Spacelab terug met
schat aan gegevens
Afghanistan is door
Russen terug naar Stenen
Tijdperk gebomb99
Craxi verdedigt PLO,
maar mag aanblijven
Jaruzelski
president
In Engeland zware
straffen bij onlusten
Drie doden
in Chili na
demonstraties
Reagan: Affaires
rond overlopers
mogelijk complot
aw 3UITENLAND
EcidócSoutant
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1985 PAGINA 5
grotei
ondé^i
bloe<
Mijnstaking
opgeschort
IENK De staking in de vijf
elgische kolenmijnen is giste-
;n opgeschort, nadat de direc-
es hebben toegezegd een be-
e lissing over verdere ontslagen
stellen tot na de vorming
;en nieuwe regering. Die
loet dan beslissen hoeveel zij
an uittrekken om de noodlij
dende kolenindustrie, die jaar-
ijks een verlies lijdt van bijna
/ijfhonderd miljoen gulden, te
lelpen. Aanleiding tot de sta
ting was een reddingsplan dat
voorzag in het ontslag van bij-
ia 4.000 van de 18.500 mijn
werkers.
ROME Het kabinet van de socialist Bettino Craxi heeft giste
ren het vertrouwen gekregen van het Italiaanse parlement. De
uitslag van de stemming was geen verrassing: de vijf coalitiepar
tijen waren het vorige week al eens geworden over een verlen
ging van deze regering, die in de problemen kwam door de nas
leep van de kaping van de Achille Lauro. Bij het debat kwam
het overigens toch nog tot een incident. Craxi verklaarde dat
terrorisme geen problemen oplost en onschuldige slachtoffers
maakt, maar dat de hij de gewapende strijd van de PLO toch
legitiem acht omdat de PLO „zijn eigen land van een vreemde
overheersing wil bevrijden". Onder luid protest uit het parle
ment citeerde hij vervolgens de negentiende
pacifist Giuseppe Mazzini, die in de strijd om
heid politieke moorden niet schuwde.
WARSCHAU De Poolse partijlei
der, generaal Wojchiech Jaruzelski, is
gisteren unaniem door het parlement
gekozen tot president. Hij volgt daar
mee het huidige staatshoofd, de 75-ja-
rige Henryk Jablonski, op. Gisteren
eerder op de dag werd al bekend dat
Jaruzelski zijn functie als premier
neer zou leggen om te worden opge-
Zbigniew Messner is de nieu- volgd door Zbigniew Messner. Jaru-
we, Poolse premier. Volgens zeiski blijft volgens waarnemers de
waarnemers in Warschau is hij machtigste man in Polen, aangezien
een pragmatisch politicus. hij aanblijft als partijleider.
Zes nieuwe
organen
PITTSBURG Een Ame
rikaans chirurg heeft offi
ciële toestemming gekregen
zes orgaantransplantaties op
een en dezelfde patiënt uit
te voeren. Het is voor het
eerst dat zoveel transplanta
ties tegelijk worden ver
richt. Dr. Thomas E. Starzl,
chirurg van het ziekenhuis
van de universiteit van
Pittsburg, zal de 36-jarige
Herbert G. Seal de volgende
ruilorganen geven: een le
ver, een maag, een dikke en
een dunne darm, een al
vleesklier en een milt.
LONDEN Met gevangenisstraffen tot tien jaar hoopt
premier Thatcher onlusten in steden en voetbalstadions te
beteugelen. De politie krijgt meer bevoegdheden om de
orde te handhaven. Dat blijkt uit de troonrede, die konin
gin Elizabeth II gistermorgen heeft voorgelezen in het Ho
gerhuis als opening van het nieuwe parlementsjaar in
Groot-Brittannië. Blijkens de troonrede, geschreven door
premier Thatcher, wil de regering ook een einde maken
aan de verplichte winkelsluiting op zondag. „Als ze dag en
nacht en zeven dagen de week geopend willen blijven, dan
is dat hun zaak", meent de premier. Op het economische
front is de conservatieve regering nog niet van plan haar
politiek te wijzigen. Zij heeft geen enkele nieuwe maatre
gel aangekondigd om de werkloosheid te bestrijden. Wel
zullen meer staatsbedrijven in particuliere handen over-
g»
WUBBO WIL OPNIEUW RUIMTE IN
Nog wat onwennig na zeven dagen gewichtloosheid stapten de
bemanningsleden uit het ruimteveer. Onderaan de trap werden
zij verwelkomd door functionarissen van de NASA. Voordat zij
naar huis mogen terugkeren, ondergaan de acht de komende da
gen een reeks van medische proeven en controles.
OBERPFAFFENHOFEN
Feestvreugde, compleet
me# royale hoeveelheden
champagne, in het West-
duitse vluchtleidingscen-
trum Oberpfaffenhofen
na de perfecte en behou
den landing van het ruim
teveer Challenger en zijn
achtköppige bemanning.
Na een vlucht van zeven
dagen, 44 minuten en 51
seconden kwam gisteren
op de Californische lucht
machtbasis Edwards een
eind aan een in weten
schappelijk en technolo
gisch opzicht uiterst veel
omvattende en belangrij
ke ruimtevlucht. Het aan
tal ruimtebewoners is
daardoor weer tot drie ge
reduceerd: allen Sovjet
kosmonauten, van wie er
één al ruim een half jaar
verblijf aan boord van het
ruimtelab Saljoet-7.
De Cjiallenger landde om
18.44 uur onze tijd, precies op
de vastgestelde tijdstip. Twee
minuten voor de landing nam
gezagvoerder Hartsfield de be
sturing over van de computers
en zette het door de wrijvings-
hitte in de dampkring op som
mige plekken enigszins ge
bruinde toestel aan de grond.
Voor het eerst werd vervol
gens gebruik gemaakt van een
nieuw rem- en besturingssys
teem in het neuswiel. Bij vori
ge landingen hebben zich ei
genlijk steeds problemen voor
gedaan bij het afremmen en
het in de koers houden van de
ruimtependel bij (onverwach
te) zijwind. De eerste indruk
was dat de nieuwe systemen
veel beter functioneerden.
De negen Nederlandse experi
menten aan boord, gecoördi
neerd door het NIVR in Delft
(Nederlands eigen NASA) zijn
allemaal zonder al te grote
problemen aan bod gekomen,
terwijl Ockels daarnaast ook
nog enkele door hem zelf be
dachte proeven uitvoerde, on
der meer met de befaamde
TNO-slaapzak. In de Bondsre
publiek zijn de afgelopen da
gen wat flauwe grapjes ge
maakt over de Nederlandse in
breng in de missie. Maar het is
een feit dat „der Woebo" gere
geld de show stal: met korte
perfecte
landing, op een
van de banen
van de
luchtmachts
basis Edwards
in Californië.
broek, met de nieuwste versie
van het „Ei van Columbus",
met Goudse kaas met een nau
welijks te temperen werklust
en met een ogenschijnlijk con
stant stralend humeur. Als het
aan hemzelf ligt, gaat hij zo
spoedig mogelijk opnieuw de
ruimte in. „Het was in één
woord fantastisch".
SANTIAGO Tijdens de tweede dag van pro
testen tegen het militaire bewind-Pinochet zijn
in Chili drie doden gevallen, zeker veertig ge
wonden en op zijn minst vierhonderd mensen
gearresteerd. Volgens kerkelijke zegslieden
schoten politie en luchtmachtmilitairen vanuit
pantserwagens in de smalle straatjes, terwijl
vanuit een politiehelikopter traangasgranaten
op de huizen werden geworpen. De Chileense
vakbonden hadden opgeroepen tot twee dagen
van protest en stakingen om de vrijlating te ei-
bs gearresteerde vakbondsleiders.
Walesa
weigert te
getuigen
Lech Walesa is aan
geklaagd wegens las
ter omdat hij bij de
parlementsverkiezin
gen in oktober de offi
ciële uitslagen open
lijk heeft tegenge
sproken. Als hij ver
oordeeld wordt, kan
hij maximaal twee jaar
gevangenisstraf krij
gen. Tijdens een ver
hoor door de recht
bank weigerde Wale
sa te vertellen hoe hij
aan „zijn" uitslagen is
gekomen. Kort nadat
hij naar huis was te
ruggekeerd drongen
zes agenten Walesa's
huis binnen. Zij wilden
hem meenemen om
voor een tweede ver
hoor voor de recht
bank te verschijnen.
Maar omdat Walesa
lijdt aan een maag
zweer en officieel met
ziekteverlof is, moes
ten de agenten zon
der hem vertrekken.
■lant
toch
lm
lan
Hie
t on
>mai
he
ioor<
WASHINGTON Volgens president Reagan hoeft het
niet toevallig te zijn dat in korte tijd drie gevallen be
kend zijn geworden van Russen die naar de Verenigde
Staten wilden, maar daar kort daarna weer van hun
plannen afzagen. ,,We hebben geen bewijzen, maar we
kunnen de mogelijkheid niet uitsluiten dat het hier om
een vooropgezette manoeuvre gaat", aldus Reagan in
een vraaggesprek in het Witte Huis.
De Sovjet-Unie zou de VS, zo vlak voor de top in Genève, in
verlegenheid willen brengen. Reagan sprak over KGB-officier
Vitali Joertsjenko, over een Russische zeeman die op de Missis
sippi van een vrachtboot sprong en schoppend en schreeuwend
door Amerikaanse agenten weer naar zijn schip werd terugge
bracht en over een Sovjet-militair die in de Afghaanse hoofdstad
Kaboel de Amerikaanse ambassade binnenvluchtte en politiek
asiel vroeg. In alle gevallen kwamen de Russen op hun wens
terug en wilden ze terugkeren naar de Sovjet-Unie. „Ilc denk
dat een Amerikaan makkelijk perplex kan staan over het feit
dat iemand in de Verenigde Staten zou kunnen wonen, maar
liever in Rusland zit", aldus Reagan. Hij trachtte overigens de
betekenis van Joertsjenko eerder dit jaar volgens de CIA een
enorme „vangst" te bagatelliseren. Volgens Reagan was de
informatie die hij had gegeven al lang bekend.
Zelfmoord
In het Candese Ottawa is de 48-jarige vrouw van een Sovjet-
handelsvertegenwoordiger van een wolkenkrabber gesprongen
en omgekomen. Volgens nieuwsberichten was zij de vrouw met
wie KGB-topman Joertsjenko een verhouding had en voor wie
hij zou zijn overgelopen. Maar de vrouw, zo luidt het verhaal,
zou daarna niet meer van zijn attenties gediend zijn geweest. De
Sovjetambassade in Ottawa heeft ontkend dat er enig verband
bestaat tussen de twee zaken.
Syrië wilde
Eichmann
bevrijden
MUNCHEN De Syrische
geheime dienst heeft eind 1961
geprobeerd Adolf Eichmann te
bevrijden. Zij maakte daarbij
gebruik van de diensten van
Eichmanns naaste medewer
ker in de oorlog, Alois Brun-
ner. De actie mislukte omdat
de Israëlische autoriteiten
Eichmann, die een jaar later
werd opgehangen, veel te goed
hadden opgesloten. Brunner
onthuld dit tijdens een gesprek
met het Westduitse weekblad
„Bunte".In nauwe samenwer
king tussen Brunner en de Sy
rische geheime dienst werd in
1961 ook een aanslag beraamd
op de deelnemers aan het
Joods Wereldcongres in We
nen. De Oostenrijkse politie
heeft dat toentertijd weten te
voorkomen. Brunner zelf
wordt verantwoordelijk ge
steld voor de moord op 100.000
joden uit Frankrijk, Tsjechos-
lowakije, Oostenrijk en Grie
kenland. Na de Tweede We
reldoorlog leefde hij tot 1954
onder een valse naam in West-
Duitsland en daarna in Syrië.
De oorlogsmisdadiger steekt in
„Bunte" nog een klaagzang af,
dat hij van de Westduitse rege
ring geen pensioen krijgt.
SMIDJE VERHOLEN EN DE KNAP-MUTATOR
T»
geeft
M129) „Voorlopig zijn we veilig, meneer de
aGraaf," zei de ernstig zieke smidje Verholen.
„Maar we kunnen toch zo niet de hele stad blij
ven doorhollen. Dat loopt een beetje teveel in
-de gaten." -- „Niet zenuwachtig worden, pa-
-tiënt," grinnikte de Graaf en hij stuurde de af
deling ziekentransport een slonzig slopje bin
nen. „Zie je daar achterin die deur?" vervolgde
hij. „Daar bevinden zich de stallen en opslag
plaatsen van Clnkmayr en Co, die het eerbied
waardige beroep van verhuizers uitoefenen.
jMaar vroeger had Baron von Clnkmayr een nog
.if.yeel eerbiedwaardiger beroep. Toen was hij
^commandant van de Koninklijke Stallen in de
rang van eerstaanwezend ritmeester te paard.
Èen zeer betrouwbare figuur dus. Ik denk, dat
we bij hem wel een huifkarretje of zoiets kunnen
loskrijgen...." De aankomst van de vermeen
de rodekruis-ploeg bracht echter enige verwar
ring teweeg bij de arbeidzame heer Clnkmayr,
die in een armelijk kantoortje met wat mismoe
dig schrijfwerk bezig was. „Nou nog besmette
lijke zieken óók!" gromde hij. „Die vervoer ik
niet! Is er nog geen ellende genoeg in deze af
schuwelijke wereld?" -- Boos begaf hij zich naar
buiten om die ziekendragers eens even goed de
waarheid te zeggen. Maar zijn drift verkeerde
alras in eerlijke vreugde, toen hij de Graaf van
Lmborg Strom herkende, die zich kwiek van zijn
witte omhulling had ontdaan. „Kun jij ons hel
pen aan een huifkarretje, Baron?" vroeg de
Graag. „Voor ondergronds werk altijd.
Graaf," antwoordde Baron von Clnkmayr. En de
twee adellijke heren brachten elkaar een welop
gevoede, vorstelijke groet....
NOORSE JOURNALIST GJERSETH SCHREEF ROMAN „CHAKOO'
BREDA „De invasie
wordt invitatie genoemd.
De massamoorden heten
revolutie. Bommen die
officieel nooit afgewor
pen zijn, veranderen boe
renfamilies in zwarte lij
ken. Mensen die op zon
dag vergiftigd zullen
worden, zijn zaterdaga
vond al doodgeschoten.
Presidenten die „om ge
zondheidsredenen" aftre
den, blijken vergiftigd te
zijn, of in de rug gescho
ten, of om het leven te
zijn gekomen bij een
bomexplosie. Je kunt on
mogelijk alles ophelde
ren. Bovendien, wat
schiet je daar mee op? De
werkelijkheid is onvoor
stelbaar. De waarheid
valt niet te geloven".
Citaat uit het boek „Chakoo"
van de Noorse schrijver Kjell
Gjerseth. Een roman die nu
eens niet speelt op het conti
nent van de staatsgrepen, La
tijns-Amerika. „Chakoo" gaat
over de nu al bijna zes jaar
durende oorlog in Afghanis
tan.
Kjell Gjerseth (39) is sinds
1966 reizend journalist voor
Noorse kranten. Hij maakte
reportages uit het Midden-
Oosten, India en Azië. In de
zomer van 1979, zes maanden
voor de Russische inval, be
zocht hij voor het eerst Af
ghanistan. Sindsdien is hij er
ettelijke malen teruggeweest.
In het grensgebied van Af
ghanistan en Pakistan voor
de verhalen van de vluchte
lingen en het verzet. Op pa
trouille met de moedjahedien
voor de eigenlijke strijd.
Voor zijn reportages ontving
hij in 1984 de hoogste Noorse
journalistieke onderschei
ding.
Uitzichtloos
In 1983 heeft Gjerseth zijn
ervaringen neergeschreven
in „Chakoo", een boek dat in
Scandinavië verscheidene
malen werd onderscheiden
en gisteren ook in Neder
landse vertaling is versche
nen. Hoewel „Chakoo" in
middels twee jaar oud is en
op de eerste plaats een ro
man, heeft het boek volgens
Gjerseth niets van zijn actua
liteitswaarde verloren.
Nog steeds bevinden zich in
Afghanistan vele tienduizen
den Russische soldaten die
er, ondanks hun moderne
wapens, maar niet in slagen
het islamitische verzet te bre
ken. De Moejahedien op hun
De Noorse schijver Kjell Gjerseth: „De uitzichtloosheid is een
van de meest tragische kanten van de oorlog in Afghanistan.
beurt zijn natuurlijk niet bij
machte het Sovjet-leger te
verslaan. Het gevolg is een
uitzichtloze strijd, waar zoals
altijd de „gewone burger" het
slachtoffer van wordt.
Gjerseth: „In 1979 liep ik nog
door prachtige dorpen en
langs vruchtbare akkers met
ingenieuze irrigatiesystemen.
Daar is weinig meer van
over. Afghanistan was onder
ontwikkeld, maar de afgelo
pen jaren is het land terug
naar het Stenen Tijdperk ge
bombardeerd. Er zit geen
vooruitgang in de oorlog. Al
leen het dodental stijgt en de
verwoestingen worden steeds
groter".
Hoofdpersoon in „Chakoo" is
Faruk Aman, een jonge Af
ghaanse verzetstrijder. Ge
dreven door politieke en reli
gieuze motieven bindt hij de
strijd aan tegen de Russische
troepen. Tot drie maal toe
weet hij, na gruwelijke mar
telingen, uit gevangenschap
te ontsnappen. Op het eind
van het boek neemt hij
wraak op zijn folteraar.
Voor het verhaal zover is,
krijgt de lezer echter een in
dringend beeld voorgescho
teld van de strijd van een
trots en onafhankelijk volk
tegen het Russische invasie
leger. Dat is vooral een onge
lijke strijd, waarvan een bui
tenstaander zich nauwelijks
een idee kan vormen. De
gruweiijKe werkelijkheid is
onvoorstelbaar, schrijft Gjer
seth. De slachtoffers kunnen
alleen „hun eigen lichamen
als bewijsstuk overhandi
gen".
Het verhaal van Gjerseth is
een mengeling van werke
lijkheid en fictie. Afghaanse
verzetstrijders hebben model
gestaan voor de hoofdperso
nen, die in de roman om het
leven komen, maar in wer
kelijkheid nog leven. „Ik
wilde geen happy end", aldus
Gjerseth. „De doden in het
boek zijn een symbool voor
de Afghanen die ik heb ge
kend, en die wél in de strijd
zijn omgekomen. Als de
hoofdpersonen in leven wa
ren gebleven, zou het boek
misschien een wat geroman
tiseerd beeld hebben geven.
Maar er is niets moois aan
deze oorlog. Doden, gewon
den en enorme verwoestin
gen: dat is het werkelijke ge
zicht van het tegenwoordige
Afghanistan.
De oorlog van het islamiti
sche verzet tegen de Sovjet-
interventie krijgt in het Wes
ten aanmerkelijk minder
aandacht dan bijvoorbeeld de
Amerikaanse bemoeienis met
Midden-Amerika. Gjerseth
vindt dat wel begrijpelijk:
„Er is op de eerste plaats een
praktisch probleem: Afgha
nistan is moeilijk te bereiken.
En als je een keer met het
verzet het land intrekt, is de
kans groot dat er juist op die
missie niets gebeurt. Het is
geen televisie-oorlog zoals die
in Vietnam".
„In de Sovjet-Unie is geen
openlijke kritiek mogelijk op
aanwezigheid van Sovjet
troepen in Afghanistan. Bo
vendien paste het verzet te
gen het Amerikaanse ingrij
pen in Vietnam in de geest
van de jaren zestig. Tegen
woordig protesteren de stu
denten niet meer zoveel. Ze
hebben andere zaken aan
hun hoofd. Toch denk ik dat
grote Afghanistan-demon-
straties de Sovjet-Unie onder
druk zouden zetten. Moskou
zou er bepaald ongelukkig
mee zijn".
Zijn boek, zo blijkt uit de
woorden van Gjerseth, moet
desondanks worden gezien
als een soort protest tegen die
westerse houding. „Ik denk
dat het boek is voortgekomen
uit mijn frustraties over het
feit, dat er zo weinig reacties
kwamen op mijn verhalen in
de kranten. In een boek kun
je veel meer gevoelens kwijt
dan in een journalistiek-af-
standelijke beschouwing. Een
roman houdt de aandacht
i langer vast".
Oplossing
„Chakoo" eindigt, precies zo
als de werkelijkheid van dit
moment, zonder dat een op
lossing voor de oorlog in
zicht is. Gjerseth: „In 1979
had niemand gedacht dat het
verzet het zo lang zou vol
houden tegen het opper
machtige Russische leger. Nu
zijn we zover, dat geen vab
beide partijen kan winnen.
Er zijn geruchten dat Moskou
bereid is te onderhandelen
met het verzet. Maar wat er
ook gebeurt: er zal een com
promis moeten worden ge
vonden, dat voor zowel Mos
kou, als voor de VS en voor
de verschillende stammen
aanvaardbaar is. De Sovjet
troepen mogen niet opeens
vertrekken, omdat dan vrij
wel zeker een burgeroorlog
uitbreekt tussen de islamisti-
sche fundamentalisten en
meer gematigde verzetstrij
ders en tussen de tientallen
verschillende etnische groe
pen. In zes jaar oorlog is er in
Afghanistan wenig veran
derd en het zal nog jaren du
ren, voordat er vrede is. Die
uitzichtloosheid is een vai
meest tragische kanten
deze oorlog".
JOS TIMMERS
Het boek Chakoo is geschreven
door Kjell Gjerseth. Het wordt
uitgegeven door Uitgeverij De
Geus in' Brede en kost ƒ32,50.
Massud Khalili stelde dat de
Sovjets er nu op uit zijn hele
dorpen uit te moorden.
Oorlog
is sinds
Gorbatsjov
verhevigd
DEN HAAG Sinds het aan
de macht komen van Sovjet
leider Gorbatsjov is de oorlog
in Afghanistan fors opgevoerd.
Deze ontwikkeling, waarmee
eind 1983 al een begin werd
gemaakt door zijn voorganger
Tsjernenko, ging gepaard met
een wijziging van de methodes
in de strijd van het Russische
leger tegen de Mujahedien
(verzetsstrijders). Dit heeft een
woordvoerder van het Af-
ghaans verzet gisteren gezegd.
Massud Khalili, de politiek
woordvoerder en secretaris
van de Jamiat-i-Islami Afgha
nistan één van de grootste
onder de zeven verzetsgroepe
ringen die een coalitie zijn
aangegaan schreef de ver
anderingen toe aan he^ in de
Sovjet-Unie doorgedrongen
besef dat de strijd in Afghanis
tan „niet alleen gevoerd moet
worden tegen de vrijheidsstrij
ders, maar tegen een heel
volk".
Dit heeft volgens het verzet
onder Gorbatsjov geleid tot
èen wijziging van de tactiek
van het Sovjetleger. Sinds 1984
worden in verscheidene pro
vincies geregeld vanaf grote
hoogte bombardementsvluch-
ten uitgevoerd. Khalili zei dat
dit aantoont dat de Russen er
niet op uit zijn om alleen
steunpunten van' het verzet uit
te schakelen, maar dat zij in
plaats daarvan complete dor
pen willen vernietigen. Er
wordt geen onderscheid meer
gemaakt tussen burgers, vrou
wen en kinderen en vrij
heidsstrijders. Khalili noemde
tenslotte de vernietiging van
oogsten en irrigatiesystemen»
Veteranen op
Rode Plein
MOSKOU Bij de vandaag
gehouden 7-november-parade
op het Rode Plein in Moskou
hebben voor het eerst ook ve
teranen van de oorlog in Af
ghanistan deelgenomen aan
het défilé. De parade wordt
jaarlijks gehouden ter gelegen
heid van de verjaardag
van de Oktoberrevolutie. Maar
het is voor het eerst dat solda
ten die in Afghanistan hebben
gestreden, aan de parade
mochten deelnemen. In de
Sovjet-Unie wordt weinig aan
dacht besteed aan de strijd in
Afghanistan, waarbij meer dan
100.000 Sovjet-soldaten zijn be
trokken.
