kerk
wereld
Dreigend tekort aan rooms-katholieke
leerkrachten op katholieke basisscholen
£cidóc2oiumit
K
Binnen vijf jaar vrouwelijke
Zuidafrikaanse politie
martelt arrestanten
Bredere opzet gereformeerde
theologische opleiding gewenst
Aftellen voor Genève
Vi
ACHTERGROND
£&idóe Qowuvnt
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1985 PAGINA 2 3IN1
Bonipakket voor Iraanse ambassadeur bij
Vaticaan
De Iraanse ambassadeur bij het Vaticaan heeft dinsdag met de
post een bompakketje uit Parijs ontvangen. Het pakket bevatte
een rekenmachine, waarin 300 gram explosief materiaal ver
borgen was.
De ambassadeur vertrouwde het pakjë niet en waarschuwde de
politie. De Italiaanse explosievenopruimingsdienst zei dat de
bom krachtig genoeg was om het hele kantoor van de ambassa
deur te kunnen verwoesten.
„Het was een aardig cadeautjewas het nuchtere commentaar
van ambassadeur Seyed Hadi Khosrovshahian.
President Mormonen overleden
De president van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen - de Mormonen -, Spencer W. Kimball, een
profeet voor zijn 5.800.000 volgelingen, is dinsdagavond op
90-jarige leeftijd in Salt Lake City in de Mormonenstaat Utah
overleden. Kimball was de twaalfde president van de kerk
was. De overleden president bevrijdde zijn kerk van een hypo
theek van 140 jaar rassendiscriminatie, maar was een overtuigd
tegenstander van de bevrijding van de vrouw. De Mormonen-
kerk wordt hangende benoeming van een opvolger voor Kim
ball. geleid door de Raad van Twaalf.' Het is traditie dat het
oudste lid van dit college tot volgende president wordt be
noemd. Kandidaat is de 86-jarige federale oud-minister van
landbouw, Ezra Taft Benson.
God rekent niet, Hij
schenkt
WAARSCHUWING VICARIS ZUIDGEEST:
Er dreigt een tekort aan
rooms-katholieke onder
wijsgevenden aan de ka
tholieke basisschool. Die
waarschuwing heeft de
vicaris van het bisdom
Rotterdam, J. G. M. Zuid
geest laten horen op de
dekenbijeenkomst en de
priesterraad van het bis
dom.
Het aantal studenten op de
pedagogische academies basis
onderwijs (pabo's) is sterk te
ruggelopen. waardoor voor
het totale basisonderwijs over
enkele jaren een tekort aan
onderwijsgevenden dreigt. Dit
tekort doet zich in het rooms-
katholiek onderwijs naar ver
houding nog sterker gelden.
Vicaris Zuidgeest acht het
niet uitgesloten dat binnen
enkele jaren steeds meer niet-
katholieke onderwijsgeven
den aan katholieke basisscho
len benoemd moeten worden.
„In het voortgezet katholiek
onderwijs kan ik me desnoods
voorstellen dat een deel van
de docenten niet katholiek is,
maar wel het katholieke ka
rakter respecteert. In het ba
sisonderwijs liggen de zaken
anders. Daar gaat het om on
derwijsgevenden die een heel
jaar lang iedere dag met de
zelfde jonge kinderen om
gaan. En we weten dat de
identiteit van een school meer
is dan een uurtje catechese.
Het gaat om de doorwerking
van uitgangspunten en waar
den in de schoolpraktijk. Als
er inderdaad een langdurig
tekort aan katholieke onder
wijsgevenden in de basis
school ontstaat, dreigt de ka
tholieke basisschool te veran
deren in een school voor alge
meen basisonderwijs met een
uurtje catechese. En dat zou
uitermate ernstig zijn".
Opleidingen
De vicaris heeft ook zorgen
over de toekomst van de
rooms-katholieke opleidings
instituten voor onderwijsge
venden aan de basisscholen.
Zoals bekend betekent de
schaalvergroting (STC) in het
hoger beroepsonderwijs een
aanslag op de zelfstandigheid
van kleine (confessionele)
hbo-instituten. Vicaris Zuid
geest: „Met name voor de
kleine katholieke pabo's kan
dat proces van schaalvergro
ting en herschikking grote ge
volgen hebben. Als die pabo
fuseert met andere katholieke
Vicaris Zuidgeest: „identiteit is meer dan uurtje catechese"
instellingen vot
roepsonderwijs.
tekent altijd een verlies. Hoe
goed je ook denkt de eigen
identiteit te kunnen afgrende
len".
Naar zijn overtuiging dienen
de (katholieke) pabo's „agres
siever" studenten te gaan
werven. „Het is met de nuch
tere cijfers in de hand aan te
tonen dat er veel meer vraag
naar leerkrachten komt dan
er aanbod zal zijn. Dat bete
kent een heel grote kans op
werk voor de studenten die
komend schooljaar aan de op
leiding beginnen. De pabo's
moeten bekendheid aan deze
feiten geven. Het is in het be
lang van het. basisonderwijs
dat zich weer meer studenten
bij de pabo's aanmelden. Het
is ook in het belang van de
pabo's zelf. Als deze instituten
meer studenten in huis heb
ben, staan ze sterker in even
tuele fusiegesprekken. Ook
daarom hoop ik dat de katho
lieke pabo's de komende jaren
zullen groeien. En dan is de
kans niet denkbeeldig dat al
lerlei „laatste redmiddelen"
zoals fusie met „neutrale" in
stellingen, niet nodig blijken
te zijn", aldus vicaris Zuid-
LUTSEN KOOISTRA
„Binnen vijf jaar zal de
eerste vrouwelijke pries
ter haar intrede doen in
de Rooms-Katholieke
Kerk". Deze boude uit
spraak deed zuster There
sa Kane, oud-presidente
van de Leadership Confe
rence of Women Reli
gious, de organisatie van
oversten van vrouwelijke
religieuzen in de Vere
nigde Staten, op een con
ferentie in St. Louis die
was belegd voor vrouwen
met een priesterroeping.
Zuster Kane, dezelfde die af
week van de tevoren vastge
stelde tekst van een toespraak
tot de paus bij diens bezoek
aan de Verenigde Staten in
1979, baseert haar optimisme
op het feit dat in de kaholieke
Kerk de gewetens zijn wak
ker geschud over het lot van
de vrouw, „want er ligt een
wereld van verschil tussen de
tijd waarin onze beweging
werd opgericht en onze da
gen", aldus zuster Kane.
De Amerikaanse bisschoppen
vragen zich nu af of ze hier
over een pastorale brief, zul
len schrijven, „iets wat nog
maar enkele jaren geleden
ondenkbaar was".
Volgens woordvoerder Kath
leen Sharkey is het eerste en
thousiasme van tien jaar gele
den wel wat getemperd en
nemen de vrouwen die pries
ter wensen te worden thans
een realistischer standpunt in.
„Heel wat vrouwen beseffen
maar al te goed dat zij dat niet
meer zullen beleven, maar
hun dochters misschien wel",
verklaarde zij.
Zuster Lynne Schmidt, een
religieuze uit Louisville, ken
schetste de algemene stem
ming als :„We lopen storm te
gen een onwrikbaar blok".
Deze zuster van Notre Dame
verwacht dat het proces naar
een vrouwelijke priester erg
langzaam zal verlopen, omdat
in de Rooms-Katholieke Kerk
mannen nog steeds de dienst
uitmaken. In andere Kerken,
waar de vrouw al wel tot het
ambt wordt geroepen, speel
den zij al veel langer een rol
op het niveau waar de beslis
singen vallen, is haar visie.
Volgens mevrouw Sharkey
bestaan er geen plannen het
aan te laten komen op een
aanvaring met het kerkelijk
gezag. „Integendeel, heel wat
van de hier aanwezigen die al
een rol spelen op het kérke-
lijk grondvlak doen wat zij al
doen met liefde en zachte
vastbeslotenheid", verklaarde
zij- Zuster Kane nam nog de
gelegenheid te baat haar gal
te spuwen over „Vaticaanse
kringen, die ons hebben afge
schilderd als een stel despera
do's die een heel instituut de
vernieling willen inhelpen".
RAPPORT WERELDRAAD:
Zware verwijten aan het adres van de Zuidafrikaanse politie
bevat het rapport over gewelddadig optreden van de politie,
dat de Wereldraad van Kerken dinsdag heeft uitgegeven. In
minder dan een jaar heeft de politie tijdens geweldloze de
monstraties 780 mensen doodgeschoten, waarbij zonder eni
ge reden met scherp op de massa is geschoten.
In het rapport van de „christelijke medische commissie",
een afdeling van de Wereldraad, wordt de Zuidafrikaanse
regering verder verweten dat ze bewust de politie geweldda
dig laaat optreden om de wereld duidelijk te maken dat het
leven van een zwarte niets waard is. Daarom worden steeds
meer kinderen het slachtoffer van deze barbaarse schietpar
tijen, aldus het rapport.
Meer dan een kwart van de 380 personen die sinds het uit
roepen van de noodtoestand zijn gearresteerd, is jonger dan
achttien jaar. Vooral de jongste gevangenen worden tijdens
de verhoren seksueel misbruikt, geslagen of anderszins ge
folterd, zo meldt het rapport.
De Wereldraad heeft daarover talrijke getuigenverklarin
gen. Meer dan 100 gearresteerden, onder wie twee predikan
ten, vertoonden sporen van martelingen. Verder zijn veel
jonge arrestanten door beschonken politiefunctionarissen in
elkaar geslagen. De Wereldraad is het geval bekend van een
student die vier dagen lang geslagen werd en electrische
schokken kreeg toegediend.
„INTERMEZZO" AMERIKAANSE
BISSCHOPPENCONFERENTIE
Gezamenlijke dienst
katholieken en luthersen
Ruim 60 rooms-katholieke en 30 lutherse bisschoppen zullen
volgende week donderdag deelnemen aan een gezamenlijke
kerkdienst in een Lutherse kerk in de Amerikaanse hoofd
stad. Met deze dienst willen de kerkleiders de groeiende toe
nadering tussen beide kerken benadrukken.
De voorzitter van de Rooms-Katholieke bisschoppenconfe
rentie, bisschop James Malone van Youngstown (Ohio), zal
daarbij spreken over oecumenische betrekkingen.
De dienst is een intermezzo tijdens de jaarvergadering van
de Amerikaanse bisschoppen, die van 11 tot 15 november in
Washington wordt, gehouden. Verder zullen de leiders van
de drie Lutherse kerkgenootschappen die bezig zijn te fuse
ren, aan de dienst deelnemen.
Het is de eerste maal in de Verenigde Staten dat Rooms-Ka
tholieke en Lutherse bisschoppen gezamenlijk een dienst
houden. Kortgeleden werd de briefwisseling tussen bisschop
James Crumley van de Lutherse Kerk in Amerika (Engelse
afkorting: LCA) en paus Johannes Paulus II openbaar ge
maakt. Overigens haastte de Lutherse Wereldfederatie zich
om de activiteiten van Crumley, die ook in privé-audiëntie
werd ontvangen, als een solo-optreden af te schilderen.
In Nederland hebben vorig jaar de Hervormde, Gerefor
meerde en Lutherse Kerken de paus per brief op de hoogte
gesteld van de blokkades in de oecumenische ontwikkeling.
Tijdens zijn bezoek
de paus bekend.
i Nederland werd het antwoord 1
Andrés Segovia
speelt voor paus
De Spaanse gita
rist Andrés Sego
via heeft gisteren
voor de paus ge
speeld. De 92-ja-
rige kunstenaar
liet in het pause
lijke appartement
een stuk van
Georg Friederic
Handel horen,
nadat hij om ze
ven uur de mis
had bijgewoond
in de privékapel
van paus Johan
nes Paulus II.
Segovia maakt
op het ogenblik
een concertreis
door Italië.
De opleiding aan de Theolo
gische Hogeschool der Gere
formeerde Kerken in Neder
land te Kampen moet breder
worden opgezet. Meer aan
dacht voor de huidige situatie
en voor andere godsdiensten
en levensbeschouwingen in
onze samenleving is gewenst.
Bovendien moet de opleiding
niet uitsluitend op het gewo
ne predikantswerk worden
gericht. Verder is meer aan
dacht gewenst voor het
vraagstuk van de vrouw in
kerk, theologie en samenle
ving.
Dit schrijven de curatoren in
het vervolgrapport over het
beleid, dat de Hogeschool de
komende jaren moet voeren.
Het rapport komt eind deze
maand op de gereformeerde
synode aan de orde.
Vorig jaar mei nam de Hoge-
schoolraad het initiatief tot
een brede discussie over de
uitgangspunten van het on
derwijs en onderzoek in
Kampen inclusief de conse
quenties hiervan voor de op
zet van de studie en voor het
personeelsbestand. Curatoren
wijzen er in hun verslag op
dat het niet te bedoeling is
een geheel nieuwe opzet te
schetsen als alternatief voor
de huidige, die aan Abraham
Kuyper is ontleend.
Nieuwe posten zijn onder
meer nodig voor de gods
dienstwetenschappen (n iet-c
hristelijke godsdiensten), so
ciologie en feministische the
ologie. Dit kan gerealiseerd
worden door de aanstelling
van nieuwe krachten, ruil-
contracten met andere uni
versiteiten, deeltijdbanen of
omscholing van zittend per
soneel.
Curatoren bepleiten handha
ving van de hoogleraars
plaats zendingswetenschap
pen, onder meer met een
verwijzing naar de belangrij
ke plaats van de zending bin
nen de Gereformeerde Ker
ken. De hoogleraarsplaatsen
Semitica en Kerkrecht zijn
gebonden aan de hoogleraar
die momenteel deze functie
vervult (resp. dr. J. C. de
Moor en dr. H. B. Weyland).
Bij het ontstaan van een va
cature wordt de eerstge
noemde plaats veranderd in
die van een universitair
hoofddocent en wordt de
tweede formatieplaats ter
discussie gesteld, aldus het
rapport van de curatoren.
Turkse getuige bevestigt dat hij Agca geld gaf
Een Turkse getuige heeft gis
teren voor de rechtbank in
Rome verklaard dat hij Meh-
met Ali Agca in Bulgarije
geld heeft gegeven in op
dracht van een vermeende
Turkse crimineel. Agca
pleegde op 13 mei 1981 een
aanslag op paus Johannes
Paulus II. De Turkse getuige
Omer Mersan verklaarde
voor het hof dat Agca in juni
of juli 1980 bij hem was geko
men in de Bulgaarse hoofd
stad Sofia, waar volgens
Agca het complot werd ge
smeed om de paus te ver
moorden.
Agca, die zich toen Metin
noemde, zei tegen Mersan dat
hij geld nodig had en dat hij
een vriend was van Abuzer
Ugurlu, een vermeend leider
van de Turkse maffia die
vanuit Bulgarije een smok
kelbende leidde. Mersan. die
verklaarde Ugurlu zakelijk te
kennen maar niet betrokken
te zijn bij criminele affaires,
zei dat hij Agca na telefo
nisch overleg met Ugurlu
2.000 Westduitse marken had
gegeven. Een partner van
Ugurlu, de overleden Bekir
Celenk, zou Agca een grote
beloning in het vooruitzicht
hebben gesteld voor de
moord op de paus. De verkla
ringen van mersan stemmen
overeen met wat Agca eerder
op het proces te berde heeft
gebracht.
Litouwse pater
had meer geluk
dan Popieluszko
In Litouwen heeft zich in
augustus een ontvoering
voorgedaan die als twee
druppels water lijkt op
de zaak van de Poolse
priester Jerzy Popielusz
ko, die vorig jaar bij zo'n
ontvoering het leven liet.
De 51-jarige priester Va-
clonas Stakenas uit Kzo-
kelaukis had echter het
geluk dat hij het kon na
vertellen. Deze zaak is
pas nu in het Westen be
kend geworden.
Pater Stakenas, lid van het
Katholieke comité voor de
rechten van de mens, werd
in de nacht van 21 op 22 au
gustus met een list (het toe
dienen van het laatste sacra
ment) in een auto gelokt.
Aan de buitenkant van de
stad sloegen twee mannen
hem in elkaar, bonden hem
vast en gooiden hem in een
meertje.
Vaclonas Stakenas dankt zijn
leven aan het feit dat het wa
ter niet diep was. De volgen
de ochtend werd hij door een
motorrijder opgemerkt, die
hem bij de politie afzette.
Daar werd zijn geval gebaga
telliseerd. Hij werd gerust ge
steld met de mededeling dat
de misdadigers zeker opge
spoord zouden worden.
In de afgelopen vijf jaar zijn
in Litouwen reeds drie pries
ters (Leonas Sapoka, Leonas
Mazeika en Bronislav Lauri-
navicius) onder verdachte
omstandigheden omgeko-
Nederlandse Hervormde
Kerk
Bedankt voor Streekgemeen
te Midden-Limburg,
D.W.Koelman te Terneuzen.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Oudewa
ter, drs. R. A. van Kooij, pre
dikant te Leidschendam (di
recteur Instituut Kerk en Sa
menleving te Den Haag), wo
nende te Bodegraven.
Gereformeerde Kerken
vrijgemaakt
Bedankt voor Zeist, J. Jans
sen te Loppersum en Wester-
emden. Bedankt voor En-
schede-Noord, J. T. Olden-
huis te Helpman (Gronin
gen).
Beroepen: te Mariënberg
J. M. A. Groeneveld te Rid
derkerk; te Hoek A. L. T. de
Bruijne kandidaat te Lely
stad; te Winschoten J. Zwart
kandidaat te Kampen.
OVER twee weken begint in Genève de tweedaagse topcoi
ferentie tussen president Reagan en Sovjet-partijleider Gor
batsjov. Het is voor het eerst sinds 1979 dat de leiders van
supermachten elkaar ontmoeten. De verwachtingen voor d^ai
bijeenkomst zijn hoog gespannen, niet in de laatste pl.
door de elkaar opeenvolgende ontwapeningsvoorstellen vai
beide kanten. Maar het gevaar is groot dat er te veel word
verwacht. De verhoudingen tussen de supermachten zijn
afgelopen jaren dermate bekoeld, dat tijdens zo'n eerste to|£e>
sinds jaren eigenlijk geen ingrijpende besluiten kunnen
den genomen. Belangrijk is vooral dat de leiders van de Ver
enigde Staten en de Sovjet-Unie weer met elkaar aan de ta
fel zitten, ook al zal meer dan de helft van de tijd verlorei
gaan met vertalingen.
De aanloop naar Genève heeft tot nu toe iets chaotisch
Waar topconferenties vroeger in het diepste geheim werder
voorgekookt, volgen de vredesvoorstellen van de Sovjet-
Unie en de Verenigde Staten elkaar momenteel in hoog tem
po op. Duidelijk is dat zowel het Witte Huis als het Kremlii
de ontmoeting in Genève ook beschouwen als het voorlopig!
hoogtepunt in de strijd om de gunst van de publieke opinie
Maar in tegenstelling tot vroeger, staat de uitslag van die
dia-wedloop nog niet bij voorbaat vast.
ONDER aanvoering van de
(OTTEl
is in F
oeking
ee Wille
lechten
ipenbaa
1 j
nI,
partijleider Gorbatsjoi ^an 0
de Sovjet-Unie er de afgelopen maanden met succes in ge
slaagd de Verenigde Staten met hun eigen media-wapens t< ,retarj
Justit
ranuil
zeel
bestrijden én in het defensief te drukken. Bij gebrek
kritische binnenlandse oppositie is het Kremlin in staat he
ene na het andere voorstel te doen. Daarmee wordt ten on
rechte de indruk gewekt, dat het Kremlin tot verregaand
concessies bereid is en dat het de VS zijn, die elk wapenak ^ame
koord blokkeren. leling
jetref
PRESIDENT Reagan heeft, mede als gevolg van de tegen )Ver
stellingen onder zijn adviseurs, lang gewacht voordat hij he jitten
tegenoffensief opende. Hoewel de precieze inhoud van d<
voorstellen die hij vorige week op tafel heeft gelegd nog nie CDA
bekend is, ziet het er naar uit dat het Kremlin er niet zomaa noege
aan voorbij zal kunnen gaan. cretar
PvdA-
TWEE weken is echter een veel te korte tijd om via onder in
handelingen een akkoord te bereiken. Het was dan ook geei fen
verrassing dat minister Shultz gisteravond weinig optimis
tisch vertrok uit Moskou, waar hij voorbereidende besprevraag
kingen heeft gevoerd. Genève is geen toverwoord, dat di]ancj
toekomst van de wereld in één keer veilig stelt. Tijdens d mag b
tweedaagse bijeenkomst zullen Reagan en Gorbatsjov voora
hun uitgangsposities betrekken voor de werkelijke ondeq, -
handelingen, die later zullen volgen. Zoals Shultz gistereij fi |H
zei: „Het leven houdt niet op na half november".
Iu
Depressieweer
DE BILT (KNMI) Voorlo
pig zijn we nog niet van het
onstuimige herfstweer af. Aa»^
de kust stond de afgelopen
nacht een noordwesterstorm,
veroorzaakt door een depressie
die gistermiddag de Noordzee
overstak en die vandaag over
zuid-Zweden naar de Oostzee
wegtrok.
De komende nacht dient zich
alweer de volgende oceaande
pressie aan. Deze lijkt iets
minder actief dan zijn voor
ganger, maar aan de kust
komt het toch weer tot storm
achtige wind. De regenzone
van de depressie ligt morgen
een groot deel van de dag bo
ven ons land. De daarop vol
gende depressie domineert het
weer van het komend week
einde.
ken velden en wat regen, overige
zonnige perioden en droog. Midd;
17 graden
Boerenkool
stamppot met worst
vruchtenkwark
Voor twee personen hebt u
nodig: 750 g boerenkool
met stronk of 375 g vers ge
sneden of diepvriesboeren
kool, Vz tot 1 kg grote aard
appelen, zout, 200 g rook
worst, 30 g margarine;
(augurken, uitjes, piecalil-
ly);
2 flinke appels, 1 (pers)si
naasappel, 225 g kwark,
basterdsuiker naar smaak,
oranje of rode jam.
Spoel boerenkool met stronk
een keer en stroop vervol
gens het blad van de grove
nerven. Was de groente tot
het spoelwater schoon blijft
en snijd haar klein. Wie lie
ver gesneden boerenkool ge
bruikt, moet de groente ko
pen op de dag dat de stamp
als voordeel dat het geer,
voorbereidingstijd vraagt èn
dat het in voorraad genomen
kan worden. Dat laatste
prettig voor wie geen tijd
zin heeft om elke dag
schappen te doen.
Leg de geschilde en
doorgesneden aardappelen ii
de pan met daarop de boe
ren kool, wat zout en de
rookworst. Kook deze massa
in een half uur gaar. Haal de
worst uit de pan, schenk wa
van het kooknat in de schaa
en stamp aardappelen en
boerenkool fijn. Voeg de
margarine toe en zo veel van
'het kooknat dat de stamppol
prettig eetbaar wordt. Ver
deel de worst in porties en
leg die op de zo nodig nog
even (al roerende) doorgé-
warmde stamppot. Geef
desgewenst augurken, uitjes
o f piccalilly bij.
Schil de appels, rasp ze grol
en meng ze direct (anders
worden ze bruin) met sinaas
appelsap. Voeg de kwark tóe
en breng het mengsel op
smaak met basterdsuiker
Garneer het toetje met jarij
Oranjemarmelade zou ei
goed bij passen, maar andere
smaken zijn ook go
JE ANNS
FF
