CDA lachende derde in marathondebat
„Onze
geheime
dienst heeft
een domme
streek
uitgehaald"
i<
üfiïi
Stelselherziening
baart politiek
nodeloos zorgen
Politiek
Partij
Parlement!
BINNENLAND
gcidae Comani
ZATERDAG 19 OKTOBER 198S PAGIN,
DEN HAAG „Ik FRANSE AMBASSADEUR
veroordeel de dom- j t7T7,dptèvrtt'
me, misdadige actie Ulli LA r rjn±\lrjl\r,
van onze geheime OVER GREENPEACE-AFFAIRE:
dienst tegenover de
organisatie Green
peace in de haven
van Auckland in
Nieuw-Zeeland. Het
is een absurde ma
nier van handelen
geweest, die geen en
kele rechtvaardiging
verdient. Dom en
idioot".
Het heeft een tijdje geduurd
voordat hij er over wilde pra
ten. Maar nu zijn hoogste ba
zen in Frankrijk, premier
Laurent Fabius en president
Francois Mitterrand hem zijn
voorgegaan, veroordeelt de
Franse ambassadeur in Ne
derland. de heer Jacques de la
Ferrière (61). in niet mis te
verstane bewoordingen de ac
tie van de Franse geheime
dienst. Zoals bekend was de
dienst op 10 juli van dit jaar
verantwoordelijk voor de
bomaanslag die de Rainbow
Warrior" tot zinken bracht.
Daarbij werd de Nederlandse
fotograaf Fernando Pereira
gedood.
Ambassadeur De la Ferrière
is echter niet van mening dat
de wat hij noemt ..uitstekende
betrekkingen tussen Neder
land en zijn land" onder de
gevolgen van het gebeurde
zullen lijden. „De Franse re
gering heeft uiteindelijk haar
verantwoordelijkheid in deze
erkend. Het komt niet vaak
voor dat een land zoiets doet",
zegt De la Ferrière. „Frank
rijk heeft de veroordelingen
van veel landen, waaronder
Nederland, volledig geaccep
teerd. De geheime dienst van
ons land heeft een grove fout
begaan en de verantwoorde
lijke minister van defensie.
Charles Hernu, is daarom uit
zijn ambt gezet. Ook het
hoofd van onze geheime
dienst. Lacoste. heeft zijn post
moeten verlaten".
De Franse ambassadeur ziet
het gebeuren als zeer betreu
renswaardig. „Maar dat wil
niet zeggen dat hierover nog
tien jaar moet worden nage
praat".
Volgens ambassadeur De la
Ferrière kent de Franse rege
ring haar verantwoordelijk
heid. Ze zal de nabestaanden
van de fotograaf diens
vrouw en kinderen in elk
geval financieel de helpende
hand bieden. Nadere bijzon
derheden hierover kan de
ambassadeur niet verstrek
ken. „Die zaak gaat geheel
buiten mij om. Het is een
technische kwestie, die door
advocaten wordt geregeld".
Schietschijf
De la Ferrière erkent dat het
optreden tegen Greenpeace
een uitermate domme streek
was. Hoewel hij niet altijd de
zienswijze van Greenpeace
deelt, beschouwt hij de men
sen van deze internationale
organisatie bepaald niet als
terroristen.
„Ik vind hen zelfs sympa-
De Franse ambassadeur in Nederland, Jacques de la Ferrière (61).
thiek. bijvoorbeeld als zij net
als Brigitte Bardot tegen de
slachtingen van jonge zee
hondjes protesteren of tegen
de vervuiling van de Rijn.
Maar ze overdrijven soms. Wij
hebben de indruk dat ze
Frankrijk als schietschijf ge
bruiken. Zij protesteren alleen
maar tegen ónze kernproeven
bij Mururoa. Waarom huren
zij in Las Vegas in de Vere
nigde Staten geen autobus en
rijden daarmee naar de woes
tijn in Nevada om daar te de
monstreren? Dat zou toch ook
een mooi voorbeeld zijn? En
waarom protesteren ze niet
tegen de Sovjet-Unie?"
„Begrijp me goed", vervolgt
de ambassadeur, „ik hoop niet
dat ze straks ook tegen de
Verenigde Staten gaan protes
teren. Wij in West-Europa
kunnen immers niet zonder
de Amerikaanse nucleaire be-
„Wij hebben de indruk dat Greenpeace Frankrijk als schiet
schijf gebruikt".
scherming. Proeven zijn daar
bij van tijd tot tijd noodzake
lijk. Maar Frankrijk blijft van
mening dat ook zij recht heeft
kernproeven te doen. Tevens
hebben wij uiteraard het
recht een schip van Greenpe
ace in Papeete in Tahitit te
weigeren. Ik verzeker u daar
entegen dat Frankrijk de op
varenden van het schip alle
hulp zal verlenen die zij den
ken nodig te hebben".
De ambassadeur legt er de na
druk op dat Frankrijk buiten
landse deskundigen heeft uit
genodigd om achteraf de stra
ling te meten.de kernproeven
bij te wonen. „Deze deskundi
gen, grotendeels afkomstig uit
Australië en Nieuw-Zeeland,
hebben verklaard dat er geen
radio-actieve straling is op en
rond Mururoa. Er wonen
mensen op dat atol, ze zwem
men in de zee, ze eten vis uit
het water en ze worden niet
ziek. Onze staatssecretaris van
milieuzaken, Tarzief, toch een
man met een internationale
faam op het gebied van geolo
gie en vulkanologie, heeft bo
vendien verklaard dat de on
dergrondse kernproeven to
taal geen schade toebrengen
aan de omgeving. En Tarzief
is toch eigenlijk een tegen-
De Franse ambassadeur komt
in opstand tegen de opvatting,
dat Frankrijk met de actie in
Auckland een daad van agres
sie tegen Nederland zou heb
ben gepleegd. Verontwaar
digd reageert hij: „Schandalig
vind ik zoiets. Hoe kunnen de
mensen zoiets denken? Dat
begrijp ik niet. Wij hebben
ons zelf al veroordeeld, wij
zijn schuldig. De Nederlan
ders die dat beweren maken
zich zelf schuldig aan agressi
viteit. maar dan ten opzichte
van Frankrijk".
De la Ferrière is echt boos.
zijn anders vriendelijk blik
kende ogen lichten veront
waardigd op. „Laat iemand
maar bewijzen dat Frankrijk
een Nederlander wilde doden.
Luister eens goed. de mede
werkers van Greenpeace zijn
van verschillende nationali
teiten. We wilden helemaal
niemand doden. Onze mensen
die de bommen hebben gelegd
waren in de veronderstelling
dat in die nacht niemand op
het schip aanwezig zou zijn.
Helaas is die veronderstelling
onjuist gebleken. Het is sa
menloop van omstandighe
den. Ziet U daarin een daad
van agressie tegen Nederland?
i elk geval niet".
Hervorming
Als gevolg van «de verwikke
lingen rond de „Rainbow
Warriqf" wordt de Franse ge
heime dienst nu gereorgani
seerd. De la Ferrière: „Deze
hervormingen moeten ertoe
leiden dat dit soort stommitei
ten niet meer voorkomen
Herhaling zou uiteraard veel
ernstiger gevolgen hebben
dan nu het geval is".
Aan de andere kant wil hij er
ook op wijzen, dat elk land
een geheime dienst nodig
heeft. „Vrijwel elke natie
heeft te maken met buiten
landse agenten, soms wel dui
zenden, zoals in ons land.
Daar ben ik van overtuigd.
Daarom hebben wij onze ge
heime dienst, die onze veilig
heid beschermt. Bijvoorbeeld
in Tsjaad hebben onze militai
ren, met behulp van geheime
agenten, een aantal maal de
bevolking en de regering
kunnen beschermen. Dat is
een positieve kant van de vei
ligheidsdienst".
ANNE KOOLSCHIJN
Foto's:
MILAN KONVALINKA
DEN HAAG De Algemene
Politieke en Financiële Be
schouwingen, zoals dat heet in
het dure Haagse jargon, waren
deze keer met extra spanning
tegemoet gezien. In dit mara
thondebat zou immers het
startschot gelost worden voor
de verkiezingscampagne.
Daardoor zou tevens duidelijk
worden, veronderstelden de
waarnemers van het politieke
gebeuren, welke strategie de
drie grote partijen gaan vol
gen. Menigeen hield stilletjes
rekening met een verrassing,
omdat het CDA de laatste tijd
leek te zijn gaan draaien.
Twee gebeurtenissen hadden
althans die indruk gewekt.
Premier Lubbers had begin
september in een interview
met de CDA-krant gezegd dat
de inzet van de verkiezingen
voor hem drie zaken omvatte:
het eigen verkiezingsprogram,
het kabinetsbeleid en het kabi
net. „In die volgorde", had hij
daar duidelijksheidshalve aan
toegevoegd. Voor de politieke
fijnproevers een opmerkelijk
signaal.
In de tweede plaats was van
de hand van prof. Rutten, se
cretaris-generaal op het depar
tement van Economische Za
ken en invloedrijk CDA-we-
tenschapper. onlangs een arti
kel verschenen waarin gepleit
werd voor een meer stimule
rend (PvdA-)beleid na de ver
kiezingen.
Dr. Joop den Uyl, die een laat
ste kans najaagt om weer aan
de macht te komen en daar
voor het CDA nodig heeft, liet
er geen twijfel over bestaan
hoe hij die signalen had ver
staan: „De heer Lubbers kan
kennelijk vele kanten uit".
Vervolgens probeerde Den
Uyl die bewegingsvrijheid te
beperken door te zeggen dat
de programma's van CDA en
PvdA in sociaal-economisch
opzicht meer overeenkomst
vertonen dan die van CDA en
VVD. Hij trachtte het werk af
te ronden door de christen-de
mocraten voor te houden wat
voortzetting van de coalitie
met de liberalen zou beteke
nen: „Grotere inkomensver
schillen, berusten in de massar
werkloosheid en de arbeids
duurverkorting onder de ta
fel".
Hoe zou het CDA daarop rea
geren? Het antwoord kwam
deze week niet van Lubbers,
die zich als minister-president
souverein boven de partijen
verhief, maar van zijn plaats
bekleder in de Tweede Kamer,
Bert de Vries. Deze bracht de
SUSKEENWISKE
spanning er ter linkerzijde
goed in, toen hij zei dat de coa
litie met de VVD voor het
CDA „een zakelijk bondge
nootschap is, dat in beginsel
voor één periode is aange
gaan". Voegt men daaraan toe
„het continue gevecht met de
liberalen over het mediabe
leid" dan zal duidelijk zijn, al
dus De Vries, „dat deze coali
tie niet in alle opzichten zo
vlekkeloos verloopt als wei
eens wordt gesuggereerd".
De stemming in het PvdA-
kamp steeg hoger en hoger...
en bereikte een climax bij de
onthulling van De Vries „dat
de politieke liefde van chris
ten-democraten voor liberalen
niet dieper zit dan die voor so
cialisten". Het scheelde weinig
of Den Uyl, Meijer, Wöltgens
enz. hadden drie hoeraatjes
aangeheven voor De Vries.
Dat de gevoelens van de soci
aal-democraten hier niet over
dreven worden voorgesteld,
moge blijken uit de berichtge
ving van de Volkskrant. Dit
voormalig katholieke ochtend
blad, dat tegenwoordig vooral
een PvdA-medium is, „open
de" woensdag zijn voorpagina
met een artikel onder de kop
„CDA legt nadruk op verschil
len met de VVD".
Flirt afgewezen
Uit dit alles zou kunnen wor
den geconcludeerd dat Den
Uyl het bij het rechte eind
had, toen hij in het CDA weer
de oude vertrouwde lood-om-
oud-ijzerhandel zag. Maar De
Vries had dinsdag nog méér
gezegd en dat was minder pro
minent in de Volkskrant afge
drukt. „Nog zeker een volle
kabinetsperiode moet het hui
dige beleid voortgezet worden,
„om de bescheiden vruchten
van déze periode tot volle rijp
heid te laten komen". En juist
daarom achtte de CDA-voor-
man het „vanzelfsprekend om
als de verkiezingsuitslag dit
mogelijk maakt allereerst te
gaan praten over voortzetting
van de huidige coalitie". Daar
uit had het voormalige VVD-
lijfblad De Telegraaf, dat te
genwoordig steeds meer de
christen-democratische voor
lieden aan het hart drukt, de
voorpaginakop gedistilleerd:
„CDA wijst flirt van Den Uyl
af!".
In het CDA is veel gelachen
over deze tegenstrijdigheid in
de media, niet alleen uit vro
lijkheid maar ook uit tevre
denheid. Want dit is nu pre
cies de situatie die Lubbers. De
Vries en partijvoorzitter Buk
man het liefst zien. Het con
servatieve deel van de achter
ban, dat in 1982 op de VVD
stemde, maar nu volgens de
opiniepeilers weer terug wil
naar het CDA, wordt gerustge
steld door de rechtse pers; en
de leden van het Christelijk
Nationaal Vakverbond, die op
het punt staan massaal voor
PvdA te kiezen, krabben zich
na de berichten in de linkse
pers misschien nog eens achter
het oor.
Maar waarom gunt Lubbers de
VVD dan niet, zoals Van Agt
wel deed, wat meer ruimte?
Daarmee zouden de liberalen
hun elektorale positie toch wat
op kunnen krikken, waardoor
de coalitie wellicht haar meer
derheid zou behouden. Minis
ter Jan de Koning, één van de
grootste supporters van Lub
bers, legt uit dat ruimte geven
aan Nijpels hooguit het „grens
verkeer" van kiezers tussen
CDA en VVD de andere kant
op zou kunnen sturen. „Dan
heeft hij (Lubbers) er toch
geen enkel belang bij om de
VVD ten koste van het CDA
in een betere positie te krij
gen", aldus De Koning in het
zelfde weekblad.
België
Steengoed
Daarmee weten we overigens
nog altijd niet waar het CDA
nu werkelijk op uit is. Wil het
de coalitie met de VVD wel of
niet voortzetten? Ingewijden
vertellen dat Lubbers die
vraag voor zichzelf allang po
sitief heeft beantwoord. Niet
omdat hij zo graag Ed^Nijpels
als vice-premier naast zich wil
hebben, hoezeer de VVD-lei-
der hem ook prijst en prijst en
prijst... Nee, Lubbers heeft lie
ver een kleinere dan een gro
tere coalitiegenoot, omdat hij
in dat geval zélf premier kan
blijven. In tegenstelling tot
zijn voorganger Van Agt zou
de reden daarvan niet zozeer
gelegen zijn in de macht en de
status van de functie. Lubbers
meent alleen, zeggen intimi,
dat niemand anders het beter
zou doen, inclusief de leider
van de PvdA. „Steengoed
vindt hij zichzelf", aldus een
CDA-kamerlid in de Haagse
Post van deze week.
Berust de CDA-top dus in een
verlies van de meerderheid
van de huidige coalitie, als ge
volg van een historische ne
derlaag voor de VVD? Om de
drommel niet. Men gaat er nog
altijd van uit dat de kiezers
het nu gevoerde herstelbeleid
zullen belonen met tenminste
76 zetels. De verrassende
kiezingsuitslag in België heeft
die gedachte versterkt. Waar
om zou Lubbers niet kunnen
wat Martens wel kon: zichzelf
als vader des vaderlands pre
senteren en de tegenstander,
met diens eigen hulp (kruisra
ketten!), als een gevaarlijke ra
dicaal afschilderen?
Een verschil met België is ove
rigens wel dat daar geen twee
de partij in het centrum ope
reert Met Hans van Mierlo als
stemmentrekker zou D'66 de
zoete dromen van Lubbers
over prolongatie van zijn pre
mierschap kunnen verstoren
door een aantal zetels bij CDA
en VVD weg te halen. Maar
ook in dat geval wil Lubbers
aanvaardbaar zijn als (eerste)
minister. Vandaar dat hij
steeds dat kleine gaatje open
laat voor een samenwerking
met links.
RIK IN T HOUT
oe-
irir
IDEN
aan va
nkanki
ppers
nen hi
lip va
duizen
DEN HAAG Het kwam de
leden van de Sociale Verzeke
ringsraad (SVR) goed uit dat
staatssecretaris De Graaf (So
ciale Zaken) donderdag nog
i langs kwam in Zoeter-
r om de nieuwe raadsvoor
zitter te installeren. Hoewel
tijdens het officiële gedeelte
noch door de nieuwe voorzit-
noch door de bewindsman
maar één woord werd ge
rept over de stelselwijziging
sociale zekerheid, ontkwam
De Graaf toch niet aan de
woede van de raad. Terwijl hij
uit beleefdheid nog even zijn
kopje koffie opdronk, deelde
voorzitter De Jong aan de raad
mee dat hij via de pers zijn
„onthutsing" had uitgeproken
over het kabinetsbesluit de
wetsvoorstellen met betrek
king tot de uitkeringen bij de
Kamer in te dienen, zonder
het raadsadvies af te wachten.
Lijdzaam glimlachend onder
ging staatssecretaris De Graaf
de kritiek van kroonleden en
vertegenwoordigers van vak
beweging en werkgevers in de
raad die vervolgens losbarstte.
Echt lekker moet hij zich niet
hebben gevoeld. Was het im
mers niet premier Lubbers
die, tegen de wens van de ver
antwoordelijke bewindslieden
De Koning en De Graaf in,
vaart achter de indiening van
de wetsontwerpen had gezet?
Met de lippen stijf op elkaar
geklemd hoorde de staatsse
cretaris de kritiek aan. Erop
reageren hoefde niet, want om
dit aan te horen was hij im
mers niet naar Zoetermeer af
gereisd. Typerend voor de
machteloosheid van een ad
viesorgaan. Of, zoals FNV-
raadslid Muller het uitdrukte:
„We kunnen alleen onze woe
de tot uiting brengen en hopen
dat het parlement het kabinet
ter verantwoordiging zal roe
pen".
Herkeuring
Revisie
Dat de sociale zekerheid hoog
nodig in de revisie moet. daar
over is vriend en vijand het
eens. Het huidige stelsel is op
gebouwd in een tijd van stij
gende welvaart en weinig
werklozen. Het stelsel kon als
gevolg van de economische re
cessie de explosieve groei van
het aantal uitkeringsgerechtig
den nog nauwelijks aan.
Met het aantreden van het ka-
binet-Lubbers werd, vooruitlo
pend op het nieuwe stelsel,
keer op keer het mes in de uit
keringen gezet: Een geleidelij
ke aftouw van wao en ww
naar 70 procent van het laatst
verdiende loon via kortingen,
bevriezingen, het weghalen
van de „franje" (extra voorzie
ningen) uit de uitkeringen en
fors stijgende premies. Alles
met als doel de kosten te druk
ken.
De voorbereidingen van de
stelselwijziging, waarvan de
ingangsdatum, al verscheidene
malen is uitgesteld, worden
momenteel in een snel tempo
afgerond. 1 mei 1986 is wat het
kabinet betreft de deadline.
Dan moet het parlement ge
sproken hebben en het stelsel
in werking treden. Ook de re
geringspartijen VVD en CDA
hebben zich schoorvoetend
uitgesproken tegen het over de
verkiezingen (21 mei) heentil-
len van de wijzigingen.
Minister-president Lubbers
heeft de afgelopen weken als
een postillon d'amour met suc
ces gepoogd de v<?ors en tegens
van de kabinetsplannen met
elkaar te verenigen. Het con
claaf tussen enerzijds de be
windslieden van sociale zaken
en financiën, die aan de oor
spronkelijke voorstellen wil
den vasthouden, en anderzijds
de regeringspartijen VVD en
CDA die een aantal wijzigin
gen wilden aanbrengen,
mondde uiteindelijk dankzij
Lubbers uit in een aantal bij
stellingen. Het gaat daarbij
vooral om de fel bekritiseerde
halfjaarlijkse afbouw van de
werkloosheidsuitkering tot 70
procent van het minimumloon
en het weghalen van de werk
loosheidscomponent uit de
wao-uitkeringen, waardoor
grote groepen arbeidsonge
schikten op het bijstandsni
veau dreigden terecht te ko-
Staatssecretaris Louw de Gra«pentei
(CDA, sociale zaken): Popie
...Lijdzame glimlach... :ies e
mene Beschouwingen
voorgesteld. Dat wil zeggerQ
dat de hoogte va
loosheidsuitkering
procent van het laatstverdier
de loon kan worden gehanc
haafd, als tevens de duur va
deze werkloosheidsuitkerin gM
voor alle werklozen tussen d
23 en 45 jaar met een half jaa
wordt bekort.
Als de regeringspartijen prey^-x
cies doen wat het kabinet n r?
als het ware voorschrijft da
resteert er volgens het kabin«
een „gat" van 545 miljoen gu kRS(
den. Maar, hup met de geit, ze jaag
Lubbers met zoveel worder t
het kabinet is bereid dat te a<
cepteren, als de fracties da s^er
maar niet verder zeuren. Da ge
zijn de marges gebruikt, is c dsag
rek eruit en het wisselgeld o 0rd,
zo maakte Lubbers duidelij .nao
Op deze manier heeft het pa
lement toch nog wat in c P 1
melk te brokkelen en hoe: èens
niet de Raad van State weder^wor
om om advies te worden ge- op
vraagd, wat weer een yertrafcft j
ging van de parlementaire be j
handeling zou betekenen.
Lubbers tilt niet zo zwaar
het negeren van het SVR-a< orit<
vies. Dat kan volgens de pn ed
mier altijd nog van pas kome
tijdens de parlementaire b<
handeling van de wetsontwei
pen. Maar van veel invloed z
het niet zijn. Een kabinet bej*^
hoort geen wetsvoorstel f
e lev(
aa rtdl
tldig
dienen zonder eerst adviezefcko
af te wachten. Maar Lubber
zou Lubbers niet zijn als h
ook daar niet een reden
kon geven: De SVR is
gen
de technische
van de uitkeringen nieuw
stijl en die is pas aan de ord ,L
als de stelselwijzging inhoude
lijk is besproken. Dat de SElj0^Z|
evenals de SVR ongevraag )etn
inhoudelijk heeft geadviseerc
is mooi, maar niet noodzakej
lijk.
)erk
Bii
Gelukkig
De vraag blijft overigens wi de
er nu eigelijk gelukkig is i
de hele gang van zaken r<
de stelselwijziging. Het kabine
en de regeringspartijen roepei
weliswaar om het hardst da ne
de zaak voor de verkiezingei
van volgend jaar geregel r.
moet zijn, maar is dat electo Zl
raai wel zo gunstig? Binne ks®
CDA en VVD valt de angst t
bespeuren dat het i:
van een nieuw stelsel
ale zekerheid, dat minder gunf
stig is dan het huidige, zo vlal
vóór de verkiezingen wel een
tot stemmenverlies zou kun
nen leiden.
De PvdA roept aan de ande
kant juist om uitstel. Maa
diep in hun hart zou het de s
ilisten politiek heel
De wetsvoorstellen worden in
elk geval op één punt bijge
schaafd: arbeidsongeschikten
van 35 jaar en ouder zullen
buiten de wijzigingen in de
wao blijven en alleen jongere
wao'ers worden onderworpen
aan een herkeuring.
In het wetsontwerp wordt de
halfjaarlijkse aftouw van de
uitkeringen gehandhaafd. Het
kabinet heeft echter laten we
ten zich niet te zullen verzet
ten, als een kamermeerder
heid daarin verandering wil
aanbrengen. Maar, er is een
stok achter de deur. De staps
gewijze afbouw schrappen,
zonder daar wat tegenover te
stellen, is voor het kabinet on
aanvaardbaar omdat dat een
„besparingsverlies" (een mooi
woord voor minder bezuini
gingen) oplevert van 990 mil
joen gulden. De regeringspar
tijen mogen het wetsontwerp
alleen amenderen op de wijze
die Lubbers tijdens de Alge-
