TAFEL
Vaticaan bant vrouwen uit Amerikaanse seminaries
Scheveningse bezwaren
tegen Samen op Weg
,0
n
a
kerk
wereld
Lefebvre stelt eisen
voor eenheid met Rome
Geestelijken genieten
meeste vertrouwen in VS
Bisschoppen praten mee
op hoorzitting mediawet
fieidóc QowumxI
Vi
W.Mi'i
ACHTERGROND
CeidócSoitumt
WOENSDAG23OKTOBER 1985 PAGIN, WE
Mis voor politieagenten in kerk Popieluszko
In St. Stanislaus Kostkakerk in Warschau, waar de vorig jaar
vermoorde priester Jerzy Popieluszko zijn ..missen voor het
vaderland" hield, wordt morgen een eucharistieviering gehou
den voor politiefunctionarissen. ..Wij hebben geen gevoelens
van haat. maar steken onze hand uit naar onze naaste, zoals
het christelijk geloof beveelt", aldus de priester Bogucki tijdens
de mis ter intentie van Popieluszko. Bogucki veroordeelde het
geweld dat geen problemen oplost en wees erop dat de enige
schuld van Popieluszko daarin heeft bestaan dat hij streed voor
een katholiek en onafhankelijk Polen.
Bisschop mag moeder niet begraven
Bisschop Paul Hnilica (64). die al tientallen jaren in Rome
woont, vijftien jaar geleden Italiaans staatsburger werd doch
afkomstig is uit Slowakije, mag van de Tsjechische autoriteiten
niet naar zijn vaderland reizen om zijn op 85-jarige leeftijd
overl°den moeder te begraven.
Eer maand geleden had hij al naar Tsjechoslowakije willen
g. an omdat zijn moeder toen al ernstig ziek was. Noch inter
ventie van het Italiaanse ministerie van Buitenlandse zaken,
noch die van het Vaticaanse staatssecretariaat hebben Praag
kunnen vermurwen eer> visum te geven.
Wie zichzelf juist
beziet, ziet een beeld
van Gods geduld
D. Bonhoefter
Hoewel het officiële onder
zoek. dat op last van het Vati
caan nog steeds aan de gang is
naar de gang van zaken op se
minaries in de Verenigde Sta
ten. niet de heksenjacht is ge
worden die eerst werd ge
vreesd, zijn de eerste slachtof
fers toch al gevallen. Overal
waar vrouwen werkzaam wa
ren als spirituaal (geestelijk
leider) op een seminarie, zijn
zij door mannen vervangen
De Vaticaanse Congregatie
voor de Katholieke Opvoe
ding liet op last van paus Jo
hannes Paulus II eind 1981
weten, dat het onderzoek zou
worden ondernomen. Naar
verluidt vormden talrijke
brieven en rapporten van be
houdende katholieke zijde
daartoe de aanleiding. Daarin
werd bezorgdheid geuit over
de vrijzinnige richting die
sommige seminaries en hoge
scholen zouden zijn ingesla
gen, terwijl met de officiële
kerkleer op gevoelige punten
als abortus en celibaat, de
hand zou zijn gelicht.
De studie kwam onder leiding
te staan van bisschop John
Marshall van Burlington,
Vermont. Die stelde onder
zoekcommissies samen, be
staande uit academici, leiders
van religieuze orden en bis
schoppen. die tot taak kregen
de priesteropleidingen in een
bepaalde regio aan een nader
onderhoek te onderwerpen.
Daarmee werd in 1983 een be
gin gemaakt, terwijl thans
driekwart van de bezoeken is
afgelegd. In de loop van het
Dat
het
slachtoffer zouden worden
werd in de Verenigde Staten
wel verwacht. De Vaticaanse
Congregatie voor de Katholie
ke Opvoeding staat onder lei
ding van kardinaal William
Baum, de vroegere aartsbis
schop van Washington. Die
verbood begin 1970 al vrou
welijke religieuzen te preken
op vieringen in het Washing-
tonse
Glorieuze entree
Bisschop Marshall en de zij
nen troffen in het huidige
Amerika wel een heel andere
situatie aan wat de priestero
pleiding betreft dan twintig
jaar geleden. Toen waren er
nog 125 seminaries met in to
taal bijna 20.000 seminaristen.
Nu zijn dat er nog maar ruim
50 met nog geen 5.000 studen
ten. Voorts is de gemiddelde
leeftijd van de studenten van
om en nabij twintig jaar. ge
staag omhoog gegaan tot bijna
30 thans.
Bovendien begon
nieuwe ontwikkeling in semi
naries die bij gebrek aan stu
denten in hun voortbestaan
werden bedreigd ze ontwik
kelden zich tot theologische
hogescholen waaraan ook an
deren dan priesterstudenten
werden opgeleid, terwijl de
vrouwelijke studenten hun
glorieuze entree maakten. Te
gelijk met de nieuwe tonen
die sinds Vaticanum II in de
katholieke kerk opklonken.
geheel
William Baum
baanden zich ook bij deze op
leidingen begrippen als oecu
mene, de betekenis van de
leek in de Kerk en liturgische
en sacramentele veranderin
gen, een weg.
In vooruitstrevende rooms-
-katholieke kringen van de
Verenigde Staten ondervin
den die ontwikkelingen veel
steun. Daar wordt de mening
gehuldigd dat priesterstuden
ten moeten worden voorbe
reid op een veelvormige sa
menleving. waarin zij een be
langrijke rol. ook van sociale
aard, hebben te vervullen. „In
plaats van bevelen uit te de
len leren zij de kunst allerlei
activiteiten van een grote ver
scheidenheid aan mensen te
coördineren, waarbij geeste
lijk leiderschap hun ten deel
valt", zo vat mgr. William
Baumgaertner, mededirecteur
van de Vereniging van Theo
logische Scholen te Vandalia,
Ohio, zijn mening samen.
Gevraagd naar de reden
waarom vrouwen niet meer
geestelijk leider van een semi
narie mogen zijn antwoordde
bisschop Marshall „Men ge
looft dat mannelijke geestelij
ken beter leiding kunnen ge
ven waaraan seminaristen be
hoefte hebben". Drie semina
ries van religieuze orden, van
de Franciscanen, Jezuïeten en
Dominicanen, alle gevestigd
te Berkeley. Californië. heb
ben richtlijnen uitgevaardigd
om alle liturgische vieringen
strikt naar de voorschriften te
doen plaats hebben. Als ge
volg daarvan mogen vrouwen
niet meer preken bij de mis.
terwijl daar alleen goedge
keurde gebeden mogen wor
den gezegd.
Gekwetst
„Ik voel mij diep gekwetst",
heeft Franciscanes zuster He
len Rolfson. hoogleraar in spi
ritualiteit en kloosterleven
aan St. John's School of Theo
logy te Collegeville, Minneso
ta. in een reactie verklaard.
Tot het uitkomen van de Va
ticaanse aanwijzing was zij
spirituaal van de seminaristen
aldaar. „Ik kan absoluut niet
inzien waar dit nu op slaat
vrouwen en leken hebben al
eeuwenlang een rol gespeeld
bij de geestelijke vorming van
priesters".
De internationaal bekende
theologe dr. Rosemary Rue-
ther van Garrett Evangelical
Seminary te Evanston. Illi
nois. veegt de vloer aan met
het Vaticaanse voorschrift
..Deze actie gaat geheel voor
bij aan het feit dat deze jon
gens in hun ambtsuitoefening
ook te maken krijgen met
vrouwen. Daarom is in de ja
ren zeventig een begin ge
maakt met inschakeling van
vrouwen bij hun geestelijke
vorming omdat het overdui
delijk was, dat de jongens een
veel beter uitgewogen geeste
lijke ontwikkeling nodig had
den".
De
s dat c
he
lemaal zal worden verboden
op enigerlei wijze ingescha
keld te blijven bij de opleiding
van priesterstudenten en
theologen, lijkt vooralsnog
niet te worden bewaarheid.
Maar een vrouwelijke theo
loog van het New England-se-
minarie vatte de mening van
veel collega's als volgt samen
Alle geruststellende opmer
kingen ten spijt is iedereen
toch wel wat ongerust, omdat
niemand werkelijk weet wat
er zal gaan gebeuren".
De kritiek van meer vooruit
strevende katholieken op de
echte oude seminaries, waar
niets anders dan priesterstu
denten en een mannelijk do
centencorps wordt gevonden,
wordt er inmiddels niet mal
ser op. „Die seminaries hech
ten meer waarde aan persoon
lijke vroomheid en op hoge
maatstaven georiënteerd mo
reel gedrag dan aan sociale
vaardigheden", aldus zo'n
stem. „Die lui preken het al
lergemakkelijkst over het
kwaad van abortus, maar
zwijgen in alle talen over so
ciale gerechtigheid". Een an
dere criticus drukt zich nog
krachtiger uit Al die semi
naries trekken conservatieve,
Ireactionaire mannen aan die
de Kerk van vóór het Tweéde
Vaticaans Concilie aanhan
gen, omdat zij het leven veel
gemakkelijker vonden toen
hun eenvoudig werd verteld
wat ze moesten doen".
Nadat de studie van bisschop
Marshall en zijn team is vol
tooid en de Vaticaanse con
gregatie er haar licht over
heeft doen schijnen, zal een
brief met conclusies uitgaan
aan de Amerikaanse bisschop
pen. vergezeld van algemene
aanbevelingen voor de hele
Rooms-Katholieke Kerk van
de Verenigde Staten. Sommi
gen denken dat als het Vati
caan radicale veranderingen
wil, daarvan nu al wel iets
meer had moeten blijken.
De classis Den Haag van
de Nederlands Hervorm
de Kerk heeft zich in
meerderheid uitgespro
ken voor voortzetting
van het proces Samen op
Weg, de hereniging van
deze kerk met de Gere
formeerde Kerken in
Nederland. Van de 47
stemhebbende leden
stemden 36 voor en elf
tegen. De tegenstemmers
waren vertegenwoordi
gers van vier van de zes
hervormde wijkkerkera-
den uit Scheveningen en
twee vertegenwoordigers
van de vrijzinnigen in
Voorburg.
De classis, een regionaal or
gaan in de hervormde kerk,
had van de generale synode
de vraag voorgelegd gekre
gen zich uit te spreken over
de zogeheten intentieverkla
ring van hervormden en ge
reformeerden. Hierin wordt
uitgesproken dat wat beide
kerken bindt sterker is dan
wat hen scheidt en dat de
scheiding het belijden van de
kerk weerspreekt. Volgens
die intentieverklaring staan
de kerken schuldig als ze in
de bestaande gescheidenheid
berusten.
De tegenstemmende afge
vaardigden uit Scheveningen
spraken uit dat/ de belijdenis
van de reformatorische ker
ken te weinig aan bod komt
in de intentieverklaring. Ook
wordt te weinig gesproken
over de schuld aan de ge
scheidenheid. Daardoor kan
ook niet de oorzaak ervan
worden weggenomen.
Van vrijzinnige zijde uit
Voorburg werd opgemerkt
dat in die plaats de gerefor
meerden niet willen dat een
vrijzinnig hervormd predi
kant voorgaat in een oecu
menische dienst. Zolang dat
zo is, willen de vrijzinnigen
in Voorburg niet meedoen in
Samen op Weg.
De toenadering tussen de bei
de grootste reformatorische
kerken in ons land mag niet
leiden tot verengde oecume
nische contacten, zo werd
door verschillende aanwezi
gen opgemerkt. De contacten
met enerzijds de gerefor
meerde gezindte (o.a. Chris
telijke Gereformeerde Kerk
en Gereformeerde Gemeen
te) moeten worden versterkt,
vonden enkele Schevenin-
gers; anderzijds werd gepleit
voor blijvende contacten met
bijvoorbeeld katholieken.
Diverse classisleden legden
getuigenis af van de positieve
ervaringen in Samen op Weg
in hun wijkkerken. Sommi
gen vonden dat de hereni
ging te veel tijd in beslag
neemt; het landelijke proces
gaat te langzaam.
Ds. H. W. v.d. Brink van de
Julianakerk in Den Haag be
toogde in zijn inleiding dat de
wil tot samengaan van her
vormden en gereformeerden
moet voortkomen uit het ge
bod van de Heer der kerk en
niet zijn oorsprong moet vin
den in „noodsituaties", bij
voorbeeld economische pro
blemen bij gescheiden voort
bestaan. Hij meende dat de
vele problemen en pro
bleempjes in de praktijk van
Samen op Weg niet de inten
tie mag beïnvloeden.
Volgens ds. v.d. Brink, die
met zijn wijk ruim twaalf
jaar met gereformeerden sa
menwerkt, mag het argu
ment dat de verschillen tus
sen hervormden en gerefor
meerden zo groot zijn dat
hereniging onmogelijk is, dan
ook niet gelden. Bovendien is
die veel gehoorde opmerking
onjuist, vond hij. „Al zijn de
verschillen tussen hervormd
en gereformeerd nog zo
groot, binnen de hervormde
kerk zijn er altijd nog grotere
verschillen".
Ds. H. van
Andel (56) in
Oegstgeest
overleden
Ds. H. van Andel, eme
ritus hervormd predi
kant, is op 56-jarige leef
tijd in Oegstgeest na een
ernstige ziekte overle
den.
Henk van Andel heeft vooral
bekendheid gekregen wegens
zijn oecumenische betrok
kenheid en zijn strijd voor de
armen. Zo was de oud-vicaris
van Blaricum secretaris van
de Oecumenische Jeugdraad
in Nederland, was betrokken
bij de Sjaloom-beweging en
werkte gedurende enkele ja
ren in Genève, bij de We
reldraad van Kerken. Terug
gekeerd in ons land werd ds.
van Andel secretaris van de
X min Y-beweging. Later
werkte hij nog bij de Novib.
Daarnaast zat hij in talrijke
commissies, werkgroepen eri
organisaties.
De begrafenis vindt vrijdag
middag plaats in Oegstgeest.
na een dienst in de Groene of
Willibrordkerk in deze
plaats.
De Franse aartsbischop Marcel Lefebvre
De conservatieve aartsbisschop Marcel Lefebvre. die door
Rome is geschorst, heeft kardinaal Ratzinger van de Congre
gatie voor de geloofsleer eisen gesteld die volgens hem een
verzoening tussen beide partijen mogelijk moeten maken. Le
febvre wil dat de Conciliedocumenten over de godsdienstvrij
heid, over de kerk in de moderne samenleving, over de
niet-christelijke godsdiensten en over de oecumene volledig
worden herschreven. Verder is hij van. mening dat Rome het
„duivelse systeem van het communisme" openlijk moet ver
oordelen. Ook moeten katholieke landen worden aangemoe
digd het katholicisme als enige, officiële religie te erkennen
„met alle heilvolle consequenties hiervan voor de grondwet".
Voor zijn eigen priesterbroederschap Sint Pius X eist Lefeb
vre dat deze weer officieel als broederschap met pauselijk
recht wordt erkend. Rome moet tenslotte twee of drie biss-
coppen benoemen uit een lijst die Lefebvre zal indienen. Zij
zouden de bisschoppelijke functies van Lefebvre binnen Sint
Pius X moeten
Ruim 700 kerkeraden spreken zich uit tegen euthanasie
Minister F. Korthals Al-
tes van Justitie zal don
derdag 24 oktober 700
brieven van kerkeraden
in ontvangst nemen
waarin er bij hem op
wordt aangedrongen eut
hanasie niet te legalise-
De kerkeraden reageerden
daarmee op een verzoek van
de interkerkelijke Stichting
Schuilplaats om steun voor
haar opvatting dat het opzet
telijk beëindigen van het le
ven onder alle omstandighe
den strafbaar moet blijven.
De stichting wil voorkomen
dat het kabinet het advies
volgt van de meerderheid
van de staatscommissie eut
hanasie, die euthanasie onder
bepaalde voorwaarden wil
toelaten.
De delegatie die de
de reacties van de kerkera
den overhandigt, zal uit
twaalf personen bestaan. On
der hen bevinden zich de
voorzitter van de Stichting
Schuilplaats, ds. W. Chr. Ho-
vius, voorzitter ds. L. J. Ge
luk van de Gereformeerde
Bond in de Nederlandse Her
vormde Kerk en vertegen
woordigers van de Neder
lands Gereformeerde Kerk,
de Gereformeerde Kerken in
Nederland en de Gerefor
meerde Gemeenten in Ne
derland.
Van alle instellingen die de Amerikaanse natie rijk is ge
nieten kerken het meeste vertrouwen bij het publiek. Dat
is gebleken uit een grootscheeps door Gallup uitgevoerd
opinie-onderzoek in de VS. De kerken gaan met tweeder
de deel van de stemmen aan kop, op de voet gevolgd door
de militairen, die 61 procent noteren op de schaal van ver
trouwen. Van de tien instellingen en groeperingen die
daarop voorkomen scoren vakbonden, televisiemaatschap
pijen en zakenbonzen het laagst. In een afzonderlijke stu
die naar „eerlijkheid en ethische maatstaven" stelde Gal
lup vast. dat de geestelijkheid nog hoger uitkwam dan een
tweederde meerderheid, gevolgd door apothekers die 65
procent scoorden. Helemaal onderaan op deze schaal bun
gelen autoverkopers, verzekeringsagenten, vakbondslei
ders en hoofden van plaatselijke overheidsinstellingen.
De Nederlandse bisschoppen mogen alsnog meepraten op
de hoorzitting over de mediawet die vandaag en morgen
in de Tweede Kamer wordt gehouden. De uitnodiging aan
de bisschoppen is met name onder druk van het CDA ver
zonden. Hoewel de agenda (waarop de bisschoppen niet
voorkwamen) voor de hoorzitting al geruime tijd was af
gesloten, stemde de vaste Kamercommissie van Welzijn en
Cultuur uiteindelijk in met het voorstel van commissie
voorzitter mevr. D. Cornelissen (CDA) om toch de R.K.
bisschoppenconferentie uit te nodigen.
Kardinaal Simonis richtte zich enkele weken geleden
schriftelijk aan de commissievoorzitter, met het verzoek
gehoord te worden. Volgens Simonis zijn de bisschoppen
vooral bang dat de nieuwe Mediawet de toegang van de
kerken tot radio en televisie zal aantasten.
De bisschoppen worden op de hoorzitting vertegenwoor
digd door mgr. Bar van Rotterdam.
Lutheranen
weigeren
gesprek met
Buthulezi
De Lutherse Wereldfederatie
heeft geweigerd de Zuidafri-
kaanse Zoejoe-leider Gatsha
Buthulezi te ontvangen. De
secretaris van de federatie
Gunnar Stalsett stelde geen
prijs op'het gesprek, waar de
leider van de Inkatha-bewe-
ging om had gevraagd. De
Lutherse Wereldfederatie
deed dit uit solidariteit met
bisschop Desmond Tutu en
ds. Allan Boesak. met wie
Buthulezi in een hevig con
flict is gewikkeld.
In tegenstelling tot Tutu en
Boesak werkt Buthulezi sa
men met de blanke minder
heidsregering van P.W. Bot
ha. Buthulezi, leider van de
zes miljoen Zoeloes, leidt de
regering van het thuisland
Kwazulu. Aanhangers van
hem zijn de laatste tijd steeds
vaker slaags geraakt met ra
dicalere zwarten. Buthulezi
werd wel ontvangen door de
Zwitserse bankiersvereni
ging. Hij riep de bankiers op
te blijven investeren in Zuid-
-Afrika. Verder had hij niet
de apartheid, maar „de twee
dracht onder de zwarten" het
grootste probleem van zijn
land genoemd.
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Aalsmeer;
Mast te de Lier. Benoemd tot
geestelijk verzorger in het
verpleeghuis Meerweide te
Rotterdam-IJsselmonde: J.
de Ruiter, hulppredikant te
'Cillaarshoek. Aangenomen;
naar Bolsward: A. Otten te
Almelo; naar Hummelo (toet
zegging): J. A. D. van der
Boon, kandidaat te Leiden
die bedankte voor Markelo
(toezegging) en voor Zweeloo
(toezegging). Bedankt voor
Hijkersmilde en Klooster
veen: D. Wursten, kandidaat
te de Bilt.
Gereformeerde Kerken
Beroepbaarstelling: H. Thorn,
Karei Wagenfeldstrasse 55,
4430 Steinfurt in de Bondsre
publiek Duitsland.
JN(
SU
Geen alternatief voor VN
OMDAT het morgen veertig jaar geleden is dat de Ven
de Naties werden opgericht, zijn regeringsleiders en
hoofden uit tientallen landen in New York bijeen om i
denkingen bij te wonen. Maar wie de VN anno 1985
lijkt met wat de opstellers van het Handvest van de Ven
de Naties in 1945 voor ogen stond-, komt tot de conclus» t
er eigenlijk niet veel valt te vieren.
De Verenigde Naties zijn de afgelopen vier decennia
pend veranderd. Het aantal lidstaten is sinds 1945 me
verdrievoudigd. Door het principe van „één staat, één
is het Westen allang niet meer in staat de gebeurtenis
de VN naar zijn hand te zetten. Integendeel, de westerse
den staan in toenemende mate tegenover een blok
listische en niet-gebonden landen. In de Veiligheidsraad A
ken tegenwoordig vooral de Verenigde Staten gebruik
het veto-recht.
DiE ingrijpend gewijzigde verhoudingen zijn voor de li<
ten echter geen excuus voor het gebrek aan daadkracht
de VN. De VN-organisatie is tot niet meer in staat dan
de leden ervan willen maken, en dat is bijzonder weinig
handhaving van vrede en veiligheid, het belangrijkste
terrein van de VN, is steeds meer een zaak geworden
beide grote mogendheden en hun machtsblokken. Tij<
VN-vergaderingen berijdt men liever politieke stokpaai
dan dat gezamenlijk naar een oplossing van de wereldprc
men wordt gezocht. Resoluties van de Algemene Verg
ring en de Veiligheidsraad worden niet nageleefd. Kor
de Verenigde Naties zijn niet veel meer dan een papierer
ger.
!EGEÏS
eÜenb
meer
ionele
rainen
zinlc
itirzaak
iten a
>t >ek
Muidei
ind i
TOCH hebben veertig jaar Verenigde Naties niet uitsluit
lech
frustraties en onvervulde beloftes opgeleverd. Zo hebbeiGn c
een uiterst belangrijke rol gespeeld bij het afwikk j^et
de dekolonisatie. In de schaduw van het volstrekt g ^ee r
litiseerde overleg zijn VN-dochters die minder aand reine
trekken dagelijks in de weer om de gang van zaken in erv0
moderne wereld zoveel mogelijk in goede banen te lei (jg V£
Voorbeelden daarvan zijn de Internationale Arbeidsorgar van
tie (ILO), de Wereldpostunie (UPU) en de Wereldgezdon v
heidsorganisatie (WHO). Voor miljoenen mensen in de D$ jre
Wereld zijn de Verenigde Naties (bijvoorbeeld Unicef) Uwee
symbool van hoop op een betere toekomst. En in de beslotjecj1^
heid van het VN-hoofdkwartier in New York kunnen
landen van Noord, Zuid, Oost en West elkaar ongestoord i0verl<
moeten. Het zijn deze bescheiden resultaten, die het geloarnemi
de organisatie levend moeten houden. Want ondanks allepve6P
rechtvaardigde kritiek is na veertig jaar ook wel duider6* te
dat er voor de Verenigde Naties geen alternatief bestaat®*
Aanhoudend
droog
DE BILT (KNMI) Het blijft
tot na het weekeinde droog en
vrij zonnig weer. Het omvang
rijke hogedrukgebied, dat zich
van de Zwarte Zee naar de
Noordzee uitstrekt, is nog in
betekenis toegenomen. Het
centrum ervan lag vanochtend
met een luchtdruk van 1043
mbar boven Denemarken. Het
hogedrukgebied krijgt de ko
mende dagen verbinding met
een hogedrukgebied boven
Groenland. De as van dit om
vangrijke hogedrukgebied
blijft voorlopig ten noorden
van ons land. Hierdoor wordt
met een oost tot zuidoostelijke
wind droge lucht aangevoerd.
Doordat er nog veel wind is
zal het vannacht aan de grond
nauwelijks vriezen. Het ziet er
naar uit dat verderop in de
week de wind wat afneemt.
;e-eilanden: Droo
en met zon Mid
;veer 12 graden.
i het Alpengebied: Droog Casablar
alié en Joegoslavische kust: H;
vaar bewolkt en in het zuide
>le buien In de Povlakte ka
ist. Middagtemperatuur van 8
'n in hardnekkinge mistgeb
idpui
pties
rerdi
d opi
tn v
gen,
porhc
Schouder-
karbonade,
zuurkool met ui en
appel, aardappelen
chocoladevla
met bitterkoekjes
De benodigdheden voor
twee zijn: 2 schouderkarbo
naden, mosterd, bloem, 25
g margarine, zout, peper,
nootmuskaat;
1 grote ui, 15 g margarine,,
paprikapoeder, 500 g zuur
kool, appel, 2 kruidnagels,
stukje laurierblad;
Vt tot 1 kg aardappelen;
Vi liter melk, 20 g cacao, 25
g maizena, 45 g suiker, 4
bitterkoekjes.
Wrijf de karbonaden dun in
met mosterd, laat ze tien mi
nuten liggen en haal ze door
de bloem. Bak het vlees in
hete margarine bruin, tem
per het vuur sterk en M
zo veel lauw water toe i
het erge bruisen van het
minder gaat worden. j
zout, peper en nootmush
bij de karbonaden en stool
op een kleine pit in een
mals.
Snijd de ui in dunne rini
en bak die in de margat,
langzaam lichtbruin. Mi
de uiringen met paprikaj.
der en schep de meeste ui
pan. Doe de zuurkook in
pan met weinig water, st
jes appel en het met kruic
gels beprikte laurierb
Kook de groente in twin
minuten gaar. Haal de kt *~*P 1
den uit de zuurkool en g vine
neer haar met de ui-ringè Cor
Breng de helft van de
aan de kook. Maak ee
glad papje van cacao,
en weinig koude
Schenk eerst een paar leb
hete melk op de bitterkof
jes en doe er vervolgensi
roerende wat van bij
papje. Meng het verdub}
papje door de overige
melk en laat de vla
voortdurend roeren eve
ken. Voeg van het vuur i
overige koude melk toe i
laat de vla koud wordi
Snijd de geweekte bi tb
koekjes in stukjes en mé
ze door de vla.
JEANt
