Pretoria wil praten
met Tutu en Boesak
M-19 hervatte strijd na
uitblijven hervormingen
SS'er ontkent betrokkenheid
bij moord op communistenleider
-President Betancur
>wi jkt niet voor
>nwettige druk"
Lot gijzelaars VS
in Libanon onzeker
BUITENLAND
EeidócSoiviant
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1985 PAGINA 5
bi
porteli
k
Verdachten aanslag
op toestel Air India
in Canada opgepakt
VANCOUVER De Canadese politie heeft
twee militante Sikhs gearresteerd in verband
dtjnet de bomaanslag op een toestel van Air In-
jia, dat eerder dit jaar met 329 passagiers neer-
itortte voor de kust van Ierland. De arrestanten
jouden ook betrokken zijn bij de bomaanslag op
iet vliegveld van Tokio, waarbij rond dezelfde
twee personeelsleden van de luchthaven
het leven kwamen. De bagage, waarin de
i was verstopt, kwam uit een toestel dat was
j-ertrokken uit Vancouver. Canadese kranten
et neldden dat de politie ervan overtuigd is dat
ij- (Xtremistische Sikhs verantwoordelijk zijn voor
rv leide bomaanslagen. In Vancouver wonen
r 0.000 Sikhs.
U ij.l
Ambassadeur-in-spe
weet nergens van
WASHINGTON Moeten de Verenig
de Staten een ambassadeur naar Europa
sturen die niet eens weet hoeveel lidsta
ten de NA VO telt en hoe de NA VO-stra-
tegie er uit ziet? De senaatscommissie
voor buitenlandse zaken heeft haar twij
fels over presidents Reagans voordracht
van Gregory Newell als de toekomstige
ambassadeur in Zweden. Newell bleek
evenmin in staat de vraag te beantwoor
den wat de NAVO-strategie is in geval
van een nucleaire aanval. Ook op andere
vragen bleef hij het antwoord schuldig.
Newell is adviseur geweest van presi
dent Gerald Ford en werd in 1982 door
Reagan benoemd tot onderminister van
buitenlandse zaken.
Opstand binnen
Sovjet-eenheid
in Afghanistan
ISLAMABAD Afghaanse guerril
lastrijders hebben gisteren beweerd
dat vorige maand tientallen soldaten
in Afghanistan omgekomen zijn, toen
binnen een Sovjet-eenheid, soldaten
van Aziatische afkomst in opstand
kwamen tegen hun Russische colle
ga's. De opstand zou uitgebroken zijn
na de dood van een Aziatische mili
tair. Volgens de Afghaanse rebellen
zijn bij de gevechten zo'n tachtig sol
daten omgekomen. De rebellie duur
de een groot deel van de dag. Er
werd onderling geschoten met zware
machinegeweren en mortieren.
„GEEN VERBAND DODE
VROUW EN OVERLOPER"
WASHINGTON Een Russische vrouw, die afgelopen dins
dag in Canada zelfmoord pleegde, was niet de geliefde van de
overgelopen en weer teruggekeerde KGB'er Joertsjenko. Dat is
vernomen in kringen van de Amerikaanse inlichtingendienst.
De afgelopen dagen verschenen in Washington berichten dat
Joertsjenko enkele maanden geleden in Rome naar de Ameri
kanen overliep om in de buurt te kunnen zijn van de vrouw,
van wie hij hield. Het zou gaan om de echtgenote van een Sov
jetdiplomaat, die in Canada is gestationeerd. Nadat de verhou
ding was verbroken zou Joersjenko hebben besloten terug te
keren naar de Sovjet-Unie.
De „dubbbel-overloper" arriveerde gisteren in Moskou. Van
officiële zijde werden geen mededelingen gedaan over zijn te
rugkeer. Wel publiceerde de Sovjetjeugdkrant Komsomolskaya
Pravda fragmenten van de persconferentie van Joertsjenko in
Washington, waar hij onder meer zei dat hij het slachtoffer
was geworden van staatsterrorisme en gangsterpraktijken van
de Amerikaanse inlichtingendienst.
Joertsjenko- -shake
WASHINGTON Het
naar de Sovjet-Unie terug
keren van KGB-topman
Joertsjenko heeft een res
taurantje in Georgetown, de
uitgaanswijk van Washing
ton, bepaald geen windeie
ren gelegd. Het gaat om het
Franse restaurant waar
Joertsjenko vorige week, in
gezelschap van een Cl A-be
waker, zijn laatste diner ge
bruikte. Het restaurant
heeft gelijk op de affaire
gereageerd: op de kaart
prijkt een nieuwe cocktail:
een „Joertsjenko-shake"
van wodka, grand marnier
CNV
?der-
moet
ip de
?ringt(
Vrij-,,
I te
vak-
uime
e in-
Alles is bespreekbaar, behalve algemeen kiesrecht
JL
de 'e
ïrini
ligde
OHANNESBURG De
luidafrikaanse regering
ïeeft zich gisteren bereid
rerklaard tot een „dia
oog" met de vreedzame
warte oppositie in het
and, zoals bisschop Des-
nond Tutu en dominee
Ülan Boesak.
laatste verhardde echter
zijn kritiek op de rege-
ing-Botha, die hij omschreef
als „een wild dier dat zijn laat
ste stuiptrekkingen maakt".
Boesak, wiens paspoort on
langs door het regime afgepakt
werd, bekritiseerde woensdag
vooral de jongste maatregelen
tegen de pers in Zuid-Afrika
die voortaan geweerd wordt
bij demonstraties.
Die actie is volgens Boesak
door de veiligheidstroepen ge
nomen „zodat ze onze kinde
ren kunnen vermoorden, zon
der getuigen of bewijzen van
wat aan de hand is zodat ze
ons in alle rust kunnen do
den".
De onderminister van buiten
landse zaken, Ron Miller, die
een dialoog aanbood met alle
zwarte leiders die het geweld
afzweren, stelde dat bij het ge
sprek „alles bespreekbaar is,
behalve algemeen kiesrecht".
President Botha wees eerder
dit jaar een verzoek van Tutu
voor een onderhoud onder
vier ogen af. Hij wilde hern al
leen spreken als lid van een
kerkelijke delegatie en op
voorwaarde dat hij het geweld
en burgerlijke ongehoorzaam
heid veroordeelde.
Tutu zei gisteren dat hij liever
alleen een ontmoeting heeft
met de regering maar het
voorstel van Miller toch toe
juicht. „De voorwaarden voor
een constructief gesprek zijn
wellicht aanwezig. Ik sta zeker
niet afwijzend tegenover het Dominee Allan Boesak noemde het Zuidafrikaanse
idee", aldus de bisschop. stuiptrekkingen maakt".
regime woensdag „een wild dier dat zijn laatste
Russen zien
film bezoek
Gorbatjov
aan Parijs
MOSKOU In een grote
bioscoop in Moskou was
woensdag de première van
een documentaire van 50
minuten over het bezoek
dat partijleider Michaïl
Gorbatsjov vorige maand
aan Parijs heeft gébracht.
De film is bestemd voor
het grote publiek en neigt
ertoe Frankrijk voor te
stellen als een land dat
door eeuwenlange vriend
schappelijke betrekkingen
met de Sovjet-Unie ver
bonden is.
In de film „Moskou-Parijs,
een constructieve dialoog"
worden interviews afgeno
men met Franse burgers,
die zich uitspreken voor
een toenadering tussen de
twee landen en voor de
ontwapeningsvoorstellen
die Gorbatsjov begin okto
ber in Parijs deed.
In de film wordt met geen
woord gerept over de me
ningsverschillen die tij
dens de Frans-Russische
top naar voren kwamen.
Ook de vragen over de
mensenrechten die tijdens
de perconferentie die Gor
batsjov samen met presi
dent Mitterrand in Parijs
gaf, zijn weggelaten.
Zij ontdekken een Franse
hoofdstad „met een men
selijk gezicht", waar de
overvloed van de con
sumptiemaatschappij niet
wordt verborgen. Het
commentaar, dat lovend is
voor Parijs en het „Franse
vredesbeleid", bevat
slechts een klein zinnetje
over de „werkloosheid en
de sociale ongelijkheid" in
Frankrijk.
g
nkort
(Vervolg van voorpagina)
diBOGOTA President
Betancur heeft
inmiddels de volledige
rege^erantwoordelijkheid op
Ich genomen van de ope-
ie rond het Paleis van
titie, dat gisteren met
•oot geweld werd ontzet,
tancur: „We kunnen
iet wijken voor deze vor-
ien van onwettige druk,
.„„Jh zullen dat ook in de
Vas-oekomst niet doen". Hij
die^erklaarde zich echter be
leid tot voortzetting van
iet vredesproces dat in
het gehele gebouw maar na
een aantal hevige aanvallen
van het leger werden zij ge
dwongen positie te kiezen op
de bovenste verdieping van
het pand. De guerrilla's wilden
hun gijzelaars vrijlaten in ruil
voor de publikatie van een
manifest in alle Colombiaanse
kranten, het krijgen van ra
diozendtijd en openmaarma-
king van een aantal officiële
documenten waaruit volgens
M-19 zou blijken dat de rege
ring eenzijdig een bestand met
de groepering had gebroken.
Door de branden in het ge
bouw zijn de "archieven van
Eduardo Rodriguez, vertegen
woordiger van M-19 in Madrid,
belde gisteren een verklaring
door, waarin hij Spanje en
Frankrijk vroeg mee te helpen
een vreedzame oplossing te
vinden voor het gijzelingsdra
ma.
het Gerechtshof verloren ge
gaan, waaronder ook de dos
siers over rebellen en over be
ruchte drugssmokkelaars.
de
fcara!°P êanS *s 6e"
lte iracht.
)e president doelde daarmee
>p het vredesverdrag dat in
lugustus vorig jaar werd geslo-
en tussen de regering en een
lantal guerrillabewegingen
juni van dit jaar weer
iverd opgezegd.
)e gijzeling heeft bij elkaar 27
mr geduurd. Aanvankelijk
jezetten de guerrillastrijders
Joan Collins gehuwd
ten tijdens
LOS ANGELES - De
Amerikaanse actrice
Joan Collins, de vertolk
ster van de doortrapte
Alexis in de tv-serie Dy
nasty, is in het huwelijk
getreden met de Zweedse
zakenman Peter Holm.
Het huwelijk werd geslo-
besloten
plechtigheid in Las Ve
gas. Collins, 52 en moe
der van drie kinderen, is
drie keer eerder ge
trouwd geweest. Holm is
38. Zij hebben elkaar in
1983 in Engeland ont
moet en waren verloofd
sinds december vorig
jaar.
BOGOTA Op 19 april
1970 ging een groot deel
van het Colombiaanse
volk tevreden naar bed.
Door een onverwachte te
levisie- en radiostoring
kwam men de resulaten
van de laatste tellingen
van de presidentsverkie
zingen niet meer te weten.
Maar de progressieve Ma
ria Rojas stond zo overtui
gend aan kop, dat het ze
ker was, dat de liberaal-
conservatieve coalitie na
dertig jaar zou verdwij
nen. Grote schrik dus die
volgende morgen, toen de
kranten meldden dat op
nieuw een conservatieve
kandidaat de meeste
stemmen had verkregen.
Uit onvrede over de verkie
zingsuitslag, waarmee wel
haast zeker was geknoeid,
werd in 1973 vanuit de partij
van Maria Rojas de Beweging
van de 19e april opgericht, de
M-19. De groep heeft sindsdien
talloze ontvoeringen en moor
den op politici en „verkeerde"
vakbondsleden op haar conto
geschreven. Een van de meest
geruchtmakende acties van M-
19 was de gijzeling in 1980, tij
dens een receptie, van maar
liefst 23 ambassadeurs in de
ambassade van de Domini
caanse Republiek. De gijzeling
duurde van 27 februari tot 27
april. Eén van de eisen, het
publiceren van een manifest
mét de ideologie van M-19,
werd niet vervuld. Maar de
terroristen konden wèl met
een reilsachtig losgeld naar
Cuba vertrekken.
Colombia is 28 keer zo groot
als Nederland en heeft een
straatarme bevolking van zo'n
27,5 miljoen zielen. Het land
moet doorgaan voor een demo
cratie. Maar de vakbonden en
politieke partijen zijn aan han
den en voeten gebonden en de
dienst wordt uitgemaakt door
een selecte groep van rijke li
beralen en conservatieven, ge
steund door het leger. Ook in
Colombia vinden „verdwijnin
gen" plaats en opereert een
anoniem (rechts) doodseska
der.
De conservatieve president
Belisario Betancur begon, te
gen de wil van de militaire lei
ders, kort na zijn verkiezing in
1982 besprekingen met verte
genwoordigers van het gewa
pende verzet. In augustus vo
rig jaar leidde dat tot een wa
penstilstand met de vier groot
ste guerrillagroepen, die ech
ter weigerden hun wapens in
te leveren. De militairen zagen
daarin een truc en beschuldig
den het verzet van „dubbel
spel". In juni van dit jaar zeg
de M-19 het bestand eenzijdig
op, omdat Betancur zijn belof
te van sociale hervormingen
niet zou zijn nagekomen.
Sindsdien is de strijd weer in
volle hevigheid losgebarsten.
Vanaf het begin van de gijze
ling in het Paleis van Justitie
in de hoofdstad Bogota heeft
het Colombiaanse leger gepro
beerd met grof geschut een
einde te maken aan de gijze
ling. Grof geschut en geen on
derhandelingen, omdat het le
ger een direct belang heeft bij
het elimineren van M-19, dat
met haar strijd ook de positie
van de gevestigde cocaïne-ma-
fia in gevaar brengt. Het leger
heeft grote (finaniële) belan
gen bij de handel in drugs
vanuit Colombia naar, met
name, de Verenigde Staten.
Het harde optreden werd ech
ter ook gewenst door president
Betancur, die helemaal geen
zin meer heeft te onderhande
len met M-19.
In ideologie is M-19 de gema-
tigste van de verzetsbewegin
gen, in ledenaantal is het de
kleinste, maar M-19 voert wel
de spectaculairste acties uit. De
groepering telt een „harde
kern" van ongeveer 1.500 strij
ders en kan volgens diploma
ten in Bogota rekenen op de
steun van zo'n 12.000 sympa
thisanten.
Van officiële zijde in Bogota
wordt overigens ontkend dat
de politiek van Betancur naar
de verzetsbeweging geheel is
mislukt. Er wordt op gewezen
dat de FARC, tot 1984 met
8.000 leden de grootste guerril
lagroepering van het land,
zich inmiddels heeft omge
vormd tot politieke partij. De
groepering heeft zich getooid
met de naam „Patriottische
Unie" en wil volgend jaar
de presidentsverkiezingen
deelnemen.
Reagan praat
via Voice of
America tegen
Sovjet-Unie
WASHINGTON De Vere
nigde Staten zenden morgen
het wekelijkse radiopraatje
van president Reagan uit over
de hele wereld, via haar zen
der Voice of America. De rede,
die om 18.06 uur (Ned.tijd) be
gint en tien minuten duurt,
wordt in 42 talen vertaald en
is in het bijzonder bedoeld
voor de inwoners van de Sov
jet-Unie. Het Amerikaanse
staatshoofd zal praten „over
zijn hoop op vrede en op een
welslagen van de topconferen
tie" met Sovjetleider Gorbats
jov, op 19 en 20 november in.
Genève. De woordvoerder van
het Witte Huis, Larry Speakes
deed gisteren een beroep op de
Sovjet-Unie de toespraak van
Reagan niet met elektronische
middelen te storen.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
(ADVERTENTIE)
WASHINGTON De regering van de Verenigde Sta
ten kan geruchten dat de zes in Libanon ontvoerde
Amerikanen zijn gedood, niet bevestigen.
Dat heeft de woordvoerder van het ministerie van buiten
landse zaken in Washington, Charles Redman, verklaard. De
Islamitische Jihad in Beiroet had telefonisch gemeld dat de
zes Amerikanen waren geëxecuteerd. Dat zou zijn gebeurd
omdat de Jihad in de onderhandelingen met de Verenigde
Staten niet tot een akkoord konden komen.
De VS doen alles om de vrijlating van de gijzelaars te be
werkstelligen, maar weigeren een overeenkomst te sluiten
met de ontvoerders.
Symposium moet aandacht voor kinderfilm vergroten
AMSTERDAM De kinderfilm krijgt te weinig
aandacht. Zeker vergeleken met het kinderboek
dat al meer dan vijftien jaar in de belangstelling
staat, blijft de ontwikkeling van de kinderfilm
achter. Het symposium Kinderboek/film dat op 15,
16 en 17 november in „De Meervaart" in Amster
dam wordt gehouden, probeert daar enige veran
dering in te brengen.
De kinderboekenwereld kent volgens Herman
Verschuren van het Nederlands Bibliotheek en
Lektuur Centrum (NBLC), een van de organisato
ren van het symposium, talloze activiteiten ter on
dersteuning van het kinderboek. Op het gebied
van de kinderfilm, zo stelt hij vast, besiaat echter
niets vergelijkbaar met bij voorbeeld de kinder
boekenweek en het uitreiken van gouden griffels
en penselen. Een van de gevolgen daafvan is vol
gens Verschuren dat vanuit de kinderfilmwereld
ook niet veel stimulans uitgaat voor het produce
ren van dergelijke films. „Voor volwassenen kan
op dit gebied maar niet genoeg worden gemaakt,
terwijl kinderen met een kluitje in het riet worden
gestuurd", meent hij. Hij verwacht dat er bij een
grotere aandacht voor de kinderfilm ook betere
distributiemogelijkheden komen, zowel in de bio
scoop als in bibliotheken, scholen, buurthuizen,
kinderfilmhuizen en op de televisie. Daarnaast wil
hij mensen die zich met de kinderfilm bezig hou
den ook interesseren voor het kinderboek. „Wel
licht", aldus Verschuren, „gaat er een positieve
wisselwerking uit tussen kinderboek en kinder
film". Tijdens het symposium worden 35 kinder
films vertoond, waaronder negen premières.
,te SMIDJE VERHOLEN EN DE KNAP-MUTATOR
ra
nging
ejaar-
lijven,
i ver
rijden
1130) Het huifkarretje werd snel versierd en
Dlnkmayr haalde ook nog een glanzend gebor
stelde schimmel te voorschijn. „Die heeft vroe-
jer de statiekaros van de Koning nog getrok
ken," legde hij eerbiedig uit. „En nu voor een
srdinaire huifkar..."-- „Ja ja, het zijn me de tij
den wel," zuchtte Janos de houthakker. „Afijn,
Jok dat zal nog wel eens veranderen. U, meneer
Verholen, en U, juffrouw, kruip gauw onder de
nuif en maak je weer een beetje toonbaar. Ik ga
zelf op de bok en breng jullie veilig de stad uit
naar de eenzame bossen, waar ik woon. Daar
<unnen we dan meteen met Sjeems Pond over
leggen wat ons verder te doen staat."—
.SJ..SJEEMS POND!!??" jubelde Theodora
verrast en wéér begon haar hartje sneller te
kloppen. „O, meneer de Graaf, U bent ge-wél-
dig!" En voor Janos het verhinderen kon, had
hij al een dankbare klapzoen te paken.... -- En
nu ging de oude huifkar op pad, eerst door de
smalle steegjes en straatjes, al maar verder weg
van Boecograd's eeuwenoude centrum. De kar
kon zelfs ongehinderd een oude stadspoort uit
rijden, zodat niets de vlucht van onze geheime
agenten in de weg scheen te staan.
En in het verre Gravendrecht, in het hoofdkwar
tier van de B.G.D., zat Hendrik Spark nog
steeds bij zijn kruiswoordpuzzle en zijn superge
voelige ontvangtoestel. „Hèhè..., eindelijk een
zwak seintje met de oproepcode van X-03,"
zuchtte hij. „Meteen doorgeven aan de baas.
Die zal wel blij zijn
BONN De voormalige
SS'er Wolfgang Otto (74)
heeft gisteren ontkend dat
hij aanwezig is geweest bij
de executie van de com
munistische leider Ernst
Thalmann in 1944 in het
concentratiekamp Bu-
chenwald.
Voor de rechtbank in Krefeld
zei Otto: „Ik snap niet hoe je
zoiets kan zeggen", na belas
tende uitlatingen aan zijn
adres van de Buchenwald-ge-
vangene Marian Skoda.
Volgens Skoda, die in 1967 is
overleden, maakte Otto deel
uit van het executiepeloton dat
Thalmann op 18 augustus 1944
op bevel van SS-chef Himmler
doodschoot. De nazi's hadden
Thalmann al in 1933 gevangen
gezet, maar het duurde tot '44
voordat ze de populaire com
munist durfden te doden.
Skoda hoorde tot de cremato-
riumploeg, die na executies lij
ken van terechtgestelden
moest verbranden. Hij had
verklaard dat in Buchenwald
op 17 augustus 1944 de ver
brandingsovens aangestoken
moesten worden.
Vanachter een berg afval zou
hij gezien hebben hoe een auto
met drie burgers tot voor het
crematorium reed.. Toen de
eerste burger, een grote man
met brede schouders en een
kaal hoofd, voorbij de poort
van het crematorium liep,
werden er drie schoten op
hem afgevuurd. Otto zou toen
gezegd hebben: „Dat was com
munistenleider Thalmann".
Op de vraag of hij de executies
in het concentratiekamp
rechtmatig achtte, zei Otto:
„Daar heb ik niet over nage
dacht". Wel zei hij dat tot de
executies van hogerhand bevel
was gegeven. „Als een chef
iets opdroeg, had ik dat maar
uit te voeren". Ook op de
tweede procesdag beriep Otto
zich op zijn ondergeschikte po
sitie in het concentratiekamp.
Zijn uitspraak: „Ik was heus
niet zo hoog", maakte de open
bare aanklager woedend:
„Maar u was toch een mens".
Irma-Gabel Thalmann, de
dochter van de communisten
leider, heeft zich er 25 jaar
voor ingezet dat het proces zou
worden gehouden. Als mede-
-aanklager zit zij achter de
U
groene tafel.
De vraag is of Otto, die chef
van de administratie in het
kamp Buchenwald was, de op
dracht tot de terechtstelling
van Thalmann heeft doorgege
ven. Otto, die eerder gezegd
heeft dat hij niet eens wist dat
de communistische voorman
in het kamp verbleef, is in
1947 door een Amerikaanse
rechtbank tot 20 jaar veroor
deeld wegens zijn betrokken
heid bij moorden in het kamp.
Na zeven jaar kwam hij vrij.
Hoewel er al in 1948 aanwij
zingen waren dat Otto betrok
ken was bij de moord, heeft
het tot nu toe geduurd voordat
hij gedagvaard werd. Tussen
1962 en 1983 weigerde een
hele rij officieren van justitie
Otto aan te pakken.
„Ramp in Bhopal
gevolg sabotage"
LONDEN De ramp in de
chemische fabriek van Union
Carbide in de Indiase stad
Bhopal is vrijwel zeker het ge
volg van sabotage. Een top
functionaris van Union Carbi
de heeft dat gisteren gezegd.
Bij de ramp kwamen minstens
2500 mensen om het leven en
raakten 200.000 mensen ge-
wopd.
Jackson Browning, vice-presi
dent van het concern, stelde
dat de reusachtige wolk dode
lijk methyl-isocianaat ontsnap
te na een chemische reactie.
Dat gebeurde toen een hoe
veelheid water door onbeken
den in een opslagtank werd
gebracht.
Uit een in opdracht van de re
gering ingesteld onderzoek bij
overlevenden van het giftige
gas is gebleken dat velen be
schadigingen hebben opgelo
pen die tot- in hun nageslacht
zullen doorwerken.
