Sammy: een aardige
working sheepdog
De Spoorbrug over het Rijn-Schiekanaal:
drie keer door bommenwerpers bestookt
hond
zoekt
huis
Voortbestaan
Alphens filmhuis
weer bedreigd
>agJiDEN OMGEVING £cidóC(3owuwt zaterdag5oktober i985PAG~
hond hypnotiseert de schapen
als het ware. Deze honden
zijn zeer schrander en sterk.
Sammy heeft waarschijnlijk
nog nooit een kudde schapen
in bedwang hoeven houden,
maar dat geeft niet. Ze is een
erg gezellig dier, dat dol is op
kinderen. Het is een echte
knuffelhond. De collie is aan
hankelijk, energiek en speels.
Met honden kan zij goed
overweg, maar met katten is
dat bepaald niet het geval.
Sammy is juist erg fel op kat
ten.
De hond van deze week heeft
de nodige beweging nodig,
maar zou op een flat kunnen
wonen. Ze is ook niet te be-
paar uurtjes alleen te zitten.
Sammy zal dan niet de hele
buurt bij elkaar blaffen of
janken. Een andere positieve
eigenschap van Sammy is ge
hoorzaamheid. Bijkomend
voordeel is dat deze collie
graag een ritje in de auto
maakt, zodat een tochtje naar
een wandelgebied als het
strand gemakkelijk kan wor
den gemaakt.
Mandy
Voor de wat bang uitgevallen
poes Many heeft niemand
enige interesse getoond, zodat
deze arme kat nog steeds in
een hokje in het asiel zit
Bruggen, we maken er
allemaal gebruik van.
Zeker in een waterrijke
stad als Leiden zijn het
onmisbare schakels in
het wegennet. Veel aan
dacht is er nooit aan de
Leidse bruggen besteed.
De stilte is echter al
flink „verstoord" met in
1983 de verschijning van
het gemeentelijke Brug-
genboek, de onlangs ge
houden tentoonstelling
„De Leidse Bruggen" en
de wekelijkse rubriek
„OverBrtiggen", die in
middels de 100 heeft
overschreden. Samen
steller en schrijver is
heer P.J.M. de Baar van
het Gemeentearchief.
Hij put uit materiaal dat
is verzameld door een
werkgroep van histo
risch geïnteresseerden.
Kees van Herpen tekent
voor de eindredactie. De
reprodukties zijn van fo
tograaf Wim van Noort.
Vandaag verschijnt het
104e artikel in deze serie.
irï W>dra de plannen voor een
^l^joorlijn tussen Leiden en
^■^^oerden ten zuiden van de
lude Rijn vaste vormen aan-
pmen, was duidelijk dat de
verkidenburgerwetering (ook
Tel Roomburgerwatering ge-
pemd) door een spoorbrug
yerspannen zou moeten wor-
Sa ^Fn- Deze wetering, die al
dat dCnaf het begin van de jaar-
iipijng en misschien nog wel
i^rjer bestond, behoorde tot
®enjjnlands boezem en mocht
bet(ic njpf 7nmaar flfppdAmH
niet zomaar afgedamd
jrden. De scheepvaart door
&e wetering bestond voor-
^°0I»melijk uit schuitjes die de
toek Zwjbouwprodukten (hooi,
,oc «"«jgjk en dergelijke) van de
Wrenzende landerijen haai
en of er mest naar toe brach-
zal duidelijk zijn: de bete-
is was-vooral van plaatse-
belang. De doorgaande
ipvaart koos liever de
door de stad Leiden. De
ingste doorvaarthoogte op
U traject (via Vliet, Steen-
ïur, Nieuwe Rijn en even-
ïl Zijlsingel-Oude Rijn) be-
»g 2.48 meter. Als gevolg
irvan diende de spoorbrug
de Trekvliet ook 2.50
r doorvaarthoogte te krij-
Maar de verderop in de
lenburgerwetering gelegen
imburgerbrug (een vaste
ien brug met 1.73 hoogte)
Rijnstroombrug (met 1.69
>gte) maakten een grotere
te voor de spoorbrug
de wetering niet nodig,
om werd de doorvaar-
jte van de spoorbrug op
meter boven de gemid-
ilde waterstand (53 centime-
ir onder Amsterdams Peil)
,ver hefPaald'
hoogte van de rails kwam
og eens 52 centimeter boven
dat le% onderkant van de liggers
uit hetgn de brug, zodat er toch nog
saarteniei een kleine verhoging van
Iden p% spoorbaan ter plaatse ge-
moest worden. De baan
op dezfig 0p zijn hoogste punt ruim
elkajln meter boven het peil in
e aangrenzende polders. De
^wrvaartwijdte van de brug,
ekend onder nummer 32,
lerd 9 meter, waarmee hij
de grotere overspan-
fan het traject kreeg.
>venbouw werd op 15 fe-
uari 1877 aangenomen door
fabriek Deutschland in
)rtmund.
Ingen
Ie bov
'egenstanders
14 oktober 1878 kon de
rlijn Leiden-Woerden of-
jrieel in gebruik genomen
orden. De meeste van de
ten gebouwde bruggen doen
og steeds dienst of zijn ooit
ins een keer zonder enige
ohef vernieuwd. Dit lot was
spoorbrug over de Roden-
jrgerwetering niet bescho-
•n. Al snel begon men over
(jn toekomst te twisten. De
rovincie achtte een betere
•rbinding (vooral voor bre-
schepen) tussen Rijn en
ie van zodanig belang dat
grote offers waard was.
ir het Leidse gemeentebe-
juur en de Leidse Kamer
an Koophandel waren fer-
ènte tegenstanders van een
anaal om de stad heen uit
rees dat dit de middenstand,
ooral de handelaars in
[heepsbehoeften, grote scha-
e zou berokkenen,
(a eindeloze onderhandelin-
6n werd in 1883 overeen-
iemming met de gemeente
eiden bereikt. Het ideale
iaject om Leiden heen had
niet gehaald tegen het
linder ideale traject dwars
bor Leiden heen via de Oude
[est. Met een zeer forse pro-
nciale investering werd het
Iaject Wouterenbrug
iaagbrug Galgewater
lude Vest Haven naar de
ijl bevaarbaar gemaakt voor
schepen met een breedte van
maximaal 5.30 meter. Overi
gens moesten wel de Turf-
rriarktsbrug en Grote Haven-
brug daarvoor door nieuwe
bruggen vervangen worden.
Omdat men opzag tegen de
vervanging van de spoorbrug
over de Trekvliet in de lijn
Leiden-Woerden, bleef de
maximale doorvaarthoogte
2.50 meter.
Het succes van deze verbin
ding was verbazingwekkend.
In enkele jaren werden de
sluizen te Leidschendam de
drukste op één na van heel
Nederland. Wel waren het
meest kleine scheepjes in ver
band rrlet de bruggen bij Lei
den en een drietal in Voor
burg. De bruggen in Voorburg
waren echter vrij gemakke
lijk beweegbaar te maken,
maar de Leidse bruggen zou
den heel wat extra kosten en
niet echt tot grote verbetering
leiden. Op 4 december 1900
besloten Provinciale Staten
tot het instellen van een on
derzoek hiernaar; overigens
had de Leidse Kamer van
Koophandel al in 1892 op het
beweegbaar maken van alle
bruggen aangedrongen. De
onderhandelingen tussen Lei
den en de provincie leverden
niets op: Leiden hield vast
aan de route door de stad
heen, maar versoepelde wel
de regeling voor de schippers
die alleen maar zo snel moge
lijk door de stad wilden va-
De provincie bood aan de
helft van de geraamde kosten
voor de verbetering van de
bestaande route (geraamd op
f 249.500,-) te betalen, maar de
onderhandelingen wilden niet
vlotten. Uiteindelijk legden B
W van Leiden een voorstel
aan de Gemeenteraad voor
om uit te spreken dat men de
route door de stad beslist wil
de handhaven. Na een vrij
chaotische vergadering werd
gestemd en wellicht tot ver
rassing van vriend en vijand
sprak de Raad zich met 24 te
gen 6 stemmen uit vóór ont
lasting van de scheepvaart
route door de Oude Vest en
daarmee voor het graven van
het kanaal rond de stad (tus
sen de Lammenbrug en de
Zijl).
Zodra Leiden „om" was, ging
de Hoofd-Ingenieur van de
Provinciale Waterstaat aan
het cijferen. Hij kwam uit op
een raming van één miljoen.
Gezien de hoogte van dat be
drag werd door de Gedepu
teerde Staten op 29 mei 1906
een commissie in het leven
geroepen om te beoordelen of
dit plan wel haalbaar was. De
commissie, onder voorzitter
schap van het vroegere Leid
se Gemeenteraadslid, tevens
ingenieur van het Hoogheem
raadschap van Rijnland, ir.
E.F. van Dissel, juichte de
plannen toe, al was één lid te
gen gezien de grote kosten.
Provinciale Staten besloten
zonder veel problemen tot de
aanleg van de nieuwe vaart.
Het plan van Provinciale Wa
terstaat hield in de bouw van
zeven bruggen, zowel grote
als kleine. De Lammenbrug
werd gedacht als een dubbele
ophaalbrug, de spoorbrug als
een ongelijkarmige draaibrug
en de Wilhelminabrug als een
draaibrug met twee openin
gen van 7.50 meter wijdte. De
bouw van de bruggen zonder
de spoorbrug werd op
f 92.500,- geraamd en de bouw
van de spoorbrug, de verho
ging van de spcorbaan en de
aanleg van een tijdelijke
noodbrug op 155.625,-, onge
rekend de vergoeding-aan de
Staatsspoorwegen voor de be
diening van de brug.
Herzien
Enkele jaren later (helaas
zonder dat het betreffende
stuk gedateerd is) verscheen
een herziene „Omschrijving
van het ontwerp tot omleg
ging van het Rijn-Schiekanaal
buiten Leiden". Over de
bruggen was men anders gaan
denken: de Lammenbrug zou
indien mogelijk een en
kele ophaalbrug worden, de
spoorbrug werd nu als een
In juli 1963 maakte W.F. Meijer een aquarel van het rustieke tafereeltje met de geopende spoorbrug over het Rijn-Schiekanaal.
my heeft er zelfs zoveel van
weg dat het bijna niet anders
kan of ze is inderdaad een
border collie. Het dier be
schikt alleen niet over papie
ren om dat te kunnen aanto-
Een border-collie, ook wel
working sheepdog genoemd,
is een bijzonder schrandere
hond die wordt gebruikt bij
het drijven van schapen. Deze
zwart-wit gekleurde, langha
rige collie met een lange
pluimstaart gebruikt hierbij
geen „grof geweld", maar gaat
delicaat te werk door de lei
ders van de schapen bijzonder
indringend aan te kijken. De
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
„Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (of
soms ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver
blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan... ten
zij het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek be
schreven honden zijn óf gevonden óf door hondenbezit
ters naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopen
de redenen afgestaan, vaak begrijpelijk, maar soms ook
volslagen onzinnig. De in „Hond zoekt huis" beschreven
dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormenkuur
ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van
s circa 80 gulden (voor katten i3 dat 45 gulden) ten bate
van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres: Nieuw Leids
li Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden. Tel.: 411670. Geo
pend di. t/m vr. 10-12 en 14-16 uur. Zondag en maandag
gesloten.
v
t IOS\ Qi
'rein>»
De spoorbrug zoals die nog bestaat; de voorbereidingen voor de
baar. Foto W. van Noort, 1985.
vernieuwing zijn links al zicht
te hond van deze week is er
en zonder gebruiksaanwij-
|ng. Het dier werd op 26 sep-
fcmber namelijk niet naar het
gebracht, omdat hij din-
deed die zijn baas niet
kon verdragen. Nee,
is een hond zonder
die het huis echter
familieomstandighe-
moest verlaten. Het arme
kon er zelf helemaal
aan doen.
is, anders dan dat de
doet vermoeden, een
Ze is 2'/2 jaar oud en
veel op een zo-
border-collie. Sam-
rolbasculebrug gedacht en de
Wilhelminabrug zou een dub
bele basculebrug met twee
openingen van 10 meter wor
den (het werd uiteindelijk een
dubbele ophaalbrug). Bedroeg
de raming in 1906 nog één
miljoen, deze was nu geklom
men tot 1,4 miljoen. De brug
gen werden nu op 182.000,-
geraamd (alleen al de Wilhel
minabrug ging 110.000,- in
plaats van 60.000,- kosten).
De nieuwe spoorbrug met
verhoging van de baan werd
maar liefst 100.000,- hoger
geschat. De grootste boosdoe
ner daarbij was de post voor
vergoeding voor bediening en
onderhoud van de brug, ter
grootte van 70.000,-. Wel zou
de brug hoger worden: het
vaste gedeelte kreeg een door
vaarthoogte van 2.50 meter.
Nadat op 25 mei 1908 de wet
tot onteigening van de beno
digde gronden in het Staats
blad gepubliceerd was, kon
met de aanleg begonnen wor
den. Op 19 juni 1911 werd
aanbesteed het graven van
een stuk van het kanaal met
de bouw van het vaste gedeel
te van onder meer de Lam
menbrug, op 15 januari 1912
gevolgd door de metalen bo
venbouw van de Lammen
brug en op 30 december door
het graven van het kanaal
van de Lammenbrug tot kort
vóór de Hoge Rijndijk. In dat
laatste bestek is sprake van de
„in uitvoering zijnde spoor
wegbrug" in dat traject, en
dat klopt wel. Al op 26 no
vember 1911 was door de
Maatschappij tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen voor
rekening van de provincie
Zuid-Holland aanbesteed be
stek nr. 1254, „het verrichten
van grondwerken, het maken
van den onderbouw van een
vaste- en een basculebrug in
den spoorweg Leiden naar
Woerden, het leggen van spo
ren en wissels en het verrich
ten van bijkomende werken
ten behoeve van het Rijn-
Schiekanaal", begroot op
f 90.000,-. Tegelijkertijd werd
aanbesteed de bouw van
„eene dubbele wachterswo
ning met bijkomende wer
ken" bij de brug, geraamd op
/"9000,-. Omdat beide bestek
ken ook samen aanbesteed
werden, met als laagste van
de vier gegadigden C. Wegerif
te Apeldoorn met ƒ91.650,-,
zou deze laatste wel eens met
de opdracht kunnen zijn gaan
lopen, maar dat is in de Leid
se archieven niet te achterha
len, evenmin als de datum
van aanbesteding en aanne
mer van de metalen boven
bouw.
De spoorbrug zal wel in 1913
gereedgekomen zijn. De fre
quentie van de tr.einen was in
de loop der jaren, al sterk op
gevoerd en bleef: zelfs in de
crisisjaren hoog, al werd op 15
mei 1930 het stationnetje van
Zoeterwoude gesloten en op
15 mei 1934 dat van Hazers-
woude-Koudekerk. Toen op
het laatst van de Tweede We
reldoorlog ondanks de algehe
le spoorwegstaking toch nog
treinen bleven rijden met
naar de geallieerden ver
moedden Duitse VI en V2
raketten, werd de brug als te
vernietigen object aangewe
zen. Op 23 januari 1945 werd
de brug gebombardeerd. Er
vielen in totaal 16 bommen,
die allemaal ontploften; doden
of gewonden waren er niet,
maar wel veel schade aan de
huizen in de omgeving. Om
dat het doel niet bereikt was,
volgde een nieuw bombarde
ment op 3 februari, maar op
nieuw was het resultaat
slecht.
Driewerf is scheepsrecht en
dus arriveerden op 6 februari
opnieuw bommenwerpers bo
ven de brug. Daarbij werden
weer huizen aan de Melchior
Treublaan beschadigd en
sneuvelden veel ruiten. Vol
gens de politie zou één per
soon gewond geraakt zijn en
de spoorbrug scheen ontzet te
zijn. Drie bommen waren niet
ontploft en werden op 7 fe
bruari om 2 uur tot ontplof
fing gebracht, waartoe ieder
een in de buurt op bevel van
de politie zijn huis diende te
ontruimen. Al met al was het
resultaat toch wel dusdanig
dat pas op 6 mei 1946 de
dienst op dit baanvak hervat
kon worden. Ook al wordt
daarbij in aanmerking geno
men de materiaalschaarste
van kort na de oorlog, de
schade moet toch aanzienlijk
geweest zijn.
De moderne tijd deed ook op
dit baanvak zijn intrede door
de electrificatie van de lijn
Leiden-Woerden op 6 oktober
1950. Ook de kruising met de
Lammenschansweg (toen nog
de baan van de Blauwe tram),
waar op 2 juli 1924 al eens een
trein op een tram ingereden
was door een verkeerd sein,
werd beveiligd door de bouw
van een viaduct. Daartoe
moest de spoorbaan over een
'grote lengte aanzienlijk ver
hoogd worden. Dit viaduct
werd op 18 oktober 1960 voor
het eerst gebruikt. Ook de
spoorwegovergang in de Ka-
naalweg werd verbeterd. Lag
vroeger aan de westkant van
de Kanaalweg een ruiterpad
en moesten wielrijders op de
weg zelf rijden, in 1959 kwam
het rijwielpad aan de west
kant gereed. Nu thans beslo
ten is om het spoor ter plaatse
te verdubbelen en de spoor
brug daarvoor aan te passen,
zónder tot de bouw van een
viaduct over de Kanaalweg
over te gaan, zullen de spoor
bomen nog lang hun goede
diensten moeten bewijzen.
Sammy Is een echte knuffelhond.
ALPHEN AAN DEN RIJN Aansluiting bij de Asso
ciatie van Nederlandse filmtheaters en sponsoring door
middenstand en bedrijven moeten ervoor zorgen dat
het Hooftstraat-filmhuis kan blijven bestaan. Vooral
het afgelopen seizoen kampte het filmhuis met finan
ciële problemen. Een gemiddelde van veertig bezoe
kers per film was nog wel aardig maar dat aantal daal
de na een opleving aan het begin van het jaar toen het
filmhuis ook met sluiting bedreigd werd.
Het filmhuis bestaat inmiddels vier jaar en kwam er op initiatief
van vrijwilligers bij het creativiteitscentrum Expressie '70. De
coördinator van Expressie '70 Chris Nobels vindt dat het film
huis wel degelijk iets is waaraan behoefte is in Alphen omdat
mensen voor de „betere" films anders aangewezen zijn op de
grote steden. Dat het bezoekersaantal steeds meer terugliep wijt
hij aan het feit dat men niet de mogelijkheid had om al te recen
te films te vertonen omdat de plaatselijke bioscoop dat kon te
genhouden. Door aansluiting bij de associatie is die mogelijkheid
er nu wel.
Sluiten van het filmhuis kan altijd nog, vindt Nobels. Hij wil
eerst proberen of er toch nog mogelijkheden zijn. Dus is een
aantal oplossingen gezocht en gevonden. Behalve de aansluiting
bij de associatie is dat een kleine verhoging van de toegangsprij
zen. Een verplichte stijging omdat de tarieven niet minder dai$
75% mogen bedragen van wat de bioscopen rekenen.
Daarnaast wordt gewerkt aan het invoeren van de commercie
•door bedrijven de mogelijkheid te geven te sponsoren. Dat kan
men doen door een dia te kopen die dan in de pauzes, in de bar
zal worden gedraaid. Gebleken is dat vooral de winkeliers in de
Hooftstraat hier belangstelling voor hebben. Bij al die maatrege
len heeft men ook het draaiseizoen ingekort en wel van oktober
tot de Pasen.
In principe zal men elke maand vier films voor volwassenen en
een kinderfilm draaien. Voor elke film zijn drie vrijwilligers no
dig voor bediening van de projector, de kaartverkoop en de ver
koop aan de bar. Er zijn in totaal twintig vrijwilligers actief
maar men zou er graag meer bij zien.
