Job als zondebok die zich verzet
CeidoeSowontie
IÏTÏÏ7I
TAFEL
Tegenstellingen
binnen hervormde
gemeenten verscherpt
kerk
wereld
Proces tegen
Boesak uitgesteld
weer
ACHTERGROND
EcidóeSouAont
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1985 PAGINA
"Nfr
Hervormde Kerk heeft nieuw toporgaan nodig'
IV
In de topstructuur van de Nederlandse Hervormde Kerk
moet ter ondersteuning van het breed moderamen (uitgebreid
dagelijks bestuur) een orgaan komen dat adviezen geeft inza
ke het beleid. Dit orgaan moet het beleid zowel voorbereiden
als toezicht houden op de uitvoering ervan. Het breed mode-
ramen draagt daarbij de uiteindelijke verantwoordelijkheid.
Dit schrijft een adviescommissie van de Hervormde Kerk in
een tussenrapport aan het breed moderamen.
Binnen de top van de Hervormde kerk is er tot nu toe geen
instelling voorhanden dat in staat is een visie te ontwikkelen
op de lange termijn. Eigenlijk is dit een taak voor het breed
moderamen. maar dat is gezien de aard en de opbouw ervan
hiertoe eigenlijk niet geschikt.
Het nieuwe toporgaan zou onderverdeeld moeten worden in
een afdeling pastoraat, een afdeling getuigenis, gerechtigheid
en dienst (waarin zending, werelddiakonaat en diakonaat sa
menkomen) en een afdeling kerkelijke aangelegenheden
(eredienst, liturgie, kerk en theologie en oecumene (inclusief
Samen op Weg).
Een van de grote voordelen van de nieuwe structuur is dat er
beter prioriteiten gesteld kunnen worden, zo schrijft de ad
viescommissie. In een situatie waarin op grond van de finan
ciële mogelijkheden moet worden gekozen, is dit van wezen
lijk belang.
Wie de waarheid
spreekt, moet één voet
in de stijgbeugel
hebben.
Turks spreekwoord
LEIDSCHENDAM In
de Nederlandse Her
vormde Kerk is sprake
van een verschuiving
naar „rechts": in ortho
doxe kring (de „midden
groep" in de Hervormde
kerk) kunnen steeds
meer mensen zich niet
meer vinden in de predi
king en in de wijze waar
op in de kerk over bij
voorbeeld kernbewape
ning wordt gesproken.
Deze kerkreden vragen om
een uitgesproken „confessio
nele" benadering. Op sommi
ge plaatsen mondt dit uit in
aparte bijeenkomsten, buiten
de kerkdiensten van de plaat
selijke hervormde gemeenten
Dit blijkt uit het verslag aan
de generale synode van de
Nederlandse Hervormde
Kerk van de visitatoren-gene
raal (die zich namens de syno
de op de hoogte stellen van
het kerkelijk leven in de
plaatselijke gemeente en te
vens een adviserende taak
hebben).
'De hervormden die eigen
groepsbijeenkomsten houden,
trekken ook verontruste le
den uit andere kerken, met
name uit de Gereformeerde
-Kerken. Vaak hebben deze
bijeenkomsten ook een regio
nale functie: hervormden en
gereformeerden uit andere
plaatsen bezoeken de bijeen
komsten.
De visitatoren constateren
deze ontwikkeling met zorg.
Ze wijzen er op dat deze ver
ontruste hervormden voor
een deel dezelfde mensen zijn
die zich vroeger verenigden
in de zogeheten orthodoxe
evangelisaties. Dit speelde in
gemeenten waarin naar het
oordeel van deze kerkleden
de vrijzinnige stroming te
veel de prediking bepaalde.
De vrijzinnige richting in de
Hervormde Kerk heeft veel
aan invloed verloren en in de
afgelopen vijfentwintig jaar
zijn veel evangelisaties geïn
tegreerd in de kerkelijke ge
meente. Nu blijken die soms
nog op papier bestaande vere
nigingen nieuw leven te wor
den ingeblazen door veront
ruste hervormden: de oude
evangelisatie-gedachte her
leeft, zij het in andere vorm.
Vooral wanneer deze evange
lisatie-vereniging nog bezit
tingen heeft, is deze ontwik
keling een grote zorg voor de
„meer kerkelijk ingestelde le
den van de gemeente".
Polarisatie
De polarisatie tussen de al
langer bestaande richtingen
in de Hervormde Kerk is de
afgelopen jaren in het alge
meen niet afgenomen, menen
de visitatoren. De richtingen
van de midden-orthodoxie en
van de Gereformeerde Bond
leven op diverse plaatsen
naast elkaar binnen de ene
hervormde gemeente, zonder
(kerkelijk) met elkaar om te
gaan. Het zogeheten richtin-
gengesprek in de Hervormde
Kerk, dat de afgelopen jaren
rond de publicatie „Kan het
anders" heeft plaatsgevonden,
heeft in veel gevallen geen
resultaten opgeleverd, zo
wordt gerapporteerd.
van polarisatie binnen de her
vormde gemeenten, „rechts"
van de behoudende Gerefor
meerde Bond. Rond het blad
„Het gekrookte riet" heeft
zich een groep nieuwe veront
rusten gevormd. Op diverse
plaatsen heeft dit tot verhar
ding van standpunten geleid,
aldus de visitatoren.
Het rapport vermeldt niet al
leen te betreuren ontwikke
lingen: op sommige plaatsen
konden de visitatoren be
werkstelligen dat de diverse
richtingen weer of voor het
eerst met elkaar in gesprek
raakten.
Naar hun ervaring kunnen bij
het (voort)bestaan van de
richtingenstrijd sociologische
factoren een rol spelen.
„Groeperingen die in de
maatschappij altijd onderlig
gende partij zijn geweest, ver
talen hun onvrede hierover
soms in een controversiële
houding tegenover, een kerke
lijke instantie. Aan de andere
kant is de regenten-mentali
teit in de kerk nog niet uitge-
Gehuwde priesters willen
pastorale taken vervullen
De Nederlandse deelnemers aan de synode van gehuwde
priesters die eind augustus in Ariccia bij Rome Werd gehou
den, roepen de Nederlandse bisschoppen op gehuwde pries
ters voor pastorale taken aan te stellen. Zij dringen er bij de
.bisschoppen op aan de tekenen van de tijd te verstaan en de
celibaatsverplichting met hun collega's te bespreken. De Ne
derlandse deelnemers hebben het episcopaat het document
van de synode in Ariccia toegestuurd. Daarin wordt gezegd
dat er geen steekhoudende bijbelse en dogmatische redenen
bestaan voor de instandhouding van de koppeling van celi
baat en priesterambt. Ook in andere landen zullen deelne
mers aan de synode te Ariccia de bisschoppen van hun land
benaderen. Zo hopen zij te bereiken dat de bisschoppen paus
Johannes Paulus II ertoe bewegen tijdens de bijzondere bis
schoppensynode over de hervormingen van het Tweede Vati
caans Concilie de celibaatskwestie aan de orde te stellen.
Kardinaal dr. A.J. Simonis, heeft begin september overigens
geweigerd in te gaan op een verzoek van de leden van de
Diocesane Pastorale Raad Utrecht tijdens de bijzondere bis
schoppensynode te pleiten voor de ontkoppeling van prieste
rambt en celibaat. Mgr. Simonis zei niet alleen als kerkleider,
maar ook als gelovige „tot in het diepst van zijn hart" over
tuigd te zijn van de waarde van het verplichte priesterceli
baat.
Een positieve ervaring is dat
polarisatie in de gemeente
niet een kwaad hóeft te blij
ven. Als de „partijen" er in
slagen gezamenlijk tot oplos
singen te komen, worden bei
den „rijker". „De verschei
denheid der kerk hoeft niet
haar armoede te wezen, maar
kan ook haar rijkdom zijn",
zo besluiten de visitatoren
hun verslag over de polarisa
tie.
Duitse
legerauto's
naar zending
Het zendingsgenootschap Di-
guna uit het Westduitse Hai-
ger heeft besloten een ge
slaagde proef voort te zetten
met hergebruik van afge
dankte legerauto's in de zen
ding. Het genootschap is be
zig een vroegere lijmfabriek
om te toveren tot zendings
school voor de opleiding van
medewerkers, compleet met
garages om de auto's zo goed
als nieuw te kunnen versche
pen naar Kenya, Zaïre en
Soedan. Diguna schuimt de
Bundeswehr af naar terrein-
voertuigen die op het punt
staan te worden afgedankt en
begint dan met het opkalefa
teren van de auto's.
JOHANNESBURG
Het proces tegen domi
nee Allan Boesak en 18
andere Zuidafrikaanse
geestelijken, dat gisteren
zou beginnen, is drie we
ken uitgesteld. Dit heeft
de vrouw van één van
hen meegedeeld. De ne
gentien geestelijken
moeten terechtstaan om
dat zij begin augustus de
zwarte wijk Guguletu bij
Kaapstad wilden binnen
komen voor een begrafe
nis van een slachtoffer
van de onlusten. De poli
tie had bepaald dat Gu
guletu die dag niet toe
gankelijk was voor men
sen die er niet woonden.
De 19 geestelijken wer
den gearresteerd toen zij
probeerden de wijk toch
te betreden.
De Zuidafrikaanse autoriteiten
verhinderden dinsdag dat ze
ven leden van de Nederduits
gereformeerde kerk een verte
genwoordiging van de bevrij
dingsbeweging ANC zouder.
ontmoeten in Lusaka. De mi
nister van binnenlandsse za
ken, Stoffel Botha, weigerde
de zeven een paspoort te ge
ven. Drie van hen hadden
dinsdag nog tevergeefs gepro
beerd Botha te overtuigen van
de noodzaak van een dialoog
tussen allen die zich zorgen
maken over de toekomst van
Zuid-Afrika. De delegatie van
de geestelijken zou geleid wor
den door de blanke dominee
Nico Smith en zowel blanken,
zwarten als kleurlingen om
vatten.
Zuster bouwt
aan
bejaardenhuis
De Poolse zuster Zofia Do-
browolska metselt in het
Poolse plaatsje Leopoldow
dagelijks zeshonderd ste
nen voor de bouw van een
huis voor oude mensen die
geen familie meer hebben.
Zuster DobroWolska, wier
orde tot de bouw opdracht
heeft gegeven, is overigens
niet de enige non die mee
helpt. Wel laten de zusters
het echte zware werk over
aan bouwfirma.
DISK: kloof met
minima bijna
onoverbrugbaar
Kamerleden moeten bij in
grijpende maatregelen, zoals
de herziening van het stelsel
van sociale zekerheid, veel
meer oog hebben voor de toe
stand waarin uitkeringsge
rechtigden nu al verkeren.
Dat schrijft DISK (Dienst in
de Industriële Samenleving
vanwege de Kerken) in een
open brief aan de leden van
de vaste kamercommissie
van Sociale Zaken en Werk
gelegenheid. De DISK is er
ongerust over dat vele uitke
ringsgerechtigden zich afvra
gen of het nog zin heeft bij
volksvertegenwoordigers en
de regering te protesteren te
gen de plannen tot herzie
ning van het stelsel van soci
ale zekerheid. De kamerle
den worden uitgedaagd zich
in gesprekken met uitke
ringsgerechtigden te laten in
formeren over de gevolgen
van reeds genomen besluiten.
Qe DISK zegt hierbij te wil
len bemiddelen.
UNIEKE STUDIE VAN RENE GIRARD
In de roman „The only
Problem" van de Engelse
schrijfster Muriel Spark
geeft Harvey Gotham zijn
tante Pet, wanneer die
opmerkt „Er is een chris
telijke boodschap in het
boek Job" ten antwoord:
„Ja, maar helaas had Job
zelf daar geen weet van!"
Dit antwoord is snedig en
spitsvondig, verlicht en ratio
neel. typisch modern, en ge
tuigend van een mild scepti
cisme. Toch heeft tante Pet
meer gelijk dan haar relative
rende neef. Zij vindt in ieder
geval, en zeker in één heel
bepaald opzicht, de Franse
godsd;enstfilosoof en antropo
loog René Girard aan haar zij
de.
In zijn jongste, zeer opmerke
lijke boek: „La Route Antique
des Hommes Pervers" (De oe
roude weg van de verblinde
mensen) toont Girard aan dat,
•- als we het boek Job houden
tegen het licht van het Nieu
we Testament en het lezen te
gen de achtergrond van het
Passieverhaal, de kern van de
bijbelse boodschap en het
unieke karakter van die
boodschap duidelijker oplich
ten. De bijbelverhalen, zegt
Girard, bundelen alle draden
die nog verspreid en verward
door elkaar liggen, in het
boek Job. Girards uitleg van
het boek Job is volstrekt oor
spronkelijk en dankt zijn
uniekheid aan het feit, dat hij,
met grote stoutmoedigheid,
het hoofddoel van het ver-
het
het
vervat: de proloog en de epi
loog. Dan blijkt, dat de God
waar Jobs vrienden het over
hebben in het geheel de Bij
belse God niet is, maar een
heidense, de God van het of-
fergeweld.
Samenspraak
De eeuwenlang en algemeen
aanvaarde uitleg van het boek
Job berust op de veronderstel
ling. dat het God zelf is die na
de samenspraak met Satan,
waarvan de proloog herhaalt.
Job tot het uiterste beproeft.
God is met andere woorden
de verantwoordelijke instan
tie voor het lijden dat Job on
dergaat. En omdat zijn Wegen
ondoorgrondelijk zijn, moeten
we, in navolging van Job
dat is dan de les die hij ons
leert berusten in ons lot en
het kwaad maar nemen voor
wat het waard is. Job evenwel
en Girard toont dat over
tuigend aan is niet iemand
die berust: hij is integendeel
iemand die zich tot het uiter
ste verzet en in dat verzet een
schim van een voordien ver
borgen waarheid ontdekt.
Dat wij de vraag: hoe is het
mogelijk dat een goede God
een vroom man alle leed van
de wereld berokkent, altijd
hebben gesteld en nog met
graagte stellen, komt omdat
wij daardoor de kans krijgen
eigen verantwoordelijkheid
van ons af te schuiven en ons
agressief tegenover God op te
stellen. We doen alsof God de
atoombom heeft uitgevonden,
René Girard
terwijl we weten, dat dat niet
het geval is. Het komt ons
echter goed uit God te gebrui
ken als dekmantel voor ons
falen, Wij zijn er zo aan ge
wend geraakt om God, ook
wanneer wij niet meer in
Hem geloven, toch aansprake
lijk te stellen voor alle ramp
spoed op de wereld dat wij ge
heel blind geworden zijn voor
het feit dat onze gewelddadig
heid en heerszucht oorzaak
zijn van leed en oorlog.
Girard gaat ook in deze studie
uit van de grond-idee, die
heel zijn wereldbeschouwing
draagt, namelijk dat aan de
wortel van elke religie het ge
weld ligt. het collectieve ge
weld. Dat komt omdat men
sen elkaar het licht in de ogen
niet gunnen. Zij begeren iets,
niet om de waarde die het be
geerde object in zich heeft,
maar omdat de ander het be
geert. Mensen apen elkaar na.
Die na-aperij, nabootsing
„mimesis" is de term die Gi
rard gebruikt en die het kern
woord is van zijn antropologie
en filosofie maakt i
tot rivalen. Die rivaliteit leidt,
als zij tot uitbarsting komt, tot
geweld en ondergang. Zij be
dreigt de gemeenschap. Dat
geweld kan alleen in „goede"
banen worden geleid door het
offer. Iemand, een onschuldi
ge, moet geofferd worden.
Deze moet alle schuld op zich
nemen om onheil af te wen
den. Op hem, de zondebok,
richt zich derhalve de agressie
van de gemeenschap. Hij
moet uitgebannen worden, hij
is de onschuldige boosdoener,
wiens dood of verbanning er
toe moet leiden, dat het ver
borgen geweld wordt gelegiti
meerd en geheiligd.
In het hart van elke religie,
zegt Girard, staat één gebeu
ren centraal, dat zin geeft aan
elke mythe en elk ritueel: de
ommekeer die zich voltrekt in
een menigte wanneer zij ie
mand, die zij gisteren nog
vereerde, tot zondebok maakt
en zijn dood wenst opdat zo
de vrede in de samenleving
verzekerd wordt. De dood
van de zondebok is garantie
voor veiligheid.
Weigering
Welnu, in zijn nieuwste boek
toont René Gerard aan dat
Jobs grootheid hierin bestaat,
dat hij, ook al is hij, als geval
len idool, zelf tot zondebok
geworden, zich niet uit de ge
meenschap, waarbinnen hij
een vooraanstaande rol heeft
gespeeld, wil laten verdrijven.
Hij weigert de rol van zonde
bok te spelen en houdt, zij het
soms met moeite, zijn on
schuld vol.
Job doorziet zijn „vrienden",
van wie in de proloog wordt
verhaald, dat zij zich tesamen
op weg hebben begeven om
hem te troosten en hem hun
medeleven te tonen. Hij ont
dekt, dat zijn „vrienden" in
het geheel zijn vrienden niet
zijn, maar de vertegenwoordi
gers van de gemeenschap, de
representanten van het volk.
Zij moeten het offermechanis
me in werking zetten en zijn
dood bewerkstelligen. Dat ze
niet zijn gekomen om te troos
ten blijkt duidelijk uit hun
woordgebruik. Hun taal is die
van het geweld. Zij proberen
hem, zoals Job hen in hoofd
stuk 19 vers 2 verwijt, met
woorden te „verbrijzelen".
Er loopt evenwel iets mis.
Naarmate het gesprek vor
dert, wordt duidelijk, dat er
iets hapert; het slachtofferme
chanisme raakt door Jobs
hardnekkigheid, zijn verzet
tegen de volgens hem onge
motiveerde aanklacht, in de
war. Weliswaar dreigt Job
soms zelf opder het geweld te
bezwijken, maar ten laatste
ontkent hij toch steeds weer
schuldig te zijn.
Evenknie van Satan
Job breekt stukje voor beetje
het tot dan toe onaantastbare
Godsbeeld af. Hij ontdekt, dat
er met de God, op wiens rech
terlijke macht zijn „vrienden"
zich als hoogste instantie be
roepen, iets aan de hand is.
Hij komt tot het inzicht, dat
die God de echte God niet
kan zijn, maar de evenknie
van Satan is. Naast de God
van zijn „vrienden" plaatst
Job op een gegeven moment
een andere God, de God die
de aangeklaagde verdedigt,
die het opneemt voor het
slachtoffer. Als de mens in
derdaad het werk van Gods
handen is, kan God nooit de
ondergang van een mens wil
len. God is derhalve tegen ge
weld. In het boek Job ziet Gi
rard dan ook opnieuw een de
monstratie van zijn stelling
dat de christelijke godsdienst
een einde maakt aan het zon
debokritueel en de spiraal van
geweld die met dit ritueel
wordt gesanctioneerd, door
breekt.
Het boek Job laat de strijd
tussen de God van Job en die
van zijn "vrienden" nog onbe
slist. Er is echter een centrale
tekst die een uitweg wijst. We
vinden haar in hoofdstuk 19.
in de verzen 25-27 waar Job
in grote zekerheid tegen hen
zegt:
„Ik weet dat mijn Verlosser
leeft,
dat hij uiteindelijk zal optre
den op de aarde.
Nadat mijn huid «geschonden
zal ik uit mijn vlees God aan
schouwen.
Die ik zal zien, zal er zijn voor
mij.
Die mijn ogen zullen zien, zal
geen vreemde zijn".
Dat is de troostende bood
schap van het boek Job. God
is geen vreemde voor de men
sen. Hij staat aan de kant van
de vernederden en gekwet
sten. Hij is geen God van ge
weld.
J.G.H. OUDE BRUNINK
Onbegrijpelijke kritiek op Lubben
PREMIER Lubbers is de afgelopen dagen persoonlijk bekri n
tiseerd vanwege zijn mogelijke bereidheid met de Sovjet >gen
Unie te spreken over wapenbeheersing. Die kritiek is onbe °^en
grijpelijk Honend is verhaald hoe de premier afgelopen vrij
dag in het kabinet door alle VVD-ministers en het meren
deel van de CDA-ministers is teruggefloten. Dat gebeurdt e r
toen hij bepaalde varianten op tafel legde, waarbinnen hi i bij
ruimte dacht te vinden om alsnog met de Russen te praten
Bij al die varianten stond overigens voorop, dat in elk geva t
nog diezelfde dag het besluit genomen zou worden de kruis£
raketten te plaatsen.
jiurai
HET meest vergaande element in de varianten van Lubber >a ei
was zijn voorstel die vrijdag wèl tot plaatsing te besluiten
maar de ondertekening van het verdrag met de VS enkeli
dagen uit te stellen. In de tussentijd zou er dan gelegenhei<
zijn met de Russen te praten en af te tasten wat de werkelij
ke bedoeling was van de warrige voorstellen die Moskou
rige week op de valreep heeft ingediend.
DAT was de zogenaamde „variant-Van^Iierlo", die vorigi^^
week donderdag in de Tweede Kamer ook in een motie
het D66-kamerlid Engwirda was neergelegd. Iedereen v
dat de auteur ervan de nieuwe D66-leider Van Mierlo v
Bij de beraadslagingen van Lubbers vorige week donderdag
en vrijdag is Van Mierlo overigens ook nauw betrokken gel
weest. Vandaar dat er in CDA-kring deze week gekscherenqLVE
kon worden opgemerkt, dat de „drie regeringspartijen" hef
over de plaatsing eens waren geworden.
De houding van Lubbers in deze belangrijke en moeilijk^
kwestie vloeit voort uit zijn persoonlijke standpunt: hij isordat
noch een principiële voorstander, noch een principiële tegen-igbes!
stander van plaatsing. Van hem kon dus ook onmogelijk
worden verwacht, dat hij zonder meer zoals bijvoorbeeld
de VVD-ministers en ook enkele CDA-ministers dat hebben
gedaan en met enige gretigheid tot plaatsing zou besluiten^
Het siert hem alleen maar, dat hij tot op het laatst toe duide+t
lijk met het plaatsingsbesluit heeft geworsteld. Zo'n besluitl peil
dat diep ingrijpt in de bewapeningswedloop, behoort immer^ .in
ook uiterst zorgvuldig en tot op het laatste moment te worfuZ<jen
den overwogen. k
Het is hoogst opmerkelijk dat kennelijk menigeen, mefci
name in de rechtervleugel van de CDA-fractie, gniffelt oveiPN)
de worsteling van de premier. Die vrolijk gestemde politicPct'eï
zullen ongetwijfeld trachten bij de komende kamerverkiel
zingen hun kamerzetel te behouden door zich vast te klam-L
pen aan de jaspanden van Lubbers. t jjjs
ZlJ zouden op zijn minst begrip moeten tonen voor de ge-FvD)
wetensvolle afweging van de premier en ook eigenlijk zijn
worsteling hebben moeten meebeleven. Naar men mag ho-r
pen zal de CDA-fractie volgende week bij het kamerdebat,!
over het plaatsingsbesluit er blijk van geven, zich diepgaandl
in de problematiek te hebben verdiept en ingeleefd, teneinde
met een goed beargumenteerd standpunt voor de dag te kun-^^
:n h,
amge
ibra(
en
l prei
i komen.
'EN
Aanhoudend
onbestendig
DE BILT (KNMI) Een oce-
aandepressie die vandaag nog
bij de zuidpunt van Groenland
lag bepaalt de komende dagen
het weer in Nederland. Zater
dag wordt de depressie boven
de Britse Eilanden verwacht.
Voor de depressie uit stroomt
warme en vochtige lucht naar
onze omgeving. Hierin komt
veel bewolking voor, waaruit
van tijd tot tijd regen valt.
De eerste regen bereikt mor
genmiddag of -avond ons land.
Voor het zover is zijn er in de
nacht en ochtend nog enkele
opklaringen. Plaatselijk vormt
zich mist. De minimumtempe
ratuur ligt rond 4 graden. Op
de nadering van het bij de de
pressie horende warmtefront
neemt de bewolking morgen
in de loop van de dag weer
toe. De middagtemperatuur
ligt rond 11 graden.
Zaterdag komt het bij de de
pressie horende koufront door.
Eerst is er veel bewolking
waaruit regen valt. Later op
de dag kan van het westen uit
een enkele opklaring komen
aanzetten. Zondag ligt de de
pressie boven de Noordzee.
Dan passeert er een bij de de
pressie horend buiengebied,
zodat de regenkansen groot
blijven. De maximumtempera
tuur zakt terug tot ongeveer 1(J
graden. Na het weekeinde
wordt het wisselend bewolk
met enkele buien en weer ieti
lagere middagtemperaturen. |en
iet v
De wind blijft de hele period£jetk
matig of vrij krachtig, aan ze*e ar
krachtig of hard. Morgen
draait de wind van zuidoost de
naar zuid. Zaterdag of zondag
draait hij verder door naai
zuidwest en na het weekeindcj toe
zit hij in de noordwesthoek.
Vissticks met
wortel-
selderijsalade en
rauw gebakken
aardappelen met ui
amandel -
griesmeelvla
Voor twee personen hebt u
nodig: 8 a 10 vissticks, 20 g
margarine, halve citroen;
150 g winterwortel, 150 g
knolselderij, 1 lepel azijn,
4 lepels yoghurt, 1 lepel
azijn, zout, peper, suiker,
uitje, peterselie;
Vt tot 1 kg aardappelen, 25
g margarine, ui, zout;
'/2 liter melk, 30 g gries-
meel, 30 g suiker, 1 lepel
geschaafde amandelen.
Leg de vissticks zo uit de
diepvries in warm geworden
margarine in de koekepan.
Bak de staafjes onder gere
geld keren langzaam bruin.
Garneer de vissticks mef
parten citroen.
Borstel of schrap de worte.
schoon, rasp hem en leg dt
groente op de ene helft var
een schotel. Schil de knolsel
derij, rasp hem en meng ei «en 2
een lepel azijn door tegen he ,eeft~
bruin kleuren. Leg de knol n
selderij op de andere helt
van de schotel.
Meng een sausje van yogtyerv
hurt, azijn, zout, peper, suicwar
ker en fijngesneden ui en ooi
verdeel dat over de groenten. 1
Strooi fijngeknipte peterselie ;po
over de salades. w'
Snijd de geschilde aardappe- -
len in plakken van een halvqj
centimeter en leg die 1
koekepan met gesmolten P
margarine. Leg een deksel
op de pan en bak de aardap->
pelplakjes op een klein vuur
in twintig minuten gaar. ,j
Laat de aardappelen vervol
gens op een groter vuur
bruin worden, bak op hel F
laatst fijngesnipperde 1
en strooi er zout over.
Breng de helft van de melk 1
aan de kook, strooi er al roe
rende griesmeel met sui kei
in en laat het mengsel vijt
minuten zacht koken. Voeg
van het vuur de overigè
melk toe, laat de vla afkoe
len en strooi er de lichtbruin
geroosterde amandelsnipper^
Jtrt
norg<
fceig
vallei
ilaan
fentt
k r
Jrugi
FRI
m
wcu
JEANN
