J
TAFEL
Hitier voerde oude droom
van het antisemitisme uit
President van Brazilië
zoekt steun kerk voor
nationaal akkoord
Dekens van bisdom Den Bosch
houden vast aan hun koers
Herdenking twee eeuwen „Haagsch Genootschap"
CcidocSouAOJt
achtergrond
iin:
kerk
wereld
Verdachte
Celenk
bij paus
proces
overleden
Marokkaanse duikt
onder in kerk
weer
QeidóaOowumt
DINSDAG 15 OKTOBER 1985 PAGI]
Diakenen verontrust over sociaal stelsel
De Generale Diakonale Raad van de Nederlandse Hervormde
Kerk heeft in een resolutie zijn verontrusting uitgesproken
over de regeringsvoorstellen inzake de sociale zekerheid. De
meest kwetsbare groepen in de samenleving dreigen daarvan
de dupe te worden, aldus de GDR. Aan de generale synode
van de Nederlandse Hervormde Kerk is gevraagd de veront
rusting kenbaar te maken bij regering en parlement. Wijzi
ging van het stelsel zou alleen mogen na uitvoerige bespre
king met betrokkenen en deskundigen, vooral omdat voor
een goede en loyale uitvoering van een stelsel van wetten een
breed maatschappelijk draagvlak is vereist, aldus de GDR.
Uniek bijbelproject op Hongaarse televisie
Christenen en marxisten geven in Hongarije hun visie in een
dertiendelige televisieserie over de Bijbel waarvoor in Honga
rije veel belangstelling bestaat. Een aantal afleveringen is
door katholieke, lutherse en calvinistische theologen of histo
rici is samengesteld. Andere afleveringen laten de visie van
marxistische filosofen of historici zien. Tot de onderwerpen
die in de serie aan de orde komen, behoren het ontstaan van
de Bijbel, de maatschappelijke en religieuze aspecten van de
verbreiding van het christendom, de relatie tussen Bijbel en
kunst en de verhouding tussen de Bijbel en de ontwikkeling
van de mens.
I Wie tanden heeft gege
ven, die zal ook brood
geven
Jiddische spreuk
99
De Braziliaanse president
José Sarney wil de hulp
inroepen van de aartsbis
schop van Sao Paulo,
kardinaal Paolo Evaristo
Arns, voor de totstand
koming van een „natio
naal akkoord". Dit ak
koord zou de prille de
mocratie in Brazilië een
stevige basis moeten ge
ven.
Van de zijde van de Brazili
aanse bisschoppenconferentie
is meegedeeld dat pas op het
bericht zal worden gerea
geerd, zodra de regering offi
cieel bevestigt dat zij kardi
naal Arns een bemiddelende
rol wil laten spelen bij de tot
standkoming van het ak
koord. De aartsbisschop van
Sao Paulo en president Sar
ney hebben de afgelopen
verscheidene malen infor
meel contact hierover gehad.
Kardinaal Arns wordt alge
meen beschouwd als de lei
der van de vooruitstrevende
sector van de Braziliaanse
katholieke Kerk. Hij is een
groot pleitbezorger van de
kerkelijke basisgemeen
schappen in zowel de indus
triestad Sao Paulo als in de
rest van het land. Leiders
van deze basisgemeenschap
pen spelen een niet onbe
langrijke rol binnen de groot
ste vakcentrale, de CUT, die
wordt gedomineerd door de
linkse arbeiderspartij (PT).
De vakbondsleiders hebben
tot nu toe de pogingen van de
regering om met de politieke
partijen, de ondernemers en
de vakbonden tot een natio-
99
naai akkoord te komen afge
wezen. De CUT-leiding liet
zondag weten, dat zij wel be
reid is met kardinaal Arns te
gaan praten, maar dat zij on
middellijk zal opstappen als
hij het voorstel doet een na
tionaal akkoord te sluiten. De
vakbondsleiders menen, dat
de arbeiders de afgelopen
twintig jaar al veel te veel
hebben ingeleverd en dat de
regering daarom in de eerste
plaats tot een akkoord met de
ondernemers moet zien te
komen.
Kardinaal Arns heeft zich tot
op heden onafhankelijk op
gesteld teri opzichte van de
nieuwe democratische rege
ring van president Sarney.
Evenals de bisschoppencon
ferentie eist hij van de rege
ring in de eerste plaats de
vorming van een onafhanke
lijke grondwetgevende raad.
In de tweede plaats willen de
bisschoppen dat er een ingrij
pende landbouwhervorming
tot stand komt. Tenslotte
verlangen de bisschoppen
van de regering dat ze de
mensenrechten beschermt en
degenen die de mensenrech
ten schenden straft.
Het is niet bekend of kardi
naal Arns, die momenteel
een rondreis door de Duitse
Bondsrepubliek maakt, be
reid is als bemiddelaar op te
treden tussen de regering en
de vakbonden. De voorzitter
van de CUT, Jair Meneguelli,
zei dat de kerk binnen zijn
organisatie „geen beslissende
invloed" heeft. Volgens hem
hebben slechts drie van de
vijftien leden van het bestuur
van de CUT een directe rela
tie met de kerk.
Bekir Celenk
Bekir Celenk, een van de verdachten bij het proces
in Rome over de aanslag op de paus, is gistermiddag
aan een hartaanval overleden, zo heeft het Turkse
persbureau Anatolië bericht. Celenk kreeg een har
taanval in de militaire Mamak-gevangenis in Ankara
en overleed op weg naar het militaire Gulhanezie-
kenhuis.
De 50-jarige Celenk stond in Ankara terecht op beschuldiging
van smokkel in wapens en drugs. Hij wordt beschouwd als
een van de peetvaders van de Turkse maffia. Als hij was
schuldig bevonden, had hij de doodstraf kunnen krijgen.
De Italiaanse rechtbank, die zich bezig houdt met het pau
sproces, was van plan deze maand naar Turkiie te gaan om
Celenk en andere getuigen te horen in verband met een mo
gelijk complot om paus Johannes Paulus II te vermoorden.
De Turk Ali Agca heeft hem het brein genoemd achter de
aanslag op paus Johannes Paulus II in 1981.
De Marokkaanse mevrouw Taouzani met haar kinderen in de
Groningse Salvatorkerk.
De Marokkaanse mevrouw Aouicha Taouzani (36) uit
Marokko die sinds zondagavond in de San Salvator
kerk in Groningen zit, zal naar alle waarschijnlijk
heid vandaag het land moeten verlaten. Met haar
vier kinderen en zo'n twintig sympathisanten voert
zij actie om te voorkomen dat zij naar Marokko zou
moeten terugkeren, zo heeft een woordvoerder van
het comité „Mevrouw Taouzani en haar kinderen
moeten blijven" gisteren meegedeeld.
Volgens het ministerie van justitie beschikt mevrouw Taouza
ni, die weduwe is, niet over een geldige verblijfsvergunning.
De weduwe woont al acht jaar in Nederland, maar verbleef
van maart 1982 tot augustus 1983 in Marokko samen met haar
man. In die periode liep haar verblijfsvergunning af. Toen
haar man in Marokko overleed keerde de weduwe terug naar
Nederland. Een aanvraag voor een nieuwe verblijfsvergun
ning werd door justitie afgewezen, omdat zij te lang in Ma
rokko had gewoond.
De laatste hoop is gevestigd op een gesprek met het ministerie
van justitie dat morgen plaats heeft. Onder leiding van de ad
vocaat van de vrouw, mr. H. Boogaart, hoopt een delegatie
van Groningers en Marokkanen daar de staatssecretaris Kor
te-Van Hemel te bewegen alsnog een verblijfsvergunning te
verlenen.
De Marokkaanse Aouicha Taouzani (36) vierde van links
verblijft met haar kinderen en en een aantal Groningers in
de Groningse San Salvatorkerk.
SIMON WIESENTHAL VOOR JUBILERENDE STIBA:
De kerk heeft door de
eeuwen heen het antise
mitisme gewettigd. Het
antisemitisme is niet met
Hitier begonnen. Door
de stand van de techno
logie in diens dagen was
Hitier wel in staat een
eeuwenoude droom van
het antisemitisme waar
te maken: de massale uit
roeiing van de joden.
Dit zei Simon Wiesen thai,
hoofd van het Joods Docu
mentatiecentrum in Wenen,
maandag op het symposium
„Veertig jaar na '45..." in
Amsterdam van de Stichting
Bestrijding Antisemitisme
(Stiba), die haar vijfjarig be
staan vierde.
Als de technologie dat moge
lijk had gemaakt zou er al
eerder een holocaust hebben
plaats gevonden. De inquisi
tie heeft al serieuze pogingen
gedaan een wurgmachine te
laten construeren. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog wettig
de de kerk opnieuw het anti
semitisme. Paus Paulus Vil
heeft Hitier bij het bedrijven
van zijn misdaden geen stro
breed in de weg gelegd, aldus
Wiesenthal.
Het antisemitisme is ook in
linkse kring te vinden. Tal
rijke joodse intellectuelen
sloten zich indertijd in Rus
land aan bij de communisten
Simon Wiesenthal: „eeuwenoude droom"
in de hoop dat die via een re
volutie een einde zouden ma
ken aan het tsaristisch re
giem, met zijn talrijke po
groms. Maar nadat de com
munisten de macht hadden
werden tijdens het bewind
van Stalin joden in de leiding
van de communistische partij
de een na de ander geliqui
deerd, voerde Wiesenthal
aan.
De hervormde theoloog dr.
Hans Jansen wees tijdens het
symposium op een geschrift
van de Hervormde synode
uit 1949, waarin het niet ge
heel uitgesloten wordt dat
Gods gericht over het joodse
volk zich voltrekt in de ver
volgingen die het de afgelo
pen eeuwen heeft moeten
verduren.
Verder wordt in dat geschrift
(„Fundamenten en perspec
tieven van belijden. Een
proeve van hernieuwd refor
matorisch belijden"), waar
van in 1980 nog een ongewij
zigde herdruk verscheen, on
der meer gesteld dat Israël
als tegenbeeld van het nieu
we volk Gods leeft en dat Is
raël tijdelijk door God is ver
worpen. Een poging van de
Utrechtse hoogleraar dr. J.M.
Hasselaar in 1976 om de Her
vormde Kerk tot intrekking
van dit geschrift te bewegen,
is op niets uitgelopen.
De samenstellers van dit ge
schrift (de hoogleraren theo
logie H. de Vos, E. L. Smelik,
H. Berkhof, G. P. van Itter-
zon, K. H. Miskotte en A. A.
van Ruler) hebben zich laten
inspireren door de Israël-the-
ologie van Karl Barth.
De niéuwe dekens die
bisschop J. G. ter Schure
van Den Bosch met in
gang van 1 oktober heeft
benoemd, zullen geen
verandering brengen in
het beleid dat de dekens
vergadering sinds de be
noeming van mgr. Ter
Schure heeft gevoerd.
De nieuwe dekens staan ach
ter het beleid dat de dekens-
vergadering in 1984 heeft uit
eengezet in haar nota „En-
zodoende". Voorts is bij de
benoeming de voordracht
van de pastores in het deke
naat en het dekenaal bestuur
gevolgd. Mgr. Ter Schure be
noemde nieuwe dekens in de
dekenaten Best, Cuyk en
Helmond en herbenoemde de
dekens van Den Bosch, Oss
en Ravenstein.
Mgr. Ter Schure had de de
kensvergadering kort na zijn
benoeming laten weten dat
hij pas tot de (her)benoeming
van dekens zou overgaan,
nadat hij nieuwe stafleden
voor het bisdom had aange
steld. Tijdens de vergadering
met de dekens van 25 sep
tember deelde mgr. Ter
Schure mee dat hij pas over
enkele maanden een vicaris-
-generaal en andere stafleden
zal benoemen. De bisschop
heeft gehoor gegeven aan het
verzoek van de dekens niet
langer met de (herbenoe
ming van dekens te wachten.
De dekens hebben begin fe
bruari de benoeming van
mgr. Ter Schure unaniem af
gekeurd, omdat zij vreesden
dat het beleid van de nieuwe
bisschop haaks zou staan op
dat van zijn voorganger, mgr.
J. W. M. Bluyssen.
Nederlandse predikanten gaan
adverteren in Zuidaf rikaanse krant
Nederlandse predikanten zullen vrijdag in een advertentie in
de Zuidafrikaanse krant „City press" die overwegend door
zwarten wordt gelezen, de Zuidafrikaanse regering oproepen
alle politieke gevangenen vrij te laten.
De predikanten protesteren tegen de reactie van de regering
van Zuid-Afrika op het „legitieme streven naar gerechtigheid
en vrede voor alle mensen Zij proberen in de krant „Cape
times" een soortgelijke advertentie te plaatsen.
De predikanten namen in augustus het initiatief tot een ad
vertentie in een landelijk ochtendblad waarin solidariteit
werd betuigd met ds. Allan Boesak.
De advertentie werd door meer dan 850 predikanten onderte
kend. Onder hen bevonden zich ruim 750 van de 1250 dienst
doende predikanten in de Gereformeerde Kerken in Neder
land.
Een aantal ondertekenaars van de advertentie is in september
bijeen geweest om te komen tot een permanente steungroep
voor predikanten in Zuid-Afrika. Dat plan moet nog nader
worden uitgewerkt.
Op 19 oktober herdenkt
het „Haagsch Genoot
schap tot verdediging
van de christelijke gods
dienst" zijn tweehon
derdjarig bestaan met
een officiële viering en
de aanbieding van een
jubileumboek aan ds.
W. R. van der Zee, secre
taris van de Raad van
Kerken in Nederland.
Het genootschap dankt zijn
ontstaan aan de verontwaar
diging en woede van een
aantal orthodoxe predikanten
over wat zij zagen als „laster
lijke aanvallen" vanuit de
Verlichting, vooral van Jo
seph Priestley.
In de loop van de jaren ko
zen de leden voor een weten
schappelijke weerlegging van
vooroordelen en voor vrij
wetenschappelijk onderzoek.
Ze verdedigden een eenvou
dig 'bijbels, niet-dogmatisch
christendom en belandden
daarmee bij het vrijzinnig
protestantisme.
Om de doelstelling te verwe
zenlijken schreef net bestuur
prijsvragen uit voor verhan
delingen over theologische
onderwerpen, op basis waar
van een reeks „Werken van
het Genootschap" werd uit
gegeven. Ook werden aan
vankelijk geschriften uitge
bracht voor de vorming van
niet-theologisch geschoolde
kerkleden.
In het begin van de twintig
ste eeuw werden een kweek
school en een leerschool op
gericht voor de opleiding in
vrijzinnig-protestantse geest
van onderwijzers voor het
■openbaar onderwijs. In 1924
volgden een mulo, nu mavo.
De even later gestichte
kleurterschool is vanaf 1 au
gustus 1985 samen met de
leerschool een basisschool ge
worden. De tot pedagogische
academie uitgegroeide
kweekschool is in 1984 afge
stoten.
Het genootschap kreeg in
1923 toestemming voor op
richting van drie bijzondere
leerstoelen aan de RU
Utrecht. Achtereenvolgens
doceerden in Utrecht op de
bijzondere leerstoelen prof.
dr. G. A. van den Bergh van
Eysinga, prof. dr. H. T. de
Graaf, prof. dr. M. C. van
Mourik Broekman en sinds
1984 prof. dr. Th. M. van
Leeuwen, die wijsgerige the
ologie doceert, inzonderheid
met betrekking tot het vrij
zinnig denken.
Malaise van de oecumene
n Ne<
ieuw
mini
jitenla
Buit'
n gisl
allatif
eilighe
jvies i
rj aarovt
.DIJ zijn afscheid als secretaris van de Raad van Kerkei jnbari
Nederland heeft dr. Herman Fiolet het voorstel gedaan,
de Nederlandse rooms-katholieke kerkprovincie rechtstri l9de
lid wordt van de Wereldraad van Kerken. Dit lidmaatsc
kan in de ogen van de scheidende secretaris helpen om
de impasse van de (internationale) oecumene te raken
ACHTERGROND van zijn voorstel is de overtuiging vai [dedj|
rooms-katholieke dr. Fiolet, dat de toekomst van de K
ligt in de wezenlijke oecumene. Geen „achterhoedegev<v00r
ten", zoals hij het proces van eenwording van hervorm of. dr
en gereformeerden noemt, maar „echte en dure" oecume
Om die te bereiken, is het onder meer nodig de identiteit
de eigen Kerk niet langer buiten beschouwing te laten.
let zei het zo: „Zonder geloofscrisis ten aanzien van de ei
Kerk is oecumene niet mogelijk". Streven naar eenheid
behoud van eigen identiteit is hetzelfde als zoeken naar
vierkante cirkel.
Het voorstel van dr. Fiolet om de Nederlandse rk- ke
provincie te laten toetreden tot de Wereldraad van Ker
heeft een verscheidenheid aan reacties opgeroepen. Van
testantse zijde wordt met scepsis het antwoord van Rome
gewacht en uit eigen kring heeft Fiolet aarzelende en vri
delijk afwijzende opmerkingen kunnen horen. Veel hoop
(of vrees voor) een Nederlands rk-lidmaatschap hoeft er
ook niet te zijn.
VOOR dr. Fiolet en al die anderen die omwille van de zj
van Christus streven naar eenheid tussen Rome en Refonj
tie, is het klimaat voor de oecumene in ons land overig
ook niet erg hoopgevend. Een signaal daarvan kwam voi
week, via publikaties van de bisschoppen Gijsen en Bo:
Beiden benadrukten de centrale rol van de rk-Kerk tus
God en mens. Niet het eigen geweten is bepalend voor
leven, maar de Kerk. Die dient dat geweten te vormen
spreekt het laatste woord, boven het geweten van de gelfl
DEZE uitspraken komen voort uit een geloofs- en denk*
ze die haaks staat op die van de Reformatie. Daar is wal
Kerk leert en belijdt appelabel. Dat wil zeggen: leer en
denis van de Kerk blijven onderwerp van voortdurende t<
sing aan het Evangelie met de mogelijkheid van herzieni
Het geweten van ieder mens heeft in deze opvatting een
dere rol. De Kerk (met haar leer) draagt bij tot de von
van het geweten, maar uiteindelijk nemen mensen eigen
slissingen naar eigen geweten. Het geweten is het „levei
heim" tussen God en mens.
De beide bisschoppen hebben hun uitspraken gedaan
bezorgdheid: ze zien dat steeds minder mensen de Kerk i
laatste woord gunnen. De oproep om de Kerk toch hl
unieke plaats te geven tussen God en mensen is voor de I
schoppen een plicht. Voor de Reformatie is deze plicht
bevestiging van de kloof. Dat is de malaise van de oecuml
ten voeten uit.
MA
Stui
ped
schi
kun
den
woc
Nie'
sue<
ons
wee
dan
mui
spec
non
com
enk
blin
mal
pier
schc
Ned
een
Hulp
DINSDAG 15
oktober '85)
Gehaktkoekjes met
witlof-a ppelsala de
en rauw gebakken
aardappelen
griesmeelvla met
rozijnen
Voor twee personen: sneet
je brood, 200 g gehakt,
zout, kerrie, uitje, losge
klopt ei, plak kaas, 20 g
margarine, 1 tomaat;
2 lepels azijn, zout, peper,
suiker, mosterd, 1 lepel
olie, 1 grote augurk, peter
selie, 2 fline appels, 150 g
witlof; Va tot 1 kg aardap
pelen, 35 g margarine, zout;
Va liter melk, 30 g gries-
meel, 30 g suiker, 1 lepel
rozijnen.
Week het brood in lauw wa
ter, druk het water er zo veel
mogelijk uit en maak het
sneetje fijn. Voeg gehakt,
zout, kerrie, fijngesneden ui
en zoveel ei toe dat het een
stevig-smeuïg meni
wordt. Kneed de massa
paar minpten flink door
vorm er vervolgens w-
platte koekjes van. Duw C
koekjes twee aan twee op
kaar met daartussen de k>
Zorg dat er geen kaas
steekt. Bak de gehaktkoe)
in de margarine op een i
tig vuur in een kwad
bruin en gaar. Bak de lad
minuten de gehalveerde
maat mee en leg de stukï
als garnering op het vlei
Meng het slasausje van aif
zout, peper, suiker, mosQ
en olie. Voeg stukjes augu
fijngeknipte peterselie Jf\é
grofgeraspte appel toe. Sp v-F"
het witlof schoon en sh
het in smalle repen. Was
groente alleen nog een A
als het nodig is en meng A.,0
met de overige bestandde
van de salade.
Snijd de geschilde en a$N 1
spoelde aardappelen in ptocie
ken van een halve eenf/^rnid
ter en leg die in de koekefo ger
met gesmolten margar\e
Sluit de pan en smoorDerA\
aardappelplakjes in twiifj,
minuten gaar, bak ze daaflden
zonder deksel vlot bruin\&ëen
strooi er zout over.
Strooi griesmeel met su/)
in de kokende melk en F
het mengsel vijf minuten
ken. Kook de rozijnen
minuten in weinig walt
laat ze uitlekken en men£
door de vla.
JEAI\
jor de
Rustig weer
DE BILT (KNMI) Een ho-
gedrukgebied boven de Britse
eilanden blijft het weer de
eerst komende dagen bij ons
beheersen. Aan de oostflank
hiervan wordt via de Noord
zee vochtige lucht aangevoerd
waarin wolkenvelden mee
trekken. Regen van betekenis
valt hieruit echter niet. Na
vrijdag neemt de invloed van
het hogedrukgebied op het
weer bij ons af. Zwakke fron
ten kunnen dan tot ons land
doordringen. De kans dat er
dan wat regen valt is niet ge
heel uitgesloten.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor donderdag en vrijdag:
Zuid-Scandinavië: wolkenvel
den en af en toe regen. Mid-
dagtemperatuur rond 13 gra
den.
Britse eilanden: droog en over
wegend zonnig, maar in Schot
land af en toe regen. Middag-
temeratuur van 13 tot 15 gra
den.
Benelux: wolkenvelden ook
perioden met zon en droog.
Middagtemperatuur rond 14
graden.
Duitsland en noord-Frankrijk:
wolkenvelden en vrijwel
droog. Middagtemperaj {?et 1
rond 15 graden. Lrde
Zuid-Frankrijk, Spanje jj'jp
Portugal: zonnig. In de mier M-
temperaturen van 18 totj1^ va
graden, aan de zuidkusten'rte6e'
enkele plaatsen 28 gradenJP^j
Alpengebied: aan de noon
de wolkenvelden en vrij
droog. Elders zonnig. Nul-F1
den grens rond 2500 meter'
ling
iheid
luldei
gel<
Italië en de Joegoslavirere
kust: droog en zonnig. IrraPPe
Povlakte kans op mist.
dagtemperaturen van 20 t<
graden.
temp temp
Amsterdam motregen 17 11
De Bilt regen 17 10
motregen 16 10
itregen 15 12
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder motregei
Rotterdam motregei
Twente motregei
Zd^Limburg I
Aberdeen
Athene
Barcelona
Bordeaux
Brussel i
Dublin i
Frankfort
Genève
Londen
it er
treli
legde
is 12 hange
otregen 15 11
■vbew. 16 12
FRII
