Niet ANC, maar regering
zelf zorgt voor revolutie"
Amnesty voert
campagne voor jongeren
Herinnering
an Popieluszko
ervaagt niet
Paus breekt
diepterecord in
ingewanden
der aarde"
mm
tl
Vier doden
door
autobom
in Beiroet
^JITENLAÏÏD
tcidócC
ZATERDAG 19 OKTOBER 1985 PAGINA 5
oe-het-zelf
irmonderzoek
IDEN In hun speurtocht r
aanvaardbare methode om
nkanker te onderzoeken, hebben weten-
ppers een test uitgedacht die zo simpel is
men hem zelf thuis toe kan passen met
lip van een bijzonder soort WC-papier.
duizend vrijwilligers in Londen zullen
•nde maand beginnen met het testen van
'C-papier, dat na gebruik met een specia-
vloeistof bespoten moet worden,
het papier een blauwe kleur aan
duidt dit op de aanwezigheid van bloed
ontlasting. Dat hoeft niet noodzakelijker-
>p darmkanker te wijzen, maar het geeft
at verder onderzoek gewenst is.
Russische diplomate
pleegt winkeldiefstal
GENEVE De vrouw van één van de
Russische wapenonderhandelaars in Ge-
nève is op heterdaad betrapt, toen ze
cosmetica-artikelen probeerde te stelen
uit een winkel in Genève. Het Zwitserse
dagblad Le Matin heeft dit gisteren ge
meld. De naam van de vrouw, zelf als
econome verbonden aan de Russische
afvaardiging bij de Verenigde Naties,
werd niet onthuld. De vrouw kreeg een
boete van 50 francs, waarna ze mocht
vertrekken. Ze was in het bezit van een
Russisch diplomatiek paspoort. Een
woordvoerder van de Russische afvaar
diging zei dat hij niet van het geval op
de hoogte was en weigerde commentaar.
Crisis in EG over
toetreding Spanje
BRUSSEL Ernstige politieke meningsverschil-
len binnen de Europese Gemeenschap brengen de
toetreding van Spanje en Portugal per 1 januari
1986 in gevaar. De Franse regering dreigt de toe
tredingsverdragen zelfs niet ter goedkeuring aan
het parlement voor te leggen, indien geen haast
gemaakt wordt met het aanpassen van akkoorden
met Middellandse Zeelanden, die te lijden zouden
krijgen onder de toetreding van Spanje en Portu
gal. Maandag zal tijdens een bijeenkomst van de
ministers van buitenlandse zaken in Luxemburg
blijken of de tegenstanders van aanpassing van de
akkoorden, Griekenland en Italië, hun verzet op
geven. De kans daarop wordt in diplomatieke
kringen niet groot geacht.
Aids-test voor
Amerikaans leger
WASHINGTON Het volledige
Amerikaanse leger zal binnenkort
worden onderzocht op aids. Minister
van defensie Weinberger heeft dit
besluit genomen na beraad met ver
tegenwoordigers van marine, land
en luchtmacht. Sinds 1 oktober wer
den alleen aankomende soldaten on
derzocht, terwijl men op 1 juli was
begonnen met proeven bij bloeddo
nors bij militaire instanties. De Ame
rikaanse strijdkrachten tellen zo'n
2,1 miljoen man personeel. Het on
derzoek is bedoeld als voorzorgs
maatregel. In het leger zijn tot nu
toe honderd aids-gevallen ontdekt.
Moskou dreigt met
eigen Star Wars
MOSKOU Als Amerika doorgaat
met Star Wars, dan zal de Sovjet-
Unie ook wapens in de ruimte ont
wikkelen, zowel offensieve als de
fensieve. In de zaterdageditie van
het dagblad van de communistische
partij Pravda schreef maarschalk
Sergej Achromejev: „Als het Ameri
kaanse plan wordt voortgezet, blijft
er voor ons niets anders over dan te
genmaatregelen te nemen op het ge
bied van offensieve en andere wa
pens, daarbij inbegrepen defensieve
(wapens) en die wapens die in de
ruimte zijn gestationeerd". De tekst
van het artikel werd gepubliceerd
door het officiële persbureau Tass.
Twee jaar voor
spugen naar rechter
STRAATSBURG Een 42-ja-
rige man is gisteren in Straats
burg veroordeeld tot twee jaar
gevangenisstraf omdat hij een
rechter in het gezicht had ge
spuugd. Hij deed dat nadat de
rechter hem had veroordeeld
tot vijf maanden cel voor het'
sturen van een beledigende
brief naar een onderzoeksrech
ter. Toen de man het vonnis
hoorde, liep hij rood aan en
spuugde naar de rechter. Twee.!
jaar cel is in Frankrijk de
maximale straf voor belediging
van een ambtenaar in functie.
tijen pn r
;abinet n
hrijft da
et kabine
iljoen gu .RSCHAU
Je geit, ze
1 wordei
dat te
icties da
nikt,
•elgeld o
duidelij
ft het pa
laag gras over het graf
i Jerzy Popieluszko, de
ïster die vandaag een
geleden door veilig-
<*dsagenten werd ver-
ord, is symbolisch voor
nagedachtenis aan de
j, n die waarschijnlijk
.ens volgende heilige
worden. Net als eerde-
opstandige priesters
"nt bewezen zowel
leven als bij dood een
rtdurende en voor de
SVR-ac oriteiten lastige in
de pr< ed te blijven uitoefe-
Openlijk gehaat door
autoriteiten wegens
oppositie tegen het
abinet* befrniunisme, blijft de op-
;tel in tidige geest van Popie-
adviezeitko het bewind achter-
kome
itaire be
ïtsontwer
nvloed
Lubber
gen.
realisati
n de ord
inhoudt
it de SE!
igevraag
adviseerc
noodzake
ïgens
cig is i
iken r<
et kabine
en roepei
iardst da?
kiezingei
e angst t
invoerei
van soci
nder gun
e, zo vla)
wel een
zou kun
•litiek
van heie
sverzeke j:
de richfi I
irkorting
RIJERS!
De
moord verbijsterde de
Afwegend katholieke bevol-
van Polen en de gevolgen
nog steeds te bespeuren
len de katholieke kerk, de
(ring en de communisti-
partij. Popieluszko's dood
torzaakte een verkilling in
)etrekkingen tussen de au-
iten en de kerk. Maar
de door Polen nagestreef-
toenadering met het Wes-
het post-Solidariteit-
>erk liep ernstige schade
Binnen de partijleiding
ifde deze affaire tot de val
Miroslaw Milewski, lid
het Politburo en belast
veiligheidszaken.
de afkondiging van de
i beleg in Polen in de-
ger'êgTl'(|ber 1981 begon Popielusz-
at electo n ziJn parochiekerk maan-
Binnei kse een „Mis voor het va-
and op te dragen. De mis-
werden bijgewoond door
ienden aanhangers van
morele tegenstander van
communistische bewind,
zijn dood is er geen einde
omen aan deze traditie,
ieluszko's graf bij de St.
lislawkerk in een buiten
van Warschau is een be
devaartsoord geworden voor
katholieken en aanhangers
van het verboden vakverbond
Solidariteit, waarvan de pries
ter een vurige pleitbezorger
was. „Geen weldenkend mens
kan het graf van Popieluszko,
de martelaar van onze tijd, on
beroerd voorbijlopen", zegt
Antoni Lewek, een priester
die in de St. Stanislavkerk
preekt. „Hier moet het mense
lijke geweten ontwaken en re
ageren".
In Polen wordt aangedrongen
op een spoedige zaligverkla
ring van Popieluszko, als eer
ste stap op weg naar een hei
ligverklaring. De-vorige Pool
die heilig werd verklaard, drie
jaar geleden, was Maximilian
Kolbe, een priester die tijdens
de Tweede Wereldoorlog in
een concentratiekamp werd
vermoord. Een priester uit
Warschau verklaarde dat het
proces van een zaligverklaring
een moeilijke zaak is. „Het
maakt niet uit of wij een Pool
se paus hebben of dat de Pool
se geestelijkheid de zaak wil
versnellen".
De kerk in Polen zegt over be
wijzen te beschikken, dat er
sinds de moord op Popieluszko
wonderen zijn gebeurd, die
aan hem zijn toe te schrijven.
„Dit hoeven niet per se licha
melijke génezingen te zijn. Het
gaat hier om geestelijke gene
zingen. Wij hebben talloze
voorbeelden, bijvoorbeeld van
mensen die na een bezoek aan
de St. Stanislawkerk het ge
loof teruggevonden, soms na
een periode van veertig jaar",
aldus een priester in War
schau.
Intussen zit de kerk van Po
pieluszko elke dag vol mensen.
Zij bidden voor het portret
van de priester dat op het al
taar staat of leggen bloemen
op zijn graf. „Ik ben hier om
dat ik trouw wil zijn aan de
idealen van Popieluszko, om
dat ik zijn lessen wil volgen",
zo zei een studente. Een ande
re jonge vrouw voegde eraan
toé „Hij was heel belangrijk
voor ons. Wij hadden zo'n per
soon nodig. Zijn dood was een
offer voor geloof, goedheid en
rechtvaardigheid".
EUROPESE LANDEN REAGEREN FEL OP EXECUTIE
(vervolg van de voorpagina)
JOHANNESBURG De
straatgevechten in Johan
nesburg na de dood van
Benjamin Moloise, con
centreerden zich rond een
winkelstraat in het cen
trum en braken uit na een
herdenkingsdienst in het
gebouw van de Zuidafri
kaanse Raad van Kerken.
Twee blanke politie-agen-
ten liepen messteken op
en een derde kreeg een
hoofdwond door een bak
steen, toen de politie de
menigte na de dienst ver
spreidde.
Het leger werd te hulp geroe
pen om plunderen door voor
bijgangers te voorkomen die
zich bij de betogers voegden.
Er werd met scherp op hen ge
schoten; zeker eén zwarte
werd in zijn been geschoten.
Een blanke passant werd
gevallen, beroofd
Volgens ooggetuigen over
kwam dit nog zeker zes andere
blanken.
Op de herdenkingsdienst
sprak ook Winnie Mandela.
De vrouw van ANC-leider
Nelson Mandela die al jaren
gevangen wordt gehouden
schond daarmée het verbod
dat haar is opgelegd.
Verscheidene Europese lan
den, de Europese Gemeen
schap en de Zuidafrikaanse
blanke oppositie hebben fel
geprotesteerd tegen de execu
tie. De blanke Zuidafrikaanse
oppositiepartij PFP sprak bij
monde van het parlementslid
Helen Suzman van een „grote
tragedie". Zij betreurde het dat
president Botha geen toestem
ming heeft gegeven voor een
nieuw proces. Het afwijzen
van een desbetreffend verzoek
en verzoeken om clementie zal
negatieve gevolgen hebben in
Zuid-Afrika en in het buiten
land.
De Franse premier, Laurent
Fabius, nam een minuut stilte
in acht ter nagedachtenis aan
Moloise, tijdens een protest
actie voor de Zuidafrikaanse
ambassade in Parijs. Moloises
executie betekent naar zijn
zeggen een schending van de
mensenrechten door het racis
tische bewind in Pretoria. De
Franse Nationale Vergadering
onderbrak haar werkzaamhe
den voor vijf minuten op voor
stel van de communistische
partij.
De Britse regering betreurt de
executie die de toestand in
Zuid-Afrika alleen maar zal
doen verslechteren, zo ver
klaarde een woordvoerder van
het ministerie van buitenland
se zaken. Een woordvoerder
van de Labourpartij, Donald
Anderson, zei dat nu blijkt dat
de Zuidafrikaanse regering
„geen boodschap heeft aan de
internationale publieke opi-
Nederland betreurt de execu
tie eveneens, evenals feit dat
de regering een verzoek om
clementie van de EG-landen
heeft genegeerd, zo zei een
woordvoerder van het minis
terie van buitenlandse zaken
in Den Haag. Dat EG-verzoek
op humanitaire gronden was
ingediend door de Nederland
se ambassadeur in Pretoria. In
Amsterdam en voor de Zuida
frikaanse ambasade in Den
Haag vonden protestacties
plaats tegen de executie.
In Engeland verklaarde
woordvoerder Alan Beith van
de liberale partij dat Zuid-
-Afrika de gratieverzoeken ge
negeerd had omdat ze „nog
steeds geloven een vriend te
hebben in mevrouw That
cher". John Carlisle van de
Conservatieven noemde de op
hanging een interne aangele
genheid van Zuid-Afrika. De
conservatieve parlementariër
Hugh Dykes noemde de dood
van Moloise echter „een ande
re belangrijke blunder in een
reeks monumentale vergissin
gen" van de Zuidafrikaanse
regering. „Als iemand voor re
volutie zorgt in Zuid-Afrika is
dat niet het ANC, maar de na
tionalistische regering Zelf",
aldus 'Dykes.
Leden van het Komitee Zuide
lijk Afrika, gestoken in contro-
leurspakken, bekijken in een
supermarkt of er Zuidafrikaans
fruit wordt verkocht
Actie tegen
apartheidsfruit
AMSTERDAM Enkele tien-
tallen „Amsterdammers tegen
Apartheid" hebben gisteren
onder het motto „Apartheids-
fruit eruit" en „Pluk geen r
vruchten van apartheid" actie
gevoerd tegen de aanwezig-
heid van Zuidafrikaans fruit'
in supermarkten in Amster
dam van vier verschillende
ondernemingen. In eenMj
vracht- en een bestelauto trok-'!
ken de actievoerders langs de
supermarkten, waar zij naar
binnen gingen op zoek naar
Zuidafrikaans fruit. Tegen één,1
bedrijf werd een klacht inge-
diend wegens woordbreuk: het
te koop aanbieden van Zuid-
afrikaans fruit in strijd met de.(
toezeggingen. Volgens het Ko-('.
mitee Zuidelijk Afrika rea-
geerden publiek en personeel
van de bezochte supermarkten
instemmend op de actie
ROME Johannes Paulus II
heeft al verschillende „pausre
cords" op zijn naam staan. Hij
heeft (als eerste paus in de ge
schiedenis) geskied, gezwom
men, bergen en racefietsen be
klommen, is enkele keren
rond de aardbol geweest en
heeft verschillende hoogtere
cords gevestigd. Sinds gisteren
is hij ook in het bezit van een
diepterecord.
Kort na zijn aankomst op Sar
dinië voor zijn 53e reis in
Italië in zeven jaar tijd
daalde hij als eerste paus af tot
een diepte van 373 meter in de
aarde, in de sulfiet- en fluo-
rietmijn van Monteponi bij
Iglesias, in het westen van het
eiland. De paus, in verplicht
mijnwerkerskostuum, bleef
vijftien minuten beneden in de
mijn, „in de ingewanden der
aarde" (aldus het Vaticaan).
Hij praatte er met een vijftig
tal mijnwerkers en onthulde
ten slotte een steen die toe
komstige generaties mijnwer
kers moet herinneren aan zijn
bezoek. In een toespraak, bo
ven de grond, wees de paus op
de encycliek Laborem Exer-
cens. Daarin staat de sociale
leer van de kerk en wordt on
der andere gesproken over het
recht van de werknemers op
redelijke en menswaardige ar
beidsomstandigheden. Sardinië
wordt ernstiger door de econo
mische crisis getroffen dan de
andere regio's van Italië. De
mijnstreek op het eiland is al
tijd toneel geweest van sociale
conflicten, van strijd tegen
ontslagen en voor betere ar
beidsvoorwaarden.
/IIDJE VERHOLEN EN DE KNAP-MUTATOR
3) Nauwelijks waren de laatste echo's van
g mindef-enorme knal verstorven of de deur van het
kroegje ging open en een beklagenswaar-
figuur wankelde naar binnen. Zijn gelaat
zwartgeblakerd en zijn kleding was op
ïrden ge te aan flarden gerukt. Zijn ogen draaiden in
ivers ei|. kassen en het enige wat hij er nog uit kon
slotte vinngen was het woordje „verraad...."
keringei L
dan on dat is doctor Polnyck!" riep Kille Klansky
itijgen, inen hij vlóóg overeind om de zwaargetroffen
ele wen ïomaat de nodige bijstand te verlenen. --
keringen irraad....," steunde Polnyck opnieuw, „de
/er AP-mutator...., mijn mooie plannetjes.., alles
zoièén klap... BOEM..., wég! En het had maar
t pressiejfoig gescheeld, of ik..." -- „Ja ja, we begrij-
het, doctor," vulde smidje Verholen aan. „U
ook zélf bijna weggeweest." Een scherpe
erker had nu een sluw lachje rm zijn mond
kunnen zien glijden, maar doctor Polnyck kon
op dit moment nauwelijks een scherp opmerker
genoemd worden. En daar speculeerde smidje
Verholen blijkbaar op, want hij hernam: „Dan
heb ik een héél plezierige verrassing voor U,
doctor. De KNAP-mutator is niet weg. Ik heb
hem geen moment uit het pog verloren. Kijk,
hier staat hij. En de envelop met werktekenin
gen heb ik óók! Bestel een taxi, Klansky. Dan
brengen wij doctor Polnyck naar huis." -- Dat
leek de Kille een goed plan en even later was er
al een bejaarde huurauto op weg door het eens
zo fraaie centrum van de oude havenstad Boe-
cograd, de verfomfaaide doctor Polnyck vervoe
rend naar de fraaie villawijk, waar hij woonach
tig was. -- En een héél eind verder kwam ter-
zelfdertijd een drijfnatte figuur uit het zeewater
gelopen. Snel rende hij het kale strand over om
dekking te zoeker* in het struikgewas....
RUUD GULLIT: MEEDOEN
HEEFT WEL DEGELIJK EFFECT
DEN HAAG De men
senrechtenorganisatie
Amnesty International
start maandag met de
campagne „Toekomst ach
ter tralies", die ten doel
heeft de aandacht te vesti
gen op het lot van jonge
ren die het slachtoffer zijn
geworden van schending
van de mensenrechten.
De actie duurt een week.
In dit jongerenjaar vraagt Am
nesty vooral jongeren zich in
te zetten voor leeftijdsgenoten
die gevangen zitten vanwege
godsdienstige of politieke
overtuiging, ras, taal, sekse, of
etnische afkomst. Actie voor
jongeren die zijn „verdwe
nen", die gevangen zitten zon
der proces, worden gemarteld
of ter dood zijn veroordeeld of
gebracht.
Amnesty Nederland geeft in
het blad Wordt Vervolgd een
paar voorbeelden van jonge
ren die het slachtoffer van
schending van hun rechten
zijn geworden. „In Mannar, op
Sri Lanka, werd vorig jaar de
13-jarige Uthayakumar ge
dood. Een ooggetuige: „Er
kwamen soldaten het theehuis
binnen waar hij werkte. Zij
vroegen hem een fles spuitwa
ter open te maken. Nadat ze
de fles leeggedronken hadden
sloegen ze er een stuk af en
drukten de kapotte fles in zijn
gezicht. De soldaten martelden
hem door zijn hele gezicht
open te snijden. Hij bloedde
•verschrikkelijk. Uthayakumar
stierf nog dezelfde dag".
Zelfs de doodstraf wordt soms
toegepast op jongeren, zo
meldt het blad. „Een vrouwe
lijke gevangene uit de Evin-
gevangenis in Iran vertelt
over de laatste nacht van Ta-
hereh, een 16-jarig meisje: „Ze
werd rechtstreeks van de
rechtszaal naar onze cel ge
bracht. Tahereh was zojuist ter
dood veroordeeld en, helemaal
over haar toeren. Tenslotte
ging ze naast me liggen om te
slapen. Maar ze schrok voort
durend wakker en raakte vol
komen in paniek. Ze greep me
vast en vroeg of het waar was
dat zij geëxecuteerd zou wor
den. Om vier uur in de nacht
kwamen ze haar halen..."
Amnesty vraagt zich af wat
jongeren in Nederland nu vin
den van schendingen van
mensenrechten tegenover hun
leeftijdgenoten. Daarom heeft
de organisatie voor scholieren
een wedstrijd uitgeschreven,
waarbij het gaat om het ma
ken van gedichten en car
toons. De beste gedichten wor
den in een bundel door Am
nesty uitgegeven. Ook heeft
Amnesty een schoien-actie-
pakket samengesteld, waarin
informatie over de wedstrijd
Birgit, presentatrice van het
Avro-radioprogramma De
Zwevende Hemel, zegt: „Denk
niet: „Mensen van mijn leeftijd
die gemarteld worden of ver
dwijnen, daar kan ik niks aan
doen". Ik denk dat je er wel
wat aan kan doen". Voetballer
Ruud Gullit is het daar mee
eens. Hij vindt ook dat jonge
ren mee moeten doen om
schending van mensenrechten
aan de kaak te stellen. „Dat je
meedoet, dat heeft wel dege
lijk effect. Regeringen gaan er
toch op reageren, want waar
om worden er mensen gemar
teld? Dat komt voort uit angst
voor eigen falen. Amnesty én
de jongeren moeten zich er
mee blijven bemoeien, want
dat werkt".
(ADVERTENTIES)
Nog 5 dagen. Nu kan het nog!
Teken het volkspetitionnement tegen kruisraketten.
Kaart kwijt? Bel: 020-238672. Giften: giro 77555
Amsterdam.
Doden bij oproer in Chileense gevangenis
SANTIAGO Bij een schiet- bevinden zich vijf leden
partij
vangenen in een gevangenis in
de Chileense hoofdstad Santia
go zijn gisteren zes mensen ge
dood en 25 gewond. Het vuur
gevecht volgde nadat er
's middags onder tientallen
gevangenen een oproer was
uitgebroken. Onder de doden
i „misdaadsyndicaat", aldus
de paramilitaire politie. In de
zelfde gevangenis zaten de af
gelopen drie weken ook vak
bondsleider Rodolfo Seguel en
enkele andere vakbondsfunc
tionarissen gevangen. Die zou
den naar een andere gevan
genis zijn overgebracht.
Grootscheepse
zuivering in
Tsjechische partij
PRAAG Meer dan tweè-
honderd vooraanstaande par
tijleden zijn uit de Tsjechoslo-
waakse communistische partij
verwijderd, naar aanleiding
van een onderzoek in wat ver
moedelijk het grootste smok-
kelschandaal in de geschiede
nis van Oost-Europa is.
Volgens nog onbevestigde be
richten bereikten de zuive
ringsacties twee weken gele
den hun hoogtepunt met het
onder huisarrest plaatsen van
Leopold Ler, de minister van
financiën, een van de meest
vooraanstaande en langst zit
tende economen van Oost-Eu
ropa. Twee van zijn ondermi
nisters worden ook vastgehou
den.
De volledige details van het
schandaal moeten nog bekend
worden, maar aangenomen
wordt dat het gaat om een ille
gale juwelen- en tapijtenhan-
del en het smokkelen van
geld. Veel „gezuiverde" of ge
arresteerde partijleden schij-.
nen zo een enorm persoonlijk
kapitaal vergaard te hebben.
De zuiveringen in Praag zou
den heel goed een direct ge
volg kunnen zijn van het aan
de macht komen van de Sov-
jetrussische partijleider Gor-
batsjov. Ziin benoeming heeft
in het hele Sovjet-blok voor
belangrijke en verreikende
discussies gezorgd, waarbij
Gorbatsjov-gezinde hervor
mers en conservatieve Brezj-
nev-aanhangers tegenover el
kaar zijn komen te staan.
BEIROET In het islamiti
sche deel van Beiroet zijn gis
teren twee bommen ontploft
bij een restaurant, waarbij vier!
doden zijn gevallen en vier ge
wonden. De eerste bom explo
deerde op een afvalplaats bij
het restaurant. Toen bewoners
en klanten van het restaurant-
een kijkje gingen nemen op de~ -
plaats van explosie, die slechts
geringe schade had aangericht,
ontplofte op dezelfde plaats
nog een bom, waarbij - de
slachtoffers vielen.
Gisteren hebben christelijke
eenheden van het Libanese le
ger enkele uren gevochten-^
met Druzische milities in de -
heuvels rond Beiroet en werd -
ook weer geschoten door
christenen en islamieten langs
de Groene Lijn in Beiroet.
Daarbij zou één dode zijn ge-'
\tellen.
