Leidse Courant | 1985 | 19 oktober 1985 | pagina 10

weekpuzzel door dr. Pluizer

HT1!M!U!I

WETENSCHAPPEN

POSTZEGELS

Oplossing
vorige puzzel

NR. 41 - CRYPTOGRAM

Ti

'ii.
T(

w 0 'iïh

'CcidócSouwnt'

ZATERDAG 19 OKTOBER 1985. PAGINA

1

G

m

t

r>

r>

E

L

Li

2

O

N

ro

E

T

E

L

U

k

3

E

y

C

L

u

S

1

E

F

4

D

O

1

K

E

L

A

A

R

5

E

E

N

\l

O

l)

D

i

G

6

R

E

6

E

N

B

O

O

G

7

A

B

N

O

R

M

A

A

L

8

A

L

U

Cf\

1

N

i

tfl

9

D

1

s

c

u

S

S

l

E

10

i

N

s

G

F

L

'J

K

S

11

S

K

1

L

e

R

A

A

R

12

G

L

u

1

p

E

R

l

G

13

R,

1

G

i

N

E

E

L

14

u

I

T

S

T

A

P

J

E

15

D

E

S

P

F

R

A

r>

O

16

VJ

O

L

K

6

(L

E

u

K

17

A

N

E

R.

H

A

L

F

18

A

P

A

T

H

1

S

C

H

19

R

E

N

O

V

A

T

I

E

20

D

l

L

1

G

E

NJ

c

E

Het spreekwoord van de begin
letters luidt: GOEDE RAAD IS
GOUD WAARD

HORIZONTAAL:

1. Komt men hierdoor in het landgoed?
5. Vangwerktuig waarop men nadruk legt?
9. Die kan ons bloed wel drinken!

10. Smoes als ontsnappingsmogelijkheid?

11. Hij is in touw om de pijp te reinigen.

12. Dat dier veroorzaakt een gevoel van onbe
hagen.

14. Voorschrift dat door nood wordt gebro
ken.

15. Die vis vangt men met altijd even graag.

16. Een dierenvriend zal deze vogels zo niet
behandelen!

18. Grap waarom uitbundig wordt gelachen?
Daaraan zit beslist een luchtje!

20. Vindt u het erg dat men eraan zit?

21. Kom, 't is dicht!

22. Zelfs met koek blijft het onzin!
24. „Opvangcentrum" in Tongeren.

27. Wielerwedstrijd die als maatstaf geldt?

28. Niet te scheiden cijfer?

29. Ik vind 't flauw zulk een cijfer voor dat
opstel te geven.

30. Wezenlijk, er is een steel gebroken!

VERTICAAL:

1. Bestaat zijn maaltijd uit kost die hij kent?

2. Maar dat is nog deftiger!

3. Hebt u van het verguld metaal 't dubbele
exemplaar kunnen ruilen?

4. Een beschadigde stuiter in de hoogste
mate.

6. Daaruit worden verzinsels gegrepen!

7. Schat van een deelneemster aan TT-races?

8. Duidelijk teken aan een goudstaaf?

9. Er is geen gevaar wanneer die niet aan 6
zit!

13. Voorbode van groot nieuws met embargo?

15. Inschrijven in de letterkundige werken van
een imker?

17. Vader op zijn zetel is de baas!

19. Ondanks zijn twee grote oren kan hij niets
horen!

20. Strafbaar feit dat niet alleen door een var
ken met een Franse vriendin wordt ge
pleegd!

23. Bouwval die zo groot is dat u erin kunt
verdwalen.

25. Kwast waarom men niet lacht.

26. Voorspoedig groeiend plantengeslacht.

De prijswinnaars van puzzel nr. 40 zijn:

De prijzen worden binnen drie weken per cheque toege-

Naain. adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.

Naam

Adres

Postcode...

door

drs.W.v,

an der Kooi]

Vorige week wees ik u op een
overeenkomst tussen de match
Gantwarg-Clerc en de match
Gantwarg-Wiersma 1979: in
beide gevallen stonden de uit
dagers na vijf ronden achter
met 4-6. Intussen zijn er nu'
twaalf partijen gespeeld en is de
stand 13-11 in het voordeel van
Gantwarg. Aanvankelijk bleef
de overeenkomst tussen de
matches gehandhaafd: Clerc
won. evenals Wiersma. de ze
vende partij, en dat bracht de
stand op 7-7. Maar de tiende
partij maakte een einde aan de
gelijkenis: waar Wiersma deze
partij in 1979 won, sloeg nu
Gantwarg toe. Hieronder beide
partijen, voorzien van enig

28x19 14x23 3. 37-32 10-14 4.
41-37 5-10 5. 35-30. Wit is. ui
teraard. weer op het volle pond
uit.

5... 20-25 6. 40-35 16-21 7. 45-
40 11-16 8. 31-26 6-11 9. 46-41
21-27 10. 32x21 16x27 11. 33-
29 1-6 12. 37-31 14-19. Gant
warg streeft overzichtelijk spel
na. Er gebeurt voorlopig dan
ook weinig. Het enige opmerke
lijke is misschien dat het ko
mende verloop veel weg heeft
van Clerc-Gantweg Volmac
Zeskamp 1985, met dit verschil
dat toen Clerc de iets agressie
vere stand had. Deze partij
werd overigens door Clerc ge-

CLERC-GANTWARG
7e partij.

1. 32-28. Voor het eerst speelt
wit deze openingszet. In de eer
ste en derde partij deed hij het
agressieve 1. 35-30, en in de
vijfde 1. 33-29. 1... 19-23 2.

13. 31x22 18x27 14. 29x18
12x23 15. 41-37 8-12 16. 30-24
19x30 17. 35x24 3-8 18. 50-45

13-19 19. 24x13 9x18 20. 37-31
17-22 21. 42-37 10-14 22. 48-42

14-19 23. 38-32 27x38 24.
42x33. Ook Gantwarg ruilde in
de Zeskamp de voorpost er op
deze wijze af. Wit staat nu iets
evenwichtiger. Niets wijst er

Clerc-Gantwarg

echter op dat de partij in een
beslissing zou eindigen, of het
moest zijn dat Gantwarg voor
het eerst in deze match meer
tijd heeft verbruikt dan Clerc.
24... 8-13 25. 34-29 23x34 26.
40x29 19-24 27. 29x20 25x14
28. 45-40 22-27 29. 31x22
18x27 30. 40-34 11-17 31. 34-
29 6-11 32. 44-40 13-18 33. 37-
32 27x38 34. 43x32 18-23 35.
29x18 12x23. De partij komt
nu in klassieke vaarwateren.
Wit staat iets gemakkelijker
omdat hij meer opbouwmoge-
lijkheden heeft.

36. 36-31 7-12 37. 31-27 15-20
38. 49-44 20-24 39. 40-34 4-10
40. 44-40 11-16 41. 40-35 2-8
42. 47-42 14-19 43. 42-38 17-21
44. 26x17 12x21 45. 33-28 10-
14 46. 34-30. Zie het diagram.
46... 8-12. Zwart is in tijdnood
geraakt en zal de problemen die
wit hem in dit klassieke standje
voorschotelt niet goed weten op
te lossen. Na de tekstzet gaat
wit kansrijk naar 22. Beter was
geweest 46... 8-13 met op 47.

Zie diagram.

28-22 24-29.

47. 28-22! 14-20 48. 38-33 21-
26? Nu is het al uit. Remise
geeft 48... 23-29 met na 49. 30-
25 29x38 50. 25x23 12-17! (38-
42?) remise, en na 49. 22-17
29x38 50. 32x43 21x32 51.
17x8 20-25 hetzelfde resultaat.

49. 39-34 12-17. Wit wint nu
een schijf; maar wat moest
zwart anders?

50. 22x11 16x7 51. 30-25 7-12
52. 25x14 19x10 53. 34-30 24-
29 54. 33x24. De schijfwinst is
binnen en er is geen redding
meer voor zwart. Het partij slot
luidde: 54... 12-17 55. 24-20 23-
29 56. 20-15 29-33 57. 15x4 33-
39 58. 27-21 17-22 59. 4x36

26x17 60. 32-28 39-43 61. 36-
22 17-21 62. 28-23 43-48 63.
30-25 48-37 64. 23-18 37-19 65.
18-12 19-10 66. 22-4 10-41 67.
4-36 en zwart gaf op.
GANTWAR-CLERC
10e partij.

I. 32-28 17-22 2. 28x17 11x22
3. 37-32 6-11 4. 41-37 12-17 5.
46-51 8-12 6. 35-30 20-25 7.
32-28 18-23 8. 40-35 23x32 9.
38x18 13x22 10. 45-40 14-20

II. 43-38 20-24 12. 33-29
24x33 13. 38x29 16-21 14. 31-

26 21-27. Tot zover identiek
aan Wirni-Wiersma 14e matc
hpartij 1984. Gantwarg wijkt
nu af.

15. 37-32 27x38 16. 42x33 10-
14 17. 41-37 14-20. Zwart kiest
de omsingeling, in de veronder
stelling van het overvolle tra
ject 28-50 te kunnen profiteren.
Achteraf blijkt dit een misvat
ting te zijn geweest.

18. 30-24 19x30 19. 35x24 22-

27 20. 47-41 3-8 21. 33-28 9-13
22. 37-31 12-18 23. 31x22
18x27 24. 39-33 7-12 25. 44-39
1-6 26. 50-44. Wit heeft de lijn
28-50 mooi ontwikkeld. Van
belang is hierbij dat op het mo
ment dat zwart de omsingeling
koos 50-45 (nog) niet was ge

speeld. Onder zeer dubieuze
omstandigheden moet zwart nu
zijn omsingeling voortzetten,
want een weg terug is er eigen
lijk niet.

26... 17-21 27. 26x17 12x21 28.

48-42 11-16 29. 42-37 21-26 30.

49-43 6-11 31. 43-38 11-17 32.
37-32 17-21 33. 41-37 8-12 34.
28-23. Wit is nu heer en mees
ter in het centrum. Bovendien
is van zwarte acties tegen wits
lange vleugel niets gekomen.
34... 12-17 35. 33-28 5-10 36.

23-19 4-9 37. 19x8 2x13 38. 28-
23 10-14 39. 39-33 13-18 40.
23x12 17x8 41. 44-39 9-13 42.

33-28 8-12 43. 28-23 14-19.
Zwart is tegen de sterke witte
aanval zonder verweer. 44.
23x14 20x9 45. 29-23 9-14 46.

39-33 13-18. Op 46... 12-17
wint het offer 47. 23-18 en 48.

34-29. 47. 34-29 15-20. Een
laatste ontsnappingspoging. Na
47... 14-20 48. 40-34 wint wit
vanzelf. 48. 24x15 25-30 49.

40-35 30-34 50. 29x40 18x29
51. 33x24 12-18 52. 40-34. En
zwart gaf op. Na 52... 22-27 53.

24-19 14x23 54. 15-10 staan de
zwarte schijven elkaar in de
weg; en na 52... 18-23 wint 53.
24-19.

Na vijftien partijen zag het er
niet naar uit dat Kasparov
door de Karpov-muur heen
zal breken. In zijn wit-partij-
en bereikte de uitdager, on
danks inventief spel. geen be
slissend voordeel; waarbij
vermeld moet worden dat de
wereldkampioen zich uitste
kend verdedigde. In de veer
tiende partij moest Kasparov
opboksen tegen een nieuwtje.
Ook hij toonde aan in goede
vorm te steken, want hij wist
zelfs een voordeeltje te berei
ken. Een klein onnauwkeurig-
heidje deed daarna de partij
in remise verzanden.

Al met al zijn we getuige van
een match op het allerhoogste
niveau, die ook nog attractief

G. Kasparov-A. Karpov.

13e partij.

Nimzo-Indisch.

I.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4

4.Pf3 c5.

Na de slecht verlopen eerste
partij had Karpov deze zetvol-
gorde vermeden. De variant is
nu dan gerepareerd.

5.g3 Pc6.

In de eerste partij kwam Kar
pov na 5...Pe4 6.Dd3 Da5
7.Dxe4 Lxc3+ 8.Ld2 in de pro
blemen (zie de rubriek van vijf
weken geleden).

6.Lg2 Pe4 7.Ld2.

7.Dd3 is nu niet goed omdat
Pion d4 blijft hangen.
7...Lxc3 8.bxc3 0-0 9.0-0 f5.
Dit is de nieuwe methode;
zwart handhaaft het paard op
e4 en staat klaar om, middels
b6 La6 en Pa5, c4 onder vuur
te nemen. Kasparov vindt een
fraaie weg om enig voordeel
te; behouden.

10.Le3! Pxc3 ll.Dd3 cxd4
HPxd4 Pe4 13.c5!
Zie diagram.

Na 13.Lxe4 fxe4 14.Dxe4 d5
heeft zwart geen problemen
en zou de partij vermoedelijk
snel remise zijn gegeven. Het
zijn dit soort zetten die deze
match zo aantrekkelijk ma
ken. Uiteraard mag zwart nu
niet op c5 nemen vanwege

14.Pxc6 met stukverlies.
13...Pxd4 14.Lxd4 b6!

Ook Karpov laat zich van
zijn beste kant zien. Overi
gens moest hij de pion wel te
ruggeven, want na 14...Pf6

15.Le5 leggen pion c5 en de
lopers de zwarte stelling lam
en dat is geen pion waard. Bij
de tekstzet moest Karpov de
nu volgende afwikkeling bere
kend hebben, want wit zou
anders, door de ongelijke lo
pers, aanvalskansen hebben
gehad.

15.Lxe4 fxe4 16.Dxe4 La6
17.cxb6 axb6 18.De5.

Nu kan de aalgladde Karpov
ontsnappen. Na direct 18.Tel

had wit de iets betere stelling
gehad.

18...Df6 19.De3 Dh6!

Dwingt dameruil af, waarna
de ongelijkvloerse lopers de
verminkte koningsvleugel
snel doen vergeten.

20.Dxh6 gxhó 21.Tfel Lc4
22.a3 b5 23.Tadl Tf5 24.Lb2
Td5.

Hier werd remise overeenge
komen.

A. Karpov-G. Kasparov.

14e partij.

Siciliaans.

I.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4
4.Pxd4 Pc6 5.Pc3.

Hieruit blijkt dat Karpov nog
niets gevonden heeft tegen het
spectaculaire nieuwtje uit de,
vorige week besproken,
twaalfde partij.

5...d6 6.g4!?

Deze zet was alleen bekend als
zwart Pf6 gespeeld had. Nu
heeft wit niet de tempowinst g5
bij de hand; vermoedelijk is dat
de reden dat Kasparov zonder
schade uit de opening komt.
6...h6 7.h4 a6 8.Lg2 Le7 9.Le3.
Hierop is het witte spel geba
seerd; nemen op h4 is nu ui
terst riskant: 9...Lxh4 lO.Pxcó

Kasparov komt
niet verder

bxc6 H.Txh4! Dxh4 12.Dxd6
en zwart heeft grote problemen.
Kasparov die liever met initia
tief speelt gaat hier niet op in;
hij ontwikkelt liever snel.
9...Pxd4 lO.Dxd4 e5 ll.Ddl
Le6 12.Pd5 Tc8 13.c3 Pf6.
Nu zou wit na 13...Lxh4
14.Lb6 Pc7+ groot voordeel
krijgen voor de pion.

14.Pxe7 Dxe7 15.g5.

Nu is dit minder gevaarlijk,
omdat zwart al helemaal klaar
is voor tegenacties
15...hxg5 I6.hxg5 Txhl+

17.Lxhl Pg4!

In combinatie met de volgen
de zetten een fraaie manier
om in het voordeel te komen.
De zet moest goed getaxeerd
worden, want voor het paard
is er geen terugweg meer.

18.Ld2 Df8! 19.Df3.

Niet 19.Lf3 Dh8 20.Lxg4?
Dhl+ gevolgd door 21...Lxg4+
19...Dh8 20.Lg2 Dh4 21.b3 d5!
22.Dg3!

Een minder eindspel is de enige
uitweg voor Karpov, want
22.exd5 Lxd5! 23.Dxd5 Dxf2+
verliest op slag.

22...Dxg3 23.fxg3 Td8 24.Ke2
Ke7?!

Na direct 24...d4 behoudt
zwart iets beter spel; nu
maakt wit gemakkelijk remi-

25.Lcl! d4 26.La3+ Ke8
27.cxd4 exd4 28.Thl Pe5-
29.Th8+ Kd7 30.Txd8+ Kxd8
31.Lb2 Lg4+ 32.Kd2 Pf3+.

Wederom waren de ongelijke
lopers de reden dat hier remi
se werd gegeven.
Correspondentie-adres: Leo
Hofland, C. Fockstraat 113,
2613 DE Delft.

De Britse regering en de Ameri
kaanse biotechnologische on
derneming Damon Biotech
Group hebben een akkoord ge
sloten over de bouw van een fa
briek in het Schotse Livingsto
ne een voor de produktie op
grote schaal van monoklonale
antilichamen. De vestiging
wordt de grootste ter wereld.
Monoklonale antilichamen, die
voor het eerst in 1975 in
Groot-Brittanniê werden ont
wikkeld, zijn cellen die in staat
zijn vreemde of gevaarlijke
stoffen, zoals bacteriën, virus
sen en andere infecties die het
lichaam zijn binnengedrongen,
te herkennen en deze onschade
lijk te maken met zijn speciaal
op de desbetreffende indringer
gerichte antistoffen.

Zij kunnen ook gebruikt wor
den om bij mens of dier diag
noses te stellen. Monoklonale
anticellen worden ook toege
past bij orgaantransplantaties
en als therapie voor verschil
lende vormen van kanker. De
cellen worden monoklonaal ge
noemd, omdat zij ongeacht hun
aantal allemaal dezelfde erfelij
ke eigenschappen dragen van
de oudercel, waaronder de ei
genschap van de oudercel om
antistoffen tegen bepaalde ziek
ten te maken.

Doordat het sinds kort moge
lijk is monoklonale antilicha
men in ongekend grote hoe
veelheden te produceren, heeft
deze nieuwe tak van de bio
techniek, die ook van groot be
lang is voor landbouw en vee
teelt, een grote vlucht genomen.

Snellius-expeditie

De ontdekking van de Neder

lands-Indonesische Snellius-ex
peditie dat het oostelijk deel
van de Bandazee grote voorra
den vis herbergt, komt Indone
sië goed van pas. Het land
maakt zich al enige tijd zorg
om de eenzijdige exportstruc
tuur (70% olie). Door intensie
vere visserij in het oostelijk
deel van de archipel kan men
nu vis gaan1 exporteren.

Dit stelt dr. J. Zijlstra, coördi
nator van dit onderdeel van het
zeeonderzoek en medewerker
van het Nederlands Instituut
voor Onderzoek der Zee
(NIOZ) op Texel.

Voor het echter zover is, zal
volgens Zijlstra het onderzoek
moeten worden voortgezet. In
donesische deskundigen komen
binnenkort naar Nederland om
de gegevens van de Snellius II-
expeditie, die een jaar lang in
de Indonesische wateren was,
met collega's nader uit te wer
ken.

Metingen wijzen erop, dat de
oostelijke Bandazee tijdens de
zuid-oost moesson, van mei tot
september, naar schatting
850.000 ton vis bevat. Dit is
volgens Zijlstra vermoedelijk
nog een onderschatting. „Het
zou me niet verbazen als het
uiteindelijk uitkomt op bijna
het dubbele. Dat zou dan de tp-
tale jaarvangst in Indonesië
evenaren. Deze bedroeg in
1983 1,6 miljoen ton, waaiwan
minder dan 100.000 ton uit de
oostelijke Bandazee".

Voordat het Nederlandse on-
derzoekschip Tyro in juli 1984
van wal stak, was het zeegebied
van Oost-Indonesië slechts spo
radisch onderzocht. In het afge-

Monoklonale
antilichamen
op grote schaal

lopen jaar hebben de Neder
landse en Indonesische deelne
mers aan de expeditie vele ge
gevens verzameld, die het ver
moeden hebben bevestigd dat
de halfjaarlijkse omkering van
de moessonwind sterke invloed
heeft op de circulatie van het
water in dit gebied en daarmee
op de aanwezige levensgemeen
schappen en hun produktivi-
teit.

De al uitgewerkte Nederlandse
gegevens tónen aan, dat tijdens
de noord-west moesson, van
november tot maart, de warme
bovenlaag van het oceaanwater
veel dikker en wat zoeter is dan
tijdens de zuid-oost moesson.
Dit water mengt slecht met de
diepere waterlagen. In het op
pervlaktewater troffen de on
derzoekers weinig voedingsstof
fen aan en betrekkelijk weinig

Tijdens de zuid-oost moesson
is de vermenging van de water-
lagen veel beter. Het gehalte
aan fostaat, nitraat en silicaat
was aanzienlijk hoger. De algen
waren talrijker en gemiddeld
aanzienlijk groter dan tijdens
de „arme" tijd. Zij zijn dan be
ter voedsel voor de hogere dier
soorten.

Waarnemingen wijzen erop dat
dank zij de grote voedselvoor
raden tijdens de zuid-oost
moesson veel meer vis voor
komt dan in de „arme" tijd. De
voorlopige schatting is dat in
de „rijke" periode minstens
850.000 ton vis de oostelijke
'Bandazee bevolkt en tijdens de
noord-west moesson maar
37.000 ton.

Het ontwikkelen van slagen

Ter ere van alle AVRO-cursis-
ten en anderen die nog niet tot
het legioen der gevorderden be
horen, zullen we de komende
tijd, mede op verzoek van een
aantal lezer(e)s(sen), plaats in
ruimen voor niet al te ingewik
kelde en geavanceerde bridgc-
verhalen.

De didactiek van bridge BE
HOORT aldus gericht te zijn:
allereerst dient men vertrouwd
te worden gemaakt met het ma
ken van slagen, vervolgens
dient het verschil te worden ge
leerd tussen spelen met en zon
der troef en pas daarna kan zin
vol begonnen worden met het
moeilijke bieden. Uiteindelijk
is bieden een vorm van onder
handeling over de speelsoort
(met of zonder troef) en de
hoogte (het aantal te behalen
slagen) en met dat bieden kan
dus pas zinvol worden begon
nen wanneer men weet waar
over onderhandeld moet wor
den. Dat moet concreet zijn.

slagen

dus

WEST

H 10
H64

0 973

87652

OOST

A V 7 3
A 8 2
OHV4

H B 9

NOORD

1. A V 10

2. A V

3. A 10

4. V 10

5. A

6. V,

ZUID

V 10
A 10
A V
A V 10

want op tafel heeft u nog i
één entree en als u die i
speelt teneinde de klaverklle 6°
nogmaals vanuit de dumjijn ei
aan te kunnen spelen, kunkp R;
de klavers aldaar nooit mLhjif
bereiken. U moet dus klaverr L.
de hand spelen. Welke? De hPuzll<
of de 9? Joor

Van het theoretische lijstje «er er
8 mogelijkheden vallen er|ij n£
praktische gronden enkele aLenw
wel: 3. (dan had zuid de vraj- q
wel genomen), alsmede 5, 7r
8 om dezelfde reden. Restep
dus: farm

ZUIDf'j te

NOORD
A V 10
A V
V 10

}oewt
10 fert r
A ten v
A 10 jjn

Oost moet spelen, zonder tfoef,
en zuid start met hartenvrouw.
Hoe pakt u het slagen maken
aan? (Maak eerst een uitgebreid
plan voor uzelf alvorens verder
te lezen).

Regel is dat u éérst uw vaste
slagen telt: 3 in schoppen en 2
in harten. Verder als ruitenaas
eruit is één of mogelijk zelfs
twee slagen in ruiten (namelijk
wanneer ruitenaas bij noord zit
en u tweemaal ruilen vanuit
west - de dummy of blinde -
zou kunnen spelen). En tenslot
te klaver. Hoeveel slagen zou
den daaruit kunnen komen?
Een belangrijk en moeilijk punt
is in welke volgorde u de kleu
ren aanpakt. Eerst al het lek
kers incasseren is natuurlijk uit
den boze, want dan kan de te
genpartij, wanneer één van bei
den vervolgens met klaver- of
ruitenaas aan slag komt, ook
een aantal slagen meenemen.
Zaak is dus dat u bekijkt in
welke kleur(en) u slagen kunt
ONTWIKKELEN en in dit ge
val is dit natuurlijk klaver en in
mindere mate ruiten. Aan rui
ten kleeft nl. een belangrijk na
deel. Daar kunnen maximaal
twee slagen in ontwikkeld wor
den maar op dat moment kan
de tegenpartij ook twee slagen
in die kleur incasseren, mini
maal. Het lijkt dus logisch om
met klaver te beginnen, de
voornaamste slagenbron.
De lengte van die slagenbron
ligt op tafel en om die lengte
produktief te maken, moet er
op die tafel ook zogenaamde
ENTREES aanwezig zijn, kaar
ten waarmee de dumy bereikt
kan worden. Dat ligt in dit ge
val niet zo moeilijk, want dat
zijn er twee, schoppenheer en
hartenheer. Eén van beide moet
dus aanwezig blijven totdat de
klavers aldaar vrijgespeeld zijn.
Daar lijkt een mooie taak weg
gelegd voor schoppenheer. U
neemt de start van harten
vrouw met de heer op tafel en
speelt een kleine klaver na. Bij
noord verschijnt de 4 en u
moet kiezen. Een lastige keuze,
maar laten we zeggen dat u kla
verboer legt, waarop bij zuid de
3 volgt. Opmerkelijk. Dit houdt
in dal noord de aas en de
vrouw nog heeft of... dat zuid
een keer GEDOKEN (niet ge.-
nomen) heeft, bang als hij is
voor de klaveroverdaad op ta
fel; uiteindelijk is de dummy
zichtbaar voor allen.

Er zijn nu twee slagen voorbij
en in bent in de hand (oost)
aan de beurt. Wat speelt u na?
Daartoe zoudt u eigenlijk di
verse mogelijkheden van de nu
nog resterende klavers moeten
bezien. NZ hebben nog de aas,
de vrouw en de tien en die kun
nen op 8 manieren verdeeld
zitten:

En nu kunt u statistich vas
len met welke kaart u
kans van slagen heeft. Dat
9. Met de heer kunt u n
succes boeken. Kijkt u n
eens na en met de 9 is da
een van de gevallen wel zo,
daar waar zuid alleen nog m|
over klaveraas beschikt. i
U speelt na ampele overweg
- als u verder gevorderd bi
gaat dat automatisch! - dus k
ver 9 en daarop verschijnt I
zuid het aas en bij noord n
onverwacht de 10. Zuid \i
volgt met hartenboer. Wal
Nemen met het aas in de har
Dat kan, maar één keer duil
is geen slechte actie. Tel m
eens na: als zuid vier har
heeft en noord heeft er drie
daarbij ruitenaas - de belaj
rijkste kaart die nog in vijan
ge handen zit -, dan is dat d
ken zelfs zeer goed, want
noord dan later met ruitenj
aan slag komt. kan hij geen h
ten meer naspelen en
scheelt toch een slag!
Er resteert inmiddels, nat
zuid nogmaals harten heeft i
gespeeld (noord bekend) v<

licht
lallin
,nd,
oor
lat di

Hoe verder? U kunt
gen oprapen: klaverheer
schoppen 3 naar de heer,
twee klaverslagen
schoppen terug naar de hart
De laatste twee slagen kond|
dan wel eens voor de tegenp
tij zijn. U kunt ook eerst r
tenheer spelen, in de hoop c k
ruitenaas niet bij de dertieif
harten zit, maar dat kunt i
net zo goed doen: klaverh^ I
schoppen 3 naar de heer, t
maal klaver waarop uzelf
oost een schopje en
laat gaan en dan een ruiten
tafel. Met een beetje gel j
maakt u in deze cindfiguur c
7 van de 8 slagen.

Zo lag het hele spel, zodat u KMS
diverse mogelijkheden zelf rfoalve
eens met de kaarten op taina's
kunt naspelen:

npM*-

he V*

H 10
H 6 4

o 973

8765!

-dit w

B 9 5 4 gebra
9 7 5 eilani

o A 10 8 aanta

V 104 Het i

N *AV7&h

gesto
copte
V B 10 3 bleek
o B 6 5 2 hang

A 3 mens
delde

HB9

Op deze manier zou u tien sdiern
gen hebben gemaakt en dat schei
een respectabel aantal. tijd
Zoals iedere beginner in een Uje v;
paalde fase leert, is dat een jeen 1
genaamde MANCHE en als ivind
nu verdergaan met het bicdiparai
van deze OW-handen, d,
houdt dat in, dat die manc v
met dit spel ook geboden hoe oc

te worden. Voor de manche ^Z01
sans-atout (zonder troef) zijrjy^

slagen voldoende en dat mc.
mogelijk zijn. Hoe de biedi
hoort te verlopen, hangt

"zuid*

"heeft

Het kan gaan: oost 1 schopp^1
- west 1 SA - oost 3 SA ofJJ
wanneer 1 schoppen alleen i
een vijfkaart mag worden gewaai
pend: oost 1 klaver - west 2 kl
ver - oost 3 SA, want oost he('k zc
in beide gevallen natuurlik!1
maar een klein zetje van wewlJs
nodig 'om de manche te biedi1?61
met zijn 19 punten. slect

Correspondentie p/a LehaPr0C
straat 10, 2162 AC Lisse

Duitse welzijnszorg

De jaarlijkse Duitse welzijns
zorgzegels hebben dit jaar als
motief bloemen, bessen, vogels
en insekten. De gebruikte af
beeldingen zijn als versieringen
gebruikt in een Middeleeuws
gebedenboek. De zegels hebben
de volgende waarden: 50 20
pf; 60 30 pf; 80 40 pf; en
120 60 pf. Ook de zegels voor
West-Berlijn hebben deze waar
den, slechts de motieven ver
schillen. Het ontwerp voor deze
zegels werd vervaardigd door
Holger Bömsen uit Hamburg.

Op 7 november 1810 werd de
Duitse dichter en schrijver
Fritz Reuter te Stavenhagen ge
boren. Met zijn gedichten in di
alect behoort hij tot de meest
op de voorgrond tredende kri-
tisch-realistische schrijvers van
de 19e eeuw. Zijn portret als
mede enige regels van een van
zijn manuscripten sieren de aan
hem gewijde zegel van 80 pf.,

ontworpen door Peter Steiner
uit Stuttgart.

Driehonderd jaar geleden werd
het Edict van Potsdam be
krachtigd dat de naar Duitsland
uitgeweken Hugenoten de onge

hinderde uitoefening van hun
godsdienst en beroep garan
deert. Sedert de reformatie had
den zich ook in Frankrijk on
der invloed van Calvijn groe
pen van protestanten gevormd.

De katholieke koningen van
Frankrijk in de 16e eeuw poog
den de uitbreiding van de her
vorming te verhinderen. De
Hugenoten, zoals de Franse
hervormden destijds heetten,
sloten zich aaneen doch konden
zich niet staande houden tegen
de overmacht. Hun aanvoer
der, admiraal Coligny, werd in
de beruchte Bartholomeusnacht
van 24 augustus 1572 met ve
len van zijn aanhangers omge
bracht. Het Franse protestantis
me kreeg eerst op 25 april 1598
erkenning door het Edict van
Nantes, dat overigens in 1685
weer werd herroepen.

Heden ten dage zijn er nog vele
nakomelingen van de Hugeno
ten te vinden in Duitsland. Een
Westberlijnse zegel van 50 pf
toont het titelblad van' het
Edict met het zegel van de
keurvorst van Brandenburg.
Deze zegel werd ontworpen
door Antonia Graschberger uit
München.

Inheemse roofvogels sieren een
serie van zes zegels van Papoea
Nieuw Guinea. De nominale
waarden en de namen van de
vogels zijn: 12 t. sperwer, 30 t.
havik, 60 t. langstaardbuizerd.
Er zijn nog drie zegels in dezelf
de waarden. Deze tonen de ge
noemde vogels in de vlucht en
werden se-tenant gedrukt.

Ter gelegenheid van de postze
geltentoonstelling in verband
met het 50-jarig bestaan van de
postzegelclub Wassenaar wordt
van 1 tot 3 november in het
-raadhuis te Wassenaar tijdelijk
een brievenbus geplaatst. De
daarin geposte correspondentie
wordt voorzien van een bijzon
der poststempel. Belangstellen
den kunnen poststukken ter
stempeling toezenden aan de
directeur van het postkantoor
Wassenaar, postbus 99100 2240
NA Wassenaar.

In 1893 verrees de eerste vuur
toren op de Faroer Eilanden. In
1909 kwamen er nog twee bij,
waarvan de toren van Nólsoy
de grootste is. Deze toren
straalt ook het verst van alle
vuurtorens in het noordelijk
deel van de Atlantische
Oceaan. Een serie van vier ze
gels brengt deze vuurtorens on
der de aandacht. De zegels heb
ben een waarde van 270 ore,
320 ore, 350 ore en 470 ore.