd
gedekt door een grijze met di
amanten versierde muts en
aan de pols een van diaman
ten schitterend horloge, ver
klaarde dat de vijf jaar in
Amerika verspilde jaren zijn
geweest. „Voor ik daar arri
veerde wist ik niet wat de hel
was, nu wel", aldus de 53-jari-
ge vroegere hoogleraar in de
filosofie. Dat men het heeft
aangedurfd hem twaalf dagen
op te sluiten is zijns inziens
wel een bewijs voor het mon
sterachtige karakter van de
Verenigde Staten, „hoewel
het gevang mij toch niets
deed omdat ik geheel vergees
telijkt ben".
Bhagwan verklaarde aanwij
zingen te hebben gegeven
voor het ontbinden van de
nederzetting in Oregon, wel
ke commune evenzeer gevaar
loopt van de zijde van de
Amerikaanse justitie als hij
zelf. „Daarom zullen alle san
nyasins vandaar vertrekken
zich vestigen f
hun land van herkomst", len blijven.
dus de „guru der rijken", zo
als hij in India wordt ge
noemd. Bhagwan zal ieder die
raad nodig heeft ook voortaan
ten dienste staan.
Het aantal volgelingen van
Bhagwan in India is duidelijk
verminderd sedert zijn ver
trek naar de Verenigde Sta
ten. In New Delhi wonen
naar schatting zo'n 500 sanny
asins, terwijl er in Poona,
waar het rajneeshisme zijn
bloeiperiode beleefde, rond
200 discipelen samenleven.
De verwachting is dat de
thans 3.500 zielen tellende
commune in Oregon de ko
mende weken slinkt, maar
dat de meeste Amerikaanse
discipelen waarschijnlijk zu-
begroetten hem op de lucht- den naar goud dat
26.000 hectare grote gebied
verborgen zit. De Bhagwan
haven van New Delhi, lach
ten hem toe en schreeuwden:
„Onze held is terug".
Bhagwan liet er geen twijfel
over bestaan dat zijn nieuwe
woonplaats niet zal uitgroeien gens hem niet meditatief
tot een commune. „Ik koester De Rolls Royces zullen
het verlangen in India te blij
ven tot het einde mijner da
gen en ik zal nimmer meer
deze geliefde grond verlaten
waarin ik geworteld ben", al- Rolls willen kopen.
hiervan al op de hoogte,
wilde het goud niet del-
omdat deze bezigheid vol-
worden verkocht.
Uit de hele wereld zouden al
aanvragen zijn binnengeko-
Onder grote belangstel
ling is zondag de twee
honderdste geboortedag
herdacht van Jan Philip
Roothaan, die van 1829
tot 1853 generale overste
is geweest van de Jezuïe
ten. Hij wordt beschouwd
als de tweede stichter van
de orde, na de opheffing
ervan door de paus, die
heeft geduurd van 1773
tot 1814.
Roothaan werd herdacht door
de tweede Nederlandse Jezui-
etengeneraal. pater dr. Peter-
-Hans Kolvenbach, die in de
Krijtbergkerk met mgr. H.
Bomers, bisschop van Haar
lem, voorging in een plechtige
hoogmis.
Bij een bijeenkomst in de Eg-
gertzaal van de Nieuwe Kerk
belichtte prof. dr. M. Chappin
s.j., verbonden aan de Grego-
riana-universiteit te Rome, de
kerkhistorische betekenis van
Roothaan.
Prof. Chappin wilde gaarne
de tot in onze dagen gehoorde
gedachte ontzenuwem als zou
de Rooms-Katholieke Kerk
worden bestuurd vanuit het
Jezuïeten-hoofdkwartier. De
eigenlijke betekenis van Root
haan ligt volgens hem veeleer
in zijn zorg voor een dagelijke
geestelijke vorming van de
Jezuïeten, zijn terugkeer naar
de oorspronkelijke tekst van
de geestelijke oefeningen van
Ignatius, basis van de spiritu
aliteit van de orde, en zijn be
vordering van de missie.
Pater Kolvenbach heeft de af
gelopen dagen in ons land bij
eenkomsten gehad met veel
Jezuïeten. Ook bracht hij een
bezoek aan de moeder van Je-
zuiet Nicolaas Kluiters, die in
maart wreed werd vermoord
in Libanon.
Tijdens een viering in Nijme
gen, waarbij vijf paters hun
religieuze geloften bekrach
tigden, herinnerde pater Kol
venbach aan de ordeleden, die
werden vervolgd en gefolterd
en aan het twintigtal, dat de
afgelopen jaren is omge
bracht. „Ondanks deze haat,
de uiterst pijnlijke breuk in
de kerk en de dodende onver
schilligheid, waarmee het
evangelie wordt ontvangen in
de Eerste Wereld", riep hij op
om vanuit een persoonlijk
geestelijk leven de liefde van
Christus te verkondigen „als
een bevrijding, in dienst van
Kerk en medemens".
Vrijdag heeft pater Kolven
bach een bezoek gebracht aan
kardinaal Simonis en vandaag
staat een ontvangst op het
programma bij de nuntius in
Den Haag, mgr. E. Cassidy.
PLEIDOOIEN PROF. JELSMA EN DR. WIGMANS:
Vredesonderwijs is onderwijs
dat zich verzet tegen de ge
dachte dat de bestaande orde
het ware is. In de christelijke
vredesschool heerst de messi-
aanse verwachting van een
wereld waar machtigen het
onderspit delven en onaan-
zienlijken vóórgaan. Waar het
zwakke aanzien verwerft en
de sterken en geweldenaars
het hoofd buigen.
Dat betoogde dr. Cil Wig
mans, onderwijskundige van
de Vrije Universiteit, zaterdag
in Amersfoort. Hij was een
van de sprekers op een confe
rentie van de werkgroep
„school en vrede", waarin or
ganisaties voor prot. chr. on
derwijs samenwerken.
Dr. Wigmans wees er op dat
in het christelijk onderwijs al
tijd sprake is geweest van
vrede. Het ging dan om de
komende vrede, in het rijk
van God. „Na. het gebed om
de komst van dat rijk, gingen
we over tot de andere orde,
die van de dag", aldus dr.
Wigmans. Maar de profeten
die in het Oude Testament tot
ons spreken, hebben het met
hun vredesboodschap niet al
leen over een toekomst, maar
vooral over het hier en nu.
Als Jesaja spreekt over de be
driegers die dan niet meer
aanzienlijk zullen heten, be
doelt hij ook: nu is dat wel zo.
De verwachting is in de mes-
siaanse traditie instrument ge
worden voor het zien en han
delen in het heden.
Het perspectief van het ko
mende rijk bepaalt ook wat
recht en onrecht is, wat waar
en wat onwaar is. Alles wat in
tegenspraak is met dat rijk, is
onecht en onrecht. Het berus
tende „het is nu eenmaal zo"
kan vanuit die toekomst niet
„waar" zijn. Dr. Wigmans be
toogde dat daarom vredeson
derwijs kinderen leert uit
trekken uit het slavenhuis
waar het recht van de sterk
ste heerst, waar de vanzelf
sprekendheid en de „natuur
lijke orde" de dienst uitma
ken. Op zo'n christelijke vre
desschool wordt gehoord dat
er een bondgenootschap is
met de Bevrijder die deze we
reld niet wil prijsgeven aan
de natuurlijke loop der din
gen. Gerechtigheid moet met
Pijn
i moeite tot stand
den gebracht tegen de van
zelfsprekendheid van het
recht van de sterkste in. Vre
de moet en kan worden ge
sticht tegen de verleiding in
om machtsevenwicht en angst
voor elkaar als vrede te be
schouwen en te handhaven.
Op de vredesschool krijgen
informatie en kennis hun be
tekenis in dit perspectief.
Het confessioneel onderwijs
zal het hier moeilijk mee krij
gen, veronderstelde Wigmans.
Want al heel lang is dat on
derwijs verbonden geweest
met politieke en economische
macht. Als het christelijk on
derwijs zorgde voer „beeld
dragers" van de bestaande
cultuur, dan was dat een ze
gen in de ogen van kerkelijke
en wereldlijke machten. Het
leermateraal in die scholen
bestond niet uit verhalen,
verwachting en perspectief,
maar was voorhanden in de
wereld waarin die school
stond.
Wigmans herinnerde aan een
oude Talmoedische wijsheid:
de wereld wordt in stand ge
houden door de adem van
schoolkinderen. Als de chris
telijke vredesschool haar kin
deren leert vanuit de messi-
aanse verwachting, dan geldt
die wijsheid inderdaad. Want
de school speelt een sleutelrol
in een wereld "die zucht en
steunt en wacht op mensen
die van jongs af aan de vrede
hebben geleerd" en daarom
door Jezus en Paulus „kinde
ren van God" worden ge
noemd.
Geschiedenis
Prof. dr. Auke Jelsma, hoog
leraar kerkgeschiedenis aan
de Theologishe Hogeschool
van de Gereformeerde Ker
ken in Kampen besprak aan
de hand van enkele voorbeel
den uit de geschiedenis hoe in
de christelijke traditie oor-
logs- en vredesdenken is ge
leerd. Van het oorlogsdenken
kon hij „sterke" voorbeelden
geven. Onder meer het optre
den van Bernard van Clair-
vaux. Volgens deze waren de
boze geesten vlees en bloed
geworden in met name de
Turken. De strijd tegen hen
was die tegen duivels. Elk
middel om deze demonen te
verdelgen werd aanvaardbaar
geacht. Zo werd Europa een
vijandsbeeld aangepraat.
Want wat wisten de mensen
in Groningen of Gent van de
Turken? En zo kon de bloede
rige geschiedenis van de
kruistochten worden geschre-
Een ander voorbeeld zag prof.
Jelsma in de tv-predikanten
in de Verenide Staten. Deze
beschouwen immers het Rus
sische gevaar als zo demo
nisch, dat zelfs vernietiging
met kernwapens door God ge
wild kan zijn.
Er zijn ook voorbeelden vdn
opvoeden tot vrede. Prof.
Jelsma noemde met name de
leraar Origenes die in het jaar
248 inging tegen de ideologie
van het Romeinse militairis
me. Die ideologie luidde dat
iedere onderdaan zich moest
scharen achter het keizerlijk
gezag. Pas dan zou het rijk
stand kunnen houden tegen
de invallen van de barbaren.
Als die horden eenmaal het
rijk overspoelden, zou geen
enkele eredienst, ook niet die
van de christenen, kunnen
blijven bestaan. Christenen
die zich onttrokken aan de
keizercultus, waren dan ook
verraders.
Origenes schreef dat de in
standhouding van de bestaan
de orde niet de hoogste priori
teit voor christenen heeft. Be
langrijker was het dat alle
burgers de weg van Christus
leerden kennen. Als dat ge
beurde, zouden de barbaren
ook wel tot inkeer komen.
Deze leer vond zoveel aan
hang, dat tenslotte het hele
rijk zich gewonnen gaf aan
het christendom. Toen keerde
het getij. Andere leiders pre
senteerden zich. Het onder
richt veranderde van karak
ter. Niet militairen, maar juist
dienstweigeraars werden van
het avondmaal geweerd. De
ideologie van de keizercultus
was vervangen door de Chris
tusideologie als middel om de
eenheid te handhaven. En ge
weld werd daarbij niet ge
schuwd.
Opvoeding en onderwijs heb
ben dus invloed, concludeerde
prof. Jelsma. Vijandsbeelden
kunnen worden aangescherpt
of worden afgezwakt.
„De vraag is welke kant wij
kiezen. Zo simpel ligt dat'*.
Naar zijn overtuiging wordt
de toenemende militarisering
in onze wereld aannemelijk
gemaakt door de ideologie
van „het vrije westen" of van
„de christelijke beschaving".
Hoe gaat het christelijk on
derwijs hiermee om? Welke
keuzen worden gemaakt? In
zijn visie dient het christelijk
onderwijs onomwonden te
kiezen voor vredesonderwijs.
De (kerk)geschiedenis kan
daarbij een rijke bron zijn,
meende hij. „Eén van de
meest fascinerende trekken
van de Westeuropese kerkge
schiedenis is namelijk dat de
kerk zich hier nooit heleméél
heeft willen identificeren met
de politieke machthebbers. Zij
heeft zich nooit helemóél la
ten gebruiken als ideologische
onderbouw voor politiek en
economie. Het heeft er vaak
op geleken. Maar wie i
kijkt, bemerkt de tegenstroom
die er steeds is geweest. Daar
zijn de krachten te vinden die
voor vredesonderwijs van het
grootste belang zijn", aldus
prof. Jelsma.
LÜTSEN KOOISTRA
Koude wind
DE BILT (KNMI) Het bli
de komende dagen koud
ven Finland ligt het een
van een krachtig hogedrukj
bied. De luchtdruk is daar
middels gestegen tol
1050 mbar. Tussen dit h<
drukgebied en een depres
bij Italië staat boven-Oost-"
ropa en onze omgeving
krachtige oostelijke stromii
Hiermee wordt koude lui
aangevoerd.
De wind zal het komende
maal vrij krachtig tot
zijn, windkracht vijf tot
Door de krachtige wind di
de temperatuur niet tot
me waarden, maar min vijf
het hier en daar wel wordi
Overdag komt de temperati
nauwelijks boven het
punt. De depressie bij Ital
die daar nu veel regen brei
zal zich de komende daj
over het Alpengebied
Duitsland uitbreiden. Uit
wolkenvelden die tot over
land zullen reiken kan
sneeuw vallen, maar veel
dat niet zijn.
Portugal een Spanje: droog en peil
Middagtemperatiyh
symj
elcm
:t du
St:
i. b
rest
Italië en Joegoslavische kust
bewolkt en regen. Middagtem
ongeveer 15 graden.
ders
jervi
VOO
ilgaa
o rt e
tarn
f. J.
nin§
n
mal
voc
st
de i
de
i orde
;lkun
gev
yZwed
sporei
■lands
,14.001
Macaronischotel
met spinazie
yoghurt met
abrikozen
De benodigdheden
twee zijn: 250 g macart
zout, 10 g margarine, 451
diepvries spinazie, n*
muskaat, 1 plak schout
ham van 100 g, 25 g ma,
rine, 25 g bloem, 2,5
melk, 150 g geraspte ki
aroma, peper;
2,5 dl yoghurt, klein bh
of 100 g gedroogde abri,
zen met suiker
smaak.
n GRA1
'M
ir
Kook de macart
gens de gebruiksaan wijzk
op het pak en schud er
eerste portie margarine da
Ontdooi de spinazie op e
groot vuur (laat haar ri GRA1
langer opstaan!) en br$
haar op smaak met zout i
nootmuskaat. Snijd de At
in blokjes. Maak een ka
saus door de margar
(tweede portie) te laten sm
ten, roer de bloem er doL
verwarm het mengsel et HEAT]
en verdun het vervolgé
met scheutjes melk. Roer i
saus steeds glad, na er a
scheutje melk bijgedaan I
hebben en laat haar Q
steeds even koken. Houdy
saus, als alle melk tec\
voegd is, nog twee minu
zo warm dat ze maar
kookt en maak haar danjt
met de helft van de gerasT
kaas, aroma en peper.
Leg de helft van de maca\9 no
ni in een ingevette ov
schaal, verdeel daarop r'ns
hamblokjes, spreid daaro ms,€
de spinazie en schenk daa ,usei
de kaassaus. Bedek deze li ren9
met de rest van de macar *_n_,
en strooi daarover de ovei
kaas.
Zet een warm-gevulde sch
even onder een hete grill -
in een hete oven v.
korstje. Gebruik de
stand 5 of 200 als alles
afgekoeld mocht zijn en
ken in dat geval een oven
van circa twintig minuten
Week gedroogde abrikoi
(vaak wèl zo lekker als
uit blik) een halve of h
dag in weinig water, kook
in dat water zacht en doe
naar smaak suiker bij. 1
de yoghurt in de schaal
en leg er de abrikozen i 7
sap op. r
JEAN
7 tnd
imst€
illlE
n
