Veertig procent rk leerkrachten
komt niet of zelden in de kerk
Minder voorschriftenmeer ruimte nodig
A
T
kerk
wereld
Schoolwijzer
weer
tri
ACHTERGROND
EeidócSoumnt
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1985 PAGINA?
Bisschop ter Schure en dekens zijn het nog oneens
Bisschop J. ter Schure en de steld. werd duidelijk dat de liet
dekens van het bisdom Den bisschop enerzijds en de de-
Bosch blijken nog steeds op kens anderzijds de Kerk op
verschillende golflengten te verschillende wijze „benade-
opereren. ren".
Bij het contact tussen de bis- Het na afloop gepubli-
schop en de voorzitters van de ceerde communique van het
dekenaten (priesterkringen) bisdom zegt dat de vergade-
waarbij de onderlinge samen- nng het erover eens was. dat
werking aan de orde werd ge- hjer een belangrijke oorzaak
van de spanningen, die
zijn opgeheven ondanks
het besluit door te gaan met
deze besprekingen.
Het voorstel van mgr. Ter
Schure om samen met enkele
deskundigen en dekens de
verschillende visies op het be
sprekingen over de samen
werking in algemene zin.
IKV wil bouwvakkers steunen
Op korte termijn wil het Interkerkelijk Vredesberaad IKV
werk maken van ondersteuning van bouwvakkers, die niet
willen meewerken aan het optrekken van bunkers en gebou
wen voor de stationering van kruisvluchtwapens op de vlieg
basis Woensdrecht. Een verzoek is uitgegaan aan het bestuur
van de bouw- en houtbond FNV mee te werken in het voeren
van besprekingen met directies en aandeelhouders van bouw
bedrijven die bij deze bouwwerkzaamheden zouden kunnen
worden betrokken. Bestuurslid Jaap van der Linden van de
betrokken bond heeft het IKV laten weten, dat er wat hem
betreft vóór de verkiezingen van volgend jaar geen spa de
grond zal ingaan.
Voor wie maar tot drie
kan tellen, komt de
derde wereld op de
derde plaats
ONDERZOEK OP KATHOLIEKE BASISSCHOLEN BISDOM ROTTERDAM:
A. W. M. Claassen: „Jongeren kiezen meer voor
niet-wervingsgerichte ervaringscatechese.
NEDERLANDSE BISSCHOPPEN:
Oproepen tot burgerlijke
ongehoorzaamheid mag niet
„Juist omdat burgerlijke ongehoorzaamheid een persoonlij
ke keuze is, veelal uit gewetensbezwaar, kan men niet op
roepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid". Dat schrijft het
dagelijks bestuur van de Nederlandse bisschoppenconferen
tie het Interkerkelijk Vredesberaad IKV.
Het IKV had de kerken verzocht zich over dit onderwerp
uit te spreken na de publikatie van de tweede versie van de
IKV-nota „De maat raakt vol"
Volgens de bisschoppen schrijven het IKV als organisatie
niet op te roepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid en er
kent het IKV dat ook in zijn eigen nota. Aan de orde is,
aldus de bisschoppelijke brief, slechts de vraag hoe vredes
bewegingen en kerken zich moeten verhouden tot personen,
die uit gewetensovertuiging tot daden van burgerlijke onge
hoorzaamheid menen te moeten overgaan.
Als zij dat doen omdat zij het beleid van de overheid inzake
de bewapening als moreel onaanvaardbaar beschouwen,
heeft naar het oordeel van de bisschoppen de vredesbewe
ging ten aanzien van hen een opdracht te vervullen. In het
verleden hebben de bisschoppen reeds de verwachting uit
gesproken, dat de kerkelijke vredesbeweging begeleiding
biedt aan gewetensbezwaarden militaire dienst. „Deze op
dracht is enerzijds hulp bieden aan mensen die in gewetens
nood verkeren, anderzijds de overtuiging levend houden,
dat ook burgerlijke ongehoorzaamheid gebonden is aan mo
rele normen. Die zijn: geweldloosheid, eerbiediging van de
rechten van anderen en bereidheid om de straf te onder
gaan, die om reden van de overtreding van de wet wordt
opgelegd", schrijven de bisschoppen.
Het dagelijks bestuur van de Nederlandse bisschoppenconfe
rentie verklaart hiermee een benadering voor te stellen, die
uitgaat van het feitelijk voorkomen van burgerlijke onge
hoorzaamheid uit gewetensbezwaar zodat het de vraag is.
welke verantwoordelijkheid dit oproept. „Deze benadering
lijkt meer verantwoord en ook meer bruikbaar in de prak
tijk. dan het doen van een algemene uitspraak over de
rechtvaardiging van daden van burgerlijke ongehoorzaam
heid, die zonder onderscheid op zeer verscheiden acties zou
worden toegepast, zoals in de notitie wordt voorgesteld", al
dus de brief.
De bisschoppenconferentie spreekt haar bereidheid uit,
„door middel van Pax Christi met het IKV te zoeken, welke
wegen de vredesbeweging die met de kerken is verbonden,
zal moeten gaan in de tijd die komt". Zij is voornemens in
eigen kring een studie over burgerlijke ongehoorzaamheid
tot een goed einde te brengen, waarbij zal worden bezien
hoe de rooms-katholieke vertegenwoordigers in het IKV
kunnen worden betrokken bij deze studie.
Het „consilium permanens" voelt, in navolging van Pax
Christi, niet voor de door het IKV gebruikte term „buiten
wettelijk gedrag". De bisschoppen achten het juister, vast te
houden aan de meer geijkte uitdrukking „burgerlijke onge
hoorzaamheid".
De rooms-katholieke ba
sisschool zal niet veel bij
dragen tot een verster
king van de kerkelijke
traditie. Dat is een van de
conclusies van dr.
A. W. M. Claassen, die vo
rige week in Nijmegen
promoveerde op een on
derzoek naar schoolcate
chese op 31 katholieke
basisscholen in het bis
dom Rotterdam.
„Ruim veertig procent van de
ongeveer 200 onderwijsgeven
den die aan het onderzoek
meededen, is randkerkelijk of
onkerkelijk. Een groot per
centage van deze mensen, die
in hun klas de catechese ver
zorgen, is jong. Onder de ou
dere onderwijsgevenden zijn
veel meer „kernleden" van de
kerk. Je ziet een verschuiving
van een sterke binding met
de kerk bij ouderen naar een
vage binding of helemaal
geen bij jongeren".
Er is nog een reden waarom
dr. Claassen twijfelt aan een
positieve invloed van de
school op het kerkelijk leven:
Eveneens ruim veertig pro
cent van de onderwijsgeven
den zegt de schoolcatechese
niet „wervingsgericht" te ge
ven. Dat wil zeggen, deze on
derwijsgevenden willen de ca
techese niet gebruiken om te
proberen het rooms-katholie
ke geloof op de kinderen over
te brengen. Ook hier geldt dat
met name jongeren deze visie
aanhangen en ouderen meer
het tegenovergestelde menen:
catechese dient „wervend" te
zijn voor geloof en kerk.
Claassen die zijn proefschrift:
„Schipperen tussen kerk en
school" noemde, heeft enkele
typen catechese onderschei
den. De eerste is de „heilshis
torische". Deze sluit het meest
aan bij de traditionele vorm
van catechese: het is vooral de
bedoeling om de kinderen in
contact te brengen met de
heilsgeschiedenis waarin God
zich openbaart en daarom is
het van belang wezenlijke
elementen van de christelijke
traditie in de catechese ter
sprake te brengen.
Het tweede type wordt ge
praktiseerd door onderwijsge
venden die het als taak zien
via de schoolcatechese de da
gelijkse ervaringen van de
kinderen te verhelderen en in
verband te brengen met soort
gelijke ervaringen uit de
christelijke traditie, zodat de
kinderen de religieuze dimen
sie van hun bestaan op het
spoor komen. Claassen noemt
noemt dit ervaringscatechese,
waarbij een onderverdeling
mogelijk is in leerkrachten
die er veel waarde aan hech
ten om het eigen geloof aan
de kinderen op te dragen; en
in leerkrachten bij wie een
dergelijke intentie niet of in
veel mindere aan de orde is.
De onderzoeker spreekt in dit
verband van wervingsgerich-
te en niet-wervingsgerichte
ervaringscatechese.
Vrijwel alle ondervraagde on
derwijsgevenden willen uit
gaan van de ervaringswereld
van de kinderen; grote ver
schillen zijn er in keuzen voor
de onderscheiden vormen van
catechese. Claassen: „Grofweg
kun je zeggen dat ouderen
meer kiezen voor de heilshis
torische katechese (bij leer
krachten boven de 41 jaar is
dat bijvoorbeeld 40 procent)
en van de jongeren kiest het
merendeel voor ervaringsca
techese (bij 21 tot 30-jarigen
negentig procent). Bij de jon
geren die voor ervaringcate
chese kiezen, geeft ruim de
helft de' voorkeur aan niet-
wervingsgerichte ervaringsca
techese.
Claassen vond een verband
tussen het al dan niet kerke
lijk betrokken zijn en de keu
ze voor een bepaalde cateche
se: De meeste onderwijsge
venden die regelmatig naar
de kerk gaan. zijn voorstan
ders van heilshistorische cate
chese of een wervingsgerichte
ervaringscatechese. De rand-
of buitenkerkelijken kiezen
vooral de niet-wervingsge
richte catechese. Bovendien
constateerde hij dat onder de
kerkelijk betrokkenen meer
ouderen zijn dan jongeren en
dat deze oudere, naar de kerk
gaande onderwijsgevenden
meer kiezen voor heilshistori
sche benadering in de cate
chese.
Grondslag
In het onderzoek werd ook de
visie op de confessionele
grondslag van de katholieke
school gevraagd. Ruim zestig
procent zegt vast te willen
houden aan een confessionele
„kleur" van de school; van de
onderwijsgevenden wil negen
procent pertinent een katho
lieke signatuur; bijna veertig
procent zou ook wel willen
werken aan een oecumeni
sche school. Van de 37 pro
cent voor wie de confessiona-
liteit geen noodzaak is, zegt 23
procent in te kunnen stem
men met een samenwerkings
school en 14 procent zegt dat
de grondslag voor de school
van de kinderen van geen be
tekenis is. Opmerkelijk is dat
geen van de ondervraagden
een voorkeur voor openbaar
onderwijs uitsprak.
Zoals te verwachten was, al
dus Claassen, hangt de voor
keur voor een confessionele
school samen met leeftijd,
kerkelijke en godsdienstige
betrokkenheid en ook met de
visie op catechese.
Opmerkelijk vindt de onder
zoeker het dat ondanks de
grote diversiteit binnen de
teams in visie op catechese en
de grote verschillen in be
trokkenheid op de kerk. er
vrijwel geen sprake is van
conflicten op de scholen ten
aanzien van catechese. Dit
feit hangt wellicht samen,
meent Claassen, met het cate
chesemateriaal dat op de ka
tholieke basisscholen wordt
gebruikt.
„Dit materiaal gaat uit van de
eigen belevingswereld van de
kinderen. Het- is dus erva
ringscatechese. Je kunt ook
zeggen dat het wervingsge
richt is. Maar dat betekent
niet dat alle onderwijsgeven
den er op die manier mee om
gaan. Ik denk dat de onder
wijsgevenden met het materi
aal kunnen doen wat ze wil
len. Je kunt er de verticale
dimensie uithalen, maar de
lessen ook aanvullen met
pure bijbelstof".
„Vanuit de scholen gezien is
de huidige situatie eigenlijk
goed te noemen", meent
Claassen. Catechese wordt
door iedereen als een waarde
vol onderdeel van het onder
wijsprogramma gezien. De
scholen zijn behoorlijk vrij in
de wijze waarop de catechese
wordt gegeven; de onderwijs
gevenden kunnen op eigen
wijze vorm geven aan hun ca
techese".
Het onderzoek vond plaats op
scholen in verschillende om
standigheden: stadsscholen
(o.a. Den Haag) en platte-
landsscholen (o.a. Westland).
„De resultaten zijn niet repre
sentatief voor het hele land;
in het katholieke zuiden zul
len de zaken heel anders lig
gen. Toch denk ik dat voor
andere delen van het land
weieens een soortgelijk beeld
kan ontstaan, temeer omdat
er niet zoveel verschillen tus
sen dorps- en stadsscholen
zijn te vinden".
Claassen meent dat het stre
ven van bijvoorbeeld bisschop
Gijsen om de kerkelijke in
vloed op de catechese in het
onderwijs sterker te doen
worden, in dit verband dan
ook niet zo heilzaam. Het
waarschijnlijke gevolg is, al
thans op de scholen die bij het
onderzoek waren betrokken,
dat er meer problemen ko
men. „Gezien de overtuiging
van zoveel onderwijsgeven
den zal een sterke kerkelijke
druk in de richting van heils
historische catechese, conflic
ten oproepen. Als de cateche
se door priesters in de lijn van
bisschop gegeven zou worden,
komt de catechese in een geï
soleerde positie terecht. Vroe
ger, toen de priester op school
kwam, vormde de catechese
ook een enclave. Maar toen
waren de omstandigheden zo
danig dat er een uitstraling
plaatsvond vanuit die cate
chese. Nu kan daarvan geen
sprake meer zijn. Daarvoor is
de samenstelling van de
schoolbevolking (leerlingen
en onderwijsgevenden) veel
te divers geworden, om nog
maar niet te spreken over het
geseculariseerde karakter van
de samenleving waarin die
school staat".
LÜTSEN KOOISTRA
Amerikaanse
predikanten steunen
„star wars"
Conservatieve Amerikaanse
televisie-predikanten, onder
wie Jerry Falwell, hebben
zich verenigd in wat zij noe
men de „Religieuze coalitie
voor een morele verdedi-
gingspolitiek". Die heeft zon
dag 17 november uitgeroepen
tot nationale gebedsdag voor
het welslagen van het Ameri
kaans verdedigingsinitiatief
SDI, bekend onder de naam
„star wars". De predikanten
menen dat een verdedigings
strategie zonder vergelding
alleen kan als er in de ruimte
een verdedigingssysteem tot
stand komt
Zij roepen op om God te
bidden dat Hij de harten zal
openen van de Sovjetleiders,
„omdat alleen met Gods hulp
hun duidelijk kan worden dat
de ontwikkeling van een ra
ketafweersysteem de wereld
veiliger en vreedzamer zal
maken".
Project over
„de zin van het
leven"
Op het Titus Brandsma-colle-
ge in Dordrecht is de afgelo
pen tijd een schoolproject
rondom de zaligverklaring
van Titus Brandsma gehou
den met als motto: „De zin
van het leven". Ter afsluiting
daarvan waren gistermiddag
diverse mensen naar de
school gekomen om er met
de leerlingen te spreken over
hun invulling van het thema.
Van links naar rechts CDA-
fractievoorzitter Bert de
Vries; IKV-secretaris Mient-
Jan Faber, de ex-vicevoorzit-
ter van het FNV, Herman
Bode, de bisschop van Rot
terdam, mgr. Bar en de oud-
Heilsofficier Eva den Hartog.
De OntwiKkelingswet
Voortgezet Onderwijs, die
onlangs door minister
Deetman is ingediend,
bevat o.a. de voorwaar
den waaraan een school
moet voldoen om voort
gezet basisonderwijs te
mogen geven. Zijn ze in
het algemeen voor de
scholen acceptabel?
Een vorige maal schreef ik,
dat voortgezet basisonderwijs
in ons land o.a. ontwikkeld
wordt omdat velen vinden dat
een vrij definitieve keus voor
een type voortgezet onderwijs
(b.v. mavo, l.t.o. of havo) op
12-jarige leeftijd te vroeg is
voor een kind. Maar er zijn
meer redenen. Zo blijven er
ook in de laagste klassen van
het voortgezet onderwijs veel
te veel kinderen minstens één
keer zitten. Bovendien verla
ten per jaar meer dan 30.000
leerlingen die fase van het
onderwijs zonder een enkel
diploma of getuigschrift.
Verder is men al heel lang ge
leden tot de overtuiging geko
men, dat de leerlingen in de
laagste klassen les moeten
krijgenêin een breder scala
van vakken. Er is verbreding
van het vormingsaanbod no
dig. Zo moeten b.v. niet alleen
alle lts-leerlingen van tegen
woordig in kennis worden ge
bracht met een oriëntatie op
alle drie de moderne talen,
alle havo-leerlingen b.v. moe
ten ook kennis maken met de
techniek. In zekere zin is de
tijd voor de basisvorming
(datgene wat iedereen als
leerstof krijgt aangeboden) op
d ehuidige basisschool te kort.
Vandaar de noodzaak, zeggen
velen, van voortgezet basison
derwijs. Vandaar ook deze
Voorschriften
Met betrekking tot de hier ge
noemde punten geeft de ont
wikkelingswet nu voorschrif
ten.
De cursusduur is drie jaar.
Alle leerlingen van 12 jaar
zijn toelaatbaar. Er worden 9
vormingsgebieden voorge
schreven inhoudende (om het
ouderwets te zeggen) zeker 12
vakken.
Verder wordt voorgeschreven
dat er leerlingbegeleiding
moet plaatsvinden. En er
wordt zelfs omschreven hoe
in het eerste, tweede en derde
leerjaar de leerlingen gegroe
peerd mogen worden om een
te vroegtijdige selectie te
voorkomen. Nu zijn er èn in
de politie èn in het onderwijs
veld vele verschillen van me
ning over talloze onderdelen
van het voortgezet basison
derwijs. Het zal om die reden
geweest zijn dat in deze ont
wikkelingswet talloze zaken
worden voorgeschreven die
eigenlijk in een wet helemaal
niet zouden moeten voorko
men, maar die zouden kun
nen worden overgelaten aan
de scholen zelf.
In het algemeen zijn velen te
genwoordig van mening, dat
de overheid er goed aan zou
doen in ruime mate wat min
der zaken op onderwijsgebied
voor te schrijven. Maar hier
ziet men, b.v. in verhouding
tot de situatie in de huidige
Wet op het Voortgezet Onder
wijs (de Mammoetwet) een
sterke toename van over
heidsbemoeienis.
Terwijl, met name het bijzon
der, het confessioneel onder
wijs, juist in deze tijd voor de
eigen profilering eerder min-
Te veel regels
Verder vraagt men zich bij al
die regels, die de overheid
stelt, terecht de vraag: hoe wil
de overheid dat allemaal pre
cies controleren?
Een voorbeeld. Ergens staat
in het ontwerp: „Het bevoegd
gezag kan na het tweede jaar
een zodanige groepering van
leerlingen toepassen, dat de
leerlingen op grond van gele
verde of te verwachten on
derwijsprestaties deel uitma
door drs.
K. de Jong Ozn.
ken van voor het gehele ge
meenschappelijke onderwijs
programma geldende vaste
groepen".
Waarom dit voorgeschreven?
De overheid schrijft eerst, dat
de leerlingen niet te vroeg
mogen worden geselecteerd,
en geeft dan deze ontsnap
pingsmogelijkheid. Een school
hoeft daar geen gebruik van
te maken (er staat: kén),
waarom het dan zo voorge
schreven? In het algemeen:
kan of moet een inspecteur
per leerling straks nagaan, of
hij of zij niet te vroeg is gese
lecteerd? Dat is volstrekt on
mogelijk.
Dan de voorschriften t.a.v. de
leergebieden. Tot dusverre is
het zo dat alleen in de wet is
voorgeschreven dat je b.v. ge
schiedenis moet geven. Het
bijzonder onderwijs mag het
dan verder zelf invullen, en
hoeft alleen rekening te hou
den met de overheids-eind-
examens. Nu gaat men ook
weer veel verder in het geven
van. voorschriften.
't Is wel begrijpelijk: alle shib-
bolets uit de discussie over de
middenschool (nu voortgezet
basisonderwijs) hebben gere
sulteerd in veel nauwkeurig
omschreven regels voor zaken
die echter niet te controleren
zijn en b. aan de scholen zelf
zouden moeten worden over
gelaten, m.n. aan het bijzon
der onderwijs. Dat laatste
krijgt, als de plannen door
gaan, veel te weinig ruimte
om eigen doelen te realiseren.
En dat, terwijl het voor de
toekomst van het bijzonder,
m.n. van het confessioneel on
derwijs, van essentieel belang
is, dat het zich in nieuwe on
derwijs duidelijk profileert.
Het is vóór het rooms-katho-
liek en voor het protestants-
christelijk onderwijs absoluut
noodzakelijk dat het bij het
voortgezet basisonderwijs
meer ruimte krijgt, om aan de
eigen identiteit gestalte te ge
ven, om in dezen een eigen
schoolcultuur te ontwikkelen.
Er is de laatste jaren in het
parlement veel over gekib
beld hoeveel VBaO-experi-
menten er moeten komen. Er
zijn er nu 20. Wel erg weinig.
In de ontwikkelingswet staan
niet alleen de voorwaarden
voor een school waaraan men
moet voldoen om zich te kun
nen ontwikkelen tot voortge
zet basisonderwijs, er staat
ook in dat de minister de Sta
ten Generaal op de hoogte
moet stellen van „zijn voorne
mens tot inwilliging van be-
kostigingsverzoeken". Nu wil
m.n. de VVD dat het aantal
„inwilligingen" wordt be
perkt, ook al voldoen veel
scholen aan de te stellen voor
waarden. Dat lijkt mij onjuist.
Als 'men wil, dat de ontwik
kelingen in het voortgezet on
derwijs in en door de scholen
moeten gebeuren, moet men
die scholen ook alle ruimte
geven. Ruimte om te experi
menteren, ruimte voor eigen
vormgeving.
Tranen bij
afscheid
Bhagwan
Discipelen van Bhagwan heb
ben luid snikkend afscheid
genomen van hun meester,
toen deze na de uitspraak van
de rechter onmiddellijk ver
trok naar India, zijn geboorte
land.
De leden van de commune in
Oregon waren met bussen
naar het vliegveld van Port
land gekomen. Met de handen
voor het hart samengevouwen
brachten ze een laatste nam-
sté-groet aan Bhagwan, die
voor de rechtbank een
schuldbekentenis aflegde.
Woordvoerster Ma Prem Isa
bel zei bij het vertrek van
Bhagwan, die vergezeld wordt
van onder andere zijn lijfarts,
dat de toekomst van de com
mune in Centraal Oregon on
zeker is.
Bhagwan heeft bekend schul
dig te zijn aan het arrangeren
van schijnhuwelijken en het
afleggen van valse verklarin
gen. De rechtbank heeft een
aantal andere beschuldigin
gen ingetrokken, onder meer
op voorwaarde dat Bhagwan
het land zou verlaten. Een en
ander als onderdeel van rege
lingen die zijn advocaten met
het openbaar ministerie heb
ben getroffen.
Rustig en droog
DE BILT (KNMI) Moi
is het rustig en nevelig w
Vannacht kan er nog plai
lijk wat regen of sneeuw
len, maar overdag zal het
gen vrijwel overal droog
Wel blijft er veel bewoljr
terwijl de kans op mist
pel
nde
Alleen in het zuidwesten
het land kan later op de
zon door breken. Vann
ligt de minimumtempera
om het vriespunt en mot
middag loopt de tempera
uiteen van 3 graden in het
ten van het land tot 7 gr.
in Zeeland.
De wind is het komende
maal matig, rond kracht
en waait hoofdzakelijk uit
zuidoosten. Bepalend
weer bij ons is een kleine
pressie die vannacht bo
ons land komt stil te ligj
De depressie neemt in bet<
nis af, zodat de kans op n
slag geleidelijk kleiner
THO\
erwijs
jelijkh
dan al
tiken.
dag o|
arig b
eum i
Weers
;ken i<
ebracl
tlare
•den gi
eerlin.
Zuid-Noorwegen: zondag droog
vrij zonnig, maandag regen^
snee\i% Middagtemperatuur vi
graden aan de westkust tot mM
graden in het Gudbrandsdal. W
IONIÏ
Jfeten
P op
huisc
dan
[baar
zij
oude
ist h
ijke 1
n dol
tgen<
schei
vast
e aci
hter
olpei
i lange
I
Winter-ratjetoe a£nsph
gr a tin tutti frul
met zure room
vegetarisch
Wie met zijn tweeën
heeft nodig: Vt tot 1
aardappelen, 400 g winti
wortel, zout, 1 grote IIT
kerrie, 1 lepel olie, 1 dunIX
prei, zachte margarine,
eieren, 1 dl melk, peper, l
silicum, 100 g gerasp
kaas, 25 g margarine;
150 g tutti frutti, 3 dl
ter, circa 30 g suiker, 1 ^rvol
'ën JU
vinti
Jii
re,
4
ill
kertje zure room.
H/
Jnerfr;
like rh
Neem aardappelen van peigert
ke grootte, was die en ktf
ze in de schil in weinig wt
gaar. Borstel de winterw
tels schoon of schrap
Snijd de groente in
schijven en kook die i
nig water met zout
kwartier gaar. Fruit
kleingesneden ui met kerf
lichtbruin in de olie en rcfs<-,
er de kleingesneden prei rfu,tkt
weinig zout door. Vet
ovenschaal in met zac
margarine. Klop de
los met melk, zout, peper I
gedroogde basilicum. Pel f
wat afgekoelde aardappel A
snijd ze in dunne plakken
verdeel die in vieren.
Leg de wortelschijven in
schaal, strooi er de helft v '^aa'
de gerapste kaas op en spre*-
er het ui-preimengsel ov
uit. Bedek deze laag met ~ian,g
chtin
stukjes aardappel. Schefc
het eimengsel over de hl j"
aardappellaag, strooi er ,ist c
rest van de kaas over en vi t ge
deel daarop de vijfentwinl^
gram margarine.
Zet de schotel circa fvWflicapte
minuten in een oven die op in ha
of 200 staat; de inhoud mo
heet worden en een korsf~
krijgen.
Zet de gewassen tutti /rul
een halve of hele Jv. RIEI
het water wag. Kook
vruchten in hun weekwal
met suiker zacht, schep
met een schuimspaan uit
pan en bind het vocht m
het met koud water aang
mengde aardappelmeel
een dunne saus. Strooi zon
dig meer suiker over
vruchten en schenk er
nog warme saus over. Ge
de vruchten koud, bede
met zure room of geef die
apart bij.
JE AN ft
