Spelers willen doorgaan met
rockopera „Ik Jan Cremer"
Slaprijs in beweging
IN EN OM DE KAS
binnen de perken
EetdócSomont
MOGELIJK VASTE STANDPLAATS IN AMSTERDAM
Superheffing funest
voor
kleine melkveehouder
Prijsvorming bloemen
valt achteraf tegen
Bessen en vruchten
KUNST/LAND EN TUINBOUW
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1985 PAGINA IE
Jarige VARA
en Conamus
bundelen
krachten voor
Nederlandse
lied
HILVERSUM ..Het zal wel
aanhoudend onbestendig blij
ven", was de korte opmerking
die liedjesschrijver en muzi
kant Jules de Corte zich giste
ren liet ontvallen toen hij uit
handen van VARA-presenta-
tor Herman Stok het eerste
exemplaar kreeg aangeboden
van de elpee „De jaren 80".
Hij speelde daarmee in op de
notitie „Lichte Muziek... Don
kere Wolken", die de Stichting
Conamus eerder deze week
aan minister Brinkman aan
bod. In dit schrijven wordt nog
eens duidelijk gemaakt dat de
positie van het Nederlandse
lichte muziekprodukt de laat
ste jaren structureel is ver
slechterd. Dat er veel verbete
ring komt in die situatie ziet
Jules de Corte niet direct ge
beuren.
Het idee om een langspeler vol
te zingen met dertien nieuwe
Nederlandse liedjes, die de ja
ren tachtig reflecteren, werd
dit voorjaar geboren op initia
tief van Herman Stok, die elke
zaterdag voor de VARA-radio
het programma „Wie in 't Ne
derlands wil zingen" presen
teert. Die programma-titel
verklaart direct waarom Jules
de Corte het eerste exemplaar
kreeg overhandigd. Hij werd
namelijk ontleend aan een van
zijn liedjes.
Aanleiding voor het project
was de viering dit jaar van het
25-jarig bestaan van Conamus
en de zestigste verjaardag van
de VARA. Het tweetal werkte
broederlijk, maar eigenlijk ook
gedwongen samen aan dit pro
ject, want Herman Stok had
weliswaar het idee, maar bij
dé VARA ontbraken de finlan-
ciële middelen om het plan ge
stalte te geven. Conamus, die
zich al iaren inzet voor de Ne
derlandstalige muziek, bracht
een groot deel van het beno
digde bedrag op tafel om dit
dure project doorgang te laten
vinden. Willem van Beuse-
kom, directeur VARA-radio,
sprak de weris uit dat „De ja
ren 80" de eerste zou zijn van
een reeks nieuwe Nederland
stalige produkties.
Wie de liedjes wil horen, moet
morgen afstemmen op Hilver
sum 1 om 14.00 uur. Herman
Stok draait ze dan, voorzien
van de nodige toelichting, in
zijn programma „Wie in 't Ne
derlands wil zingen".
HANS PIËT
AMSTERDAM De spe
lers en technici van de
roek-opera „Ik Jan Cre-
mer" willen door middel
van een nieuw op te rich
ten stichting alsnog probe
ren het voortbestaan van
de show te redden. Als de
Groningse rechtbank van
daag het faillissement van
de Stichting Theater Initi
atieven Groningen uit
spreekt, zullen de initia
tiefnemers het plan aan
de curator voorleggen. De
dan failliete stichting
heeft tot nu de opera uit
gebracht.
De nieuwe stichting wil de
roek-opera voor een aaneen
gesloten periode van drie tot
zes maanden in de Amster
damse Koopmansbeurs onder
brengen. In samenwerking
met het Amsterdamse
bedrijfsleven zouden rondom
dit „Jan Cremer-huis" aller
lei activiteiten kunnen wor
den gehouden, aldus woord
voerder Knotter van de
stichting.
Hij denkt daarbij aan bij
voorbeeld een rondvaart-
tocht bij kaarslicht na afloop
Scène uit de inmiddels gestaakte rockopera „Ik Jan Cremer". De
medewerkers aan het spektakelstuk willen nu zelf een stichting in
het 'even roepen om de voortgang van de voorstellingen te ver
zekeren.
van de voorstelling en het
houden van allerlei shows en
presentaties op de uit ver
schillende niveaus bestaande
bühne van „Ik Jan Cremer".
Ook zal de stichting probe
ren de spoorwegen te inte
resseren voor een speciaal
treinkaartje.
Uitvoering van het plan zou
volgens Knotter 800 tot 1.200
bezoekers per avond kunnen
opleveren. „Als we met een
goed uitgewerkt plan komen,
zullen we ook zeker sponsors
bereid vinden geld in de roe
k-opera te steken", verwacht
hij.
Het initiatief voor de nieuwe
stichting is afkomstig van
Jan Cremer zelf. Hij is van
mening dat de produktie
vooral afhankelijk is van de
mensen die eraan meewer
ken en dat zij de roek-opera
kunnen helpen voortbestaan.
„Het is daarbij wel van groot
belang dat de mensen bij el
kaar blijven. En dat zal niet
makkelijk zijn, omdat ze een
onzekere periode achter de
rug hebben en hun brood
moeten verdienen. Toch heb
ben ze bijna allemaal de in
tentie uitgesproken mee te
willen werken", aldus Knot
ter.
In afwachting van de uit
werking van het plan heb
ben particulieren zich vol
gens hem garant gesteld voor
de kosten van de verlenging
van het verblijf van een aan
tal Amerikaanse dansers.
Hoeveel geld nodig is voor
het opnieuw starten van de
produktie is nog niet bekend,
omdat het mede afhankelijk
is van de afspraken die met
de curator worden gemaakt.
Knotter schat dat bij voort
zetting van „Ik Jan Cremer"
met een soortgelijke „cast"
als tot nu toe is gespeeld, mi
nimaal driehonderdduizend
gulden nodig is.
Volkslied
Het moet voor veel Nederlan
ders ergerniswekkend zijn, dat
bij het zingen van ons volks
lied het Wilhelmus maar al te
vaak.blijkt, dat dit door jonge
ren niet kan worden meege
zongen. Bij het onderwijs,
wordt daaraan namelijk geen
aandacht meer aan geschon-
jeugd vrijwel onbekend.
Vriendelijk, maar dringend,
verzoek ik degenen, die dit le
zen om bij de onderwijsgeven
den erop aan te dringen, aan
dacht te besteden aan ons
volkslied en het ontstaan van
ons koninkrijk. Verder ver
zoek ik hen, politiek en zeer
zeker eenzijdige politiek, bui
ten de scholen te houden. Zo
als het plan tot staking door
leerlingen tegen de kruisra
ketten. Het is ronduit schanda
lig, dat men de jeugd daarvoor
misbruikt.
P. de Jong,
DEN HAAG.
Getuigenis
In de Rooms-Katholieke Kerk
ben ik een bekeerlinge
zo gelukkig, omdat zij alles
nieuw maakte voor mij. Ik had
geen Moeder; Christus gaf mij
Zijn eigen Moeder. Ik had
geen Vader meer; Christus gaf
(van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG De invoering
van de superheffing op melk
werkt voor de kleine melk
veehouders funest uit. Ook
met een gunstig prijsbeleid
waardoor tenminste de kosten
goedgemaakt worden, is het
onmogelijk om het voortbe
staan van deze bedrijven te
waarborgen. Het gaat om boe
ren met minder dan 40 koeien.
Het landbouw economisch in
stituut (LEI) zegt dit in een
studie over de economische en
structurele gevolgen van de
superheffing voor de land
bouw. Uit de studie is geble
ken dat de inkomens van de
boeren door de heffing onder
druk staan. Financiële reser
ves zullen daarom aangespro
ken worden. Bij de kleinere
bedrijkven moet dit in een
mate die het voortbestaan van
de ondernemingen in groot ge
vaar brengt.
De groei van de bedrijven in
de melkveehouderij wordt
door de superheffing geremd.
In 1990 zullen er veel meer
kleine bedrijven zijn dan was
voorzien. Door het ontstaan
van meer kleine bedrijven is
er wel een grotere vraag naar
koeien. Aan die vraag zal niet
beantwoord kunnen worden.
Daarvoor zullen er in 1990 te
weinig dieren zijn.
Door de superheffing zullen
er. aldus het LEI, meer ge
mengde bedrijven ontstaan.
Voor het ontslag van arbeids
krachten valt niet te vrezen.
De meeste bedrijven zijn ge
zinsbedrijven waar de vrouw
met de man meewerkt. De
bouw van stallen komt door de
superheffing vrijwel tot stil
stand. Jaarlijks zuilen er nog
100 bijkomen tegen een niveau
van 2000, enige tijd terug.
Dichter-schrijver
Eric van der Steen
overleden
AMSTERDAM In Amsterdam is na een lang
durige ziekte op 78-jarige leeftijd de dichter en
schrijver Eric van der Steen (pseudoniem van
mr. D Zijlstra) overleden. De begrafenis heeft
inmiddels in stilte plaatsgehad. Van der Steen
publiceerde enkele dichtbundels, onder andere
„Controversen" in 1938 en „Gemengde berich
ten" in 1932v 1955 cn 1976. Van zijn proza werd
de bundel aforismen bekend die hij in 1955 pu
bliceerde onder de titel „Alfabêtises". Andere
verhalen en romans waren „Loosdrecht" (1946),
„Zeepbellen en handgranaten" (1947) en „Vuur
water" (1956). Hij was daarnaast lange tijd re
dacteur onderwijs en wetenschappen van Het
Parool.
mij Zijn eigen Vader. Ik stond
"'egrift in Diens hand. Ik had
een broers meer; Christus gaf
mij Zichzelf tot Broeder Ik
had geen man meer en Hij gaf
mij Zichzelf tot Bruidegom. Nu
wandelt Hij samen met mij het
smalle pad af naar de Poort
van de Stad, waar geen ge
ween meer is. Amen
Mr. J.D. Hermans-Lebert,
DEN HAAG.
Scholierenstaking
In de krant van zaterdag stond
een stuk over de scholierensta
king van de dag ervoor. In dit
artikel trof ik dermate veel
onwaarheden aan, dat ik het
mijn plicht acht te reageren.
Het begon al in de inleiding
waar gesproken werd van
„kinderen die de automobilis
ten lange tijd pestten". Ik vind
dat mensen van veertien jaar
en ouder (wat de meesten wel
waren) beslist geen kinderen
meer genoemd mogen worden,
maar jongeren die zich enigs
zins ongerust tonen over hun
toekomst. Verder was het ze
ker niet de bedoeling automo
bilisten te pesten. Het was de
bedoeling dat de leiders van
dit land eens inzagen, dat ook
jongeren een eigen wil heb
ben, iets wat niet gaat wan
neer je je ergens in een park
buiten de stad verzamelt. Dat
buschauffeurs het vooral moe
ten ontgelden, lag vooral aan
henzelf omdat ze vaak met
een noodvaart op de menigte
inreden, iets wat bij mij niet
direct sympathie oproept.
Even verderop las ik dat de
politie met zachte hand een
einde heeft gemaakt aan de
bezetting van het kruispunt
Breestraat/Kort Rapenburg.
Ik was daar ook. maar ik heb
van een zachte hand van de
politie niets gemerkt. Temid
den van de demonstranten
stond een politiewagen, met
daarin twee agenten, die con
stant waarschuwingen uitdeel
den en die maar wegreden
toen het niet bleek te helpen.
Hierna hebben de jongeren
vrijwillig het kruispunt ont
ruimd.
Met de „kinderen" die ter
hoogte van de Waalse kerk op
de weg gingen zitten, is het
ook zo gegaan. De jongeren
zijn zelf en vrijwillig weer
vertrokken. Verder staat er
dat een agent klappen uitdeel
de, omdat hij zich in het nauw
gedreven voelde, maar dit
heerschap deelde al vaker
klappen uit aan kleine mensen
die niet van de weg wilden
gaan.
U doet ons ernstig te kort door
ons zo af te schilderen. Wij
zijn zeker geen vandalen,
maar verontruste jongeren, die
zich door de regering in het
nauw gedreven voelen en
daarom wat klappen uitdelen.
Rob Pieterse,
ZOETERWOUDE
Negentig jaar
röntgenstraling
in
ui
IRD
LEIDEN Lang niet overaE
maar op menige rontgenafdeP
ling zal het personeel vandaaParc
even terug zien op wat er dM|Jv
afgelopen negentig jaar van djf'et
grond is gekomen. En niet tejzijri
onrechte want negentig jaahoe<
röntgenstraling heeft heel wjfiets
veranderingen in de gezonqdoo
heidszorg met zich mi
bracht.
lem;
Voor Willem Conrad Röntgen
die in Würzburg op de namia
dag van de 8ste novembq
1895 de naar hem genoemd|^>
straling ontdekte, was ook nié
te voorzien wat daaruit
voortvloeien. Ook op terreine)
buiten de gezondheidszoi
speelt de röntgenstraling ei
grote rol, zoals bij de control
van bagage op de vliegveldei
bij onderzoek van schilderijei
of lasnaden in technische in
stallaties.
Kennis van de biologisch I
werkingen van ioniserenc)^
stralingen werd een hechte ba
sis voor de stralenbehandeling
3R]
En de stralingsbescherming
van ieder die in deze sfeer be.
roepshalve kan worden bloottp
gesteld.
gei
De opleiding van radiologisch|jaa
werkers ten dienste van zir
kenhuizen. laboratoria en
brieken heeft in Leiden vorj~Vl
gekregen door oprichting vat de
het Instituut voor Radiopatho
logie en Stralenbeschermirj.99;
in 1958.
Aan paramedisch radiologisch^
personeel bestaat de laatste jf1'
ren een tekort, terwijl er eeNar
overschot is aan radiodiagnoe op
ten. Kenmerkend voor h| ra,
röntgenvak is het snelle inspL-
len op veranderingen in
toepassing van het onziehtbai-
medium. Een belangrijke onj-j
wikkeling van de laatste jarel
is de mogelijkheid om beeldiil.*
formatie met behulp van con
fniters te verwerken. In Engf^
and werd ruim tien jaar ge\ou,
den de eerste bruikbare con^en
puter-tomograaf ontwikkeigas;
bij Electrical and Musical Ilde
dustries EMI (in ons land bmor
kend door de gramofoonplaUjter
van His Master's Voice). Ron^ur.
gen ontdekte op die nove»je
berdag iets onzichtbaars c^e
naar schatting levensreddew (j£
bleek voor meer dan zesw0tin
miljoen mensen, men deni
daarbij alleen al aan de tijdig at
vaststelling van tuberculose
borstkanker.
..-h»
Over het algemeen is de prijsvorming bij bloemenveiling
„Westland" te Honselersdijk voor Allerheiligen tegengeval
len. De totale snijbloemenaanvoer was wederom groter dan
vorig jaar 12 procent). Op het einde van de week van de
Aalsmeerse Vaktentoonstelling zette dit beeld zich voort.
Prima prijzen onder meer voor bijvoorbeeld anemonen (ge
middeld 36 cent) en trosanjers (50 cent). Voorzover het er nu
naar uit ziet, komt er een einde aan het heldere weer. Dit
zal zeker van invloed zijn op de aanvoer. Naar verwachting
zal de prijsvorming de komende tijd goed zijn. Tot en met 1
november werd voor bijna 916 miljoen omgezet tegen bijna
839 miljoen één jaar geleden.
De kamerplanten trokken de afgelopen week weer wat aan.
Na de drukte van de chrysanten en erica's komt de overige
aanvoer weer meer in het voetlicht te staan. De aanvoer
nam met 6 procent toe en de prijzen stegen met bijna 7 pro
cent. Niet alle produkten hebben direct kunnen profiteren
van deze lichte verbetering. De prijzen van met name ka-
lanchoë en saintpaulia herstellen maar langzaam. Tegen het
einde van de week werd ook de vraag bij het bemiddelings
bureau weer wat groter met name naar groene planten.
Vanaf 4 november worden de kerststerren geblokt geveild.
Op de eerste dag een aanbod van ruim twintig karren en
prijzen tussen de 3 en 3'1> gulden.
Bij bloemenveiling „Berkel en omstreken" te Bleiswijk was
ook wekenlang van een groter aanbod sprake, terwijl de op
brengst van de produkten daarbij achterbleef. Onlangs was
het omzetbedrag bijna 12 procent hoger dan vorig jaar, dus
langzamerhand zit er weer enige verbetering in. Het aanbod
van Nederlandse trosanjers liep wat terug, maar pas waren
er toch 127.000 stuks met prijzen tot 56 cent. De gemiddelde
prijzen kwamen uit op bijna 30 cent. Bij grootbloemige an
jers was de kleur wit favoriet. Voor White Sun werd tot 63
cent betaald. Met een gemiddelde van bijna 53 cent voor de
hele partij kwam dit uit op ruim 51 cent. Het kleine verschil
tussen de hoogste en gemiddelde kwaliteit duidde op een
goede doorsneekwaliteit bij dit product. Ook de gerbera's
met een gemiddelde prijs van 56 cent deden het goed. De
kleur wit sprong er verder ook uit. Witte cyclamen brachten
tot 7,20 per stuk op en andere kleuren gingen meestal tussen
3 gulden en 3,60.
Bloembollenexport naar USA en Canada nog steeds in de
lift.
Bollenexport nog
steeds in de lift
De export van bloembollen naar Noord Amerika en Canada
bevindt zich nog steeds in de lift. In dat verband meldt de
Bond van Bloembollenhandelaren te Hillegom, dat tot en
met half oktober is gekonstateerd dat en stijging is te kon
stateren van 15,3% ten opzichten van dezelfde periode vorig
jaar. Vorig jaar rond deze tijd gingen 16.057 duizend kilo
grammen naar de USA en dit jaar zijn dat er al 18.514.000
15,3%). Naar Canada gingen vorig jaar tot en met half ok
tober 2283 duizend kilogrammen en thans is dit cijfer al
2675.000. Een groei met 17,17%. Ongetwijfeld zal in het ver
loop van het seizoen nog een ander cijfer te zien zijn, waar
bij door de geinteresseerden vooral wordt gekeken of export
naar de USA met name in geld uitgedrukt, die naar West
Duitsland zal gaan evenaren, waarmee de USA dan de
grootste buitenlandse afnemer van onze bloembollen zou
wórden. f'
Het heeft wel erg lang
geduurd voordat er enige
beweging in de sla-prij
zen kwam. Een groot
aantal weken achter el
kaar werd de sla tegen
dumpprijzen verkocht.
Dit viel wel te verklaren,
het aanbod van natuursla
in zowel binnen- als bui
tenland liep veel langer
door dan vorig seizoen.
Uit het marktoverzicht
van het Centraal Bureau
van Tuinbouwveilingen
blijkt dat de aanvoer van
natuursla in de week van
28 oktober tot en met 2
november terugviel van
2,3 miljoen stuks naar
490 duizend stuks.
Er ontstond dus een heel gat
in de markt. Dit werd echter
onmiddellijk opgevuld door
het snel gegroeide aanbod
van glassla. Door het wegval
len van de oogst van natuurs
la zijn de exportmogelijkhe
den ook weer groter gewor
den. Er wordt op het ogen
blik wel meer concurrentie
op de West-Duitse markt on
dervonden dan vorig jaar.
Met name België en Italië
zetten meer op deze markt
af. Dit hoeft niet te beteke
nen dat deze concurrentie
aanhoudt en een overheer
sende rol zal gaan spelen. Er
wordt op een gelijk of wat
groter wordend aanbod gere
kend. In de afgelopen week
varieerde de prijs van 14 tot
56 cent per krop. Naar alle
waarschijnlijkheid zal de
middenprijs in de komende
week boven 35 cent per krop
komen te liggen.
Komkommers
Vanaf 21 oktober waren
Spanje en de Canarische Ei
landen belangrijk grotere
concurrenten dan vorig jaar.
Daar kwam bij dat Grieken
land in de week van 28 okto
ber tot en met 2 november
een rekord hoeveelheid op de
West-Duitse markt wist af te
zetten. Een groter binnen
lands aanbod zette de prijzen
nog eens extra onder druk.
Aan deze situatie kwam in de
afgelopen week een eind. Er
werden extra heffingen inge
mm*.
Het sorteren van spruiten in volle gang
steld voor de Spaanse en
Griekse komkommers en het
binnenlands aanbod nam af.
De prijzen liepen in de afge
lopen week sterk op. Voor de
sorteringen van 31 tot en met
61 varieerde de prijs van 65
cent tot 1.29 per stuk. In de
eraan voorafgaande week
werden er prijzen van 47 tot
66 cent betaald. Op zich dus
een verheugende ontwikke
ling, maar niet een om de
vlag voor uit te hangen. Voor
veel teelten komt het eind in
zicht, dat wil zeggen stoppen
rond half november. Het
aantal stuks dat nog geoogst
gaat worden is niet meer zo
groot. Bij de huidige opgelo
pen achterstand kunnen de
hoge prijzen nog wat goed
maken, maar lang niet alles.
Het aanbod wordt snel klei
ner, waarschijnlijk weten de
prijzen zich in de komende
week nog te handhaven.
Tomaten
Op de tomatenmarkt was er
ook in de afgelopen week
sprake van een matte toe
stand. Het aanbod van zowel
ronde als vleestomaten bleef
aanmerkelijk groter dan vo
rig jaar. Er was voor de ron
de tomaten nauwelijks spra
ke van prijsherstel. Voor de
ronde A-export kwam de ge
middelde prijs op 1.31 per
kilo uit (vorig seizoen f2.01).
Voor de vleestomaten werd
er gemiddeld 2.08 per kilo
betaald (vorig jaar 2.34). De
export naar Engeland heeft
het afgelopen seizoen goed
gedraaid. Dit werd vooral
mogelijk door het verder in
krimpen van de tomatenteelt
op het kanaaleiland Guern
sey. Naar verwacht zal de
vroege teelt van tomaten in
1986 nog eens een flinke veer
laten. Het ziet ernaar uit dat
de Hollandse tomaat verder
terreinwinst op de Engelse
markt gaat boeken. Voor de
komende week wordt er een
kleiner aanbod verwacht, dat
gelijke of hogere prijzen op
zal brengen.
Overige gewassen
In de prijsvorming van de
paprika's kwam in de afgelo
pen week ook meer bewe
ging. De aanvoer van zowel
groen als rood begint nu
merkbaar af te nemen. De
afzet naar West-Duitsland
verloopt echter nog steeds
moeizaam. Dit is geen nieu
we ontwikkeling want het
aantal concurrenten is er per
traditie erg groot. Wat wel
opvalt is de aanmerkelijk
grotere export naar drie an
dere buitenlandse afnemers,
te weten, Engeland, Noord
Amerika en Scandinavië. In
de laatste volle week van ok
tober ging er naar Engeland
307 ton (vorig jaar 127), naar
Noord Amerika 115 ton (vo
rig jaar 36) en naar Scandina
vië 188 ton (vorig jaar 80).
Voor de groene paprika's liep
de gemiddelde prijs op naar
f 2.65 per kilo. Voor een kilo
rood werd er gemiddeld
f 3.25 betaald. Het totaal aan
bod van paprika's wordt klei
ner. Er worden hogere prij
zen verwacht.
De aanvoer van radijs zakte
weg naar een dieptepunt. De
prijs liep nar 91 cent per bos
op. De aanvoer blijft onge
veer gelijk en er worden ge
lijke of iets lagere prijzen
verwacht. Bij de aubergines
stelden de prijzen teleur. Het
naar verhouding nog steeds
ruime aanbod bracht gemid
deld ƒ4.30 per kilo op. De
prijs loopt verder op omdat
veel teelten naar het eind lo
pen. Door een sterke terug
val in de aanvoer van bloem
kool liggen de prijzen op een
hoog niveau. De „zessen"
brachten bijna ƒ3 - per stuk
op. Het aanbod blijft klein en
de prijs blijft hoog. Voor Ijs
bergsla was er in de afgelo
pen week sprake van specta
culaire prijsstijgingen en wel
van 94 cent naar 1.84 per
stuk. De prijzen blijven hoog
en zullen sterk afsteken bij
die van vorig jaar.
Lét
ïtiUétillêdtitbièÈttMÉiÈtététttèlèi*
der
In deze tijd van het jaar levert de natuur haar vruchten. In af.*/
tuin kunnen we diverse soorten groente en fruit volop oogsteLg«
In de natuur tooien bomen en struiken zich met vaak kleurit
bessen. Sommige van die bessen zijn eetbaar, andere niet omdfL.
ze niet lekker smaken, of omdat ze giftig zijn. Veel mensen gr;
bruiken de wilde bessen als goedkope grondstof voor jam of g(
zonde vruchtendranken. Wie de bessen en vruchten wil plul_-
ken om ze te eten. moet weten welke wel en welke niet giftu
zijn. Als u twijfelt kunt u beter geen risico nemen. Enkele in hl h<
wild voorkomende vruchten zijn erg giftig. Lijsterbessen zijr
b.v. ook een beetje giftig als ze rauw worden gegeten. Dan zij^ei
ze bovendien erg lekker. Gekookt en aangelengd met suikerw?
ter zijn lijsterbessen echter goed te verwerken tot jam, gelei
vruchtensap. De vruchten van de rozenstruiken heten rozeboj$en
tels en op het ogenblik zijn er daarvan veel te vinden. De vrucl!njet
werd al in de tijd van de Romeinen gebruikt als nagerecht. EL he
pitten met de stijve puntige haakjes moeten voor het eten vei
wijderd worden, omdat ze een vervelende uitwerking op de ii;anD
gewanden kunnen hebben. Als de rozebottels gekookt worde^QJ,
kunnen die pitjes er eenvoudig uitgezeefd worden. Er kan mo<
en jam van gemaakt worden. ||un(
I D
Rozebottel ÜÜL9,
In de voedingsmiddelenindustrie wordt de rozebottel gemaaGjer
voor het maken van drank en siroop die rijk aan vitamine L
zijn. Het hoge ascorbinezuur-gehalte in de bottels is daarvan
oorzaak. Minder bekend en dus ook minder gebruikt voor vel
werking in de keuken is de sleedoorn. De vruchten daarvan zij'
deze maand (oktober) rijp. Het is de voorvader van onze ge
kweekte pruim en er zit dan ook een pit in die niet eetbaar
De vrucht smaakt naar bittere amandelen, en die smaak wij
erop dat er amygdaline in het vruchtvlees zit. Daaruit kan hl-
giftige blauwzuur ontstaan. De wrange smaak wordt milder a\ J
de eerste nachtvorst over de vruchten is gegaan. Rauw niet
eten, heel geschikt om te verwerken tot jam of sap, en od
bruikbaar om een apart smaakje te geven aan likeur.
Mispel
De hier en daar nog gebezigde ouderwetse uitdrukking „zo
als een mispel" slaat op de vrucht met die naam, die pas lekkj
wordt als ze half vergaan is. Of voor wie dat onsmakelijk vin*
als de vrucht overrijp is. Oorspronkelijk is de mispel afkomst
uit Zuid-Europa. De bomen zijn hier in het verleden aangepls
en verwilderd, zodat je ze in de vrije natuur kunt tegenkom*
Mispels kunnen gepoft worden in de oven en zijn lekker om
verwerken in jam en vruchtenwijn. Al deze vruchten zijn gc
voor een flinke hoeveelheid vitamine C en vezels, dus gezo
Denk er bij het plukken van de bessen aan dat u exemplaren
groeien langs drukke autowegen, beter aan de boom of sti
kunt laten zitten. De kans is groot dat die vruchten door
langsrazende verkeer verontreinigd zijn. Lood en benzine
zich op de bessentrossen vastzetten en dat is niet gezond
uw lijf.
Eetbaar
Bessen zijn niet alleen aardig als ze eetbaar zijn. In de tuin#'
beginnen de verschillende heesters zich nu ook volop met b
sen te tooien. Uitslover daarbij is de vuurdoorn, die zijn besj
zolang vasthoudt dat we zelfs met Kerstmis nog van de prachl
ge gele, oranje of rode trossen kunnen genieten. Verschillen!
andere stukken, die op zich weinig sierlijkheid aan de tuin t
voegen, leveren bessen die prachtig staan aan de tak in de v
binnenshuis. De hulst is daarvan het beste voorbeeld. Maar c
de Callicarpa met paarse bessen, en de kardinaalshoed, die 1
gekleurde zaden herbergt in zijn vruchten, zijn heel decoratii
Het najaar heeft, mede dankzij deze bessen en andere vruchté
ook zijn charmes. Het is een laatste opleving van de natu^